Đánh giá hiện trạng chất lượng nước mưa khu vực thành phố Hồ Chí Minh năm 2015

NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CHẤT LƯỢNG NƯỚC MƯA<br /> KHU VỰC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM 2015<br /> Nguyễn Văn Hồng, Phan Thùy Linh, Phan Thị Hởi<br /> Phân viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu<br /> <br /> ài báo trình bày những đánh giá về hiện trạng chất lượng nước mưa tại khu vực Thành<br /> <br /> B phố Hồ Chí Minh (TP. Hồ Chí MInh)dựa trên cơ sở tập hợp, phân tích chuỗi số liệu<br /> của thành phần các chất hóa học có trong nước mưa tại hai trạm là Tân Sơn Hòa<br /> (TSH) và trạm Phân viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (SIHYMECC) trong mùa<br /> mưa năm 2015. Kết quả phân tích cho thấy giá trị pH của nước mưa đều trung tính, độ dẫn điện thấp<br /> thể hiện qua nồng độ các ion như SO42-, NO3-, Cl- , F-, Ca2+, Mg2+, K+, Na+, NH4+ đều rất thấp so<br /> với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống QCVN 01:2009/BYT. Có thể nhận<br /> định nước mưa tại hai trạm TP. Hồ Chí Minh năm 2015 có chất lượng tương đối tốt, hiện tượng mưa<br /> axit chưa xảy ra, nguồn nước mưa chưa bị nhiễm bẩn bởi bụi bẩn và khí thải, có thể sử dụng cho<br /> mục đích sinh hoạt.<br /> Từ khóa: Chất lượng nước mưa, mưa axit, TP. Hồ Chí Minh.<br /> <br /> 1. Mở đầu trường nước mưa TP. Hồ Chí Minh trong những<br /> Thành phố Hồ Chí Minh được ghi nhận là năm gần đây là vấn đề cấp thiết giúp các nhà<br /> địa phương có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh hoạch định chính sách có bức tranh toàn cảnh về<br /> nhất cả nước với mức tăng bình quân từ năm hiện trạng chất lượng môi trường mưa hiện tại,<br /> 2011-2013 là 9,6%, tổng thu ngân sách năm phục vụ cho xây dựng kế hoach khai thác nguồn<br /> 2013 đạt trên 764.000 tỷ đồng.Thế nhưng áp lực nước mưa phục vụ nhu cầu sinh hoạt thiết yếu<br /> tăng trưởng kinh tế, tốc độ đô thị hóa quá nhanh cho khoảng 8 triệu dân thay cho nước ngầm<br /> đã khiến cho vấn đề bảo vệ môi trường là một trong tương lai.<br /> thách thức lớn với chính quyền thành phố. Ô<br /> nhiễm môi trường của thành phố rất đa dạng,<br /> trong đó chủ yếu là ô nhiễm nước mặt. Mỗi năm<br /> thành phố tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng ngân sách<br /> để khắc phục nhưng cũng chỉ phần hạn chế được<br /> phần nào. Nước tự nhiên được coi là nguồn tài<br /> nguyên vô cùng quý giá đới với con người, tài<br /> nguyên nước đã và đang đóng vai trò quan trọng<br /> đối với cuộc sống. Đứng trước thực trạng đô thị<br /> hóa nhanh chóng của TP. Hồ Chí Minh, các vấn<br /> đề ô nhiễm môi trường không khí, đất, nước Hình 1. Bản đồ Thành phố Hồ Chí Minh<br /> ngày càng trở lên bức thiết hơn bao giờ hết. Khí hậu khu vực nghiên cứu có hai mùa đặc<br /> Trong khi nguồn nước mặt ngày càng bị ô nhiễm trưng: mùa khô (ứng với hướng gió Đông Bắc)<br /> thì nước mưa là nguồn tài nguyên vô cùng quan và mùa mưa (ứng với hướng gió Tây Nam). Phân<br /> trọn cần được nghiên cứu để đánh giá đúng thực chia giữa mùa mưa - khô ở khu vực nghiên cứu<br /> chất khả năng khai thác và sử dụng nhằm tránh như sau: mùa khô - từ tháng 12 đến tháng 4 năm<br /> lãng phí. sau, mùa mưa - từ tháng 5 đến tháng 11. Mùa<br /> Vì vậy nhu cầu về đánh giá chất lượng môi mưa có lượng mưa trung bình từ 1.300 - 1.950<br /> <br /> <br /> TẠP CHÍ KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN<br /> Số tháng 07 - 2016 47<br />  NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> mm, chiếm từ 93,6 - 96,8% lượng mưa cả năm. • Thời gian lấy mẫu: Các mẫu nước mưa được<br /> Trong năm có hai khoảng thời gian giao mùa: lấy bằng máy lấy mẫu tự động theo quy định của<br /> thời gian giao mùa của mùa khô - mùa mưa là mạng EANET (Acid Deposition Monitoring<br /> các tháng 4 và 5; thời gian giao mùa của mùa Network in East Asia). Tần suất lấy mẫu là 24<br /> mưa - mùa khô là các tháng 11 và 12. giờ từ 9h00 sáng hôm trước đến 9h00 sáng ngày<br /> Lượng mưa năm phân bố chủ yếu trong các hôm sau và mẫu phân tích là mẫu tổ hợp của một<br /> tháng mùa mưa, trong đó lượng mưa tháng trung tuần (7 ngày) từ 9h00 sáng thứ hai tuần này đến<br /> bình cao nhất là tháng 9 và 10, thấp nhất vào các 9h00 sáng thứ hai tuần sau.<br /> tháng từ tháng 1 đến tháng 4 và 12 (hình 2). • Mẫu được bảo quản và lưu trữ theo tiêu<br /> chuẩn quốc gia TCVN 6663-3:2008 (tương<br /> đương với ISO 5667-3:2003)<br /> 2.2 Phân tích tại phòng thí nghiệm<br /> Chất lượng mẫu nước tại trạm TSH được<br /> phân tích tại Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực<br /> Nam Bộ.<br /> Các mẫu nước tại trạm SIHYMECC được<br /> phân tích tại Phòng Thí nghiệm Môi trường,<br /> Phân viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và<br /> Biến đổi khí hậu (Bảng 1). Phòng thí nghiệm đạt<br /> <br /> chuẩn ISO/IEC 17025:2005, mã số Vilas 284,<br /> Hình 2. Biến trình lượng mưa trung bình tháng Vimcerts 073. Các phép thử để phân tích các<br /> (mm) tại Tân Sơn Hòa mẫu nước mưa đều thực hiện theo các tiêu chuẩn<br /> Việt Nam và quốc tế. Sau khi phân tích, các kết<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu quả được so sánh với Quy chuẩn kỹ thuật quốc<br /> 2.1. Phương pháp nghiên cứu gia về chất lượng nước ăn uống QCVN<br /> - Phương pháp thống kê và thu thập các tài 01:2009/BYT.<br /> liệu đã nghiên cứu, nhằm hệ thống hóa các tài<br /> liệu cơ bản là cơ sở cho nghiên cứu Bảng 1. Các phương pháp phân tích nước mưa<br /> - Phương pháp lấy mẫu, phân tích hóa nước: Thông sӕ Phѭѫng pháp<br /> Lấy mẫu nước mưa theo thông tư 32/2011/TT- pH TCVN 6942:2011<br /> BTNMT về Quy trình quan trắc chất lượng nước EC SMEWW 2510: 2012<br /> mưa.• Mục tiêu quan sát: Đánh giá, giám sát lắng SO 42-, NO3-, Cl<br /> - -<br /> , F TCVN 6944-2011<br /> đọng axit (Lắng đọng ướt) theo thời gian và Ca2+ 2+ +<br /> , Mg, K, +<br /> Na +<br /> ,NH 4 TCVN 6660: 2000<br /> không gian<br /> • Kiểu quan trắc: Quan trắc môi trường tác 3. Kết quả và thảo luận<br /> động Trong năm 2015, do lượng mưa từ tháng 1<br /> • Địa điểm: Trạm thành phố (Urban sites): SI- đến tháng 4 (35,8mm tại SIHYMECC; 30,3 mm<br /> HYMECC (19, Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 1) tại Tân Sơn Hoà) và tháng 12 (3,8 mm tại SI-<br /> và trạm xa ( Remote sites): Tân Sơn Hoà ( 236b, HYMECC và 4,6mm tại Tân Sơn Hoà) nên<br /> Lê Văn Sỹ, Quận. Tân Bình) gần nguồn thải là lượng mưa không đủ để lấy mẫu và phân tích tại<br /> khu công nghiệp Tân Bình. Phòng Thí nghiệm (bảng 2). Do đó, trong bài báo<br /> • Thông số quan trắc: độ pH, độ dẫn điện này đánh giá hiện trạng chất lượng nước mưa<br /> (EC), các ion canxi (Ca+2), magie (Mg+2), natri năm 2015 dựa vào các tháng có mưa từ tháng 5<br /> (Na+), kali (K+ ), amoni (NH4+), clorua (Cl-), ni- đến tháng 11.<br /> trat (NO3-), sunphat (SO42-)<br /> <br /> TẠP CHÍ KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN<br /> 48 Số tháng 07 - 2016<br />  NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> Hầu hết giá trị pH các mẫu nước mưa tại hai<br /> trạm TSH và SIHYMECC đều trung tính (pH ><br /> 5,6).<br /> Như vậy có thể nhận định rằng tại hai trạm<br /> TSH và SIHYMECC chưa xuất hiện hiện tượng<br /> mưa axit.<br /> 3.2 Độ dẫn điện EC<br />  EC ở hầu hết các mẫu nước mưa có giá trị<br /> Hình 3. Lượng mưa (mm) tại 2 vị trí quan trắc<br /> tương đối thấp. Giá trị EC lớn nhất vào tháng 6<br /> 3.1 Độ pH<br /> (EC = 60,75µS/cm) và có xu hướng giảm vào<br /> Thang đo pH dùng để xác định tính chất của tháng 11 cuối mùa mưa (EC = 26,6µs/cm).<br /> nước mưa, nếu giá trị pH thấp hơn 5,6 cho thấy Độ dẫn điện của nước mưa nhỏ phản ánh<br /> nước mưa đã bị axit hóa. Theo kết quả đo được, nồng độ hòa tan thấp tại hai trạm quan trắc TP.<br /> giá trị pH trung bình năm 2015 của nước mưa là Hồ Chí Minh.<br /> 6,13.<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  <br /> <br /> Hình 4. Giá trị pHTB tháng tại 2 trạm Hình 5. Giá trị ECTB tháng tại 2 trạm<br /> TP. Hồ Chí Minh năm 2015 TP. Hồ Chí Minh năm 2015<br /> <br /> 3.3 Hàm lượng các anion (SO42-, NO3-, Cl- ăn uống của Bộ Y tế (