Chích ethanol qua da với trợ giúp của siêu âm để điều trị nang tuyến giáp khảo sát hồi cứu từ 4/1995 - 4/2003 tại bệnh viện An Bình

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> 63 CHÍCH ETHANOL QUA DA VÔÙI TRÔÏ GIUÙP CUÛA SIEÂU AÂM<br /> ÑEÅ ÑIEÀU TRÒ NANG TUYEÁN GIAÙP<br /> KHAÛO SAÙT HOÀI CÖÙU TÖØ 4/1995 – 4/2003 TAÏI BEÄNH VIEÄN AN BÌNH<br /> Vuõ Tu Thaân*, Nguyeãn Quyù Khoaùng**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu: duøng Ethanol chích qua da döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm ñeå ñieàu trò beänh lyù nang tuyeán giaùp.<br /> Ñoái töôïng &phöông phaùp: 97 beänh nhaân coù beänh lyù nang tuyeán giaùp (ñôn nang vaø ña nang),goàm ñôn<br /> nang 78 nöõ-14 nam, ña nang 05 ñeàu laø nöõ, tuoåi töø 09-80; theå tích nang giaùp töø 01ml-≥50ml, ñaõ ñöôïc ñieàu trò<br /> baèng caùch chích ethanol vaøo nang giaùp sau khi ñaõ coá gaéng choïc huùt heát dòch döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm.Taát<br /> caû soá beänh nhaân treân ñaõ ñöôïc choïn ñieàu trò sau khi ñöôïc khaûo saùt baèng caùc xeùt nghieäm: Sinh thieát teá baøo vôùi trôï<br /> giuùp cuûa sieâu aâm, ño chæ soá TSH-T4 töï do,chæ soá khaùng theå khaùng giaùp (TPO Ab-Tg Ab) vaø xaï hình baèng I 131hay<br /> Tc 99m. Caùc xeùt nghieäm naøy ñöôïc thöïc hieän laïi sau khi ñieàu trò moãi 1-3-6-12-24-36 thaùng ñeå ñaùnh giaù keát quaû.<br /> Keát quaû: moãi beänh nhaân ngoaïi truù ñöôïc ñieàu trò töø 1 ñeán 3 laàn,moãi laàn caùch nhau 1 tuaàn leã, moãi laàn chích<br /> töø O,2ml-1ml, toång lieàu ethanol töø 0,2ml-3ml.Sau 36 thaùng, chæ coøn 6(6,18%) tröôøng hôïp coøn nhaân laïnh treân<br /> xaï hình.Theo doõi baèng sieâu aâm, sau 36 thaùng coøn 33(34,01%) tröôøng hôïp coøn tìm thaáy daáu veát cuûa nang giaùp<br /> tröôùc ñoù, theå hieän treân sieâu aâm laø nhöõng nhaân giaùp ñaëc, coù ñoä hoài aâm daøy, giôùi haïn roõ, ñöôøng kính töø 5≤10mm (17 tröôøng hôïp), vaø 16 tröôøng hôïp coù nhaân giaùp vôùi ñöôøng kính töø 10-15mm. Caùc chæ soá TSH-T4 töï do<br /> vaø TPO Ab-Tg Ab khoâng coù söï thay ñoåi ñaùng keå ; veà teá baøo hoïc khoâng phaùt hieän teá baøo laï hay aùc tính. Coù 2<br /> tröôøng hôïp phaûi phaãu thuaät:1 do boû ngang trong thôøi gian ñieàu trò, 1 do khoâng ñaùp öùng vôùi ñieàu trò.Khoâng coù<br /> tröôøng hôïp taùi phaùt trong thôøi gian theo doõi.Taùc duïng phuï cuûa phöông phaùp ñieàu trò naøy laø ñau aâm æ taïi choã<br /> chích töø 30 phuùt ñeán 8 giôø.<br /> Keát luaän: phöông phaùp chích ethanol qua da vôùi söï trôï giuùp cuûa sieâu aâm laø phöông phaùp ñieàu trò an toaøn,<br /> baûo toàn hieäu quaû ñoái vôùi beänh lyù nang tuyeán giaùp, nhöng neáu coù nhöõng tröôøng hôïp khoâng ñaùp öùng thì neân<br /> nghó ñeán beänh lyù khaùc cuûa tuyeán giaùp vaø neân giaûi quyeát baèng phaãu thuaät.<br /> Thuaät ngöõ: Sinh thieát teá baøo baèng kim nhoû vôùi trôï giuùp cuûa sieâu aâm=US-FNAB=Ultrasound guided Fine<br /> Needle Aspiration Biopsy, Chích ethanil qua da vôùi trôï giuùp cuûa sieâu aâm=Ultrasound guided Percutaneous<br /> Ethanol Injection=US-PEI, Nang tuyeán giaùp=Thyroid cysts.<br /> <br /> SUMMARY<br /> PERCUTANEOUS ETHANOL INJECTION UNDER ULTRASOUND GUIDANCE<br /> FOR THE TREATMENT OF THYROID CYSTS<br /> Vu Tu Than, Nguyen Quy Khoang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004:<br /> 420 - 427<br /> <br /> Purpose: We used Ethanol to treat thyroid cysts by percutaneous injection with ultrasound guidance.<br /> Material – Method: 97 patients were studied because of thyroid cysts. Unicyst= 78 female,14<br /> male;Multicyst= 05 female.Age=from 9 to 80 years old.Volume of cyst= from 1ml to ≥ 50ml. All these patients<br /> are treated by injection ethanol into the cysts after evacuating them with ultrasound guidance. Before<br /> treatment, these patients had been done= Fine needle aspiration biopsy by ultrasound guidance, laboratory<br /> * Hoã trôï sieâu aâm<br /> ** Beänh vieän An Bình-TpHCM.<br /> <br /> 420<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> tests of TSH-free T4, TPO Ab-Tg Ab and isotope scanning with I 131 or Tc99m.<br /> These examinations were redone after a period of 1 – 3 – 6 – 12 – 24 – 36 months of treatment.<br /> Results:Each out-patient was treated by ethanol injection 1 to 3 times, 0,2ml to 1ml each time and total<br /> dose = 0,2 to 3ml.<br /> Isotope scanning had been done 3 months after and showed the recuperation of the affected thyroid lobe;<br /> after 36 months, there were only 6 cases (6,18%) wich still had cold nodule.<br /> By ultrasound follow-up, we noted that the volume of cysts had remarkably diminished: After 36<br /> months,there were only 33 cases (34,01%) where we found the remainings of the cysts on ultrasound, we see<br /> solid nodules with hyperechoic structure and well defined borders and 5 to 15mm in size.<br /> There were 2 cases wich needed surgical treatment. One case who did not follow PEI treatment and one<br /> case who did not respond to this treatment.<br /> The TSH-free T4 and TPO Ab-Tg Ab tests did not change significantly after PEI treatment.<br /> We did not find any malignant cell during this study. No recidive case.<br /> The only inconvenient of this technic was pain at the injection site wich lasted for 30 mn to 8 hours.<br /> Conclusion: This is a safe method for treating thyroid cysts, less invasive and conservative for thyroid lobe.<br /> But if one case did not respond to this PEI treatment, we must think that there was probably one another<br /> thyroid disease wich needed surgical therapy.<br /> Key words: US-FNAB= Ultrasound guided fine needle aspiration biopsy – US-PEI= Ultrasound guided<br /> percutaneous ethanol injetion – Thyroid cysts.<br /> <br /> MÔÛ ÑAÀU<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG & PHÖÔNG PHAÙP<br /> <br /> Phöông phaùp chích ethanol döôùi höôùng daãn cuûa<br /> <br /> Taát caû caùc beänh nhaân coù beänh lyù nang tuyeán giaùp<br /> <br /> sieâu aâm (PEI) ñaõ ñöôïc aùp duïng taïi Chaâu AÂu töø thaäp<br /> <br /> (ñôn nang – ña nang) khoâng keå phaùi tính vaø tuoåi ñeàu<br /> <br /> nieân 60, caùc taùc giaû söû duïng phöông phaùp naøy ñeå ñieàu<br /> <br /> ñöôïc ñöa vaøo dieän khaûo saùt.<br /> <br /> trò nhöõng beänh lyù nang gan, nang thaän; sau ñoù laø ung<br /> thö gan vaø böôùu tuyeán caän giaùp. Thöïc söï aùp duïng<br /> <br /> Caùc ñoái töôïng naøy ñöôïc thöïc hieän caùc xeùt nghieäm sau:<br /> <br /> phöông phaùp naøy vaøo beänh lyù tuyeán giaùp môùi khoaûng<br /> <br /> Ño chæ soá TSH – T4 töï do.<br /> <br /> hôn 10 naêm, töø ñaàu thaäp nieân 90, baét ñaàu laø caùc beänh<br /> <br /> Sinh thieát teá baøo baèng kim nhoû vôùi trôï giuùp cuûa<br /> <br /> lyù nang giaùp, nhaân ñoäc (nhaân noùng) vaø tieáp theo laø<br /> caùc nhaân ñôn ñoäc (nhaân laïnh). Ñeán ñaàu theá kyû XXI,<br /> ngaøy caøng coù nhieàu Trung Taâm aùp duïng phöông<br /> phaùp ñieàu trò naøy vaø chæ ñònh cuõng ñöôïc môû roäng hôn.<br /> Ña soá caùc taùc giaû ñaõ coâng nhaän phöông phaùp naøy laø<br /> «lieäu phaùp thöù tö» trong Tuyeán giaùp hoïc (Phaãu thuaät<br /> – Xaï trò – Thuoác).Beänh vieän An Bình baét ñaàu thöïc<br /> <br /> sieâu aâm (US – FNAB)<br /> Ño chæ soá Khaùng theå khaùng giaùp TPO Ab – Tg Ab.<br /> Xaï hình tuyeán giaùp baèng Tc99m hay I (3).<br /> Tieâu chuaån loaïi tröø<br /> Nhöõng ñoái töôïng sau khoâng thuoäc dieän ñieàu trò<br /> <br /> hieän phöông phaùp ñieàu trò naøy töø thaùng 4 naêm 1995,<br /> <br /> Coù keát quaû teá baøo hoïc nghi ngôø hay khaúng ñònh aùc tính.<br /> <br /> vôùi söï keát hôïp cuûa Khoa Noäi Tieát, Khoa Chaån Ñoaùn<br /> <br /> Coù chæ soá Khaùng theå khaùng giaùp cao hôn chæ soá<br /> bình thöôøng.<br /> <br /> Hình Aûnh Beänh vieän An Bình vaø Phoøng Chaån Ñoaùn<br /> Teá Baøo thuoäc Trung Taâm Chaån Ñoaùn MEDIC.<br /> <br /> Coù hình aûnh treân sieâu aâm sau khi choïc huùt heát<br /> dòch khoâng theå hieän moät nang giaùp, Nhöõng nhaân ñaëc<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 421<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> ñang trong giai ñoaïn nang hoaù, coù hình aûnh baát<br /> thöôøng sau laàn choïc – huùt dòch thöû teá baøo ñaàu tieân.<br /> Hình 1.<br /> <br /> Hình 3.<br /> <br /> Hình 2.<br /> <br /> Sau choïc – huùt dòch, nang giaùp coù hình aûnh cuûa<br /> moät nhaân ñaëc trong giai ñoaïn nang hoaù chöa hoaøn<br /> toaøn (H.1) vaø hình aûnh baát thöôøng (H.2) coù theå do<br /> xuaát huyeát trong nang hay nhu moâ giaùp bung ra sau<br /> khi aùp löïc trong nang giaûm do choïc huùt bôùt dòch.<br /> Tieâu chuaån choïn beänh<br /> Sau khi choïc – huùt heát dòch, hình aûnh treân sieâu<br /> aâm theå hieän moät nang giaùp.<br /> Khoâng coù teá baøo laï nghi ngôø hay khaúng ñònh<br /> aùc tính.<br /> Coù chæ soá khaùng theå khaùng giaùp trong giôùi haïn<br /> bình thöôøng.<br /> <br /> Hình 4.<br /> <br /> Nang giaùp sau khi choïc – huùt heát dòch theå hieän<br /> moät nang giaùp thuaàn tuyù: trong loøng nang khoâng coøn<br /> chöùa ñöïng gì. Kích thöôùc cuûa thuyø coù nang sau khi<br /> choïc – huùt heát dòch trong giôùi haïn bình thöôøng (so<br /> saùnh vôùi thuyø giaùp khoâng coù nang).<br /> Ñoái töôïng<br /> 97 beänh nhaân ñöôïc choïn ñieàu trò, ñoä tuoåi töø 09 –<br /> 80 tuoåi; goàm ñôn nang, nöõ coù 78 beänh nhaân, nam 14<br /> beänh nhaân; theå tích nang töø 1ml - ≥ 50ml, ñaëc bieät<br /> coù 3 tröôøng hôïp coù theå tích # 100ml. Ña nang, 05<br /> beänh nhaân, taát caû ñeàu laø nöõ, theå tích nang töø 1ml –<br /> 40ml.<br /> Phöông phaùp<br /> Beänh nhaân ngoaïi truù ñöôïc choïn ñieàu trò seõ ñöôïc<br /> chích moät löôïng ethanol thay ñoåi töø 0,2ml ñeán 1ml vaøo<br /> nang giaùp sau khi coá gaéng choïc – huùt heát dòch döôùi trôï<br /> giuùp cuûa sieâu aâm, moãi tuaàn moät laàn, cho ñeán khi nang<br /> khoâng coøn taùi taïo laïi dòch.<br /> Beänh nhaân ñöôïc theo doõi ñònh kyø baèng sieâu aâm -<br /> <br /> 422<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> thöû teá baøo (US – FNAB) vaø ño caùc chæ soá TSH – T4 töï<br /> do, chæ soá khaùng theå khaùng giaùp moãi 1 – 3 – 6 – 12 –<br /> 24 – 36 thaùng, xaï hình ñöôïc thöïc hieän sau 3 – 6 – 12<br /> – 24 – 36 thaùng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa phöông<br /> phaùp ñieàu trò naøy.<br /> <br /> Hình 5.<br /> <br /> Hình 6.<br /> Nang giaùp sau choïc – huùt dòch vaø chích<br /> Nang giaùp taùi phaùt sau moät tuaàn leã, ethanol,<br /> nhöõng chaám traéng trong loøng chöa choïc – huùt dòch.<br /> nang laø do ethanol taäp trung.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> hôïp khoâng coøn tìm thaáy daáu veát cuûa nang giaùp.<br /> Sau 6 thaùng: Coù 30 (30,92%) khoâng tìm thaáy daáu<br /> veát cuûa nang tröôùc ñoù.<br /> Sau 12 thaùng: Coù 20 (20,61%) khoâng tìm thaáy<br /> daáu veát cuûa nang tröôùc ñoù.<br /> Sau 24 thaùng: Coù 06 (5,82%) khoâng tìm thaáy daáu<br /> veát cuûa nang tröôùc ñoù.<br /> Sau 36 thaùng: Coù 33 (34,01%) coøn daáu tích cuûa<br /> nang tröôùc ñoù; trong ñoù coù 17 tröôøng hôïp theå hieän<br /> treân sieâu aâm laø moät nhaân giaùp coù ñoä hoài aâm daøy, giôùi<br /> haïn roõ, ñöôøng kính töø 5 – 10 mm, 16 tröôøng hôïp coù<br /> ñöôøng kính töø 10 – 15 mm.<br /> Chæ soá TSH – T4 töï do vaø chæ soá TPO Ab –<br /> Tg Ab:<br /> Khoâng coù söï thay ñoåi coù yù nghóa tröôùc vaø sau khi<br /> ñieàu trò.<br /> Xaï hình<br /> Sau 3 thaùng coù 32 (32,98%) khoâng coøn daáu nhaân<br /> laïnh treân xaï hình.<br /> Sau 6 thaùng coù 30 (30,92%) khoâng coøn daáu nhaân<br /> laïnh treân xaï hình.<br /> Sau 12 thaùng coù 20 (20,61%) khoâng coøn daáu<br /> nhaân laïnh treân xaï hình.<br /> Sau 24 thaùng coù theâm 4 (4,12 %) khoâng coøn daáu<br /> nhaân laïnh.<br /> Sau 36 thaùng coù theâm 3 (3,09%) khoâng coøn daáu<br /> nhaân laïnh, 6 (6,18%) coøn daáu nhaân laïnh treân<br /> xaï hình.<br /> Coù 2 tröôøng hôïp phaãu thuaät: 1 do boû ngang trong<br /> giai ñoaïn ñieàu trò, 1 do khoâng ñaùp öùng vôùi ñieàu trò.<br /> Khoâng coù tröôøng hôïp naøo taùi phaùt trong suoát thôøi<br /> gian theo doõi.<br /> <br /> Sieâu aâm – thöû teá baøo (US-FNAB)<br /> Khoâng tìm thaáy teá baøo laï hay aùc tính trong suoát<br /> thôøi gian theo doõi. Kích thöôùc cuûa nang giaùp treân sieâu<br /> aâm giaûm raát ñaùng keå, hình aûnh cuûa nang giaùp sau<br /> ñieàu trò ñeàu coù cuøng moät kieåu thay ñoåi: Töø moät noát<br /> echo coù ñoä hoài aâm keùm daàn trôû thaønh moät noát echo<br /> coù ñoä hoài aâm ngaøy caøng daøy hôn vaøo cuoái giai ñoaïn<br /> theo doõi. Coù raát nhieàu tröôøng hôïp khoâng coøn tìm thaáy<br /> daáu tích cuûa nang giaùp tröôùc ñoù:<br /> 3 thaùng sau khi ñieàu trò: Coù 11 (11,34%) tröôøng<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 423<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> phaûi söû duïng thuoác giaûm ñau. Ñoái vôùi nhöõng lieàu töø<br /> 0,5ml trôû xuoáng thì thöôøng beänh nhaân khoâng coù caûm<br /> giaùc gì.<br /> <br /> Hình 7. AÛnh xaï hình tröôùc khi ñieàu trò<br /> <br /> Xuaát huyeát trong nang:<br /> <br /> Trong quaù trình choïc huùt dòch hay trong quaù<br /> trình ñieàu trò xaûy ra thöôøng hôn, khoaûng hôn 1/3 caùc<br /> tröôøng hôïp; ñieàu naøy laøm chaäm quaù trình ñieàu trò<br /> cuõng nhö laøm chaäm quaù trình giaûm theå tích nang.<br /> Moät tröôøng hôïp xuaát huyeát trong nang<br /> ñieån hình<br /> <br /> Hình 8. Hình aûnh xaï hình 3 thaùng sau ñieàu trò<br /> <br /> Nhaän xeùt: Veà phöông dieän ñaùnh giaù chöùc naêng<br /> thuyø giaùp coù toån thöông sau khi ñieàu trò, xaï hình cho<br /> thaáy thuyø giaùp hoài phuïc ñöôïc chöùc naêng, hoaït ñoäng<br /> baét xaï toát, chöùng toû phöông phaùp ñieàu trò khoâng gaây<br /> theâm toån thöông cho thuyø coù toån thöông tröôùc ñoù;<br /> nhöng veà phöông dieän hình aûnh thì xaï hình laïi khoâng<br /> coù khaû naêng nhaän bieát nhöõng nhaân giaùp coù kích<br /> thöôùc nhoû, ñöôøng kính # 10 mm. Do vaäy, tyû leä maát<br /> daáu nhaân laïnh raát cao, trong khi sieâu aâm vaãn coù theå<br /> chæ roõ nhöõng nhaân giaùp coù kích thöôùc nhoû.<br /> <br /> Hình 9. Laàn chích thöù hai 6/2/96<br /> <br /> Moät tröôøng hôïp khoâng ñaùp öùng:<br /> Beänh nhaân teân Nguyeãn vaên Hoaø, nam, 72 tuoåi;<br /> coù moät nang giaùp lôùn ôû thuyø T, vôùi theå tích nang<br /> 92ml, dòch maøu naâu ñaäm. Ñieàu trò laàn ñaàu vôùi lieàu<br /> 0,5ml ethanol, sau 1 tuaàn leã,vaø caùc laàn ñieàu trò tieáp<br /> theo, löôïng dòch taùi taïo laïi gaàn baèng vôùi laàn ruùt dòch<br /> ñaàu tieân; beänh nhaân naøy ñöôïc ñieàu trò ñeán laàn thöù 4,<br /> beänh nhaân ñaõ xuaát caûnh sang UÙc thaêm thaân nhaân sau<br /> ñôït ñieàu trò cuoái naøy chæ 1 – 2 ngaøy, sau naøy khi trôû laïi<br /> taùi khaùm, beänh nhaân cho bieát ñaõ ñöôïc phaãu thuaät 2<br /> laàn taïi UÙc, laàn thöù nhaát caét troïn thuyø T, laàn thöù hai<br /> caét thuyø giaùp coøn laïi; keát quaû sau phaãu thuaät laø K<br /> tuyeán giaùp, nhöng khoâng roõ loaïi ung thö.<br /> <br /> Hình 10. Laàn chích thöù nhaát 1/2/96<br /> <br /> Nhöõng trôû ngaïi thöôøng gaëp<br /> Caûm giaùc ñau<br /> <br /> Vôùi lieàu löôïng 1ml ethanol, beänh nhaân thöôøng coù<br /> caûm giaùc ñau aâm æ taïi choã chích, keùo daøi khoaûng töø 30<br /> phuùt ñeán 8 tieáng ñoàng hoà. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo<br /> <br /> 424<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br />