Chuyên Đề Địa Lý Kinh Tế Việt Nam - GVC Ths. Nguyễn Thị Vang phần 10

Chia sẻ: 3389 Computer | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Biên giới Việt Nam giáp với vịnh Thái Lan ở phía nam, vịnh Bắc Bộ và Biển Đông ở phía đông, Trung Quốc ở phía bắc, Lào và Campuchia phía tây. Việt Nam hình chữ S và khoảng cách từ bắc tới nam là khoảng 1.650 km, vị trí hẹp nhất theo chiều đông sang tây là 50 km.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuyên Đề Địa Lý Kinh Tế Việt Nam - GVC Ths. Nguyễn Thị Vang phần 10

c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: D©n sè vïng nµy cã sù gia t¨ng c¬ häc cao (b×nh qu©n 2 - 2,4%) vµ diÔn biÕn phøc t¹p theo thêi gian. §iÒu nµylµ do sù ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh mÏ cña vïng t¹o ra søc hót lao ®éng tõ vïng kh¸c ®Õn. MËt ®é d©n sè 327 ng−êi/km2, xong ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a c¸c tØnh vµ thµnh phè. MËt ®é d©n sè cao nhÊt lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh 2334 ng−êi/km2; Bµ RÞa - Vòng Tµu 359 ng−êi/km2, B×nh Ph−íc 78 ng−êi/km2..., Cã thÓ thÊy d©n sè tËp trung chñ yÕu ë c¸c thµnh phè lín, ®ång b»ng ven biÓn vµ c¸c tØnh thuéc vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam. Tr×nh ®é häc vÊn cña ng−êi d©n vïng §«ng Nam Bé kh¸ cao. Tû lÖ biÕt ch÷ trong ®é tuæi trë lªn lµ 88,82%. D©n sè ®« thÞ chiÕm tíi 53% d©n sè toµn vïng. Lùc l−îng lao ®éng kh¸ dåi dµo, cã kü thuËt, nh¹y bÐn vµ n¨ng ®éng cao trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. §©y lµ tiÒm n¨ng quÝ gi¸ ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng cña vïng. C¸c di tÝch lÞch sö vµ v¨n ho¸ kh¸ tËp trung vµ mËt ®é cao. Mét sè di tÝch næi tiÕng nh− c¶ng Nhµ BÌ, toµ th¸nh T©y Ninh, dinh §éc LËp, ®Þa ®¹o Cñ Chi, cã ý nghÜa trong h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn du lÞch. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng ®· t¹o ra cho vïng mét c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, kÕt cÊu h¹ tÇng vµo bËc tèt nhÊt trong c¶ n−íc víi ba cùc ph¸t triÓn chÝnh lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, Biªn Hoµ vµ Vòng Tµu. 7.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh c«ng nghiÖp Trong vïng h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp lín t¹o ®iÒu kiÖn më réng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp trong n−íc vµ n−íc ngoµi. Ngµnh c«ng nghiÖp lµ thÕ m¹nh cña vïng; s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña vïng chiÕm gÇn 60% gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp cña toµn ®Êt n−íc. Bªn c¹nh viÖc më réng c¸c ngµnh s¶n xuÊt, trong vïng cßn t¨ng c−êng ®Çu t− c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu trong vïng lµ: Nhiªn liÖu (dÇu má) chiÕm 28,5% gi¸ trÞ c«ng nghiÖp cña vïng; c«ng nghiÖp thùc phÈm 27,5%; dÖt may 10,9%; ho¸ chÊt, ph©n bãn, cao su 10,2%. Ngµnh c¬ khÝ, ®iÖn tö tuy cã tû träng kh«ng cao nh−ng ®· thu hót 10% lao ®éng c«ng nghiÖp cña c¶ vïng. 154
C¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña vïng h−íng vµo hµng xuÊt khÈu (thuû, h¶i s¶n, may mÆc), hµng tiªu dïng vµ hµng thay thÕ nhËp khÈu (ph©n bãn, ho¸ chÊt). Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn c«ng nghiÖp còng nh− nÒn kinh tÕ cña vïng ®· g©y nh÷ng t¸c ®éng xÊu tíi m«i tr−êng trong vïng. - Ngµnh dÞch vô DÞch vô lµ ngµnh ph¸t triÓn m¹nh ë §«ng Nam Bé, ®¶m b¶o phôc vô cho nh©n d©n trong vïng vµ cho nhu cÇu ph¸t triÓn cña c¶ n−íc. Tû träng ngµnh dÞch vô trong c¬ cÊu GDP cña vïng kh¸ cao, tuy nhiªn vÉn ch−a ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn, ch−a t−¬ng xøng víi vai trß cña vïng träng ®iÓm phÝa Nam, nhiÒu ngµnh quan träng nh− tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, khoa häc c«ng nghÖ, du lÞch... cßn chiÕm tû träng thÊp. - Ngµnh n«ng nghiÖp Vïng cã tiÒm n¨ng to lín, ®Æc biÖt vÒ c©y c«ng nghiÖp vµ nu«i trång, ®¸nh b¾t thuû, h¶i s¶n, ch¨n nu«i gia sóc. C¸c c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy bao gåm cao su, cµ phª, chÌ, ®iÒu, d©u t»m… cã tæng diÖn tÝch chiÕm tíi 36% diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy cña c¶ n−íc. Trong ®ã ®¸ng kÓ nhÊt lµ c©y cao su, ®−îc trång tËp trung ë c¸c tØnh §ång Nai, B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc. C¸c c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy kh¸c nh− l¹c, ®Ëu t−¬ng, cãi, mÝa... c©y mÝa chiÕm tíi 22,5% diÖn tÝch vµ 21,6% s¶n l−îng mÝa toµn quèc. Ngoµi ra §«ng Nam Bé cßn cã thÕ m¹nh trång c©y ¨n qu¶, ®Æc biÖt lµ c¸c c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. C©y ¨n qu¶ ®−îc s¶n xuÊt víi quy m« lín theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ víi vïng c©y ¨n qu¶ næi tiÕng nh− L¸i Thiªu, §ång Nai, Thñ §øc... VÒ s¶n xuÊt l−¬ng thùc: Chñ yÕu lµ s¶n xuÊt lóa. C©y rau còng ®−îc chó träng ph¸t triÓn trong vïng nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr−êng thµnh phè Hå ChÝ Minh, Biªn Hoµ vµ Bµ RÞa- Vòng Tµu. b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ bao gåm 4 thµnh phè, 4 thÞ x· vµ 41 thÞ trÊn t¹o nªn c¸c trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ, chÝnh trÞ quan träng cña vïng. - Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ thµnh phè lín nhÊt cña c¶ n−íc, cã c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi cho viÖc tæ chøc c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ x· héi (bao gåm c¶ng hµng kh«ng, 155
®−êng giao th«ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c). §©y còng lµ thµnh phè cã tÇm quan träng kh«ng chØ trªn b×nh diÖn quèc gia mµ cßn trªn b×nh diÖn quèc tÕ. Trong vïng cßn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp t¹i khu vùc ngo¹i thµnh (B×nh Ch¸nh, Thñ §øc, Cñ Chi, Hãc M«n, Nhµ BÌ). §ång thêi h×nh thµnh c¸c ®iÓm ®« thÞ míi, hiÖn ®¹i. - Thµnh phè Biªn Hoµ lµ ®Çu mèi giao th«ng trªn bé cña vïng §«ng Nam Bé. Cã khu c«ng nghiÖp Biªn Hoµ vµ mét sè côm c«ng nghiÖp kh¸c cã mèi liªn kÕt víi c¸c khu c«ng nghiÖp ë thµnh phè Hå ChÝ Minh. §©y ®−îc coi lµ thµnh phè c«ng nghiÖp cña vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam. - Thµnh phè Vòng Tµu lµ thµnh phè c¶ng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ du lÞch. Ngoµi ra cßn cã c¸c thÞ x· ®· vµ ®ang ph¸t triÓn lµ c¸c trung t©m kinh tÕ cña vïng. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i trong vïng kh¸ thuËn lîi so víi c¸c vïng kh¸c, dÔ dµng cho giao l−u trong néi vïng, víi vïng kh¸c vµ quèc tÕ. C¸c tuyÕn ®−êng bé bao gåm: quèc lé 1, quèc lé 22 ®i Campuchia, quèc lé 13 nèi víi quèc lé 14 ®i T©y Nguyªn, Lµo; quèc lé 20 ®i §µ L¹t; quèc lé 51 nèi thµnh phè Hå ChÝ Minh - Biªn Hoµ - Vòng Tµu; quèc lé 50 ®i Gß C«ng, Mü Tho vµ nèi víi §ång b»ng s«ng Cöu Long. Ngoµi ra cßn c¸c ®−êng tØnh lé, ®−êng liªn x· vµ ®−êng ®« thÞ. HÖ thèng ®−êng s¾t bao gåm tuyÕn Thèng NhÊt, tuyÕn Hå ChÝ Minh - Léc Ninh (vïng trång cao su). HÖ thèng ®−êng s«ng víi c¶ng s«ng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, ë Biªn Hoµ. §−êng biÓn víi c¸c c¶ng biÓn (c¶ng Sµi Gßn) vµ c¸c tuyÕn ®−êng biÓn ®i quèc tÕ: Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®i Hång K«ng, Singapo, Tokyo, B¨ng Cèc; ®i c¸c vïng trong n−íc: BÕn Thuû, CÇn Th¬, R¹ch Gi¸, Hµ Tiªn, H¶i Phßng, bÕn c¶ng kh¸ ph¸t triÓn vµ cã ý nghÜa quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng vµ cña c¶ n−íc. HÖ thèng ®−êng hµng kh«ng: s©n bay quèc tÕ T©n S¬n NhÊt víi h¬n 20 tuyÕn bay quèc tÕ vµ trong n−íc; s©n bay Vòng TÇu lµm dÞch vô cho ngµnh dÇu khÝ. 7.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn cña vïng a) Ngµnh c«ng nghiÖp: Ngµnh c«ng nghiÖp h−íng vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao vµ c¸c 156
trang thiÕt bÞ cho c¸c ngµnh kinh tÕ cña vïng vµ cña c¶ n−íc. Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt cña vïng lµ: dÇu khÝ, c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c¬ khÝ, tin häc, luyÖn thÐp, ho¸ chÊt, dÖt, may, da giÇy, giÊy, nhùa, sµnh sø, thuû tinh, chÕ biÕn thùc phÈm. Ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung nh− thµnh phè Hå ChÝ Minh, Biªn Hoµ, Vòng Tµu,… b) Ngµnh dÞch vô: Ph¸t triÓn c¸c trung t©m th−¬ng m¹i tÇm cì quèc tÕ, khu vùc, quèc gia vµ vïng t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, Binh D−¬ng vµ B×nh Ph−íc, §ång Nai, Bµ RÞa- Vòng Tµu, T©y Ninh. X©y dùng m¹ng l−íi c¸c chî vµ siªu thÞ. Ph¸t triÓn du lÞch theo h−íng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm víi c¸c trung t©m quan träng hµng ®Çu lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, Vòng Tµu vµ mét sè trung t©m cã tiÒm n¨ng nh− Phan ThiÕt, T©y Ninh… c) N«ng nghiÖp: §èi víi c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy: H×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh c©y cao su vµ cµ phª víi môc tiªu ®¸p øng xuÊt khÈu vµ tiªu dïng trong n−íc. Ngoµi ra chó träng ph¸t triÓn c©y ®iÒu, hå tiªu, d©u t»m, cä vµ g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. §èi víi c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy: Më réng diÖn tÝch mÝa, ®Ëu t−¬ng, thuèc l¸, b«ng… §èi víi c©y l−¬ng thùc: H×nh thµnh c¸c vïng lóa, ng«. §èi víi c©y thùc phÈm vµ ch¨n nu«i: H×nh thµnh c¸c vµnh ®ai thùc phÈm, rau, ch¨n nu«i lîn, bß, gia cÇm xung quanh c¸c thµnh phè lín vµ trung t©m ®« thÞ, c«ng nghiÖp. d) L©m nghiÖp: T¨ng tû lÖ che phñ cña rõng t¹o ra c¸c l¸ phæi xanh cho c¸c khu ®« thÞ vµ c¸c khu c«ng nghiÖp, c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i, t¹o c¶nh quan du lÞch… Chó träng b¶o vÖ rõng ®Çu nguån, rõng phßng hé ven biÓn ®Æc biÖt lµ rõng ngËp mÆn huyÖn CÇn Giê, ven biÓn Bµ RÞa - Vòng Tµu; ph¸t triÓn rõng nguyªn liÖu giÊy, rõng quèc gia C¸t Tiªn, §ång Nai. Phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc ë c¸c tØnh B×nh ThuËn, Ninh ThuËn, T©y Ninh, Bµ RÞa - Vòng Tµu, §ång Nai, B×nh D−¬ng vµ B×nh Ph−íc. e) Ng− nghiÖp: TËp trung ®Çu t− c¸c ph−¬ng tiÖn ®¸nh b¾t ngoµi kh¬i: tµu thuyÒn, ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®i biÓn. 157
X©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Æc biÖt lµ c¸c thiÕt bÞ vµ ph−¬ng tiÖn b¶o qu¶n nh»m b¶o ®¶m chÊt l−îng h¶i s¶n t−¬i sèng, −íp l¹nh xuÊt khÈu. X©y dùng hÖ thèng c¶ng vµ c¸c c¬ së dÞch vô nghÒ c¸ á C«n §¶o, Vòng Tµu, Phan ThiÕt. Ph¸t triÓn nu«i t«m th©m canh, nu«i c¸ n−íc ngät. G¾n ®¸nh b¾t, nu«i trång thuû h¶i s¶n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. N©ng cÊp vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ së chÕ biÕn xuÊt khÈu t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, Bµ RÞa - Vòng Tµu, §ång Nai, Phan ThiÕt, Phan Rang… VIII. Vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long Vïng bao gåm c¸c tØnh: Long An, TiÒn Giang, BÕn Tre, VÜnh Long, Trµ Vinh, CÇn Th¬, Sãc Tr¨ng, B¹c Liªu, Cµ Mau, Kiªn Giang, An Giang, §«ng Th¸p víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn 39.713 km2 chiÕm 12,06% diÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ n−íc. D©n sè cña vïng n¨m 2001 lµ 16.519,4 ngh×n ng−êi chiÕm 21% d©n sè c¶ n−íc. 8.1. TiÒm n¨ng vµ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) VÞ trÞ ®Þa lý: N»m ë phÇn cuèi cña b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, liÒn kÒ víi vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam nªn vïng cã mèi quan hÖ hai chiÒu rÊt chÆt chÏ vµ quan träng. N»m gi¸p víi Campuchia vµ cïng chung s«ng Mª K«ng lµ ®iÒu kiÖn giao l−u hîp t¸c víi c¸c n−íc trªn b¸n ®¶o. N»m ë vïng tËn cïng T©y Nam cña Tæ quèc cã bê biÓn dµi 73,6 km vµ nhiÒu ®¶o, quÇn ®¶o nh− Thæ Chu, Phó Quèc lµ vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ gi¸p biÓn §«ng vµ vÞnh Th¸i Lan. Vïng n»m trong khu vùc cã ®−êng giao th«ng hµng h¶i vµ hµng kh«ng quèc tÕ gi÷a Nam ¸ vµ §«ng Nam ¸ còng nh− víi ch©u óc vµ c¸c quÇn ®¶o kh¸c trong Th¸i B×nh D−¬ng. VÞ trÝ nµy rÊt quan träng trong giao l−u quèc tÕ. b) Tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh §Þa h×nh cña vïng t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng, ®é cao trung b×nh lµ 3 - 5m, cã khu vùc chØ cao 0,5 - 1m so víi mÆt n−íc biÓn. 158
* KhÝ hËu NÒn khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm víi tÝnh chÊt cËn xÝch ®¹o thÓ hiÖn râ rÖt. NhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m 24 - 27OC, biªn ®é nhiÖt trung b×nh n¨m 2 - 3OC, chªnh lÖch nhiÖt ®é ngµy vµ ®ªm thÊp, Ýt cã b·o hoÆc nhiÔu lo¹n thêi tiÕt. Cã hai mïa râ rÖt, mïa m−a tËp trung tõ th¸ng 5 - 10, l−îng m−a chiÕm tíi 99% tæng l−îng m−a cña c¶ n¨m. Mïa kh« tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 4 n¨m sau, hÇu nh− kh«ng cã m−a. Cã thÓ nãi c¸c yÕu tè khÝ hËu cña vïng thÝch hîp cho c¸c sinh vËt sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn, lµ tiÒn ®Ò cho viÖc th©m canh, t¨ng vô. * §Êt ®ai DiÖn tÝch ®Êt trong vïng bao gåm c¸c nhãm ®Êt sau: - §Êt phï sa: Ph©n bè chñ yÕu ë vïng ven vµ gi÷a hÖ thèng sèng TiÒn vµ s«ng HËu, diÖn tÝch 1,2 triÖu ha chiÕm 29,7% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn toµn vïng vµ kho¶ng 1/3 diÖn tÝch ®Êt phï sa cña c¶ n−íc. Nhãm ®Êt nµy cã ®é ph× cao vµ c©n ®èi, thÝch hîp ®èi víi nhiÒu lo¹i c©y trång: lóa, c©y ¨n qu¶, mµu, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy. - Nhãm ®Êt phÌn: Ph©n bè ë vïng §ång Th¸p M−êi vµ Hµ Tiªn, vïng tròng trung t©m b¶n ®¶o Cµ Mau víi tæng diÖn tÝch 1,6 triÖu ha chiÕm 40% diÖn tÝch toµn vïng. §Êt cã hµm l−îng ®éc tè cao, tÝnh chÊt c¬ lý yÕu, nøt nÎ nhanh. - Nhãm ®Êt x¸m: DiÖn tÝch trªn 134.000 ha chiÕm 3,4% diÖn tÝch toµn vïng. Ph©n bè chñ yÕu däc biªn giíi Campuchia, trªn c¸c bËc thÒm phï sa cæ vïng §ång Th¸p M−êi. §Êt nhÑ, t¬i xèp, ®é ph× thÊp, ®éc tè b×nh th−êng. - Ngoµi ra cßn cã c¸c nhãm ®Êt kh¸c nh− ®Êt c¸t gi«ng, than bïn, ®Êt ®á vµng, ®Êt xãi mßn… chiÕm diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ kho¶ng 0,9% diÖn tÝch toµn vïng. - Nh×n chung ®Êt ®ai ë ®©y rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thÝch hîp trång lóa, dõa, mÝa, døa, c©y ¨n qu¶. * Tµi nguyªn n−íc - Víi hÖ thèng h¹ l−u s«ng Mª K«ng ë ViÖt Nam lµ hai nh¸nh s«ng TiÒn vµ s«ng HËu tæng l−îng n−íc s«ng Cöu Long lµ 500 tû mÐt khèi. trong ®ã s«ng TiÒn chiÕm 79% vµ s«ng HËu chiÕm 21%. ChÕ ®é thuû v¨n thay ®æi theo mïa. Mïa m−a n−íc s«ng lín vµo th¸ng 9, th¸ng 10 lµm ngËp c¸c vïng tròng §ång Th¸p M−êi, Tø gi¸c Long Xuyªn. VÒ mïa nµy, n−íc s«ng mang nhiÒu phï sa båi ®¾p cho ®ång b»ng. VÒ mïa kh«, l−îng n−íc gi¶m nhiÒu, lµm cho thuû triÒu lÊn s©u vµo ®ång b»ng lµm vïng ®Êt ven biÓn bÞ nhiÔm mÆn nghiªm träng. 159
- ChÕ ®é n−íc ngÇm kh¸ phøc t¹p, phÇn lín ë ®é s©u 100 mÐt. NÕu khai th¸c qu¸ nhiÒu cã thÓ lµm nhiÔm mÆn trong vïng. * Tµi nguyªn biÓn - ChiÒu dµi bê biÓn 736 km víi nhiÒu cöa s«ng vµ vÞnh. BiÓn trong vïng chøa ®ùng nhiÒu h¶i s¶n quÝ víi tr÷ l−îng cao: T«m chiÕm 50% tr÷ l−îng t«m c¶ n−íc, c¸ næi 20%, c¸ ®¸y 36%, ngoµi ra cßn cã h¶i s¶n quÝ nh− ®åi måi, mùc… - Trªn biÓn cã nhiÒu ®¶o, quÇn ®¶o cã tiÒm n¨ng kinh tÕ cao nh− ®¶o Thæ Chu, Phó Quèc. - Ven bê lµ hÖ thèng rõng ngËp mÆn cã gi¸ trÞ vÒ kinh tÕ vµ sinh th¸i víi nhiÒu lo¹i ®éng vËt, thùc vËt. * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n Tr÷ l−îng kho¸ng s¶n kh«ng ®¸ng kÓ. §¸ v«i ph©n bè ë Hµ Tiªn, Kiªn L−¬ng d¹ng nói v¸ch ®øng víi tr÷ l−îng 145 triÖu tÊn. Phôc vô s¶n xuÊt xi m¨ng, v«i x©y dùng; c¸t sái ë däc s«ng Vµm Cá, s«ng Mª K«ng tr÷ l−îng kho¶ng 10 triÖu mÐt khèi; than bïn ë U Minh, CÇn Th¬, Sãc Tr¨ng, tø gi¸c Long Xuyªn. Ngoµi ra cßn c¸c kho¸ng s¶n kh¸c nh− ®¸, suèi kho¸ng… c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: - MËt ®é d©n sè trung b×nh lµ 406 ng−êi/km2. Tû suÊt gia t¨ng d©n sè tù nhiªn lµ 2,3%. Gia t¨ng d©n sè c¬ häc còng kh¸ cao. - C¬ cÊu d©n téc: Gåm nhiÒu d©n téc kh¸c nhau, chñ yÕu vÉn lµ ng−êi Kinh. Ng−êi Kh¬ Me chiÕm 6,1% d©n sè cña vïng c− tró ë c¸c tØnh Kiªn Giang, An Giang, B¹c Liªu, Cµ Mau, VÜnh Long, Trµ Vinh; ng−êi Hoa chiÕm 1,7% d©n sè vïng ph©n bè ë An Giang, B¹c Liªu, Cµ Mau, CÇn Th¬… C¸c d©n téc cßn l¹i chiÕm 0,2% d©n sè vïng. 8.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh n«ng nghiÖp, l©m, ng− nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp - Lµ ngµnh chñ yÕu cña vïng, hÇu hÕt c¸c tØnh ngµnh n«ng nghiÖp ®Òu chiÕm tû träng trªn 50% GDP cña tØnh. Trong thêi gian qua ®· ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, ®a d¹ng hãa c©y trång, vËt nu«i g¾n liÒn víi chÕ biÕn. 160
- Trong c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp, c©y l−¬ng thùc chiÕm −u thÕ tuyÖt ®èi. N¨m 1999 diÖn tÝch c©y l−¬ng thùc cña vïng lµ 1.953 ngàn ha chiÕm s¶n l−îng l−¬ng thùc lµ 16,3 triÖu tÊn chiÕm 51,91% s¶n l−îng l−¬ng thùc c¶ n−íc. Møc l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi cao nhÊt trong c¶ n−íc lµ 850kg/ng−êi/n¨m. N¨ng suÊt l−¬ng thùc ngµy cµng t¨ng cao n¨m 1997 ®¹t 40,2t¹/ha cao nhÊt trong c¶ n−íc ®iÒu nµy lµ do c¬ cÊu mïa vô thay ®æi, ®ång ruéng ®−îc c¶i t¹o, thuû lîi ho¸ vµ ®Çu t− khoa häc kü thuËt. - DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶ trong mÊy n¨m gÇn ®©y cã xu h−íng t¨ng, hiÖn cã kho¶ng 170 ngh×n ha c©y ¨n qu¶. C©y ¨n qu¶ ®−îc trång theo 3 d¹ng: v−ên t¹p, v−ên hçn hîp vµ v−ên chuyªn. - Ngµnh ch¨n nu«i còng kh¸ ph¸t triÓn: ®µn lîn chiÕm 14,6 % ®µn lîn cña c¶ n−íc, tuy nhiªn cßn nhá so víi tiÒm lùc cña vïng. Nu«i vÞt lµ truyÒn thèng cña vïng ®Ó lÊy thÞt, trøng vµl«ng xuÊt khÈu. §µn vÞt chiÕm 25,1% ®µn gia cÇm cña c¶ n−íc ®−îc nu«i nhiÒu nhÊt ë B¹c Liªu, Cµ Mau, CÇn Th¬, Sãc Tr¨ng, VÜnh Long, Trµ Vinh. * Ngµnh ng− nghiÖp - NghÒ c¸ cña vïng ®· ph¸t triÓn kh¸ m¹nh c¶ vÒ s¶n l−îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. Gi¸ trÞ s¶n l−îng ngµnh ng− nghiÖp cña vïng chiÕm 42 - 45% gi¸ trÞ s¶n l−îng cña ngµnh trong c¶ n−íc vµ 37 - 42% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh c¶ n−íc. - VÒ nu«i trång: diÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n cña vïng lµ 294,1ha chiÕm 61,2% diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n cña c¶ n−íc. Trong ®ã cã c¸c m« h×nh nu«i: t«m-lóa, rõng - t«m, t«m. Ngoµi ra vïng cßn nu«i c¸c thuû s¶n kh¸c cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− l−¬n, èc, cua, rïa, ®åi måi,.. ®©y còng lµ nguån lîi xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ. * Ngµnh l©m nghiÖp Kh«i phôc rõng trµm trªn c¸c vïng ®Êt mÆn ven biÓn. Duy tr× vµ më réng diÖn tÝch rõng ngËp mÆn ven biÓn. Tuy nhiªn do kh«ng kh¾c phôc ®−îc n¹n ch¸y rõng nªn diÖn tÝch rõng trong mÊy n¨m gÇn ®©y bÞ gi¶m nhanh chãng. - Ngµnh c«ng nghiÖp: - Chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn l−¬ng thùc vµ thùc phÈm víi h¬n 60% gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp cña vïng. Tuy nhiªn chñ yÕu míi lµ s¬ chÕ nªn chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ cßn thÊp. - C¸c ngµnh kh¸c nh− dÖt, may, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng (chiÕm 12% gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp cña vïng); ho¸ chÊt ®· t¨ng tr−ëng nhanh trong thêi gian qua. 161
- C«ng nghiÖp cña vïng ph©n bè chñ yÕu ë c¸c ®« thÞ lín nh− CÇn Th¬, c¸c thÞ x·, tØnh lþ. - Ngµnh dÞch vô: §ång b»ng s«ng Cöu Long cã nhiÓu tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn du lÞch, bëi vËy trong vïng ®· h×nh thµnh c¸c ®iÓm du lÞch cã ý nghÜa quèc gia nh−: §iÓm du lÞch CÇn Th¬ mang s¾c th¸i cña vïng T©y §«; hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn Cµ Mau; du lÞch trªn ®¶o Phó Quèc… vµ hµng lo¹t ®iÓm du lÞch kh¸c nh− b¶o tµng Long An, s«ng Vµm Cá, chî næi C¸i BÌ… Tõ c¸c ®iÓm du lÞch nµy h×nh thµnh lªn c¸c côm du lÞch: Côm du lÞch CÇn Th¬, Côm du lÞch TiÒn Giang, côm du lÞch Ch©u §èc; Côm du lÞch N¨m C¨n (Cµ Mau). b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ gåm 4 thµnh phè, 13 thÞ x·, 98 thÞ trÊn ph©n bè ®Òu trªn kh¾p ®Þa bµn ®ång b»ng. HÖ thèng ®« thÞ ph©n bè kh¸ ®ång ®Òu trong toµn vïng tuy nhiªn c¸c ®« thÞ ch−a lín. - Thµnh phè CÇn Th¬ lµ thµnh phè trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ, chÝnh trÞ vña toµn vïng. Thµnh phè ®−îc coi lµ thñ phñ cña miÒn T©y ViÖt Nam, lµ trung t©m cña §ång b»ng s«ng Cöu Long. - Ngoµi ra cßn cã c¸c thµnh phè vµ thÞ x· kh¸c nh− T©n An, Cao l·nh, Sa §Ðc, Long Xuyªn, Ch©u §èc, Mü Tho, Gß C«ng,... cã mèi liªn hÖ kinh tÕ x· héi víi nhau vµ lµ trung t©m cña c¸c tØnh cña vïng. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i + §−êng s«ng - kªnh - r¹ch t¹o thµnh mét m¹ng l−íi liªn kÕt c¸c tØnh víi nhau víi hÖ thèng kªnh r¹ch ch»ng chÞt bao gåm 197 con s«ng, kªnh, r¹ch. + C¸c c¶ng néi ®Þa tr¶i kh¾p m¹ng l−íi c¸c tuyÕn ®−êng thñy nh− c¶ng Mü Tho, Cao L·nh, Trµ Nãc, Long Xuyªn,… + HÖ thèng ®−êng bé: quan träng nhÊt lµ quèc lé 1A. Ngoµi ra cã c¸c quèc lé:30, quèc lé 53, quèc lé 53, 54,60,61,80, 91, 91B, 12. + §−êng hµng kh«ng víi s©n bay Trµ Nãc (CÇn Th¬), R¹ch Gi¸ vµ Phó Quèc ®ang ®−îc khai th¸c. 8.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn cña vïng a) Ngµnh n«ng, ng−, l©m nghiÖp: §©y lµ vïng ®−îc thiªn nhiªn −u ®·i c¸c thÕ m¹nh vÒ ®Êt ®ai, thêi tiÕt khÝ hËu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Æc biÖt cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thuû h¶i 162
s¶n. Bëi vËy ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña vïng ®−îc tËp trung vµo n«ng nghiÖp, ng− nghiÖp, l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm. - N«ng nghiÖp: Trong ®Þnh h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp th× chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh, ®−a tû träng ch¨n nu«i lªn 37% so víi hiÖn nay lµ 20% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp. X©y dùng nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i ph¸t triÓn bÒn v÷ng, t¨ng tû suÊt hµng ho¸ n«ng s¶n; coi träng th©m canh, nghiªn cøu chuyÓn ®æi mïa vô ®Ó phßng tr¸nh thiªn tai, lò lôt; h×nh thµnh vïng c©y chuyªn canh cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt; tËp trung khai th¸c vïng §ång Th¸p M−êi, T©y s«ng HËu vµ b¸n ®¶o Cµ Mau. - L©m nghiÖp: Thùc hiÖn c«ng t¸c trång c©y g©y rõng nh»m kh«i phôc vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, h×nh thµnh c¸c tuyÕn rõng b¶o vÖ bê biÓn; trång míi vµ b¶o vÖ rõng phßng hé vïng B¶y Nói; gi÷ v÷ng diÖn tÝch c©y trµm vµ dõa n−íc, b¶o vÖ rõng ngËp mÆn; tõng b−íc thùc hiÖn giao ®Êt giao rõng ®Ó kÕt hîp lµm v−ên vµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp, gi÷a nu«i t«m vµ trång rõng. - Ng− nghiÖp: Ph¸t huy thÕ m¹nh cña vïng cã bê biÓn dµi, ng− tr−êng réng vµ nh©n d©n cã kinh nghiÖm trong nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n. T¨ng c−êng ®Çu t− cho ngµnh nµy ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®ãng gãp 50% gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû, h¶i s¶n cña c¶ n−íc; ph¸t triÓn nu«i trång thuû h¶i s¶n cã gi¸ trÞ cao nh− t«m, cua vµ c¸c ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu. b) Ngµnh c«ng nghiÖp: Chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn l−¬ng thùc - thùc phÈm. Ph¸t triÓn ngµnh may, mÆc, dÖt, da giÇy, c¬ khÝ ®iÖn tö, ho¸ chÊt… §Çu t− ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp khi cã ®iÒu kiÖn: Trµ Nãc, Nam H−ng Phó, VÞ Thanh, BÕn Løc,… TËp trung ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp tËn dông lao ®éng t¹i chç. c) Ngµnh dÞch vô: - H×nh thµnh c¸c trung t©m th−¬ng m¹i, siªu thÞ, m¹ng l−íi chî ®Ó t¹o m«i tr−êng thuËn lîi cho s¶n xuÊt kinh doanh. X©y dùng trung t©m th−¬ng m¹i CÇn Th¬ lµ ®Çu mèi cho ho¹t ®éng th−¬ng m¹i liªn vïng. Ngoµi ra x©y dùng c¸c trung t©m th−¬ng m¹i kh¸c nh− T©n An, Cao Lanh, Mü Tho, Long Xuyªn, Mü Tho, R¹ch Gi¸, Sãc Tr¨ng, Trµ Vinh, VÜnh Long, BÕn Tre, Cµ Mau, B¹c Liªu, Hµ Tiªn, Ch©u §èc nh»m cung cÊp hµng hãa phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. - Khai th¸c lîi thÕ vÞ trÝ ®Þa lý ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch s«ng n−íc, miÖt v−ên, sinh th¸i g¾n liÒn víi du lÞch thµnh phè Hå ChÝ Minh. G¾n liÒn khai th¸c du lÞch víi b¶o tån thiªn nhiªn. 163
KÕt cÊu h¹ tÇng - Ph¸t triÓn m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng thuû, ®−êng bé theo quy ho¹ch; n©ng cÊp c¸c c¶ng n»m däc s«ng TiÒn, s«ng HËu; n©ng cÊp mét sè tuyÕn quèc lé; g¾n liÒn ph¸t triÓn giao th«ng víi thuû lîi nh»m phßng chèng lò; x©y dùng s©n bay Trµ Nãc trë thµnh s©n bay trung t©m cña §ång b»ng s«ng Cöu Long. - X©y dùng m¹ng l−íi ®« thÞ c¸c cÊp, trªn c¬ së ph¸t triÓn 3 khu vùc ®« thÞ: Khu tø gi¸c trung t©m (CÇn Th¬, Long Xuyªn, VÜnh Long, Cao L·nh) hµnh lang ®« thÞ §«ng Nam (Mü Tho, T©n An, Thñ Thõa, BÕn Løc…) hµnh lang ®« thÞ phÝa T©y B¾c. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng. 164
Tµi liÖu tham kh¶o 1. ChØ tiªu vµ chØ sè ph¸t triÓn con ng−êi. C¬ quan b¸o c¸o ph¸t triÓn con ng−êi Liªn Hîp Quèc. NXB Thèng kª. N¨m 1995. 2. D©n sè häc vµ ®Þa lý d©n c−. NguyÔn Minh TuÖ, Lª Th«ng. Tr−êng §¹i häc S− ph¹m I Hµ Néi. N¨m 1995. 3. D©n téc häc ®¹i c−¬ng. Lª Sü Gi¸o (Chñ biªn). NXB Gi¸o dôc. N¨m 1997. 4. §Þa lý du lÞch. NguyÔn Minh TuÖ, Vò TuÊn C¶nh, Lª Th«ng, Ph¹m Xu©n HËu, NguyÔn Kim Hång. NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh.N¨m 1996. 5. §Þa lý kinh tÕ häc. NguyÔn §øc TuÊn. NXB §ång Nai. N¨m 1998. 6. §Þa lý kinh tÕ ViÖt Nam. Lª Th«ng, NguyÔn Minh TuÖ, Ph¹m TÕ Xuyªn. NXB Hµ Néi. N¨m 1997. 7. §Þa lý kinh tÕ ViÖt Nam. §Æng Nh− Toµn. NXB Hµ Néi. N¨m 1998. 8. §Þa lý kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. NguyÔn ViÕt ThÞnh, §ç ThÞ Minh §øc. NXB Gi¸o dôc. N¨m 2001. 9. §Þa lý kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. Lª Th«ng, NguyÔn V¨n Phó, NguyÔn Minh TuÖ. NXB Gi¸o dôc, 2001. 10. Niªn gi¸m thèng kª. Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Tæng côc Thèng kª. N¨m 1995-2001. 11. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc cña §¶ng lÇn thø IX. 165