Đại dương kì diệu: phần 2

"NGỌN ĐÈN" GIỮA LÒNG ĐẠI DƯƠNG<br /> <br /> Từng dợt sóng nhấp nhô trập trùng, sóng biển trải dài, dó chính là thế giới<br /> của nước. Nước và lửa không thê’ chung sống. Nhưng có một điếu kì lạ là trên mặt<br /> biển lại bốc cháy như có lửa vậy, hơn nữa chúng còn phát ra những ánh sáng rất<br /> kì lạ.<br /> <br /> Ngọn lửa biển muôn hình muôn vẻ<br /> Chiếu tối ngày 2 tháng 9 năm 1975, tại vùng Lãng Gia Sa của tỉnh Giang Tô,<br /> Trung Quốc, trên mặt biển bỗng phát ra những ánh sáng yếu. Cùng với từng cơn<br /> sóng nhấp nhô nhảy nhót, ánh sáng này cuồn cuộn không tắt giống như một ngọn<br /> lửa cháy vậy. Khi những thuyên dánh cá đi qua đó, dòng nước chảy lại sáng một<br /> cách bất thường, nó giống như ánh đèn chiếu sáng vậy, trong nước còn có những<br /> hạt lấp lánh phát sáng giống như hạt trân châu. Mãi cho đến khi trời sáng, “ngọn<br /> lửa” này mới tắt.<br /> Tháng 7 năm 1976, trên mặt biển ở khu vực đảo Tần Hoàng và sông Bắc Đới,<br /> Trung Quốc người ta cũng nhìn thấy hiện tượng phát sáng đó. Có người dứng<br /> trên dảo Tấn Hoàng nhìn thấy dưới biến có luồng ánh sáng dài như một con rồng<br /> lửa vậy.<br /> Tại Nhật Bản, nhiễu ngọn lửa trên biển được phát hiện kì lạ hơn. Một ngư<br /> dân khi dang chèo thuyến trên biển, ông phát hiện ánh sáng trên dầu ngọn sóng<br /> sáng giống như ngọn dèn điện vậy, sáng dến mức ông có thể nhìn thấy những<br /> hình họa tiết trên áo của mình nữa.<br /> Ánh sáng giữa biển đó vẫn thường khiến cho các thủy thủ bị nhẩm lẫn khi đi<br /> trên biển.<br /> Nửa dêm ngày 11 tháng 8 năm 1909, con tàu mang tên hiệu “Anmburia” trên<br /> đường di Colombo phát hiện hướng dông nam có ánh sáng, ban dầu họ còn tưởng<br /> đó là ánh dèn cùa những thành phố và hải cảng. Sau dó, ánh sáng này ngày càng<br /> 87<br /> <br /> mạnh họ mới phát hiện ra đó không phải ánh đèn của thành phố nào cả, mà đó là<br /> một dải phát sáng trên mặt biển,<br /> Vào Chiến tranh thế giới lấn thứ hai, một con tàu của Mĩ khi tiến vào quần<br /> đảo Nhật Bản cũng phát hiện ra ánh sáng dưới biển. Các thủy thủ trên tàu cứ ngỡ<br /> đó là một tàu ngầm của Nhật, nên cũng bị một phen hốt hoảng!<br /> <br /> Những sinh vật phát sáng ki diệu<br /> Trên biển tại sao lại phát ra ánh sáng? Tại sao lại có thể có “lửa” cháy? Câu đố<br /> này cũng dần được các nhà khoa học giải đáp, Trong thế giới to lớn như đại<br /> dương, cho dù là mặt biển rộng lớn hay là đáy biển sâu khôn cùng đều có những<br /> sinh vật phát sáng với những hình dáng và màu sắc kì lạ sinh sống. Chính chúng<br /> đã mang ánh sáng cho vùng biển sâu không có ánh sáng mặt trời và cho mặt biển<br /> bị đêm đen bao phủ.<br /> Những sinh vật phát sáng dưới biển cũng khá phổ biến, ví dụ như trùng tia,<br /> các loài thủy tức, sứa, tảo đơn bào hai roi, trong đó quan trọng là những loài vi<br /> khuẩn phát sáng. Chúng chủ yếu sống trong những vùng biển nhiệt dới và ôn đới,<br /> có một số loài lại có thể sống trong môi trường nước biển có băng bao phủ bể mặt.<br /> Có một lần, một con tàu phá băng làm việc vể đêm, nó va đập vào một tảng băng<br /> trôi trên khu vực Bắc cực, từ tảng băng đó bắn tóe ra vô vàn những mảnh vụn<br /> băng nhỏ li ti. Và thế là những ánh lửa muôn màu sắc như vàng, xanh lá cầy, đỏ<br /> bay lên không trung giống như pháo hoa được bắn vào những ngày lễ tết vậy.<br /> Cá đèn pin là một loài mực nang nhỏ, dài khoảng 6,5 xen ti mét, phía dưới hai<br /> mắt dểu có cơ quan phát sáng rất nhỏ, trong cơ quan phát sáng ấy chứa đẩy<br /> những vi khuẩn nhỏ phát sáng. Đến nay, những vi khuẩn nhỏ này vẫn chưa thể<br /> nuôi dưỡng được trong phòng thí nghiệm.<br /> Cơ quan phát sáng của cá đèn pin dược đậy bởi một cái nắp đậy, khi cần<br /> chúng mới mở nắp đậy ra. Cá đèn pin sử dụng cơ quan phát sáng này để triển<br /> khai những chiến lược rất phức tạp. Khi bị tấn công chúng sẽ mở bộ phận phát<br /> sáng này, bơi thật chậm, sau đó bất ngờ đóng lại, nhanh chóng thay dổi phương<br /> hướng và biến mất trong bóng tối. Sau khi thoát hiểm, chúng lại mở nắp đậy bộ<br /> <br /> 88<br /> <br /> phận phát sáng này lên. Trong một phút, cá đèn pin có thể đóng mở bộ phận đó<br /> 75 lần, khiến cho kẻ truy đuổi chúng phải hoa mắt, chóng mặt và bỏ cuộc.<br /> Cách cá đèn pin tiến hành trao đổi thông tin với những con cá đồng loại khác<br /> lại càng phức tạp. Giáo sư Moline thuộc trường đại học Caliíornia của Mĩ là<br /> chuyên gia nghiên cứu sinh vật. ông đưa hai con cá đèn pin vế nuôi trong phòng<br /> thí nghiệm, ông đặt chúng trong hai chiếc thùng cạnh nhau và cùng để trong<br /> bóng tối. Ông phát hiện chúng đểu sử dụng phương thức đóng mở cơ quan phát<br /> ánh sáng rất nhanh để truyển tín hiệu cho nhau. Khi ông lấy tấm chắn màu đen<br /> ngăn cách hai chiếc thùng ra thì cuôc “đối thoại” của chúng cũng kết thúc.<br /> <br /> C á A n gler-fi$ h<br /> <br /> Trên những trầm tích cát dưới đáy biển, đôi khi chúng ta sẽ phát hiện được<br /> những chú rùa biển phát sáng. Rùa biển hầu như không di chuyển, vì thế chúng<br /> rất dễ bị bắt. Khi bị tấn công chúng sẽ sử dụng vũ khí riêng của mình để chống lại,<br /> đó chính là nguổn năng lượng dự trử phát sáng rất phức tạp. Ánh sáng do nguổn<br /> năng lượng dự trữ phát sáng này phát ra rất sáng, đủ để làm cho đối thủ hoa mắt<br /> chóng mặt, không thể phân biệt được phương hướng, và cuối cùng sẽ bị nước biển<br /> cuốn di.<br /> Ngoài ra, còn có một loài rùa biển khác, chúng có hệ thống trộm những khi<br /> khẩn cấp. Khi bị kẻ thù tiếp cận, chúng sẽ chiếu ánh sáng thật sáng chói vào kẻ<br /> 89<br /> <br /> thù, đánh lén trong bóng tối khiến cho chúng bị lộ và sẽ bị kẻ ăn thịt khác lớn hơn<br /> phát hiện và đến ăn thịt.<br /> Có một điếu thú vị nữa là có loài cá có thể sử dụng ánh sáng phát ra để chiếu<br /> vào tận trong bóng khí của mình. Bóng khí là một bộ phận màu trắng bạc, có tác<br /> dụng như một máy phản xạ hình cấu. Nó có thể phản xạ ánh sáng chiếu tới, chiếu<br /> sáng chính cơ thể của nó. Khi bơi dưới biển sâu nhìn nó như một chiếc đĩa bay<br /> trong nước vậy. Đương nhiên, như vậy nó rất dễ mê hoặc kẻ thù.<br /> Có thể thấy, bản năng của những sinh vật phát sáng này có một tác dụng rất<br /> dặc biết đổi với sự sinh tổn của chúng.<br /> <br /> Ánh sáng đến từ đâu<br /> Tại sao những sinh vật biển đó lại phát sáng? Các nhà khoa học cho rằng bí<br /> mật nằm ở ngay những vi khuẩn nhỏ phát sáng trong đại dương. Trong đại dương<br /> có khoảng hơn bảy mươi loại vi khuẩn phát sáng. Điểu thú vị là chúng thường<br /> sống trên cơ thể của các động vật khác, trở thành nguổn phát sáng cho những sinh<br /> vật dó.<br /> Đê’ có thể vén lên bức màn bí ẩn vể sinh vật phát sáng, các nhà khoa học đã<br /> tiến hành thí nghiệm trong phòng thí nghiệm như sau: cho tôm nhiễm loại vi<br /> khuẩn phát sáng. Sau 48 giờ đồng hồ, cơ thể tôm bắt đầu phát sáng, sau đó tăng<br /> mạnh dần, ngay cả một con tôm nhỏ chưa đến một xen ti mét cũng có thể phát ra<br /> lượng ánh sáng chiếu sáng mặt đổng hồ trong bóng tối. Có một lần, người ta củng<br /> truyến vi khuẩn phát sáng vào tuyến dịch limpha ở xương sống của ếch, và cơ thể<br /> chúng cũng có thể phát sáng.<br /> Các nhà khoa học còn phát hiện trong cơ thê’ các sinh vật phát sáng có hai loại<br /> vật chất: chất huỳnh quang (Pluorescein) và enzim phát sáng (Luciíerase). Khi<br /> chất huỳnh quang đã hấp thu đủ các phân tử đường và ô-xi, dưới chất xúc tác của<br /> enzim phát sáng sẽ xảy ra phản ứng hóa học và chúng ta sẽ thấy được ánh sáng<br /> phát ra. Điểu thú vị hơn nữa là khi những sinh vật này phát sáng, hiệu suất chuyển<br /> dổi năng lượng của chúng gần như dạt 100%, không như những nguồn ánh sáng<br /> diện đểu tỏa nhiệt. 'Vì thế, các nhà khoa học gọi nguồn ánh sáng không có nhiệt<br /> năng ấy là “ánh sáng lạnh”.<br /> 90<br /> <br /> ở biển sâu, nguổn dinh dưỡng cung cấp cho những con vi khuẩn phát sáng<br /> này rất có hạn. Chính vì thế, cơ thể cá và bụng cá trở thành nơi cư trú lí tưởng cho<br /> vi khuẩn phát sáng sinh sôi nảy nở. Chúng sống dựa vào nguổn thức ăn cá muốn<br /> ăn và chúng lại phát ra ánh sáng, chắc chắn chúng sẽ trở thành miếng mồi hấp<br /> dẫn cho cá. Sau khi ăn xong cá không những no bụng, mà còn có được thêm các<br /> enzim phát sáng của các vi kliuẩn. Loại enzim này vô cùng quan trọng đối với<br /> việc tiêu hóa các dộng vật có mai mà cá rất thích ăn.<br /> <br /> Câu đố vê những con sóng bốc cháy<br /> Con người gọi hiện tượng những sinh vật f)hát sáng trong đại dương là lửa<br /> biển. Ban dêm, khi người ta bơi thuyến lênh đênh trên biển, cùng với sự chuyển<br /> động của những mái chèo sẽ kích thích hàng vạn diểm lừa sáng. Chúng ta dã biết<br /> do sự chuyển động của nước khiến cho những sinh vật phù du có chứa vi khuẩn<br /> phát sáng xảy ra phản ứng hóa học oxi hóa, từ đó tỏa ra những tia lửa rực rỡ và<br /> đẹp mê hồn.<br /> Do đó, trong trường hợp không có sự tác động của con người mà trên biển<br /> xuất hiển những diểm sáng khác thường thì dó chính là tín hiệu nguy hiểm. Mỗi<br /> khi động đất và sóng thần xảy ra, lửa biển đểu xuất hiện trước dó. Do nước biển<br /> chịu sự khuấy dộng khi vỏ Trái Đất thay đổi, những vi khuẩn phát sáng sẽ phát<br /> quang. Trên mặt biển gần những dảo Lương Gia Sa, dảo Tần Hoàng và mặt biển<br /> Nhật Bản nếu xuất hiện những ánh lửa sáng kì lạ thì đó chính là điểm báo trước<br /> của dộng đất và sóng thần.<br /> Thực ra ngọn lửa mà sinh vật phát sáng tạo nên không phải là lừa thật.<br /> Trường hợp trên biển bỗng nhiên có những ngọn lừa bùng bùng bốc cháy thì thật<br /> sự rất ít gặp. Mấy năm trước, vệ tinh khí tượng học đã đo được một lẩn sóng cao<br /> đến 34 mét. Trên ảnh vệ tinh, trên đỉnh của những con sóng khổng lổ ấy đang bốc<br /> lửa cháy bừng bừng. Năm 1977, ở gần một vịnh của Madriz trên Ấn Độ Dương,<br /> mặt biển bỗng nhiên bốc cháy đùng dùng.<br /> Hiện tượng vô cùng khó hiểu này dã được các nhà bác học chuyên tâm nghiên<br /> cứu và cuối cùng họ cũng tìm ra lời giải dáp. Hóa ra, vào ngày hôm mặt biển bốc<br /> cháy, tốc độ gió dạt đến 280 km một giờ. Do sự ma sát lớn giữa gió và nước biền<br /> 91<br /> <br />