VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐẶNG THÀNH DŨNG
CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
ĐỐI VỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM
TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP VÀ PHÁT TRIỂN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI - 2022
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐẶNG THÀNH DŨNG
CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
ĐỐI VỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM
TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP VÀ PHÁT TRIỂN
Ngành: Quản lý Kinh tế
Mã số : 9340410
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn
2. TS. Phan Trung Chính
HÀ NỘI – 2022
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu nêu
trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
ii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ................................ 8
1.1. Các công trình nghiên cứu về cơ chế quản lý tài chính .................................. 8
1.2. Các nghiên cứu về cơ chế tài chính tại Việt Nam .......................................... 13
1.3. Khoảng trống nghiên cứu ................................................................................ 20
Kết luận Chƣơng 1 .................................................................................................. 22
Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI
VỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ ..... 23
2.1. Giáo dục đại học và giáo dục đại học công lập .............................................. 23
2.1.1. Giáo dục đại học ....................................................................................... 23
2.1.2. Giáo dục đại học công lập ........................................................................ 24
2.2. Tài chính và cơ chế quản lý tài chính đối với giáo dục đại học công lập .... 25
2.2.1. Tài chính và nguồn lực tài chính giáo dục đại học công lập .................... 25
2.2.2. Cơ chế quản lý tài chính ........................................................................... 32
2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến cơ chế quản lý tài chính đối với giáo dục
đại học công lập trong bối cảnh hội nhập và phát triển ...................................... 42
2.3.1. Các nhân tố bên ngoài .............................................................................. 42
2.3.2. Các nhân tố bên trong ............................................................................... 45
2.4. Những vấn đề đặt ra cho đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với các
trƣờng đại học công lập trong bối cảnh hội nhập và phát triển ......................... 47
2.5. Kinh nghiệm một số nƣớc đối với giáo dục đại học công lập và bài học
kinh nghiệm cho Việt Nam ..................................................................................... 52
2.5.1. Kinh nghiệm phân bổ ngân sách và chính sách học phí của Mỹ.............. 53
2.5.2. Kinh nghiệm phân bổ ngân sách cho giáo dục của Hàn Quốc ................. 56
2.5.3. Kinh nghiệm phân bổ ngân sách và chính sách học phí của Nhật Bản ... 58
2.5.4. Kinh nghiệm phân bổ ngân sách và chính sách học phí của Trung Quốc ...... 61
2.5.5. Bài học kinh nghiệm ................................................................................. 63
Kết luận Chƣơng 2 .................................................................................................. 66
iii
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI
GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH
HỘI NHẬP VÀ PHÁT TRIỂN .............................................................................. 67
3.1. Giới thiệu khái quát về hệ thống giáo dục đại học của Việt Nam ............... 67
3.2. Thực trạng cơ chế quản lý tài chính đối với giáo dục đại học công lập ở
Việt Nam................................................................................................................... 69
3.2.1. Thực trạng cơ chế phân cấp quản lý NSNN ............................................. 69
3.2.2. Thực trạng cơ chế phân bổ ngân sách cho các Trường ĐHCL ................ 75
3.2.3. Thực trạng cơ chế quản lý tài chính các nguồn tài chính huy động
ngoài ngân sách Nhà nước đối với các trường Đại học công lập ....................... 82
3.2.4. Thực trạng cơ chế kiểm tra, kiểm soát và công khai tài chính ............... 100
3.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến cơ chế quản lý tài chính đối với giáo dục
đại học công lập tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển. ............ 104
3.3.1. Bối cảnh hội nhập và phát triển .............................................................. 104
3.3.2. Vai trò của GDĐH trong hệ thống giáo dục Việt Nam .......................... 105
3.3.3. Xu hướng phát triển GDĐH dẫn tới thay đổi các quan điểm trong
quản lý tài chính GDĐH ................................................................................... 106
3.3.4. Các nhân tố bên trong ............................................................................. 108
3.4. Đánh giá chung về cơ chế quản lý tài chính của Nhà nƣớc đối với giáo
dục đại học công lập của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển . .. 114
3.4.1. Những kết quả đạt được ......................................................................... 114
3.4.2. Những hạn chế - Nguyên nhân ............................................................... 117
Kết luận Chƣơng 3 ................................................................................................ 124
Chƣơng 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI CƠ CHẾ QUẢN
LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT
NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP VÀ PHÁT TRIỂN ............................. 125
4.1. Bối cảnh hội nhập và phát triển của Việt Nam ........................................... 125
4.2. Định hƣớng phát triển và đổi mới giáo dục đại học công lập trong bối
cảnh hội nhập và phát triển ................................................................................. 126
4.3. Định hƣớng đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với phát triển giáo
