Chương 23 Máy phát điện đồng bộ làm việc ở tải đối xứng

Chia sẻ: Nguyenvan Do | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

128
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chế độ làm việc của máy phát điện đồng bộ ở tải đối xứng được thể hiện rõ ràng qua các đại lượng như điện áp U ở đầu dây quấn phần ứng, dòng điện I trong dây quấn phần ứng, dòng kích thích it, hệ số công suất cos?, tần số hoặc tốc độ quay n. Trừ tần số f luôn được giữ bằng định mức fđm và cos?

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 23 Máy phát điện đồng bộ làm việc ở tải đối xứng

Ch¬ng 23 M¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé lµm viÖc ë t¶i ®èi xøng 23-1. §¹i c¬ng ChÕ ®é lµm viÖc cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé ë t¶i ®èi xøng ®îc thÓ hiÖn râ rµng qua c¸c ®¹i lîng nh ®iÖn ¸p U ë ®Çu d©y quÊn phÇn øng, dßng ®iÖn I trong d©y quÊn phÇn øng, dßng kÝch thÝch it, hÖ sè c«ng suÊt cosϕ, tÇn sè hoÆc tèc ®é quay n. Trõ tÇn sè f lu«n ®îc gi÷ b»ng ®Þnh møc f®m vµ cosϕ = const do t¶i bªn ngoµi quyÕt ®Þnh, tõ ba ®¹i lîng U, I, it cßn l¹i ta cã thÓ thµnh lËp ®îc c¸c ®Æc tÝnh sau ®©y cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé: 1. §Æc tÝnh kh«ng t¶i U0 = E = f(it) khi I = 0; f = f®m 2. §Æc tÝnh ng¾n m¹ch In = f(it) khi U = 0; f = f®m 3. §Æc tÝnh ngoµi U = f(I) khi it = const; cosϕ = const; f = f®m 4. §Æc tÝnh ®iÒu chØnh it = f(I) khi U = const; cosϕ = const; f = f®m 5. §Æc tÝnh t¶i U = f(it) khi I = const; cosϕ = const; f = f®m C¸c ®Æc tÝnh trªn cã thÓ thµnh lËp ®îc theo tÝnh to¸n dùa vµo ®å thÞ vect¬ s.®.®. hoÆc b»ng c¸ch lµm thÝ nghiÖm trùc tiÕp. Tõ c¸c ®Æc tÝnh trªn cã thÓ suy ra c¸c tÝnh chÊt quan träng cña c¸c m¸y nh tû sè ng¾n m¹ch K; ®é thay ®æi ®iÖn ¸p ∆U. Còng tõ c¸c ®Æc tÝnh trªn chóng ta cã thÓ suy ra ®îc c¸c tham sè xd, xq, xσ cña m¸y. Ngoµi ra cßn ph©n tÝch vÒ vÊn ®Ò hiÖu suÊt cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé. 23-2. C¸c ®Æc tÝnh cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé S¬ ®å nèi d©y cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé ®Ó lµm thÝ nghiÖm lÊy c¸c ®Æc tÝnh cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé ®îc tr×nh bµy trªn h× nh 23-1. T¶i cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé lµ tæng trë Z cã thÓ biÕn ®æi (vÝ dô t¶i ®iÖn trë ba pha ghÐp song song víi t¶i ®iÖn c¶m ba pha). Dßng ®iÖn kÝch thÝch it cña m¸y ph¸t ®iÖn lÊy tõ nguån bªn ngoµi vµ ®iÒu chØnh ®îc nhê biÕn trë rt. D2 Z A W V D1 + F A it V V - A A W rt H×nh 23-1: S¬ ®å nèi d©y x¸c ®Þnh ®Æc tÝnh cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé 23.2.1. §Æc tÝnh kh«ng t¶i §Æc tÝnh kh«ng t¶i lµ quan hÖ E = U0 = f(it) khi I = 0 vµ f = f®m. 137
D¹ng ®Æc tÝnh kh«ng t¶i cña c¸c m¸y E* ph¸t ®iÖn ®ång bé cùc Èn vµ cùc låi kh¸c b nhau kh«ng nhiÒu vµ cã thÓ biÓu thÞ theo a 1,2 ®¬n vÞ t¬ng ®èi E* = E/ E®m vµ it* = it/it®m0 nh trªn h×nh 23-2, trong ®ã it®m0 lµ dßng ®iÖn kÝch tõ ®Ó khi kh«ng t¶i U0 = U®m. Ta 0,8 chó ý r»ng, m¹ch tõ cña m¸y ph¸t ®iÖn tuabin h¬i b·o hoµ h¬n m¹ch tõ cña m¸y 0,4 ph¸t ®iÖn tuabin níc. Khi E = E®m = 1, ®èi víi m¸y ph¸t ®iÖn tuabin h¬i kµd = kµ = 1,2 cßn ®èi víi m¸y it* 3 1 2 0 ph¸t ®iÖn tuabin níc kµd = 1,06. H×nh 23-2. §Æc tÝnh kh«ng t¶i 23.2.2. §Æc tÝnh ng¾n m¹ch vµ tû sè cña m¸y ph¸t tuabin h¬i (a) vµ ng¾n m¹ch K m¸y ph¸t tua bin níc (b) §Æc tÝnh ng¾n m¹ch lµ quan hÖ In = f(it) khi U = 0; f = f®m. NÕu bá qua ®iÖn trë cña d©y quÊn phÇn øng (r = 0) th× m¹ch ®iÖn d©y quÊn phÇn øng lµ thuÇn c¶m (Ψ = 900), nh vËy Iq = I.cosΨ = 0 vµ Id = I.sinΨ = I, ®å thÞ vÐct¬ cña m¸y ph¸t ®iÖn lóc ®ã nh trªn h×nh 23-3a. Theo ph¬ng tr×nh (22-8), ta cã: & & E = jIx d (23-1) & E vµ m¹ch ®iÖn thay thÕ nh trªn h×nh xσ 23-3b. & jIxud && E = jIxd Lóc ng¾n m¹ch ph¶n øng phÇn øng & I lµ khö tõ, m¹ch tõ cña m¸y kh«ng b·o & xd E hoµ v× tõ th«ng khe hë Φ δ cÇn thiÕt ®Ó & jIxσu sinh ra Eδ = E - Ixd = Ixσ rÊt nhá, do & I ®ã quan hÖ In = f(it) lµ ®êng th¼ng nh trªn h×nh 23-4. a) b) Tû sè ng¾n m¹ch H×nh 23-3. §å thÞ vÐct¬ vµ m¹ch ®iÖn thay thÕ Tû sè ng¾n m¹ch K theo ®Þnh nghÜa cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé lóc ng¾n m¹ch lµ tû sè gi÷a dßng ®iÖn ng¾n m¹ch In0 øng víi dßng ®iÖn kÝch thÝch ®Ó sinh ra s.®.®. E = U®m khi kh«ng t¶i víi dßng ®iÖn ®Þnh møc I®m, nghÜa lµ: I I n0 K= (23-2) I dm Theo ®Þnh nghÜa ®ã, tõ h×nh 23-5 ta cã: I = f(it) U dm I n0 = (23-3) it xd trong ®ã: xd - trÞ sè b·o hoµ cña ®iÖn kh¸ng ®ång bé däc trôc øng víi E = U®m. H×nh 23-4. §Æc tÝnh ng¾n Thay trÞ sè In0 theo (23-3) vµo (23-2), ta cã: m¹ch cña m¸y ph¸t ®ång bé 138
U dm 1 K= = (23-4) x d I dm x d * Thêng xd* > 1 do ®ã K < 1 vµ dßng ®iÖn ng¾n m¹ch x¸c lËp In0 < I®m. V× vËy cã thÓ kÕt luËn r»ng dßng ®iÖn ng¾n m¹ch x¸c lËp cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé kh«ng lín. Së dÜ nh vËy lµ do t¸c dông khö tõ rÊt m¹nh cña ph¶n øng phÇn øng. Tõ h×nh 23-5, dùa vµo c¸c tam gi¸c ®ång d¹ng OAA, vµ OBB, cã thÓ biÓu thÞ tû sè ng¾n m¹ch K theo c¸c dßng ®iÖn kÝch thÝch nh sau: I n 0 it 0 K= = (23-5) I dm itn trong ®ã: it0 - dßng ®iÖn kÝch thÝch khi kh«ng t¶i lóc U0 = U®m, itn - dßng ®iÖn kÝch thÝch lóc ng¾n m¹ch khi I = I®m. Tû sè ng¾n m¹ch K lµ mét tham sè U, I quan träng cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé. U = f(it) M¸y cã K lín cã u ®iÓm cho ®é thay ®æi ®iÖn ¸p ∆U nhá vµ theo biÓu thøc U®m I = f(it) B/ (22-12) sinh ra c«ng suÊt ®iÖn tõ lín khiÕn cho m¸y lµm viÖc æn ®Þnh khi t¶i A/ dao ®éng. Nhng muèn K lín nghÜa lµ I®m xd* nhá th× ph¶i t¨ng khe hë kh«ng khÝ In0 δ vµ nh vËy ®ßi hái ph¶i t¨ng cêng B A d©y quÊn kÝch thÝch, t¬ng øng ph¶i it0 itn it t¨ng kÝch thíc m¸y. KÕt qu¶ lµ ph¶i dïng nhiÒu vËt liÖu h¬n vµ gi¸ thµnh H×nh 23-5. X¸c ®Þnh tû sè ng¾n m¹ch K cña m¸y cao. Th«ng thêng ®èi víi m¸y ph¸t tuabin níc K = 0,8 ÷ 1,8, cßn ®èi víi m¸y tuabin h¬i K = 0,5 ÷ 1,0. 23.2.3. §Æc tÝnh ngoµi vµ ®é thay ®æi ®iÖn ¸p ∆U®m cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé §Æc tÝnh ngoµi lµ quan hÖ U = f(I) khi it = const; cosϕ = const vµ f = f®m. Nã cho thÊy lóc gi÷ kÝch thÝch kh«ng ®æi, ®iÖn ¸p cña m¸y thay ®æi thÕ nµo theo t¶i. Khi lÊy ®Æc tÝnh ngoµi, ph¶i thay ®æi t¶i z trªn h×nh 23-1 sao cho cosϕ = const råi ®o U vµ I øng víi c¸c trÞ sè kh¸c nhau cña t¶i z. D¹ng cña c¸c ®Æc tÝnh ngoµi øng víi c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau cña t¶i ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 23-6. Chó ý r»ng, trong mçi trêng hîp ph¶i ®iÒu chØnh dßng ®iÖn kÝch thÝch it sao ∆U®m cosϕ = 1 cho khi I = I®m cã U = U®m, sau ®ã gi÷ nã kh«ng ®æi khi thay ®æi t¶i. Dßng ®iÖn it øng U cosϕ = 0,8(®iÖn dung) víi U = U®m; I = I®m; cosϕ = cosϕ®m; f = f®m U®m ®îc gäi lµ dßng ®iÖn tõ ho¸ ®Þnh møc. Tõ h×nh 23-6 ta thÊy d¹ng cña ®Æc tÝnh cosϕ = 0,8(®iÖn c¶m) ngoµi phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña t¶i. NÕu t¶i cã tÝnh c¶m, khi I t¨ng, ph¶n øng phÇn øng khö tõ cña phÇn øng t¨ng, ®iÖn ¸p gi¶m I®m I vµ ®êng biÓu diÔn ®i xuèng. Ngîc l¹i nÕu 0 t¶i cã tÝnh dung, khi I t¨ng, ph¶n øng phÇn øng lµ trî tõ, ®iÖn ¸p t¨ng vµ ®êng biÓu H×nh 23-6. §Æc tÝnh ngoµi diÔn ®i lªn. cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé 139
§é thay ®æi ®iÖn ¸p ®Þnh møc ∆U®m cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé theo ®Þnh nghÜa lµ sù thay ®æi ®iÖn ¸p cña m¸y ph¸t khi t¶i thay ®æi tõ ®Þnh møc víi cosϕ®m ®Õn kh«ng t¶i, trong ®iÒu kiÖn dßng kÝch thÝch kh«ng ®æi. TrÞ sè cña ∆U®m thêng biÓu thÞ theo phÇn tr¨m cña ®iÖn ¸p ®Þnh møc, nghÜa lµ: E − U dm ∆U dm % = (23-6) .100 U dm M¸y ph¸t ®iÖn tubin h¬i do cã xd lín nªn ∆U(1) lín h¬n so víi m¸y ph¸t tuabin níc. Th«ng thêng ∆U% = 25 ÷ 35%. TrÞ sè ∆U cña m¸y ph¸t ®iÖn cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc b»ng thÝ nghiÖm trùc tiÕp trªn m¸y ®· chÕ t¹o. Lóc thiÕt kÕ, ®Ó tÝnh ®îc ∆U cã thÓ dùa vµo c¸ch vÏ ®å thÞ vÐct¬ nh ®· tr×nh bµy trªn c¸c h×nh 22-1 vµ 22-4. 23.2.4. §Æc tÝnh ®iÒu chØnh cosϕ = 0,8 §Æc tÝnh ®iÒu chØnh lµ quan hÖ it = f(I) (®iÖn c¶m) it khi U = const; cosϕ = const; f = f®m. Nã cho cosϕ = 1 biÕt chiÒu híng ®iÒu chØnh dßng ®iÖn kÝch it0 thÝch it cña m¸y ph¸t ®ång bé ®Ó gi÷ cho cosϕ = 0,8 ®iÖn ¸p U ë ®Çu m¸y kh«ng ®æi. Khi lµm thÝ (®iÖn dung) nghiÖm lÊy ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh theo s¬ ®å h×nh 23-1, ph¶i thay ®æi t¶i z vµ ®ång thêi thay ®æi it ®Ó cã cosϕ = const vµ U = const. 0 D¹ng cña ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh ë c¸c trÞ sè I®m I cosϕ kh¸c nhau nh trªn h×nh 23-7. Ta thÊy víi t¶i c¶m khi I t¨ng, t¸c dông khö tõ cña H×nh 23-7. §Æc tÝnh ®iÒu chØnh ph¶n øng phÇn øng còng t¨ng lµm cho U bÞ cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé gi¶m. §Ó gi÷ cho U kh«ng ®æi ph¶i t¨ng dßng ®iÖn kÝch thÝch it. Ngîc l¹i, ë t¶i dung khi t¨ng I, muèn gi÷ cho U kh«ng ®æi ph¶i gi¶m dßng kÝch thÝch it. Th«ng thêng cosϕ®m = 0,8 (thuÇn c¶m), nªn tõ kh«ng t¶i (U = U®m; I = 0) ®Õn t¶i ®Þnh møc (U = U®m; I = I®m) ph¶i t¨ng dßng ®iÖn kÝch thÝch it kho¶ng 1,7 ÷ 2,2 lÇn. I=0 U, I M 23.2.5. §Æc tÝnh t¶i A" A' Eδ §Æc tÝnh t¶i lµ quan hÖ U = f(it) khi I = const, cosϕ = const vµ f = f®m. I=I®m 1 Víi c¸c trÞ sè kh¸c nhau cña I vµ C' cosϕ sÏ cã c¸c ®Æc tÝnh t¶i kh¸c O' B' O" B" C" nhau, trong ®ã cã ý nghÜa nhÊt lµ ®Æc 2 tÝnh t¶i thuÇn c¶m øng víi cosϕ = 0 I®m (ϕ = π/2) vµ I = I®m. §Ó cã ®Æc tÝnh 3 A ®ã ph¶i ®iÒu chØnh rt vµ z ë trªn h×nh xб .I®m 23-1 (khi ®ã ph¶i cã cuén c¶m cã thÓ C B ®iÒu chØnh ®îc) sao cho I = I®m. 0 it Q P D¹ng cña ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m nh K® F® ®êng 3 trªn h×nh 23-8. §å thÞ vÐct¬ t¬ng øng víi chÕ ®é lµm viÖc ®ã khi H×nh 23-8. X¸c ®Þnh ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m bá qua r nh trªn h×nh 23-9. tõ ®Æc tÝnh kh«ng t¶i vµ tam gi¸c ®iÖn kh¸ng (1) Thêng ®Ó ®¬n gi¶n, ®«i khi kh«ng dïng ký hiÖu ″®m” 140
§Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m cã thÓ suy ra ®îc tõ ®Æc tÝnh kh«ng t¶i vµ tam gi¸c ®iÖn kh¸ng nh sau: Tõ ®Æc tÝnh ng¾n m¹ch (®êng 2 trªn h×nh 23-8), ®Ó cã trÞ sè In = I®m, dßng ®iÖn kÝch thÝch itn hoÆc s.t.®. Ftn cÇn thiÕt b»ng Ftn ≡ itn = OC. Nh ®· biÕt (xem môc 23.2.2), khi m¸y lµm viÖc ë chÕ ®é ng¾n m¹ch, s.t.®. cña cùc tõ Ftn = OC gåm hai thµnh phÇn: mét phÇn ®Ó kh¾c phôc ph¶n øng phÇn øng khö tõ Ed, ®ã lµ BC = kd.Fd; phÇn cßn l¹i OB = OC - BC sÏ sinh ra s.®.®. t¶n tõ Eσ = I®m.xσ = AB. §iÓm A n»m trªn ®o¹n th¼ng cña ®Æc tÝnh kh«ng t¶i (®êng 1) v× lóc ®ã m¹ch tõ kh«ng b·o hoµ. Tam gi¸c ABC ®îc h×nh thµnh nh trªn ®îc gäi lµ tam gi¸c ®iÖn kh¸ng. C¸c c¹nh BC vµ AB cña tam gi¸c ®Òu tû lÖ víi dßng ®iÖn t¶i ®Þnh møc I®m. E0 Díi ®©y tr×nh bµy c¸ch thµnh lËp ®Æc tÝnh & − jx ud I t¶i thuÇn c¶m tõ ®Æc tÝnh kh«ng t¶i vµ tam gi¸c ®iÖn kh¸ng. − jx σ u I& §em tÞnh tiÕn tam gi¸c ABC (hoÆc tam gi¸c OAC) sao cho ®Ønh A tùa trªn ®Æc tÝnh kh«ng & Eδ U t¶i th× ®Ønh C sÏ vÏ thµnh ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m (®êng 3). NÕu c¸c c¹nh cña tam gi¸c ®iÖn kh¸ng ®îc vÏ tû lÖ víi dßng ®iÖn t¶i I = I®m th× ®Æc tÝnh t¶i U = f(it) thuÇn c¶m trªn lµ øng víi I & I = I®m. §Ó chøng minh ta cÇn chó ý r»ng, ë hai trêng hîp ng¾n m¹ch I = I®m vµ t¶i thuÇn c¶m H×nh 23-9. §å thÞ vÐct¬ s.®.®. cña víi I = I®m, s.®.®. Eσ vµ ph¶n øng phÇn øng khö m¸y ®iÖn ®ång bé ë t¶i thuÇn c¶m tõ Fd kh«ng thay ®æi, do ®ã c¸c c¹nh cña tam gi¸c ®iÖn kh¸ng AB = Eσ vµ BC = kd.Fd ®Òu kh«ng ®æi. Nh vËy víi mét s.t.®. tuú ý cña cùc tõ F0 = OP, lóc kh«ng t¶i ®iÖn ¸p ®Çu cùc m¸y lµ U0 = E = PM, cßn khi cã t¶i thuÇn c¶m I = I®m th× ®iÖn ¸p ®Çu cùc m¸y U = PC’. Së dÜ nh vËy v× lóc cã t¶i thuÇn c¶m nh trªn, s.t.®. cã hiÖu lùc chØ b»ng OQ (OQ = OP - PQ, trong ®ã PQ = B’C’ = BC lµ ph¶n øng khö tõ cña phÇn øng) vµ s.®.®. Eδ = QA’. KÕt qu¶ lµ: U = Eδ - Eσ = QA’ – A’B’ = QA’ - AB = QB’ = PC’. Trªn thùc tÕ do ¶nh hëng cña b·o hoµ m¹ch tõ, ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m cã ®îc b»ng thÝ nghiÖm t¶i trùc tiÕp h¬i kh¸c vµ cã d¹ng nh ®êng nÐt ®øt. Nguyªn nh©n cña sù sai kh¸c ®ã lµ do khi dßng ®iÖn kÝch tõ t¨ng, cùc tõ cña m¸y cµng b·o hoµ, tõ th«ng t¶n cña d©y quÊn kÝch tõ t¨ng, do ®ã s.t.®. cña cùc tõ cÇn thiÕt ®Ó kh¾c phôc ph¶n øng khö tõ cña phÇn øng cµng ph¶i lín h¬n, nghÜa lµ c¹nh BC cña tam gi¸c ®iÖn kh¸ng cµng ph¶i dµi h¬n. 23-3. C¸ch x¸c ®Þnh c¸c tham sè cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé Trong ch¬ng 21 ®· nªu lªn ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n c¸c tham sè xd, xq, xσ cña m¸y ®iÖn ®ång bé. Trong bµi nµy sÏ tr×nh bµy c¸ch x¸c ®Þnh c¸c tham sè ®ã tõ c¸c ®Æc tÝnh cña m¸y. Còng cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c tham sè ®ã b»ng thÝ nghiÖm trùc tiÕp. 23.3.1. §iÖn kh¸ng ®ång bé däc trôc vµ ngang trôc C¸c trÞ sè cña ®iÖn kh¸ng ®ång bé däc trôc b·o hoµ xd vµ kh«ng b·o hoµ xd∞ ®îc suy ra tõ c¸c ®êng ®Æc tÝnh kh«ng t¶i E = f(it) vµ ®Æc tÝnh ng¾n m¹ch In = f(it) nh trªn 141
h×nh 23-10. V× khi ng¾n m¹ch theo ®å thÞ vÐct¬ trªn h×nh 23-3, xd = E/In nªn øng víi mçi trÞ sè cña it, tõ ®Æc tÝnh kh«ng t¶i (®êng 1) vµ ng¾n m¹ch (®êng 2) sÏ cã trÞ sè cña xd b·o hoµ t¬ng øng: E AC xd = = (23-7) In AB Quan hÖ xd = f(it) cã d¹ng nh ®êng 3 trªn h×nh 23-10. Khi m¹ch tõ kh«ng b·o hµo, quan hÖ E = f(it) lµ ®êng th¼ng, trÞ sè cña xd kh«ng b·o hoµ xd∞ lµ kh«ng ®æi vµ ®îc x¸c ®Þnh bëi tû sè: E∞ AD x d∞ = = (23-8) In AB E∞ = k µd nªn: V× E E D I 1 xd x x d = d∞ (23-9) C 2 k µd E∞ §iÖn kh¸ng ®ång bé ngang trôc xq t¬ng E 3 B øng víi tõ th«ng cña ph¶n øng phÇn øng ngang xd ∞ trôc vµ tõ th«ng t¶n cña d©y quÊn phÇn øng. I Trong m¸y ®iÖn ®ång bé cùc låi, v× theo híng A ngang trôc khe hë lín, tõ trë híng ngang trôc it lín, do ®ã m¹ch tõ kh«ng b·o hoµ nªn ®iÖn kh¸ng ®ång bé ngang trôc cã trÞ sè kh«ng ®æi H×nh 23-10. X¸c ®Þnh ®iÖn vµ b»ng xq ≈ 0,6xd. §èi víi m¸y ®ång bé cùc Èn kh¸ng ®ång bé däc trôc th× xq = xd = xdb. 23.3.2. §iÖn kh¸ng t¶n xσ Víi c¸ch suy ra ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m (®êng 3 trªn h×nh 23-8) b»ng tam gi¸c ®iÖn kh¸ng vµ ®Æc tÝnh kh«ng t¶i, th× nÕu tõ mét ®iÓm C’ bÊt kú trªn ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m ®ã vÏ O’C’ = OC song song víi trôc ngang, sau ®ã qua O’ vÏ ®êng th¼ng song song víi OA c¾t ®Æc tÝnh kh«ng t¶i (®êng 1) ë A’ råi h¹ ®o¹n th¼ng A’B’ xuèng O’C’ ta ®îc: A, B , xσu = (23-10) I Trªn thùc tÕ nh ®· tr×nh bµy, ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m thµnh lËp ®îc b»ng thÝ nghiÖm trùc tiÕp (®êng nÐt ®øt trªn h×nh 23-8) cã kh¸c so víi ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m suy tõ ®Æc tÝnh kh«ng t¶i vµ tam gi¸c ®iÖn kh¸ng (®êng 3). V× vËy nÕu lµm thÝ nghiÖm trùc tiÕp ®Ó cã ®Æc tÝnh t¶i thuÇn c¶m (®êng nÐt ®øt) sau ®ã tõ ®iÓm C’’ trªn ®êng ®ã lÊy ®o¹n O’’C’’ = O’C’ = OC vµ tiÕp tôc nh trªn ta ®îc: A,, B ,, xp = (23-11) I ë ®©y xp ®îc gäi lµ ®iÖn kh¸ng P«chiª. Râ rµng xp > xσ. §èi víi m¸y ®ång bé cùc Èn xp ≈ (1,05 ÷ 1,10)xσ; cßn ®èi víi m¸y ®ång bé cùc låi xp ≈ (1,1 ÷ 1,3)xσ. 142
C©u hái 1. Cho biÕt ý nghÜa cña tû sè ng¾n m¹ch K. TrÞ sè cña nã ¶nh hëng thÕ nµo ®Õn cÊu t¹o vµ tÝnh n¨ng cña m¸y ®iÖn ®ång bé? 2. ý nghÜa cña tam gi¸c ®iÖn kh¸ng trong m¸y ®iÖn ®ång bé? 3. V× sao khi m¸y ®iÖn lµm viÖc b×nh thêng dïng trÞ sè xd b·o hoµ, cßn khi ng¾n m¹ch l¹i dïng trÞ sè kh«ng b·o hoµ? T¹i sao xq chØ cã trÞ sè kh«ng b·o hoµ? 4. TrÞ sè cña ®iÖn kh¸ng P«chiª cã thay ®æi kh«ng, v× sao? Bµi tËp Mét m¸y ph¸t ®ång bé cùc låi nèi Y cã c¸c sè liÖu sau: S®m = 25kVA; U®m = 400V; cosϕ®m = 0,8; xσ* = 0,09; r = 0,21 Ω; ®iÖn trë cña d©y quÊn kÝch tõ rt = 1,238 Ω ; dßng ®iÖn kÝch thÝch it0 = 24 A; tû sè ng¾n m¹ch K = 0,8. H·y thµnh lËp ®å thÞ s.t.®.®. P«chiª øng víi t¶i ®Þnh møc vµ qua ®ã x¸c ®Þnh: a) S.®.®. E cña m¸y; b) §é thay ®æi ®iÖn ¸p ∆U%; c) Dßng ®iÖn kÝch thÝch ®Þnh møc it®m; d) §iÖn ¸p lóc ®ã cña d©y quÊn kÝch thÝch. Híng dÉn: Khi thµnh lËp ®å thÞ s.t.®.®. P«chiª cã thÓ dùa vµo ®êng cong kh«ng t¶i cho trªn h×nh 23-2, cßn ®Æc tÝnh ng¾n m¹ch lµm c¬ së ®Ó suy ra tam gi¸c ®iÖn kh¸ng vµ trÞ sè kF cã thÓ vÏ ®îc dùa vµo tû sè ng¾n m¹ch K. 143