Chăm sóc hội chứng ruột ngắn sau phẫu thuật cắt ruột non ở trẻ em tại Bệnh viện Nhi đồng 1 và 2 từ 1/1/2005-31/12/2007

CHĂM SÓC HỘI CHỨNG RUỘT NGẮN<br /> SAU PHẪU THUẬT CẮT RUỘT NON Ở TRẺ EM<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 1& 2 TỪ 1/1/2005-31/12/2007<br /> Nguyễn Thị Thu Hậu*, Phạm Thị Ngọc Tuyết*, Trần Thị Thanh Tâm**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ các đặc điểm lâm sàng, các biện pháp chăm sóc và kết quả điều trị của bệnh nhi<br /> HCRN sau phẫu thuật cắt ruột non.<br /> Phương pháp nghiên cứu: mô tả hàng loạt ca.<br /> Kết quả: tại bệnh viện Nhi đồng 1 và 2 từ 1/1/2005-31/12/2007 có 51 bệnh nhân. 84,3 % là sơ sinh, đa số do<br /> bất thường giải phẫu đường tiêu hoá. Tỉ lệ mất hồi tràng cao (88,4%), hậu môn tạm chủ yếu ở hỗng tràng. Nuôi<br /> tĩnh mạch chưa đầy đủ, sử dụng catheter trung ương ít và phải rút bỏ sớm do nhiễm trùng. Thời gian cho ăn<br /> đường miệng lại chậm do rối loạn vận động ruột. Các can thiệp nội và ngoại khoa hỗ trợ chưa thường xuyên và<br /> chưa thống nhất. Biến chứng chủ yếu là nhiễm trùng huyết (95,3% sơ sinh và 100% ngoài sơ sinh) do<br /> Staphylococus coagulase, Candida albicans, Klebsiella pneumoniae, ứ mật, hạ natri máu, rối loạn vận động ruột.<br /> Tử vong 56,9%, do NTH chiếm 72,4%, có 33,3% tử vong trong hồi sức sau phẫu thuật. Thời gian nằm viện và<br /> thời gian nuôi tĩnh mạch dài hơn ở nhóm mất van hồi manh tràng, đại tràng không nguyên vẹn, ngoài tuổi sơ<br /> sinh, có bất thường giải phẫu đường tiêu hoá, mất hồi tràng, được đặt catheter trung ương, nuôi qua sonde hỗ<br /> trợ. Tỉ lệ tử vong cao hơn ở nhóm mất van hồi manh tràng, đại tràng không nguyên vẹn, ăn đường miệng trở lại<br /> muộn hơn, ngoài tuổi sơ sinh, mất hồi tràng, nằm hồi sức sau mổ lâu hơn, có hạ Na máu.<br /> Kết luận: HCRN sau phẫu thuật cắt ruột non chủ yếu xảy ra ở giai đoạn sơ sinh.Các can thiệp nội ngoại<br /> khoa chưa thống nhất và chưa thường xuyên. Biến chứng chủ yếu là nhiễm trùng huyết, ứ mật, hạ natri máu và<br /> rối loạn vận động ruột. Tỉ lệ tử vong còn cao dù đã có nhiều tiến bộ. Cần có phác đồ chăm sóc thống nhất và tích<br /> cực hơn trong điều trị HCRN trẻ em để cải thiện tiên lượng bệnh.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> MANAGEMENNT OF SHORT BOWEL SYNDROME IN CHILDREN AFTER SMALL INTESTINE<br /> RESECTION IN HOSPITAL NHI DONG 1& 2 FROM 01/01/2005- 31/12/2007<br /> Nguyen Thi Thu Hau, Pham Thi Ngoc Tuyet, Tran Thi Thanh Tam<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 4 – 2008: 62 – 68<br /> Objectives: to determine the rate of clinical characteristics, supports and inteventional results of short bowel<br /> syndrome after small intestine resection.<br /> Methods: Case series study.<br /> Results: this study was conducted on 51 cases of pediatric hospital 1 and 2 from 1/1/2005-31/12/ 2007.<br /> Neonates were 84.3 %, most of them had abnormal GI anatomy. Ileal resection was approximately 88.4%, and<br /> stoma was mainly located at jejunum. Parenteral nutrition supports seem to be inadequate, the use of central<br /> venous catheters was unusual and proportion of early withdrawed was high due to infection. The introduction of<br /> oral feeding was delayed because of motility disorders. Medical and surgical managements have not been applied<br /> adequately and consitently. Significant complications are sepsis (95.3% in neonates and 100% in the others<br /> children) caused by Staphylococus coagulase, Candida albicans, Klebsiella pneumoniae, cholestasis, hyponatremia<br /> and motility disorders. The mortality rate was 56.9%,in which sepsis was 72.4%, and 33.3% post-operation<br /> children was died during intensive care period. Children with ileo cecum valve resection, colon resection, out of<br /> neonatal period, abnormal GI anatomy, ileum resection, using central venous catheters and enteral nutrition<br /> required longer duration of hospitalization and parenteral support. Higher mortality was seen in patients with<br /> ileocecum valve resection, colon resection, delayed oral feeding, out of neonatal period, ileum resection, long stay<br /> * Bệnh viện Nhi Đồng 2 **: Đại học Y dược TP HCM<br /> <br /> Chuyên đề Nhi Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> in ICU and hyponatremia.<br /> Conclusions: Children SBS mainly occurs in neonatal period. Medical and surgical managements have not<br /> been applied adequately and consitently. Significant complications are sepsis, cholestasis, hyponatremia and<br /> motility disorders. The mortality rate was high in spite of recent improvements.It’s necessary to get a consensus<br /> and more active protocol in clinical care to improve the outcome.<br /> * Nếu ngoài giai đoạn sơ sinh:<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Hội chứng ruột ngắn (HCRN) đặc trưng bởi<br /> tình trạng kém hấp thu các chất dinh dưỡng xảy<br /> ra sau khi cắt phần lớn ruột non do các sang<br /> thương bẩm sinh hay mắc phải. Sự phát triển<br /> của nuôi ăn tĩnh mạch và đường tiêu hoá trên<br /> thế giới giúp cải thiện tiên lượng bệnh rất nhiều.<br /> Các kỹ thuật nuôi ăn giúp bệnh nhi bị HCRN có<br /> thể phát triển bình thường trong quãng thời gian<br /> dài chờ đợi sự thích ứng của phần ruột non còn<br /> lại và quyết định kết quả thành công của cuộc<br /> phẫu thuật. Ngoài ra, bệnh nhi còn được hỗ trợ<br /> bằng các can thiệp nội khoa và ngoại khoa để cải<br /> thiện chức năng của đoạn ruột còn lại. Tuy<br /> nhiên, việc chăm sóc, điều trị bệnh nhân HCRN<br /> rất phức tạp, tốn kém, chưa thống nhất. Chúng<br /> tôi tiến hành nghiên cứu này để bước đầu khảo<br /> sát tình hình chăm sóc điều trị HCRN sau phẫu<br /> thuật ở trẻ em Việt nam.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả các bệnh nhi sau phẫu thuật cắt ruột<br /> non tại bệnh viện Nhi đồng 1 và Nhi đồng 2 trong<br /> khoảng thời gian 1/1/2005-31/12/2007 có biểu hiện<br /> HCRN (chọn từ sổ tường trình phẫu thuật).<br /> <br /> Tiêu chuẩn nhận vào<br /> Bệnh nhân mổ cắt ruột non có 1 trong 2 tiêu<br /> chuẩn:<br /> 1. Dựa vào chiều dài hỗng hồi tràng còn lại<br /> sau phẫu thuật:<br /> * Sơ sinh: Chiều dài đoạn hỗng hồi tràng còn<br /> lại < 25% chiều dài hỗng hồi tràng ước đoán theo<br /> tuổi thai.<br /> -Nếu phẫu thuật RN khi< 35 tuần tuổi thai:<br /> chiều dài hỗng hồi tràng còn lại ≤ 50cm<br /> - Nếu phẫu thuật RN lúc ≥ 35 tuần tuổi thai:<br /> chiều dài hỗng hồi tràng còn lại ≤72 cm.<br /> <br /> Chuyên đề Nhi Khoa<br /> 2<br /> <br /> -Từ 1 tuổi trở xuống: chiều dài hỗng hồi<br /> tràng còn lại ≤ 75 cm<br /> -Trên 1 tuổi: chiều dài hỗng hồi tràng còn lại<br /> ≤ 100 cm<br /> 2. Dựa vào chức năng ruột sau phẫu thuật:<br /> Sau phẫu thuật cắt ruột non phải nuôi tĩnh<br /> mạch hỗ trợ trên 42 ngày do rối loạn chức<br /> năng ruột.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại ra<br /> - Hồ sơ không đầy đủ dữ liệu.<br /> - Có các bệnh lý đi kèm đòi hỏi phải nuôi<br /> tĩnh mạch dài ngày như bệnh tim bẩm sinh phức<br /> tạp, tràn dịch màng phổi dưỡng trấp, u vùng<br /> hầu họng không nuốt được, hội chứng giả tắc<br /> ruột mạn…<br /> <br /> Thu thập và xử lý số liệu<br /> Các bệnh nhân được theo dõi trong suốt thời<br /> gian nằm viện hoặc trong vòng 3 tháng kể từ khi<br /> nhập viện.<br /> Số liệu từ hồ sơ sẽ được thu thập theo phiếu<br /> thu thập. Các biến số được mã hoá và xử lý bằng<br /> phần mềm thống kê SPSS 10.0 for Window. Mô<br /> tả đặc điểm mẫu nghiên cứu bằng tỉ lệ đối với<br /> các biến định tính. Tính trung bình và độ lệch<br /> chuẩn với các biến định lượng.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Có 51 trường hợp thoả tiêu chuẩn nhận<br /> bệnh.<br /> <br /> Các đặc điểm về lâm sàng<br /> - Có 28 bệnh nhân của bệnh viện Nhi đồng 1<br /> (54,9%) và 23 bệnh nhân của bệnh viện Nhi đồng<br /> 2 (45,1%).<br /> - Nam chiếm 56,9% (29/51 trường hợp), nữ<br /> 43,1% (22/51).<br /> <br /> - Tuổi trung vị: 3 ngày tuổi, nhỏ nhất:1 ngày,<br /> lớn nhất: 13 tuổi. Đa số dưới 1 tuần tuổi 37/51 ca<br /> (72,5%).<br /> <br /> Chăm sóc dinh dưỡng<br /> <br /> - Sơ sinh: 43/51 trường hợp (84,3%), với 30/43<br /> bệnh nhân sinh đủ tháng (69,7%) và 13/43 non<br /> tháng; tuổi thai từ 35 đến dưới 37 tuần là 5/43<br /> (11,6%), dưới 35 tuần là 8/43 (18,6%), không có<br /> trường hợp nào tuổi thai dưới 27 tuần.<br /> <br /> Hình Nhóm BN<br /> thức<br /> Có nuôi Tất cả<br /> TM<br /> Xuất viện<br /> Tử vong<br /> TM<br /> Xuất viện<br /> hoàn<br /> toàn<br /> Đủ nhu<br /> Tất cả<br /> cầu<br /> Xuất viện<br /> ≥ nhu<br /> Tất cả<br /> cầu cơ Xuất viện<br /> bản<br />