Châm biếm - tư duy nghệ thuật độc đáo của W.Thackeray

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Social Science, 2017, Vol. 62, Iss. 11, pp. 36-43<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1067.2017-0086<br /> <br /> CHÂM BIẾM – TƯ DUY NGHỆ THUẬT ĐỘC ĐÁO CỦA W.THACKERAY<br /> Nguyễn Thị Thu Dung<br /> <br /> Phòng Đào tạo, Xúc tiến nghiên cứu và Phát triển, Trường Đại học Việt Nhật<br /> Tóm tắt. Nghiên cứu từ góc độ sự kết hợp ngòi bút châm biếm của nhiều thể loại trong tiểu<br /> thuyết, bài viết làm rõ nghệ thuật châm biếm của Thackeray không đơn thuần là kĩ thuật ở<br /> mặt hình thức mà nó trở thành tư duy nghệ thuật chủ đạo của nhà văn, chi phối mạnh đến<br /> cách tổ chức tiểu thuyết và tạo ra màu sắc châm biếm độc đáo cũng như màu sắc hiện thực<br /> riêng biệt của tiểu thuyết. Nó là kết tinh tuyệt vời giữa tư duy của một nhà hiện thực và tư<br /> duy của một nghệ sĩ thấm đẫm óc hài hước và tài năng châm biếm.<br /> Từ khóa: Châm biếm, tư duy nghệ thuật, thực tế, hư cấu.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Mở đầu<br /> <br /> Tư duy nghệ thuật là một loại tư duy mang tính chỉnh thể nhằm phản ánh và biểu hiện đời<br /> sống vô cùng phong phú, phức tạp muôn màu muôn vẻ. Ngoài tư duy hình tượng là cơ sở, nó có<br /> tính tổng hợp nhiều loại hình tư duy khác nhằm hướng tới sự sáng tạo mang giá trị thẩm mỹ cao, đi<br /> sâu vào bản chất và phát hiện ra tính quy luật của đời sống, quy luật của Đẹp. Châm biếm trở thành<br /> tư duy chủ đạo trong tư duy nghệ thuật của Thackeray, chi phối cách tổ chức hình thức thể hiện<br /> tiểu thuyết, nhào nặn chất liệu để tạo ra thế giới nghệ thuật, hệ thống nhân vật, người kể chuyện,<br /> ngôn ngữ và giọng điệu mang màu sắc độc đáo trong tiểu thuyết Hội chợ phù hoa.<br /> Nghiên cứu về Thackeray và nghệ thuật châm biếm trong tiểu thuyết của ông, các tài liệu<br /> trong nước và nước ngoài chủ yếu dừng lại ở tính chất giới thiệu hoặc khái quát có tính chất gợi mở<br /> [1, 2, 3, 5, 6, 10]. Các nhà nghiên cứu còn chưa nhìn nhận đánh giá ngòi bút châm biếm sắc sảo<br /> của ông một cách hệ thống, chưa nhận diện phong cách nghệ thuật của ông một cách đồng bộ. Tuy<br /> nhiên những lời nhận xét đó là nét “chấm phá”, “điểm huyệt” sắc sảo về phong cách nghệ thuật<br /> Thackeray là những định hướng quý báu cho chúng tôi. Trong bài viết này chúng tôi nhìn nhận tư<br /> duy châm biếm đã chi phối toàn bộ hệ thống nghệ thuật của Thackeray. Tư duy ấy thể hiện môt<br /> giá trị nội dung dân chủ từ cái nhìn, quan điểm không giống như quan điểm chính thống, phổ biến<br /> đương thời. Nó khác biệt, thậm chí lộn trái bản chất của sự vật, hiện tượng để đánh giá, bàn luận<br /> dù méo mó, hài hước đáng cười nhưng phản ánh đúng quy luật đời sống và nói lên được cái cần<br /> nói.<br /> Nói đến nghệ thuật châm biếm là trước hết nói đến việc sử dụng các phương tiện ngôn ngữ<br /> và những cách thức để châm biếm, tạo nên tiếng cười trào lộng, đầy ý nghĩa. Và thông thường khái<br /> niệm châm biếm được cho là thiên về đả kích, phê phán. Thackeray đã phối hợp các cách châm<br /> Ngày nhận bài: 15/6/2017. Ngày sửa bài: 2/9/2017. Ngày nhận đăng: 2/10/2017<br /> Liên hệ: Nguyễn Thị Thu Dung, e-mail: thudung.dhhd@gmail.com<br /> <br /> 36<br /> <br /> Châm biếm – tư duy nghệ thuật độc đáo của W.Thackeray<br /> <br /> biếm ở nhiều thể loại khác nhau để tạo nên sức cuốn hút rất riêng của mình, nhẹ nhàng, dí dỏm,<br /> triết lí, phân tích lí lẽ, biện luận mang đặc trưng hài hước, trào phúng của người Anh thế kỉ XVIII,<br /> XIX. Trước hết, chúng ta có thể nhận thấy rất rõ tiểu thuyết của ông được cấu trúc như một vở<br /> kịch. Ông xây dựng vai diễn hề đảm nhiệm vai trò dẫn dắt, bàn luận, châm biếm các thói đời đang<br /> diễn ra ngang nhiên trước mắt con người.<br /> <br /> 2.<br /> 2.1.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Vận dụng cách châm biếm của kịch<br /> <br /> Một trong những cách thức tạo hài và màu sắc châm biếm của kịch là xây dựng nhân vật<br /> hề. Chủ ý của hề là làm sao cho khán giả phải cười, cười cho thật thoải mái thỏa thuê, có lúc lại<br /> châm chọc mỉa mai, cạnh khóe mà chẳng ai giận được. Thi thoảng anh ta lại đóng vai trò người<br /> phản biện, một vị thánh có vòng hào quang bao quanh, một kẻ tội đồ ngoan cố, một nhân cách bị<br /> phân chia, một người bình thường. Có lẽ có một chút gì đó giống tất cả chúng ta.<br /> Hội chợ phù hoa có xu hướng kịch hoá tiểu thuyết ngay từ đầu, trong lời nói đầu (nhan đề:<br /> Before the curtain - trước màn sân khấu) với cách xưng danh người dẫn trò hề và trò chuyện bên<br /> ngoài màn sân khấu cùng bạn đọc trước và sau khi hạ màn, tác giả tạo nên tiếng nói châm biếm<br /> trực tiếp, trực diện. Dụng ý của Thackeray là xây dựng câu chuyện này giống như một sân khấu<br /> trình diễn vở kịch, một hội chợ có rất nhiều con rối đang làm trò. Cảm hứng nghệ thuật này cũng<br /> đồng thời chi phối cách xây dựng các chương, hành động, tính cách nhân vật trong tiểu thuyết. Đặc<br /> biệt ở đây vị trí của người dẫn trò rất quan trọng. Độc giả chắc không thể quên bức tranh chính tay<br /> ông tự vẽ minh họa. Bức tranh này được Thackeray giải thích giống như lời đề từ trong Hội chợ<br /> phù hoa: “Trong khi ấy nhà đạo đức đứng trước tấm màn sân khấu (đúng là hình ảnh của kẻ hèn<br /> này) còn đang tuyên bố rằng nhất định không chịu đội mũ đi hia, mà vẫn chỉ mặc bộ áo nhà nghề<br /> có hai tai dài của người làm trò hề” [6;tr.169]. Nhân vật dẫn trò hề không dấu giếm mà cất lên<br /> tiếng nói phê phán mãnh liệt của mình, đánh thẳng vào cái thế giới xấu xa, sặc sỡ sắc màu mà thực<br /> ra rất nhem nhuốc, nơi “vô khối trò đủ loại” cám dỗ, làm tha hóa con người. Hắn quan sát tinh vi<br /> và bóc trần thói tật hài hước, sự phù hoa giả dối của xã hội thượng lưu: “Khi đưa các nhân vật ra<br /> trò với tư cách là một con người, và một người anh em trong nghề, tôi xin phép không những chỉ<br /> giới thiệu họ mà còn thỉnh thoảng được rời sân khấu bước xuống dẫn giải thêm vài lời về họ; nếu<br /> họ tồi, xin được phép che tay áo mà cười; còn nếu chúng đểu quá thì xin được dùng những tiếng<br /> thô bạo nhất mà sự lễ độ có thể cho phép để chửi vào mặt chúng” [6;tr.169]. Tiếng nói ấy đanh<br /> thép, phẫn nộ lên án nghiêm khắc tình trạng xã hội đang phá sản về mặt đạo đức, tinh thần. Với<br /> vai trò là một anh hề - xuất thân từ tầng lớp bình dân, gây cười, Thackeray bằng tiếng nói gần gũi<br /> thân mật đã truyền sang bạn đọc lòng căm ghét sự xấu xa đồi bại của giai cấp quý tộc thượng lưu,<br /> tính cách xảo quyệt tàn nhẫn, sự sa đoạ cùng những dục vọng thấp hèn nơi con người.<br /> Ở đoạn kết cuối cùng của vở kịch chính người dẫn trò ấy cũng bước ra sân khấu trực tiếp lên<br /> tiếng châm biếm mỉa mai “Ôi! Phù hoa giả dối! Thử ngẫm xem chúng ta trên đời này ai là người<br /> sung sướng?Ai là người đạt được ước vọng của mình? Ví thử đạt được chăng nữa, thì chắc đâu đã<br /> thoả mãn?....” [6;tr.599]. Vậy thì hỡi các cô cậu khán giả tí hon của tôi, chúng ta hãy xếp các con<br /> rối vào hộp; buổi biểu diễn của chúng ta đến đây là kết thúc”.<br /> Lời nhắn nhủ cuối cùng ngắn gọn súc tích của nhà đạo diễn đã ôm trọn tinh thần, ý nghĩa<br /> của cả vở kịch. Nó là lời cảm thán, suy ngẫm triết lí của một trí tuệ uyên bác, sắc sảo. Đó là những<br /> câu hỏi còn treo lơ lửng trên đầu mỗi cá nhân con người, khi nào loài người còn tồn tại trên nhân<br /> gian này thì các vấn đề ấy đâu phải là xa lạ.<br /> Thackeray từ lời kết đã tạo điểm nhấn lắng đọng trong lòng người đọc, ông đã chạm tới cái<br /> 37<br /> <br /> Nguyễn Thị Thu Dung<br /> <br /> sâu xa về các chủ đề mang tính vĩnh cửu của thói đời: tính kiêu căng hợm hĩnh, tính xa hoa, giả<br /> dối, thói đạo đức giả, những ảo tưởng yêu đương, hạnh phúc, sự vượt ngưỡng của dục vọng... Như<br /> một triết nhân trải đời và ngẫm nghĩ, nhân vật hề châm biếm các thói đời và khái quát chúng thành<br /> vấn đề phổ quát để bạn đọc nghiền ngẫm, suy lắng dần. Bản chất của dục vọng là gì, phải chăng<br /> đó là sự “không bao giờ thoả mãn”, vậy ai là người trên đời này sung sướng, ai là kẻ đã chạm tay<br /> tới đỉnh cao của dục vọng, ai đã đạt được ước mơ khôn cùng của mình? Những câu hỏi không lời<br /> đáp gieo vào lòng người đọc, chỉ như thế thôi đã khép lại “vở kịch cuộc đời” day dứt khôn nguôi.<br /> Lời người kể chuyện gợi nhớ đến câu nói cuối cùng trong vở kịch Macbeth của W. Shakespeare:<br /> cảnh cuối cùng bầy phù thuỷ hét vang: “Macbeth, tham vọng, cuồng vọng, hy vọng, khát vọng của<br /> ngươi đâu?”. Và trước khi hạ màn người đầu trò cùng các con rối cúi chào khán giả, để lại câu hỏi<br /> đầy day dứt, trăn trở về con người.<br /> Cách châm biếm của nhân vật hề kịch rất khác với nghệ thuật châm biếm của truyện cười,<br /> tiểu thuyết vì trong truyện chất châm biếm ẩn trong câu chữ tránh sự đối đầu với đối tượng bị<br /> cười. Nghệ thuật công diễn của hề công khai giữa thanh thiên bạch nhật, trực tiếp xuất hiện trên<br /> sân khấu, trực tiếp nói, giễu, mỉa mai, ứng tác trào phúng vì vậy tiếng nói ấy trực diện, quyết liệt<br /> nhưng lại vẫn gây cười. Nhân vật ấy rất thông minh, bản lĩnh trước búa rìu của giai cấp thống trị.<br /> Điều đó thể hiện tài năng, nhân cách của nhân vật hề và dụng ý nghệ thuật châm biếm của nhà văn<br /> Thackeray.<br /> Bên cạnh tiếng nói châm biếm trực diện, Thackeray không ngừng mở mang tư duy hài hước<br /> và tiếng cười cho bạn đọc bằng một loại hình độc đáo không kém, thuộc sở trường và tài năng của<br /> ông: vận dụng tiếng cười châm biếm của tranh biếm họa vào trong tiểu thuyết.<br /> <br /> 2.2.<br /> <br /> Châm biếm mang phong cách tranh biếm họa: Nhại và tự trào cái tôi của<br /> nhà tiểu thuyết<br /> <br /> Không có bất kì tờ báo hàng ngày uy tín trên thế giới này mà lại không có tranh biếm họa.<br /> Nhu cầu xã hội về biếm họa ngày càng lớn. Các nhà khảo cổ đã chứng minh, hình biếm họa đã<br /> có trên giấy cổ Papyri của Ai Cập cổ đại, trên tượng nhỏ và lọ gốm cổ Hi Lạp, trên tranh tường<br /> Pompei... tường và cột nhà ở Roma cũng đã được sử dụng để vẽ tranh biếm họa chính trị.. Biếm<br /> họa, có thể hiểu một cách đơn giản là sự phác họa hình ảnh hài hước, lố bịch của con người hoặc<br /> vấn đề xã hội nhằm gây tiếng cười. Biếm họa cố ý tạo ra các nét chấm phá thái quá, cường điệu<br /> thêm thắt vào nét vẽ để bộc lộ rõ bản chất của đối tượng. Dòng tranh đó chưa bao giờ là chủ lưu<br /> trong cuộc sống của mọi thời đại, nhưng từ lâu, nhiều người đã xem nó như một phần tư liệu lịch<br /> sử chân thật. Bởi vì nó phản ánh con người thời đại bằng một góc nhìn khác với cái nhìn truyền<br /> thống, mang tính tự do, dân chủ hơn thông qua màu sắc châm biếm.<br /> Thế giới của chúng ta chính là một bức tranh biếm họa vĩ đại, Thackeray cũng quan niệm<br /> như thế nên tư duy châm biếm của ông càng sắc nét. Thật bất hạnh cho ai không biết và không<br /> hiểu nổi tiếng cười. Cao hơn, trí tuệ hơn là tự cười mình. Trong Hội chợ phù hoa ông đã tự trào<br /> về mình một cách dí dỏm và hài hước bằng giọng điệu ngôn từ và tranh biếm họa: nhại và tự trào<br /> cái tôi của nhà tiểu thuyết. Cũng trong phần Trước khi mở màn ông đã tự vẽ mình trong tay cầm<br /> một cái mặt nạ và cây quyền trượng của anh hề, biểu thị ý nghĩa của một người làm trò hài hước<br /> trước khi vở kịch bắt đầu. Lần này thì không thể nhầm lẫn với ai khác, vì gương mặt hài hước, ngộ<br /> nghĩnh trên hình ấy chính là Thackeray.<br /> Tinh thần chung trong quan niệm về văn chương và tranh biếm họa của Thackeray là sự<br /> hoài nghi, mỉa mai quyền lực của tiểu thuyết và nhà văn. Người ta coi tiểu thuyết có một sức ảnh<br /> hưởng mạnh mẽ to lớn, là tấm gương soi chiếu cuộc đời, Thackeray cho tiểu thuyết chỉ là một trò<br /> 38<br /> <br /> Châm biếm – tư duy nghệ thuật độc đáo của W.Thackeray<br /> <br /> giải trí khôi hài theo cách nói của ông: “cuốn truyện khôi hài này”, “Trong một cuốn tiểu thuyết<br /> tầm thường như cuốn này không phải là chỗ kể lể dài dòng về những lời giảng đạo bên giường<br /> bệnh cũng như những sự suy tưởng về tín ngưỡng (như một nhà tiểu thuyết hiện đại thường làm);<br /> độc giả mất tiền để mua vui với một tấn hài kịch, không nên thuyết lí làm người ta buồn ngủ”<br /> [6;tr.357].<br /> Phải nói rằng không ít lần ông xưng tên mình khiêm tốn, nhún nhường, tự giễu cợt trong<br /> tác phẩm với vai trò là nhà tiểu thuyết: “kẻ viết truyện”, “... ngòi bút thô thiển dốt nát này”, “...<br /> tác giả xin để bạn đọc tuỳ ý...”. Nếu người ta coi nhà văn là thượng đế tối cao, Thackeray cho rằng<br /> đó cũng chỉ là một người bình thường bị giới hạn trong thân thể cá nhân nhỏ bé, hiểu biết có giới<br /> hạn. Trong tiểu thuyết đương thời nhà văn thông hiểu biết tuốt, rất tự tin, tin tưởng vào những điều<br /> mình kể. Niềm tin mãnh liệt ấy truyền sang cả bạn đọc và nhiều khi dẫn dắt bạn đọc đến chân lí<br /> tận cùng quy luật cuộc sống. Người kể chuyện của Thackeray thì ngược lại, anh ta không toàn tri,<br /> không phải là người đáng tin cậy, anh kể chuyện nhưng không có được niềm tin tuyệt đối mà hay<br /> thắc mắc và tự phán xét lại.<br /> Sự thật cho thấy, các họa sĩ biếm họa nổi tiếng không những là những người hài hước mà<br /> còn là những người đầy trí tuệ. Để hiểu được biếm họa, người xem phải suy nghĩ tìm tòi cho được<br /> cái lõi ẩn ý, lấp lửng của tranh. Biếm họa đòi hỏi chính người xem phải tự hoàn thiện bản thân<br /> mình và nhà họa sĩ biếm họa với khả năng châm biếm hài hước chính là những người dũng cảm<br /> đương đầu với “sự ngu dốt của đám đông” và sự ngu dốt của chính mình. Tiếng cười dí dỏm, thông<br /> minh của tranh biếm họa trong tiểu thuyết của ông góp phần tự trào, chế nhạo nhà tiểu thuyết uy<br /> quyền toàn năng “có con mắt thấu suốt nghìn đời”. Từ đó ông đưa ra quan niệm người trần thuật<br /> khiêm tốn nhún nhường và vai trò nhà văn kể chuyện không tin cậy, bị giới hạn, không có quyền<br /> phán quyết chỉ dám đưa ra nhiều tình huống để bạn đọc tùy ý lựa chọn.<br /> Ngòi bút châm biếm của ông rất linh động, khéo léo, nhẹ nhàng mà chế giễu, mỉa mai sâu<br /> sắc. Chính bởi vì giọng văn ấy đã kết tinh một trí tuệ sắc sảo, tư duy biện luận của nhà phê bình<br /> đầy tâm huyết.<br /> <br /> 2.3.<br /> <br /> Châm biếm qua giễu nhại tiểu thuyết bằng ngòi bút phê bình<br /> <br /> Bàn về vấn đề tiểu thuyết, Thackeray bộc lộ rõ hơn hết tâm niệm, những điều trăn trở của<br /> ông về vai trò nhà văn và nghệ thuật tiểu thuyết nhưng qua hình thức thể hiện rất độc đáo: giễu<br /> nhại tiểu thuyết bằng ngòi bút phê bình. Nhưng dù ở cách thể hiện nào chúng ta đều cảm nhận sâu<br /> sắc tâm huyết của ông và bao dự định nung nấu tìm một hướng đi mới cho tiểu thuyết.<br /> Ông giễu nhại kiểu nhân vật chính diện hay những cuốn truyện phong nhã sướt mướt tình<br /> cảm, giễu nhại cách xây dựng tình huống “tình tiết gay go của những nhân vật tiểu thuyết thông<br /> thường”, có lúc tự trào, chế nhạo nhà tiểu thuyết uy quyền toàn năng. Phê bình văn chương của<br /> Thackeray tạo ra bút pháp phân tích tế nhị, tươi tắn trẻ trung pha chút ranh mãnh, tinh quái, có sắc<br /> thái khiêm tốn nhún nhường và tinh tế, duyên dáng. Ở đây, sự trào lộng hóm hỉnh cũng đầy chất<br /> nhân hậu, trầm lắng suy tư.<br /> Nhà tiểu thuyết này ý thức rất rõ về vai trò, tư cách nhà văn và nghề nghiệp của mình. Ông<br /> so sánh đối chiếu với cách xây dựng nhân vật, kết cấu ở nhiều tiểu thuyết khác để tìm kiếm nhận<br /> thức, tư tưởng về thể loại. “Trong mấy trang trước, kẻ viết truyện này đã mạn phép tự cho mình cái<br /> quyền được tò mò ngó vào trong phòng ngủ của Amelia Sedley và với con mắt “thấu suốt nghìn<br /> đời” của nhà viết tiểu thuyết, hiểu được những nỗi lo nghĩ, đau khổ êm đềm đang trằn trọc trên<br /> tấm gỗ vô tội kia” [6;tr.297]. Thackeray luôn giễu cợt sự toàn quyền, biết tuốt của nhà văn trong<br /> tác phẩm: “Và chắc anh ta đang tơ tưởng đến cô gái ở trên gác (vì các nhà tiểu thuyết vẫn có đặc<br /> 39<br /> <br /> Nguyễn Thị Thu Dung<br /> <br /> quyền biết tất cả mọi sự)” [6;tr.81]. Ông như một con người cần mẫn muốn phá bỏ những cái cổ<br /> hủ ngự trị lâu đời trong tư duy tiểu thuyết nên thường nhắc nhở bạn đọc về “ảo giác hiện thực”.<br /> Tiểu thuyết là tiểu thuyết, nó được viết như thế đấy, nó là thế giới được bàn tay nhà văn sắp đặt chứ<br /> không phải là cuộc đời thực.<br /> Ý thức đối thoại với các nhà tiểu thuyết và các loại tiểu thuyết bao trùm trong Hội chợ phù<br /> hoa. Phát biểu ở ngoài đời, Thackeray mỉa mai loại tiểu thuyết sính viết những điều cao xa, bay<br /> bổng lãng mạn khi đó: “Công chúng lịch sự không thể chịu đựng nổi một cuốn tiểu thuyết mô<br /> tả chân thực những thói ô uế của người đời, cũng như những phụ nữ chân chính lịch sự người<br /> Anh hoặc người Mỹ không bao giờ chịu để cho danh từ “cái quần” lọt vào tai tinh khiết của họ”<br /> [6;tr.373]. Ở đây chúng tôi muốn nói tới những lời văn có chất giọng nhại mà Thackeray sử dụng<br /> rất nhiều trong tác phẩm. Khi thì ông giễu nhại kiểu xây dựng nhân vật chính truyền thống, lúc<br /> ông giễu nhại kiểu tác giả toàn tri biết tuốt hay nhại kiểu tiểu thuyết dành phần thưởng hạnh phúc<br /> vĩnh cửu cho nhân vật, nhại thể loại tiểu thuyết lịch sử... Giọng điệu khi ấy vừa có vẻ nghiêm túc<br /> vừa hài hước, vừa nghiêm chỉnh vừa bông đùa nhiều khi tinh quái khiến bạn đọc cũng lưỡng lự<br /> phân vân trong sự tự suy xét đánh giá.<br /> Khi bàn về những vấn đề hết sức nghiêm túc, Thackeray lại tìm cho nó hình thức truyền<br /> đạt ngược lại và tiếng cười dí dỏm lập tức bật ra từ nghịch lí. M.Kundera đã đánh giá rất xác đáng<br /> rằng con người nói chung ưa cảm xúc bi kịch hơn, trước cái bi chúng ta cảm thấy mình cao thượng,<br /> được cảm thán, được xót xa, còn cái hài bao giờ cũng tàn nhẫn vì cái gì trước nó cũng mất giá vì bị<br /> hạ bệ. Thackeray rất tâm đắc với nghệ thuật và hiệu quả của hài hước. Những lời nói tự trào, giễu<br /> nhại ấy bắt nguồn từ nhu cầu nhận thức lại, tinh thần này ông đã truyền sang cho cả bạn đọc. Lời<br /> văn nhại tạo ra độ gián cách cho việc nhận xét, bình luận, tránh áp đặt đối với người đọc đồng thời<br /> nó làm cho sự vật hiện tượng được lật đi lật lại từ nhiều góc nhìn khác nhau nên không còn trở nên<br /> cũ kĩ quen thuộc. Bạn đọc tiếp nhận trong tâm trạng thoải mái cởi mở.<br /> Không dừng lại ở đó, Thackeray tiếp tục vận dụng một phong cách châm biếm khác. Đó là<br /> cách tư duy và cách biện luận của một nhà báo, tạo ra tiếng nói kích thích, muốn tranh luận khích<br /> bác, đưa lí lẽ... Với việc vận dụng cách viết đa phong cách trong tiểu thuyết, ông càng ngày càng<br /> tạo ra chiều sâu cho ngòi bút châm biếm.<br /> <br /> 2.4.<br /> <br /> Châm biếm theo phong cách phóng sự, báo chí<br /> <br /> Thackeray sống mãi trong nền văn học Anh không chỉ là nhà tiểu thuyết mà còn là nhà tùy<br /> bút nổi tiếng, một cây bút báo chí có tư tưởng tiên tiến và tinh thần nhiệt tình luận chiến. Có thể<br /> nói, ở lĩnh vực tiểu luận và phê bình, thì Thackeray thực sự đạt đến tầm cỡ không có đối thủ cạnh<br /> tranh trong thời ông.<br /> Cảm hứng này xuyên suốt trong các lời bình luận của Hội chợ phù hoa. Có thể nói bất cứ<br /> lúc nào nói về nhân vật, sự kiện, người kể có thể đưa ra những lời nhận xét đánh giá thoải mái và tự<br /> do, từ đó mọi giọng điệu mỉa mai, giễu cợt, nhại, phê phán được tăng cường một cách tối đa. Ông<br /> vận dụng người kể xưng “tôi” mang đậm tính chất chủ quan cá nhân, bộc lộ rõ cái tôi bản ngã của<br /> mình bằng những quan điểm, triết luận, phóng sự điều tra theo phong cách báo chí. Có thể nói khó<br /> ai dám bộc lộ thắng thắn quan điểm phê bình khi trực tiếp đánh động tới quan niệm của cả cộng<br /> đồng. Nhưng với cảm hứng của nhà tuỳ bút, tinh thần luận chiến của nhà báo tiến bộ, Thackeray<br /> luôn tích cực chiến đấu với thói quen tật xấu của cộng đồng, dân tộc: “Nếu cha mẹ và thầy giáo<br /> hãy cứ để mặc trẻ con sống một mình thêm chút ít. . . thì chắc những chuyện tai hại sẽ bớt được<br /> nhiều, tuy rằng chúng có thể thâu lượm bớt đôi chút về kiến thức. . . ” [6;tr.108-109].<br /> Là một nhà báo chuyên hoạt động xã hội, một nhà văn quan sát tinh tường những thói đời,<br /> 40<br /> <br />