Chương 2: Các lý thuyết về lợi ích của ngoại thương

Chia sẻ: ĐInh Phương Huyền | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

816
lượt xem 47
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kinh tế ngoại thương - Các lý thuyết về lợi ích của ngoại thương. Nội dung trình bày về 4 vấn đề chính: Những lợi ích cơ bản của ngoại thương? Nguồn gốc những lợi ích đó?; Những lý thuyết bàn về lợi ích của ngoại thương; Ngoại thương trong một nền KT mở quy mô nhỏ; Động lực khiến các DN tham gia vào ngoại thương?

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 2: Các lý thuyết về lợi ích của ngoại thương

Ch−¬ng ii: c¸c lý thuyÕt vÒ lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng I. Nh÷ng lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng 1. Lîi Ých do ngo¹i th−¬ng mang l¹i: Slide 3 4 vÊn ®Ò chÝnh: 1. Nh÷ng lîi Ých c¬ b¶n cña ngo¹i th−¬ng? Nguån gèc C1: Ngo¹i th−¬ng më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mét nh÷ng lîi Ých ®ã? n−íc (nh− mét ph−¬ng thøc SX gi¸n tiÕp). 2. Nh÷ng lý thuyÕt bµn vÒ lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng.(9) C2: Ngo¹i th−¬ng gióp thay ®æi c¬ cÊu SX theo h−íng 3. Ngo¹i th−¬ng trong mét nÒn KT më quy m« nhá khai th¸c lîi thÕ cña ®Êt n−íc. Slide 4 4. §éng lùc khiÕn c¸c DN tham gia vµo ngo¹i th−¬ng? 1 2 2. Nguån gèc dÉn ®Õn lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng: Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy gióp ta tr¶ lêi c©u hái: C¸c n−íc tham gia vμo PCL§ quèc tÕ ntn? Dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn nμo? nãi c¸ch kh¸c: - §iÒu g× quyÕt ®Þnh chñng lo¹i hμng ho¸ mμ mét n−íc Ghana Hàn Quốc XK hay NK? - 1970: GNP/người = 250$ - 1970: GNP/người = 260$ - 1998: chỉ đạt 390$/người - 1998: đạt 8.600$/người Nền kinh tế đứng thứ 96 trên thế Nền kinh tế đứng thứ 12 trên thế giới. giới, thành viên OECD, là NIC - Tốc độ tăng trưởng KT bình - Tốc độ tăng trưởng KT bình quân trong giai đoạn 1968-1998: quân trong giai đoạn 1968-1998: 8%/năm Back2 3 4
2 nguån gèc c¬ b¶n dÉn tíi lîi Ých cña Ngo¹i th−¬ng: Theo khÝa c¹nh TMQT th×: Nguån lùc ngô ý nãi tíi mét ®Çu vμo nμo ®ã cho qu¸ Nguån gèc 1: tr×nh SX trong n−íc mμ kh«ng thÓ chuyÓn dÞch ®−îc Sù kh¸c nhau gi÷a c¸c n−íc trªn thÕ giíi vÒ c¸c nguån gi÷a c¸c quèc gia. lùc khiÕn cho mét n−íc cã thÓ cã lîi thÕ vÒ SX mét sè hμng ho¸ vμ bÊt lîi vÒ SX mét sè hμng ho¸ kh¸c Nguån lùc ®−îc chia thµnh 3 nhãm nh− sau: so víi n−íc kh¸c.Slide 6 • Nguån lùc tù nhiªn: khÝ hËu, ®Êt ®ai, tμi nguyªn kho¸ng s¶n.... Nguån gèc 2: • Nguån nh©n lùc: tøc nãi ®Õn con ng−êi, lùc l−îng lao Do sù gi¶m chi phÝ SX - lμ kÕt qu¶ cña SX lín céng víi ®éng. chuyªn m«n ho¸ SX vμ th«ng qua øng dông KHCN. • C¬ së h¹ tÇng: ®−êng giao th«ng, vËn t¶i, b−u chÝnh Slide 7 viÔn th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, kho b·i, c¸c c«ng tr×nh vμ c¸c ph−¬ng tiÖn c«ng céng kh¸c… Back5 5 6 • Giảm chi phÝ b¾t nguån tõ sù kh¸c nhau vÒ N¨ng II. C¸c lý thuyÕt vÒ lîi Ých cña NT suÊt lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia dÉn ®Õn chi phÝ SX kh¸c nhau kÐo theo ho¹t ®éng trao ®æi diÔn ra Khi ®Ò cËp tíi ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, nãi chung c¸c lý do cã sù chªnh lÖch vÒ lîi Ých. thuyÕt ®Òu quan t©m tíi gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò: • Chuyªn m«n ho¸ SX cµng cao vµ cµng s©u sÏ dÉn tíi viÖc ph¸t minh vµ øng dông nhiÒu h¬n c¸c thµnh tùu • Quèc gia nªn XK, NK nh÷ng mÆt hµng nµo? KH- KT vµo SX. • Sè l−îng XK, NK lµ bao nhiªu? • XK vµ NK víi ai? Nguån gèc 2 gi¶i thÝch nh÷ng TH nh−: - T¹i sao NhËt B¶n l¹i XK «t«, hμng ®iÖn tö gia dông, m¸y c«ng cô…. - Thuþ SÜ th× XK ®ång hå, ho¸ chÊt, ®å trang søc…. 7 8
II. C¸c lý thuyÕt vÒ lîi Ých cña NT - ñng hé viÖc Nhµ n−íc can thiÖp trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng NT: 1. ThuyÕt träng th−¬ng (Mercantilism) Nh»m tèi ®a ho¸ XK vµ h¹n chÕ NK ë møc tèi thiÓu - Ra ®êi ë n−íc Anh vµo kho¶ng gi÷a TK16 – lý thuyÕt Thùc hiÖn trî cÊp cho XK: gi¶m thuÕ, th−ëng tiÒn…. KT ®Çu tiªn ®−îc ph©n tÝch trªn c¬ së KH. H¹n chÕ NK b»ng ®¸nh thuÕ cao, b»ng h¹n ng¹ch. Néi dung chñ yÕu: ¦u ®iÓm: - Coi tiÒn (vµng vµ b¹c) lµ néi dung chÝnh cña cña c¶i, • Khi SX trong n−íc v−ît qu¸ møc cÇu th× nªn khuyÕn cña sù giµu cã cña mét quèc gia. khÝch XK vµ h¹n chÕ NK. Gia t¨ng vµng b¹c th«ng qua NT trong ®ã XK ph¶i lín • Khi C¸n c©n thanh to¸n víi n−íc ngoµi th©m hôt th× h¬n NK – thÆng d− TM tÝch luü nhiÒu tiÒn h¬n. cÇn −u tiªn ®¹t ®−îc thÆng d− trong ngo¹i th−¬ng ®Ó KhuyÕn khÝch XK hµng ho¸ thµnh phÈm cã gi¸ trÞ cao, bï ®¾p. sè l−îng lín (hç trî cho XK) • Sù gia t¨ng l−îng vµng b¹c (gia t¨ng møc cung tiÒn tÖ) H¹n chÕ NK b»ng thuÕ quan, h¹n ng¹ch, chØ NK ®Çu trong nÒn KT sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch ho¹t ®éng SX vµo cho SX trong n−íc. trong n−íc. T¨ng c−êng sö dông ph−¬ng tiÖn vËn t¶i n−íc m×nh. 9 10 Nh−îc ®iÓm cña ThuyÕt träng th−¬ng: ThuyÕt träng th−¬ng míi – Neomercantilism • M« t¶ nh÷ng n−íc ¸p dông chÝnh s¸ch nh»m ®¹t • Coi vµng b¹c lµ h×nh thøc cña c¶i duy nhÊt; ®−îc thÆng d− trong c¸n c©n thanh to¸n hoÆc ®¹t môc tiªu KT-CT-XH nµo ®ã. • Nh×n nhËn TMQT nh− mét “trß ch¬i” cã tæng lîi Ých b»ng 0 (zero-sum game). • Ch−a gi¶i thÝch ®−îc c¬ cÊu hµng ho¸ trong TMQT Ph©n biÖt kh¸i niÖm thÆng d− trong ThuyÕt träng ®−îc x¸c ®Þnh nh− thÕ nµo; th−¬ng cæ ®iÓn víi ChÝnh s¸ch NT ngµy nay: • Ch−a thÊy ®−îc tÝnh hiÖu qu¶ vµ lîi Ých tõ qu¸ tr×nh VÒ h×nh thøc th× môc ®Ých ®¹t thÆng d− TM ë hai thêi kú CMH SX vµ trao ®æi; lµ gièng nhau nh−ng vÒ b¶n chÊt lµ kh¸c nhau. • Ch−a thÊy r»ng c¸c kÕt luËn cña hä chØ ®óng trong mét ph¹m vi hÑp chø kh«ng ph¶i víi tÊt c¶ c¸c quèc gia. 11 12
2. ThuyÕt Lîi thÕ tuyÖt ®èi Lîi thÕ tuyÖt ®èi ®−îc hiÓu ntn? (Absolute Advantage): • Cïng mét §V nguån lùc, cïng SX mét lo¹i s¶n phÈm, n−íc nμo SX ra sè l−îng nhiÒu h¬n th× n−íc ®ã cã LTT§ vÒ s¶n phÈm ®ã. - T¸c gi¶: Adam Smith (1723-1790) nãi c¸ch kh¸c - T¸c phÈm: The Wealth of Nations • N−íc nμo cã chi phÝ SX thÊp h¬n khi SX cïng mét (1776) l−îng s¶n phÈm nh− nhau th× cã LTT§ vÒ s¶n phÈm - ¤ng cho r»ng: sù giμu cã, phån ®ã. thÞnh cña mét quèc gia phô VD: thuéc vμo sè hμng ho¸ vμ dÞch §Ó SX ra 1®¬n vÞ g¹o: vô mμ quèc gia ®ã s½n cã ë trong n−íc. - Hµn Quèc tèn 10 ®v lao ®éng/nguån lùc - Ghana tèn 20 ®v lao ®éng/nguån lùc Hµn Quèc cã LTT§ vÒ SX g¹o so víi Ghana 13 14 M« h×nh minh ho¹ lý thuyÕt LTT§: Néi dung ThuyÕt LTT§: Nh÷ng gi¶ thiÕt kÌm theo m« h×nh: Theo A.Smith: • ThÕ giíi chØ gåm 2 n−íc (Ghana vμ Hμn Quèc), SX ra 2 mÆt hμng (Cocoa vμ G¹o); - NÕu mçi n−íc tËp trung vµo SX mÆt hµng mµ m×nh cã LTT§, vµ XK mÆt hµng nµy sang n−íc kia ®Ó ®æi • Chi phÝ vËn t¶i b»ng 0; lÊy mÆt hµng mµ m×nh bÞ bÊt lîi tuyÖt ®èi, th× s¶n • Lao ®éng lμ yÕu tè SX duy nhÊt vμ ®−îc di chuyÓn tù l−îng c¶ hai mÆt hµng sÏ t¨ng lªn, vµ hai quèc gia do gi÷a c¸c ngμnh SX trong n−íc nh−ng kh«ng di ®Òu trë nªn sung tóc h¬n. chuyÓn ®−îc gi÷a c¸c quèc gia; • C¹nh tranh hoμn h¶o tån t¹i trªn tÊt c¶ c¸c thÞ tr−êng. - TM tù do cã lîi cho tÊt c¶ c¸c quèc gia, CP kh«ng nªn can thiÖp vµo c¸c ho¹t ®éng TMQT. - Gi¶ thiÕt cho mçi n−íc cã s½n 120 §VL§, vµ sè lao ®éng ®ã ®−îc chia ®Òu cho mçi ngµnh SX (60/60). 15 16
• Gi¶ sö l−îng L§ cÇn thiÕt ë mçi n−íc ®Ó SX mçi §V TH2: Khi cã chuyªn m«n ho¸ vµ trao ®æi (cã TM): Cocoa vµ G¹o ®−îc cho ë b¶ng sau: Cocoa G¹o Cocoa G¹o Ghana 60 0 Ghana 2 6 Hµn Quèc 0 40 Hµn Quèc 5 3 Tæng SP 60 40 L−îng t¨ng 18 10 TH1: Trong ®iÒu kiÖn tù cÊp tù tóc (kh«ng cã TM): NÕu Ghana ®æi 15 §VCocoa lÊy 15 §VG¹o cña Hµn Quèc Cocoa G¹o th× l−îng tiªu dïng ë mçi n−íc vÒ tõng mÆt hµng lµ: Ghana 30 10 Cocoa G¹o Hµn Quèc 12 20 Ghana 45 (+15) 15 (+5) Tæng SP 42 30 Hµn Quèc 15 (+3) 25 (+5) 17 18 Th«ng qua chuyªn m«n ho¸ SX, c¸c quèc gia ®¹t ®−îc Hai h×nh thøc cña LTT§: hiÖu qu¶ LTT§ do 3 nguyªn nh©n sau: - Lîi thÕ tù nhiªn (Natural Advantage) • Do chuyªn s©u vÒ mét lÜnh vùc nªn L§ sÏ trë nªn thµnh th¹o vµ lµnh nghÒ h¬n gi¶m thiÓu sai sãt - Lîi thÕ thu ®−îc tõ nç lùc (Accquired Advantage) gi¶m chi phÝ. • Do lµm mét c«ng viÖc l©u dµi nªn ng−êi L§ sÏ n¶y sinh nh÷ng s¸ng kiÕn, ph−¬ng ph¸p n©ng cao hiÖu KÕt luËn: qu¶ cña qu¸ tr×nh SX. - Theo A.Smith, n−íc nµo cã LTT§ th× sÏ cã lîi khi • TiÕt kiÖm ®−îc thêi gian do ng−êi L§ kh«ng ph¶i tham gia vµo ho¹t ®éng TMQT. chuyÓn tõ viÖc SX sp nµy sang sp kh¸c. - Tù do ho¸ TM còng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó mang l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia. 19 20
M« h×nh vÒ LTSS: 3. Lý thuyÕt Lîi thÕ so s¸nh (Comparative Advantage): C«ca G¹o - T¸c gi¶ David Ricardo (1772-1833) Ghana 2 5 - T¸c phÈm: “Principles of Political Hµn Quèc 12 6 Economy” (1817) - LTSS xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶ SX t−¬ng ®èi: Mét n−íc kh«ng cã - Hµn Quèc bÊt lîi T§ vÒ c¶ 2 mÆt hµng, nh−ng cã LTSS LTT§ ë c¶ 2 mÆt hμng nh−ng vÉn vÒ mÆt hµng G¹o v×: mÆt hµng nµy chØ bÊt lîi kÐm 1,2 cã LTSS ë mÆt hμng nμo cã møc lÇn (= 6/5) so víi mÆt hµng C«ca (kÐm 6 lÇn = 12/2) bÊt lîi nhá h¬n vμ vÉn thu ®−îc lîi - T−¬ng tù, Ghana cã LTSS vÒ mÆt hµng C«ca LTSS cã Ých khi tham gia vμo TMQT. tÝnh t−¬ng ®èi. - C¸c gi¶ thiÕt kh¸c cña m« h×nh ®−îc gi÷ nguyªn. 21 22 LËp luËn gièng tr−êng hîp LTT§ Chøng minh LTSS Quy luËt LTSS: còng mang l¹i lîi Ých khi tham gia TMQT. Khi mçi quèc gia thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ SX mÆt hμng mμ quèc gia ®ã cã LTSS th× tæng s¶n l−îng tÊt N−íc C«ca G¹o c¶ c¸c mÆt hμng cña toμn thÕ giíi sÏ t¨ng lªn, vμ tÊt c¶ c¸c quèc gia sÏ trë nªn sung tóc h¬n. Chi phÝ L§ Ghana 2 5 Hµn Quèc 12 6 Chøng minh b»ng m« h×nh: TH tù cung tù cÊp Ghana 30 12 Hµn Quèc 5 10 Tæng 35 22 Cã CMH + trao ®æi Ghana 35 (70) 10 (50) Hµn Quèc 0 20 Tæng 35 30 (+8) 23 24
Chi phÝ c¬ héi vµ LTSS: Chøng minh quy luËt LTSS b»ng Chi phÝ c¬ héi: C«ca G¹o - N¨m 1936, Lý thuyÕt vÒ LTSS ®−îc nhµ KT Ghana 0,4g 2,5c häc ng−êi Mü G.Haberler gi¶i thÝch dùa trªn c¬ së Chi phÝ c¬ héi cã søc thuyÕt phôc Hµn Quèc 2g 0,5c h¬n. - Chi phÝ c¬ héi (opportunity cost) cña mét mÆt - Chi phÝ c¬ héi cña C«ca ë Ghana rÎ h¬n so hμng A d−íi d¹ng mÆt hμng B lμ sè l−îng víi ë Hµn Quèc nªn Ghana cã LTSS vÒ C«ca. mÆt hμng B cÇn ®−îc c¾t gi¶m ®Ó SX thªm 01 T−¬ng tù, Hµn Quèc sÏ cã LTSS vÒ G¹o. ®¬n vÞ mÆt hμng A. - NÕu thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ vµ sau ®ã - ChuyÓn b¶ng chi phÝ L§ thµnh b¶ng chi phÝ trao ®æi víi nhau theo tû lÖ: c¬ héi (gi¸ c¶ t−¬ng quan) cña C«ca vµ G¹o: 1 G¹o = 1 C«ca 25 26 - NÕu Ghana chuyÓn 5 L§ tõ SX G¹o sang SX C«ca th× NhËn xÐt: sÏ cã thªm 2,5 C«ca. - Sù kh¸c biÖt gi÷a Chi phÝ c¬ héi lµ c¬ së ®Ó - Trao ®æi 2,5 C«ca ®ã víi Hµn Quèc theo tû lÖ 1:1 th× sÏ thu vÒ 2,5 G¹o. Lîi 1,5 G¹o so víi tr−êng hîp tù x¸c ®Þnh LTSS cña tõng n−íc: Nước cã Chi cung tù cÊp. phÝ c¬ héi cña mÆt hµng nào thÊp h¬n th× sÏ - T−¬ng tù, Hµn Quèc muèn cã 2,5 C«ca ®¸ng lÏ cÇn bá cã LTSS vÒ mÆt hµng đã. ra 30 L§. Nhê TMQT ®∙ chØ mÊt 15 L§ chuyÓn tõ SX - Trong m« h×nh cña D.Ricardo: Chi phÝ c¬ héi C«ca sang SX G¹o Lîi 15 L§. cña tõng mÆt hµng ë mçi n−íc ®−îc gi¶ ®Þnh lµ kh«ng ®æi. - Tæng qu¸t: ®Ó TM gi÷a 2 n−íc diÔn ra th× tû lÖ trao ®æi - TÝnh −u viÖt: kh«ng cÇn ph¶i ®−a ra bÊt kú QT ph¶i n»m trong giíi h¹n 2 tû lÖ trao ®æi néi ®Þa: gi¶ ®Þnh g× vÒ L§. 0,4c ≤ 1g ≤ 2g hoÆc 0,5g ≤ 1c ≤ 2,5g 27 28
Tr−êng hîp Lîi thÕ “c©n b»ng”: KÕt luËn: 1- Nh÷ng lîi Ých do chuyªn m«n ho¸ vµ ngo¹i th−¬ng C«ca G¹o mang l¹i phô thuéc vµo LTSS chø kh«ng ph¶i LTT§. Ghana 2 5 2- LTT§ nÕu thiÕu LTSS th× kh«ng cã lîi Ých TM. LTSS Hµn Quèc 12 30 lμ ®iÒu kiÖn cÇn vμ ®ñ ®Ó dÉn ®Õn lîi Ých trong TMQT. - Ghana cã LTT§ vÒ c¶ 2 mÆt hµng nh−ng NSL§ ®Òu gÊp 3- ý nghÜa trong TMQT: 6 lÇn NSL§ cña Hµn Quèc kh«ng thÓ x¸c ®Þnh n−íc nµo cã LTSS vÒ mÆt hµng nµo. - Mçi n−íc nªn chuyªn m«n ho¸ vµo nh÷ng ngµnh m×nh cã LTSS. - Trªn thùc tÕ, TH nµy rÊt Ýt khi x¶y ra. - XK nh÷ng hµng ho¸ cã chi phÝ c¬ héi thÊp (trong mèi liªn hÖ víi n−íc NK) 29 - NK nh÷ng hµng ho¸ cã chi phÝ c¬ héi cao 30 §¸nh gi¸ 2 lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ TMQT: 4. Lý thuyÕt mèi t−¬ng quan cña cÇu: - C¬ b¶n gi¶i thÝch ®−îc nguån gèc cña lîi Ých do - T¸c gi¶ John Stuart Mill (1806-1873) TMQT mang l¹i. - Cßn gäi lµ lý thuyÕt vÒ Gi¸ trÞ quèc tÕ - NhÊn m¹nh vai trß cña Tù do ho¸ TM, Nhµ n−íc hay tû lÖ trao ®æi gi÷a c¸c s¶n phÈm. kh«ng can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng ngo¹i - D.Ricardo chØ ®Ò cËp ®Õn Cung do th−¬ng. vËy, J.S.Mill ®∙ bæ sung viÖc nghiªn - Míi chØ nhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè cung. cøu xem CÇu quyÕt ®Þnh ntn ®Õn tû lÖ - TM gi÷a c¸c n−íc trªn c¬ së hµng ®æi hµng. trao ®æi trong TMQT. - Nh×n nhËn L§ lµ yÕu tè SX duy nhÊt vµ ®ång nhÊt - J.S.Mill dùa trªn n¨ng suÊt t−¬ng ®èi trong tÊt c¶ c¸c ngµnh SX(*). cña nh©n c«ng chø kh«ng ph¶i phÝ tæn cña nh©n c«ng nh− lý thuyÕt cña D. Ricardo. 31 32
Lý thuyÕt vÒ mèi t−¬ng quan cña cÇu: 5. Lý thuyÕt Tû lÖ yÕu tè SX (Factor Proportion): • Theo J.S.Mill, tû lÖ mËu dÞch thùc sù sÏ phô thuéc - T¸c gi¶: 2 nhµ KT häc ng−êi Thuþ §iÓn vμo c−êng ®é, còng nh− ®é co d·n cña CÇu NK cña Eli Heckscher (1879 - 1952) vµ mçi n−íc, nghÜa lμ phô thuéc vμo sè cÇu t−¬ng quan. Bertil Ohlin (1899 – 1979) ®Çu vµo ®Çu ra Gäi lµ lý thuyÕt H – O Nh©n c«ng Quèc gia R−îu Vai (sè ngµy) (Thïng) (KiÖn) - §Õn n¨m 1930, lý thuyÕt nµy ®−îc nhµ KT häc ng−êi Mü Paul Samuelson ph¸t triÓn cô thÓ h¬n nªn cßn 300 Bå ®µo Nha 100 75 ®−îc gäi lµ lý thuyÕt H – O – S. 300 Anh 50 60 KÕt luËn ®−îc J.S.Mill rót ra: Giíi h¹n cña tû lÖ trao ®æi QT chÝnh lμ tû lÖ trao ®æi trong néi ®Þa 33 34 Lý thuyÕt H – O x©y dùng dùa trªn 2 kh¸i niÖm c¬ b¶n: Néi dung cña Lý thuyÕt H-O: (§Þnh lý H-O) + møc ®é dåi dμo (s½n cã) cña c¸c yÕu tè SX ë c¸c • Mét n−íc sÏ XK nh÷ng mÆt hμng mμ viÖc SX ®ßi hái quèc gia kh¸c nhau; vµ sö dông nhiÒu t−¬ng ®èi yÕu tè SX dåi dμo, rÎ cña + hμm l−îng (møc ®é sö dông) c¸c yÕu tè SX ®Ó lµm ra n−íc ®ã vμ NK nh÷ng mÆt hμng mμ viÖc SX ®ßi hái c¸c mÆt hµng kh¸c nhau. sö dông nhiÒu t−¬ng ®èi yÕu tè SX khan hiÕm vμ ®¾t ë n−íc ®ã. LËp luËn cña lý thuyÕt H – O: YÕu tè cμng dåi dμo th× gi¸ (chi phÝ) cμng rÎ vμ ng−îc • Trong tiÕn tr×nh SX ng−êi ta ph¶i phèi hîp nhiÒu yÕu l¹i tè ®Çu vµo (®Êt ®ai, nh©n c«ng vμ t− b¶n) theo nhiÒu tû lÖ kh¸c nhau. Lý thuyÕt H-O ®∙ ®i vµo gi¶i thÝch b¶n chÊt cña LTSS • ChÝnh møc ®é s½n cã cña c¸c yÕu tè SX vµ hμm chø kh«ng chØ dõng ë nªu lªn LTSS lµ nh− thÕ nµo. l−îng sö dông c¸c yÕu tè ®Ó lµm ra c¸c mÆt hµng kh¸c nhau míi lµ nh÷ng nh©n tè quan träng quy ®Þnh TMQT. 35 36
NhËn xÐt vÒ c¸c thùc tiÔn vµ mét sè gi¶ thiÕt ®i 6. Quan ®iÓm cña Karl Marx vÒ ngo¹i th−¬ng: theo c¸c lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ TMQT: K.Marx ph©n tÝch vÒ ngo¹i th−¬ng dùa trªn c¬ së quy 1. ViÖc lμm ®Çy ®ñ vμ toμn dông c¸c nguån lùc? luËt gi¸ trÞ. 2. Môc tiªu cña c¸c quèc gia cã thÓ kh«ng ®−îc giíi h¹n chØ ë tÝnh hiÖu qu¶. Lý luËn vÒ ngo¹i th−¬ng cña K.Marx, ®−îc tËp trung ë 3. Chi phÝ vËn chuyÓn lμ b»ng 0 lμ kh«ng hîp lý. nh÷ng ®iÓm sau ®©y: 4. TÝnh linh ®éng cña tμi nguyªn. • Thø nhÊt, nguyªn t¾c chi phèi ngo¹i th−¬ng lμ b×nh 5. Ch−a ®Ò cËp tíi DÞch vô ®¼ng cïng cã lîi. 6. Ch−a ®Ò cËp tíi c¸c lîi Ých kh¸c tõ ngo¹i th−¬ng • Thø hai, sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña ngo¹i th−¬ng lμ tÊt yÕu kh¸ch quan cña ph−¬ng thøc SX TBCN. 37 38 7. Lý thuyÕt Vßng ®êi s¶n phÈm (Product Life-cycle 8. Lý thuyÕt Th−¬ng m¹i míi (New Trade Theory) Theory) - C¸c t¸c gi¶: Paul Krugman vμ MIT-Mü - T¸c gi¶: Raymond Vernon (Mü) - Thêi gian ra ®êi: gi÷a thËp kû 1970 - Thêi gian ra ®êi: gi÷a thËp kû 1960 - Néi dung chÝnh: - Néi dung chÝnh: 1. Ban ®Çu, SP míi ®−îc ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt t¹i c¸c n−íc ph¸t §Æt vÊn ®Ò xem xÐt l¹i gi¶ thiÕt tr−íc kia cho r»ng lîi Ých triÓn rÊt cao (Mü) gi¶m dÇn do chuyªn m«n ho¸ 2. Sau ®ã SX dÇn ®−îc chuyÓn sang c¸c n−íc ph¸t triÓn cao Trong mét sè ngμnh tån t¹i TH lîi Ých t¨ng dÇn nhê vμo (§øc, Anh, Ph¸p, NhËt B¶n) ®¸p øng nhu cÇu t¨ng dÇn t¹i ®ã. c¸c yÕu tè sau: 3. Khi thÞ tr−êng b∙o hoµ, SP ®−îc tiªu chuÈn ho¸, gi¸ c¶ trë thµnh c«ng cô c¹nh tranh chñ yÕu SX di chuyÓn sang c¸c 1. Lîi Ých kinh tÕ nhê quy m« (economies of scale) n−íc cã chi phÝ lao ®éng thÊp h¬n so víi Mü (VD: Italia, T©y 2. C¸c t¸c ®éng nhê kinh nghiÖm (learning effects) Ban Nha..) råi XK trë l¹i Mü vµ mét sè n−íc kh¸c. 3. Lîi thÕ cña ng−êi ®Çu tiªn gia nhËp ngµnh (first- 4. Khi søc Ðp chi phÝ tiÕp tôc t¨ng th× SX l¹i chuyÓn sang c¸c mover advantages) n−íc ®ang ph¸t triÓn (VD: Th¸i Lan, Malaysia, Singapore…) vµ XK ®i tÊt c¶ c¸c n−íc. L−u ý: T¸c ®éng can thiÖp cña ChÝnh phñ th«ng qua c¸c M« h×nh cña TMQT ®èi víi nhiÒu SP, ®Æc biÖt lµ c¸c SP c«ng nghÖ: chÝnh s¸ch Mü c¸c n−íc ph¸t triÓn kh¸c c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn 39 40
9. Lý thuyÕt vÒ Kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc gia (National Competitive Advantage) - T¸c gi¶: Michael Porter-Mü - Thêi gian ra ®êi: ®Çu thËp kû 1990 1. §iÒu kiÖn vÒ c¸c YÕu tè SX (Factor Endowments) - Néi dung chÝnh: m« h×nh kim c−¬ng 2. §iÒu kiÖn vÒ CÇu (Demand Conditions) 3. C¸c ngµnh CN hç trî vµ liªn quan (Related & Firm strategy, Supporting Industries) structure, and 4. ChiÕn l−îc, c¬ cÊu vµ møc ®é c¹nh tranh néi bé rivalry ngµnh (Firm Strategy, Structure & Rivalry) Factor Demand 2 yÕu tè kh¸c: endowments conditions - ChÝnh phñ (Government) - C¬ héi kinh doanh (Chance) Related and supporting industries 41 42 Minh ho¹ lîi Ých cña Ngo¹i th−¬ng b»ng S¬ ®å: Minh ho¹ lîi Ých cña Ngo¹i th−¬ng b»ng S¬ ®å: G§1: S¶n xuÊt cè ®Þnh: G§2: S¶n xuÊt thay ®æi thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ Y Y t’ y0 A’ PPF yA’ t t XK y1 A yA A F XK yF B y2 B O x1 x0 x2 t X O xA’ xA xF t t’ X 43 44 NK NK
III. Ngo¹i th−¬ng trong nÒn kinh tÕ më 2. XK vµ NK ë c¸c nÒn kinh tÕ më quy m« nhá: quy m« nhá: a. XuÊt khÈu: BiÓu ®å 1 1. Nguyªn t¾c chÊp nhËn gi¸: P D S - Mét nÒn KT më quy m« nhá lu«n ph¶i chÊp nhËn gi¸ D’ E1 trªn thÞ tr−êng thÕ giíi: PW E2 E0 Pd = PW trong ®ã PW lμ cã tr−íc. PD - ViÖc xem xÐt ViÖt Nam nh− mét nÒn KT më quy m« nhá lμ mét sù ®¬n gi¶n ho¸. XK2 O q3 q1 q0 q2 Q 45 46 XK1 2. XK vµ NK ë c¸c nÒn kinh tÕ më quy m« nhá: b. NhËp khÈu: BiÓu ®å 2 KÕt luËn chÝnh rót ra ®−îc ë ®©y lµ: P D’ D S • Trong nÒn KT më quy m« nhá, nÕu mäi yÕu tè kh¸c c©n b»ng, th× sù thay ®æi vÒ cung vμ cÇu sÏ dÉn tíi sù thay ®æi vÒ sè l−îng hμng E0 XK vμ NK h¬n lμ thay ®æi vÒ gi¸ trong n−íc. PD E1 E2 PW NK2 O q1 q0 q2 q3 Q NK1 47 48
IV. §éng lùc khiÕn c¸c DN tham gia iv. §éng lùc khiÕn c¸c DN tham gia ngo¹i th−¬ng ngo¹i th−¬ng 1. Nh÷ng lîi Ých do XK mang l¹i: 2. Nh÷ng lîi Ých do NK mang l¹i: - Khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng SX d− thõa trong - DN sÏ cã ®−îc nguån cung cÊp rÎ chi phÝ n−íc. ®Çu vµo cña SX sÏ gi¶m xuèng. - Gi¶m chi phÝ SX do tiÕn hµnh XK. - NK còng sÏ gióp cho c¸c DN ph©n t¸n ®−îc - Thu ®−îc lîi nhuËn lín h¬n. rñi ro trong SX, kinh doanh, gi¶m møc ®é - Ph©n t¸n rñi ro. phô thuéc vµo 1 nguån cung cÊp. 49 50 C©u hái th¶o luËn Ch−¬ng II: 1. Nguån gèc nμo cña lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng hiÖn nay lμ ®−îc chó träng h¬n? Liªn hÖ víi thùc tiÔn n−íc ta hiÖn nay? 2. LTSS cã thÓ thay ®æi ®−îc kh«ng? 3. KÕt luËn “mét n−íc cã LTT§ nÕu thiÕu LTSS th× kh«ng cã lîi trong TMQT” lμ ®óng hay sai? H·y gi¶i thÝch? 51