Cơ hội thương mại liên tỉnh cho các loại rau bản địa và rau thông thường của Lào Cai

Chủ đề 3: Chuỗi giá trị thực phẩm an toàn<br /> <br /> <br /> Cơ hội thương mại liên tỉnh cho các loại rau bản địa<br /> và rau thông thường của Lào Cai<br /> <br /> Nhàn Trần1, Trang Trương1 và Dale Yi2<br /> <br /> Cơ quan<br /> 1<br /> Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, Hà Nội, Việt<br /> Nam<br /> 2<br /> Đại học Adelaide<br /> HỘI THẢO VỀ PHÁT TRIỂN TÂY BẮC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tác giả đại diện<br /> dale.yi@adelaide.edu.au<br /> <br /> Giới thiệu<br /> Lợi thế cạnh tranh của Lào Cai trong sản xuất và kinh doanh rau thay đổi theo<br /> mùa vụ. Điều này cũng đúng với các tỉnhkhác ở Tây Bắc Việt Nam. Để khai thác<br /> hiệu quả lợi thế cạnh tranh theo mùa vụ này, các chuỗi giá trị phải vận hành có<br /> hiệu quả và kết nối sản xuất với thị trường.<br />  <br /> 56<br /> Trong nghiên cứu này, chúng tôi khảo sát các luồng thương mại rau tại khu vực<br /> Tây bắc Việt Nam. Mục tiêu của nghiên cứu là tìm hiểu chu chuyển rau giữa các<br /> thị trường bán buôn tại Tây Bắc Việt Nam và xác định các cơ hội mở rộng sản<br /> xuất kinh doanh cho các nhà sản xuất và kinh doanh tại Lào Cai. Các câu hỏi ng-<br /> hiên cứu được đặt ra trong báo cáo này bao gồm:<br /> (1) Có các luồng thương mại rau liên tỉnh nào hướng tới:<br /> a. Các thị trường Tây Bắc Việt Nam?<br /> b. Thị trường vùng Đồng bằng sông Hồng?<br /> (2) Những thương nhân nào đang tận dụng lợi thế của các cơ hội thương mại<br /> liên tỉnh?<br /> <br /> Hướng tiếp cận nghiên cứu<br /> Phân tích trong nghiên cứu này bao gồm bốn loại rau chính là các nghiên cứu<br /> trường hợp đại diện cho việc kinh doanh các loại rau thông thường ít hư hỏng<br /> và các loại rau có giá trị cao hơn nhưng dễ hư hỏng. Sản phẩm được lựa chọn<br /> trong các nhóm này bao gồm:<br /> Các loại rau thông thường ít hư hỏng:<br /> (1) Bắp cải<br /> (2) Su su1<br /> 1<br /> Su su được đề cập ở đây là quả su su chứ không phải ngọn su su.<br />  Chủ đề 3: Chuỗi giá trị thực phẩm an toàn<br /> <br /> <br /> Các loại rau có giá trị cao nhưng dễ hư hỏng:<br /> (3) Cải Mèo<br /> (4) Súp lơ xanh<br /> <br /> Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ các thị trường bán buôn và bán lẻ truyền thống<br /> tại 4 tỉnh Tây bắc Việt Nam: các thị trường lớn tại Sơn La và Lào Cai, và các thị<br /> trường nhỏ hơn tại Điện Biên và Yên Bái.<br /> <br /> 114 cuộc phỏng vấn bảng hỏi với thương lái đã được thực hiện tại những thị<br /> trường này, chia thành hai đợt vào mùa hè và mùa đông nhằm khảo sát sự đa<br /> dạng theo mùa trong thương mại. Các câu hỏi phỏng vấn tập trung chủ yếu vào<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> những thông tin liên quan tới thị trường đích của sản phẩm và khối lượng hàng<br /> hóa buôn bán.<br /> <br /> Kết quả<br /> Đầu tiên, đánh giá của chúng tôi về khối lượng hàng hóa buôn bán cho thấy sự<br /> khác nhau đáng kể giữa các tỉnh về lượng sản phẩm qua các chợ bán buôn (Hình<br /> 1). Thị trường bán buôn rau tại Sơn La, với lượng rau hàng hóa khoảng 107 tấn/<br /> ngày, lớn hơn nhiều so với tỉnh Yên Bái và Điện Biên.<br /> <br /> Thứ hai, các thị trường bán buôn không phải là các trung tâm hậu cần như giả 57<br /> thiết ban đầu. Phần lớn thương mại rau liên tỉnh đi qua thị trường bán buôn và<br /> được thực hiện chủ yếu bởi một nhóm nhỏ các nhà thu mua lớn (các thương lái<br /> liên tỉnh), họ thu mua sản phẩm của nông dân và vận chuyển sản phẩm ra ngoại<br /> tỉnh để bán cho các thị trường khác (Hình 2).<br /> <br /> Ngoài ra, các mô hình thương mại rau liên tỉnh cũng khác nhau đáng kể giữa các<br /> tỉnh và tùy thuộc loại rau.<br /> <br /> Thảo luận và kết luận<br /> Với các loại rau thông thường (cải bắp và su su):<br /> Tỷ trọng thương mại liên tỉnh tại Sơn La tương đối ổn đỉnh với cải bắp và su su.<br /> Khoảng 25-35% cải bắp và 60-70% su su từ thị trường Sơn La được chuyển về<br /> Đồng bằng Sông Hồng quanh năm. Sơn La là nơi sản xuất chính tại Tây Bắc và<br /> rất nhiều thương lái liên tỉnh dường như hoạt động lâu dài và có mối quan hệ<br /> thương mại ổn định không phụ thuộc mùa vụ với các nhà tiêu thụ tại Hà Nội.<br /> <br /> Lào Cai đang tận dụng lợi thế về cơ hội kinh doanh su su theo mùa tại Tây Bắc<br /> Việt Nam bằng cách cung cấp cho thị trường trong khu vực vào các thời kỳ cao<br /> điểm. Lào Cai có thể cung cấp cho Yên Bái và Điện Biên khi giá tăng cao, trong khi<br /> Sơn La, nơi sản xuất chính trong khu vực lại không có giao thương nhiều trong<br /> nội vùng.<br />  Chủ đề 3: Chuỗi giá trị thực phẩm an toàn<br /> <br /> <br /> Việc kinh doanh cải bắp liên tỉnh giữa các tỉnh Tây Bắc còn rất hạn chế, nhưng lại<br /> liên tục bị cải bắp nhập khẩu từ Trung Quốc cạnh tranh quanh năm.<br /> <br /> Đối với các loại rau có giá trị cao hơn và dễ hư hỏng (như cải Mèo và súp lơ xanh):<br /> Một lượng lớn cải Mèo từ thị trường bán buôn được kinh doanh liên tỉnh và tỷ<br /> trọng này ổn định trong cả năm. Khoảng 30-40% lượng cải Mèo từ Sơn La và 10-<br /> 20% từ Lào Cai được cung cấp cho Hà Nội. Trong khi cải Mèo chủ yếu được trồng<br /> để tiêu dùng trong hộ gia đình, phần lớn thị phần kinh doanh liên tỉnh là dành<br /> cho các khách hàng tại Hà Nội. Cải Mèo tại thị trường Điện Biên và Yên Bái chỉ đủ<br /> cung cấp trong tỉnh. Một lượng nhỏ, nhưng chiếm tỷ trọng đáng kể trong kinh<br /> HỘI THẢO VỀ PHÁT TRIỂN TÂY BẮC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> doanh súp lơ (15-20%) từ Lào Cai và Sơn La về Hà Nội vào chính vụ (vụ đông).<br /> Tuy nhiên, hàng nhập khẩu Trung Quốc thống trị toàn bộ thị trường Hà Nội trong<br /> thời gian trái vụ.<br /> <br /> Hình 1: Toàn cảnh thị trường bán buôn rau<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 58<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2: Thương mại rau liên tỉnh<br /> Tỉnh 1<br /> Người Nhà Nhà bán Nhà<br /> nông dân thu mua buôn bán lẻ<br /> <br /> <br /> <br /> Nhà buôn liên tỉnh<br /> Tỉnh 2<br /> <br /> Người Nhà Nhà bán Nhà<br /> nông dân thu mua buôn bán lẻ<br />