Đề tài: Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng NNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu

Chia sẻ: Thùy Linh Nguyễn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

123
lượt xem 52
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hoạt động của ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng. Ngân hàng huy động tiền sau đó cho vay trong một khoảng thời gian để kiếm lợi nhuận. Trong thời gian cho vay, phát sinh một số khoản vay khách hàng không trả được hoặc gốc hoặc lãi hoặc cả gốc và lãi, việc này làm cho ngân hàng mất một phần vốn. Nếu số lượng này lớn đến một mức độ nhất định sẽ dẫn đến nguy cơ ngân hàng không trả nổi các khoản tiền đã huy động, và nguy cơ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng NNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu

B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T TP.HCM -----o0o----- NGUY N H I ĂNG H N CH R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN CHI NHÁNH VŨNG TÀU Chuyên ngành : Kinh t - Tài chính – Ngân hàng Mã s : 60.31.12 LU N VĂN TH C SĨ KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: PGS.TS. NGUY N VĂN SĨ TP. H Chí Minh – Năm 2011
L I CAM OAN 1. Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. 2. Các s li u trong Tài là trung th c, ư c thu th p t Ngân hàng. Ngư i vi t Tài Nguy n H i ăng
M CL C L IM U.................................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: T NG QUAN V R I RO TÍN D NG TRONG HO T NG KINH DOANH T I NGÂN HÀNG THƯƠNG M I ................................................................ 4 1.1. Ho t ng tín d ng c a Ngân Hàng Thương M i. ................................................ 4 1.1.1.Khái ni m tín d ng ngân hàng ......................................................................... 4 1.1.2. c trưng c a tín d ng..................................................................................... 4 1.1.3.Các lo i hình tín d ng ngân hàng .................................................................... 5 1.2. R i ro tín d ng và các bi n pháp ki m soát c a Ngân hàng thương m i............... 7 1.2.1. R i ro tín d ng trong ho t ng kinh doanh c a ngân hàng thương m i ....... 7 1.2.1.1.Quan i m v r i ro tín d ng c a ngân hàng ............................................ 7 1.2.1.2.Các hình th c r i ro tín d ng .................................................................... 9 1.2.1.3.D u hi u nh n bi t r i ro tín d ng ............................................................ 9 1.2.2. Nguyên nhân d n n r i ro tín d ng ........................................................... 11 1.2.2.1. Nguyên nhân khách quan t môi trư ng bên ngoài ............................... 11 1.2.2.2. Nguyên nhân t phía khách hàng vay: ................................................... 13 1.2.2.3. Nguyên nhân t phía Ngân hàng ........................................................... 14 1.2.2.4. Nguyên nhân t các b o m tín d ng: ................................................. 15 1.2.3. o lư ng r i ro tín d ng ............................................................................... 16 1.2.3.1. N quá h n và t l n quá h n ............................................................. 16 1.2.3.2. N x u và t l n x u ........................................................................... 17 1.2.3.3. T l m t v n ......................................................................................... 17 1.2.3.4. T l trích l p d phòng r i ro tín d ng: ................................................ 18 1.2.4.Các bi n pháp phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng .................................. 18 1.2.4.1. Xây d ng chính sách tín d ng m t cách h p lý. .................................... 18 1.2.4.2. Th c hi n chuy n r i ro tín d ng........................................................... 19 1.2.4.3. X p h ng r i ro tín d ng ........................................................................ 20 1.2.4.4. Th c hi n vi c phân lo i tài s n và trích l p d phòng r i ro ............... 21 1.2.4.5. S d ng m b o tín d ng ch c ch n .................................................... 22 1.2.4.6. Phân tích tài chính doanh nghi p ........................................................... 23 1.2.4.7. S d ng các công c phái sinh ............................................................... 24 1.3. Kinh nghi m c a m t s nư c trong vi c phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng . .................................................................................................................................... 26 1.3.1. Kinh nghi m c a m t s nư c. ..................................................................... 26 1.3.1.1. Kinh nghi m trong qu n lý r i ro tín d ng c a M . .............................. 26
1.3.1.2. Kinh nghi m phòng ch ng r i ro tín d ng c a ài Loan. ..................... 28 1.3.1.3. Kinh nghi m qu n lý r i ro tín d ng t i JPMorgan Chase- Ngân hàng l n th 2 c a M . ................................................................................................ 29 1.3.2. Bài h c kinh nghi m i v i Vi t Nam. ....................................................... 30 CHƯƠNG 2:TH C TR NG R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN CHI NHÁNH VŨNG TÀU ..................... 32 2.1. T ng quan v ho t ng c a chi nhánh Vũng Tàu .............................................. 32 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ................................................................ 32 2.1.1.1. Gi i thi u v ngân hàng ......................................................................... 32 2.1.1.2.Cơ c u t ch c c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ....................... 33 2.2. K t qu ho t ng kinh doanh c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ............ 34 2.2.1. Tình hình huy ng v n: ............................................................................... 34 2.2.2. Tình hình s d ng v n .................................................................................. 37 2.2.3. Ho t ng cung c p d ch v ......................................................................... 41 2.2.4. K t qu kinh doanh c a NNNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu . .................... 42 2.3. Th c tr ng r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu .................... 42 2.3.1. Tình hình chung v n quá h n..................................................................... 42 2.3.1.1. Phân tích tình hình n quá h n theo th i h n cho vay ........................... 43 2.3.1.2. Phân tích tình hình n quá h n theo thành ph n kinh t . ....................... 45 2.3.2. Tình hình n x u. .......................................................................................... 46 2.3.3. Công tác trích l p d phòng và x lý r i ro tín d ng .................................... 47 2.4. Th c tr ng qu n lý r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ....... 47 2.4.1. Các bi n pháp mà chi nhánh ã th c hi n . .................................................. 47 2.4.1.1. T ch c b máy qu n lý tín d ng .......................................................... 48 2.4.1.2. Th c hi n thu th p thông tin c a khách hàng vay ................................. 48 2.4.1.3. Th c hi n ch m i m tín d ng và phân lo i khách hàng. ..................... 49 2.4.1.4. B o m ti n vay ................................................................................... 52 2.4.1.5. Th c hi n ki m tra trư c. trong và sau cho vay. ................................... 53 2.4.1.6 Trích l p d phòng r i ro tín d ng .......................................................... 54 2.4.1.7. X lý r i ro tín d ng .............................................................................. 55 2.4.2. K t qu t ư c trong phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng .................. 57 2.4.3. Nh ng t n t i, h n ch . ................................................................................. 58 2.4.4. Nguyên nhân c a nh ng t n t i trên. ............................................................ 59 2.4.4.1. Nguyên nhân khách quan ....................................................................... 59 2.4.4.2. Nguyên nhân t phía khách hàng........................................................... 60
2.2.4.3. Nguyên nhân t phía ngân hàng ............................................................ 61 CHƯƠNG 3: M T S GI I PHÁP PHÒNG NG A VÀ H N CH R I RO TÍN D NG T I NHNo&PTNT CHI NHÁNH VŨNG TÀU ............................................... 62 3.1. Phương hư ng ho t ng c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ................... 62 3.1.1. nh hư ng kinh doanh năm 2012 ............................................................... 62 3.1.2. M c tiêu kinh doanh năm 2012 .................................................................... 63 3.1.3. nh hư ng v công tác phòng ng a h n ch r i ro tín d ng . ..................... 63 3.2. M t s gi i pháp h n ch r i ro tín d ng t i chi nhánh Vũng Tàu ...................... 64 3.2.1. Nâng cao ch t lư ng th m nh d án phương án kinh doanh. .................... 64 3.2.2. Xây d ng và hoàn thi n chi n lư c qu n tr r i ro tín d ng ......................... 66 3.2.3. Tăng cư ng và s d ng có hi u qu tài s n m b o ................................... 66 3.2.4. Phân tán r i ro tín d ng................................................................................. 67 3.2.5. Nâng cao hi u qu h th ng thông tin tín d ng ............................................ 69 3.2.6. H n ch r i ro o c và nâng cao trình cán b ..................................... 70 3.2.7. X lý n quá h n và n khó òi.................................................................... 72 3.2.8. S d ng các công c tài chính phái sinh phòng ng a r i ro tín d ng. .......... 73 3.3. M t s ki n ngh .................................................................................................. 74 3.3.1. Ki n ngh i v i chính ph và các b ngành .............................................. 74 3.3.2. Ki n ngh i v i Ngân hàng nhà nư c ........................................................ 75 3.3.2.1. Nâng cao ch t lư ng qu n lý, i u hành ................................................ 75 3.3.2.2. Tăng cư ng công tác thanh tra ho t ng tín d ng c a các ngân hàng ............................................................................................................................ 76 3.3.2.3. Nâng cao ch t lư ng ho t ng c a trung tâm thông tin tín d ng ......... 76 3.3.2.4. Xây d ng các ch tiêu trung bình ngành ................................................ 77 3.3.2.5. Ph i h p v i B Tài Chính hoàn thi n và ban hành h th ng k toán theo chu n m c k toán qu c t (IAS)................................................................ 77 3.3.3. Ki n ngh i v i NHNo&PTNT Vi t Nam và chi nhánh Vũng tàu...... …. 78 K T LU N..................................................................................................................... 79
DANH M C B NG, BI U VÀ SƠ B ng 2.1: Tình hình huy ng v n t i chi nhánh............................................................ 35 B ng 2.2: Dư n cho vay t i chi nhánh .......................................................................... 38 B ng 2.4: K t qu ho t ng kinh doanh c a chi nhánh ................................................ 42 B ng 2.5: Tình hình n quá h n t i chi nhánh ................................................................ 43 B ng 2.6: Phân lo i n quá h n theo th i h n vay ......................................................... 44 B ng 2.7: Phân lo i n quá h n theo thành ph n kinh t ................................................ 45 B ng 2.8: Tình hình n x u c a chi nhánh. .................................................................... 46 B ng 2.9: Tình hình trích l p d phòng r i ro t i chi nhánh .......................................... 47 B ng 3.1: B ng tiêu chí s d ng ch m i m tín d ng c a doanh nghi p .................. 49 B ng 3.2: B ng thang i m x p lo i theo quy mô doanh nghi p ................................... 50 B ng 3.3: B ng x p h ng m c r i ro khách hàng là doanh nghi p ........................... 50 B ng 3.4: Ch tiêu kinh doanh c a chi nhánh năm 2012 ................................................ 63 Sơ 1.1: Mô hình r i ro tín d ng c a Ngân hàng .......................................................... 8 Sơ 1.2: H p ng quy n ch n tín d ng ..................................................................... 26 Bi u 2.1: Tình hình huy ng v n t i chi nhánh ............................................................ 36 Bi u 2.1.1: Tình hình huy ng v n theo TPKT t i chi nhánh....................................... 36 Bi u 2.1.2: Tình hình huy ng v n theo kỳ h n t i chi nhánh ...................................... 37 Bi u 2.2.1: Tình hình dư n theo thành ph n kinh t t i chi nhánh ................................ 39 Bi u 2.2.2: Tình hình dư n theo kỳ h n n t i chi nhánh ............................................. 40 Bi u 2.2.3: Tình hình dư n theo kỳ h n và cho vay t i chi nhánh ................................ 40 Bi u 2.3: Tình hình n quá h n t i chi nhánh ................................................................. 43 Bi u 2.3.1: N quá h n theo th i h n cho vay t i chi nhánh .......................................... 44 Bi u 2.3.2: N quá h n theo thành ph n kinh t t i chi nhánh ....................................... 45 Bi u 2.4: T tr ng các nhóm n x u t i chi nhánh ......................................................... 46
DANH M C KÝ HI U VI T T T STT Ký hi u vi t t t Tên y 1 NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghi p và phát tri n nông thôn 2 NQH N quá h n 3 NHNN Ngân hàng nhà nư c 4 VH V n huy ng 5 DNQD Doanh nghi p qu c doanh 6 DNNQD Doanh nghi p ngoài qu c doanh 7 HG H gia ình 8 TPKT Thành ph n kinh t
L I NÓI U 1. Tính c p thi t c a tài Ho t ng c a ngân hàng là ho t ng kinh doanh ti n t và d ch v ngân hàng. Ngân hàng huy ng ti n sau ó cho vay trong m t kho ng th i gian ki m l i nhu n. Trong th i gian cho vay, phát sinh m t s kho n vay khách hàng không tr ư c ho c g c ho c lãi ho c c g c và lãi, vi c này làm cho ngân hàng m t m t ph n v n. N u s lư ng này l n nm tm c nh t nh s dn n nguy cơ ngân hàng không tr n i các kho n ti n ã huy ng, và nguy cơ v .S v này làm cho các ngân hàng bi n m t sau m t êm và kéo theo tác ng r t x u i v i n n kinh t xã h i. Trong l ch s tín d ng, trong nư c ã ch ng ki n r t nhi u ngân hàng, t ch c tín d ng lâm vào tình tr ng khánh ki t, phá s n, ng ng ho t ng. Trên th gi i, vào năm 2008, nư c M ã g p ph i cu c kh ng ho ng ngân hàng xu t phát t ho t ng cho vay dư i tiêu chu n, gây ra thi t h i n ng n cho n n kinh t M và lan r ng ra toàn c u. Cho dù là ngân hàng l n, và lâu i như các ngân hàng nư c M , Châu Âu hay các ngân hàng nh nư c ta, vi c thua l hay phá s n c a các ngân hàng, có nhi u nguyên nhân, nhưng quan tr ng nh t là vi c qu n tr r i ro kém hi u qu , thư ng b t u t nh ng kho n tín d ng x u không ư c ki m soát mt chi nhánh nào ó ã l n d n và ã lây loang ra toàn h th ng. Các d n lu n trên cho th y qu n tr r i ro, c bi t là r i ro tín d ng ã tr nên c p thi t hơn bao gi h t, là khâu s ng còn i v i t t c các ngân hàng trong th i i hi n nay. Nó thu hút s quan tâm không ch gi i tài chính ngân hàng mà c các chính tr gia, các nhà ho ch nh chính sách c a t t c các qu c gia trên th gi i. Chính vì lý do trên, tác gi ã ch n tài : “H n ch r i ro tín 1
d ng t i ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn chi nhánh Vũng th c hi n. Tàu” 2. M c tiêu nghiên c u: M c tiêu 1, H th ng hóa l i nh ng v n mang tính lí lu n v r i ro tín d ng c a ngân hàng và phòng ng a h n ch r i ro tín d ng t i ngân hàng. Tham kh o các bài h c kinh nghi m t các nư c trên th gi i, rút ra bài h c iv i Vi t Nam. M c tiêu 2, Phân tích th c tr ng phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu, t ó ánh giá k t qu t ư c, nh ng h n ch và nguyên nhân trong công tác phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT Vi t Nam. xu t các gi i pháp và nh ng ki n ngh nh m h n ch r i ro M c tiêu 3, trong ho t ng tín d ng t i NHNo&PTNT Vi t Nam. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u i tư ng nghiên c u : là nh ng lý lu n cơ b n v r i ro tín d ng và qu n tr r i ro tín d ng, tìm gi i pháp nâng cao ch t lư ng qu n tr r i ro tín d ng. Ph m vi nghiên c u: kh o sát ho t ng c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu trong ba năm: 2009, 2010 và 6 tháng u năm 2011. T ó, ưa ra gi i pháp nâng cao ch t lư ng qu n tr r i ro tín d ng. R i ro tín d ng r t a d ng, có th là r i ro khi ngân hàng b ng v n, r i ro thi u v n kh d ng, r i ro khi các v t m b o tín d ng không còn giá tr như khi ánh giá ban u trư c khi cho vay, r i ro không thu h i ư c n . Trong ph m vi c a tài, tác gi ch xem xét r i ro khi NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu không thu h i ư c n hay còn g i là n quá h n, n khó òi. 2
4. Phương pháp nghiên c u Phương pháp nghiên c u: S d ng phương pháp duy v t bi n ch ng, suy lu n logic k t h p v i phương pháp duy v t l ch s , phương pháp so sánh, th ng kê và th … Thu th p s li u: các báo cáo, tài li u c a ngân hàng, thông tin trên báo chí và internet. 5. Ý nghĩa th c ti n c a tài - H th ng hóa các lý thuy t v qu n tr r i ro tín d ng, - M t s bài h c kinh nghi m t các nư c khác, - Th y th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu trong ba năm: 2009, 2010 và 6 tháng u năm 2011, - Tham kh o, v n d ng các ki n ngh , các gi i pháp nâng cao ch t lư ng qu n tr r i ro tín d ng vào lĩnh v c mình ang ho t ng. 6. K t c u c a lu n văn Ngoài ph n m u và ph n k t lu n, tài ư c k t c u thành 3 chương: Chương 1: T ng quan v r i ro tín d ng trong ho t ng kinh doanh t i ngân hàng thương m i. Chương 2: Th c tr ng r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu. Chương 3: M t s gi i pháp phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu. 3
CHƯƠNG 1 T NG QUAN V R I RO TÍN D NG 1.1. Ho t ng tín d ng c a Ngân Hàng Thương M i 1.1.1. Khái ni m tín d ng ngân hàng Tín d ng là ho t ng mang tính kh i th y, tính b n ch t c a ngân hàng, là cơ s ch y u ánh giá ch t lư ng ho t ng ngân hàng. Thu t ng “Tín d ng” (credit) xu t phát t ch Latinh là Credo nghĩa là tin tư ng, tín nhi m. Trong th c t , thu t ng tín d ng ư c hi u theo nhi u nghĩa khác nhau, tùy theo t ng i tư ng và hoàn c nh c th mà thu t ng tín d ng có m t n i dung riêng. Xét v khía c nh ti n t , tín d ng là quan h vay mư n v n l n nhau d a trên s tin tư ng s v n ó s ư c hoàn tr vào m t ngày xác nh trong tương lai và ư c nh nghĩa m t cách y như sau: “Tín d ng là quan h chuy n như ng t m th i m t lư ng giá tr (dư i hình th c ti n t ho c hi n v t) t ngư i s h u sang ngư i s d ng sau m t th i gian nh t nh thu h i v m t lư ng giá tr l n hơn lư ng giá tr ban u.” ng c a ngân hàng, tín d ng ư c Xét v khía c nh ch c năng ho t hi u là m t giao d ch v tài s n (ti n ho c hàng hóa) gi a bên cho vay và i vay (cá nhân, doanh nghi p và các ch th khác). Trong ó, bên cho vay chuy n giao tài s n cho bên i vay s d ng trong th i gian nh t nh theo th a thu n, bên i vay có trách nhi m hoàn tr vô i u ki n v n g c và lãi cho bên i vay khi n h n thanh toán. 1.1.2. c trưng c a tín d ng Quan h tín d ng có b n c trưng cơ b n là: Lòng tin, tính hoàn tr , tính th i h n và n ch a nhi u kh năng r i ro. - Lòng tin: Ngư i ta ch cho vay khi h tin tư ng. Ngư i i vay có ý mu n tr n và có kh năng tr n , ng th i ngư i ta tin r ng ngư i s d ng 4
lư ng giá tr ó s thu ư c lư ng giá tr l n hơn, t hi u qu sau m t th i gian nh t nh. Nghĩa là, ngư i cho vay tin tư ng ngư i i vay s d ng ti n vay có hi u qu trong quá trình s n xu t kinh doanh ho c có ngu n thu khác ( i v i ngư i tiêu dùng) thì ngư i i vay m i có kh năng tr n cho ngư i cho vay. ng th i, ngư i cho vay cũng tin tư ng ngư i i vay có ý mu n tr n thì quan h tín d ng m i x y ra. - Tính hoàn tr : i v i quan h tín d ng thì ây là c trưng cơ b n nh t và s hoàn tr là tiêu chu n phân bi t quan h tín d ng v i các quan h tài chính khác. M t khác, không có s hoàn tr thì ó là m t quan h tín d ng không hoàn h o. Không có s hoàn tr s làm cho ngư i cho vay không thu h i ư c v n, d n n thua l , phá s n, i ngư c l i m c ích c a kinh doanh. - Tính th i h n: Xu t phát t b n ch t c a tín d ng là s tín nhi m, ngư i cho vay tin tư ng ngư i i vay s hoàn tr vào m t ngày trong tương lai mà hai bên ã th a thu n. Ngư i i vay ch ư c s d ng t m th i trong th i gian nh t nh, sau khi h t th i h n s d ng theo th a thu n, ngư i i vay ph i hoàn tr cho ngư i cho vay. - Tín d ng n ch a nhi u kh năng r i ro: Do s b t cân x ng v thông tin, ngư i cho vay không hi u rõ v ngư i i vay. M t m i quan h tín d ng ư c g i là hoàn h o n u ngư i i vay hoàn tr ưc y c g c l n lãi úng th i h n. Tuy nhiên, không ph i m i vi c lúc nào cũng di n ra m t cách trôi ch y mà v n không hi m trư ng h p ngư i i vay không th c hi n ư c nghĩa v c a mình i v i ch n . ó là trư ng h p khi n th i h n, ngư i i vay không th th c hi n nghĩa v hoàn tr v n vay d n n kho n n b quá h n. N quá h n là s báo hi u c a r i ro tín d ng. 1.1.3. Các lo i hình tín d ng ngân hàng * Căn c vào th i h n cho vay 5
- Tín d ng ng n h n: Có th i h n dư i 12 tháng, thư ng ư c s d ng bù p s thi u h t v n lưu ng c a các doanh nghi p và các nhu c u chi tiêu ng n h n c a cá nhân. - Tín d ng trung h n: Có h n trên 12 tháng n 60 tháng. Lo i tín d ng này ch y u ư c s d ng u tư mua s m tài s n c nh, c i ti n ho c i m i thi t b , công ngh , m r ng s n xu t kinh doanh, xây d ng các d án m i có quy mô nh . ây là lo i tín d ng có m c r i ro cao. - Tín d ng dài h n: Có th i h n trên 60 tháng. Lo i hình tín d ng này ch y u áp ng nhu c u dài h n như: xây d ng nhà xư ng, các thi t b phương ti n v n t i có quy mô l n, xây d ng các xí nghi p m i. ây là lo i tín d ng có m c r i ro r t cao. * Căn c vào m c ích s d ng v n - Tín d ng s n xu t và lưu thông hàng hóa: Là lo i tín d ng c p cho các ch th kinh t ti n hành s n xu t và lưu thông hàng hóa. - Tín d ng tiêu dùng: Là lo i tín d ng áp ng nhu c u tiêu dùng cá nhân như mua s m nhà c a, phương ti n i l i, các lo i hàng hóa tiêu dùng. * Căn c vào s mb o - Tín d ng có m b o không b ng tài s n (tín ch p): Là lo i hình không có tài s n th ch p, c m c ho c s b o lãnh c a ngư i th ba, mà vi c cho vay ch d a vào uy tín c a b n thân khách hàng. - Tín d ng có m b o : Là lo i tín d ng mà khi cho vay òi h i ngư i vay v n ph i có tài s n c m c , th ch p ho c b o lãnh c a ngư i th ba. S bo m này là căn c pháp lý ngân hàng có thêm ngu n th hai, b sung cho ngu n n th nh t thi u ch c ch n. * Căn c vào hình thái tín d ng - Tín d ng b ng ti n m t: Là lo i hình tín d ng mà hình thái giá tr tín d ng ư c c p b ng ti n. 6
- Tín d ng b ng tài s n: Là lo i tín d ng mà hình thái giá tr c a tín d ng ư c c p b ng tài s n. i v i ngân hàng thương m i, hình th c tín d ng này th hi n ch y u dư i hình th c tín d ng thuê mua. * Căn c vào phương pháp cho vay - Tín d ng tr c ti p: Là lo i tín d ng mà ngư i vay tr c ti p ti n vay và tr c ti p hoàn tr n vay cho ngân hàng thương m i. - Tín d ng gián ti p: Là lo i tín d ng mà quan h tín d ng có thông qua (hay liên quan n ngư i th ba). * Căn c vào phương th c hoàn tr - Tín d ng tr góp: Là lo i hình tín d ng mà khách hàng ph i hoàn tr l i v n g c và lãi theo nh kỳ. - Tín d ng phi tr góp: Là lo i tín d ng ư c thanh toán m t l n theo kỳ h n ã th a thu n thư ng áp d ng cho vay v n lưu ng. - Tín d ng hoàn tr theo yêu c u: Là lo i tín d ng mà ngư i vay có th hoàn tr b t c lúc nào khi có thu nh p. Ngân hàng không n nh th i h n nào, áp d ng cho vay th u chi. 1.2. R i ro tín d ng và các bi n pháp ki m soát c a Ngân hàng 1.2.1. R i ro tín d ng trong ho t ng 1.2.1.1.Quan i m v r i ro tín d ng c a ngân hàng R i ro tín d ng phát sinh trong trư ng h p ngân hàng không thu ư c y c g c và lãi c a kho n vay, ho c là vi c thanh toán n g c và lãi không úng kỳ h n. Trong trư ng h p ngư i vay ti n b phá s n, thì vi c thu h i g c và lãi tín d ng y là không ch c ch n, do ó ngân hàng có th g p r i ro tín d ng. R i ro trong ho t ng tín d ng c a ngân hàng là s t n th t, m t mát v tài chính mà Ngân hàng ph i gánh ch u do khách hàng vay v n c a ngân hàng 7
không tr n ư c úng h n, không th c hi n úng cam k t v i b t kỳ lí do nào. Có th nh nghĩa r i ro tín d ng là kho n l do ngân hàng c p tín d ng cho m t khách hàng không tr ư c n theo h p ng tín d ng ã ký. Nghĩa là, kh năng khách hàng không tr ư c n theo h p ng g n li n v i m i kho n tín d ng mà ngân hàng c p cho h . N n kinh t th trư ng, trong môi trư ng kinh doanh luôn bi n ng, thì tính n nh trong các ơn v , các t ch c kinh t mang tính ch t tương i. Khi doanh nghi p vay v n Ngân hàng kinh doanh mà g p ph i r i ro m t kh năng thanh toán n , chính là r i ro c a Ngân hàng. R i ro r t a d ng, nó có th là r i ro b ng v n, r i ro thi u v n kh d ng, r i ro khi các v t m b o tín d ng không còn giá tr như khi ánh giá ban u trư c khi cho vay, r i ro không thu h i ư c n . Trong ph m vi c a bài vi t này, tác gi ch xem xét r i ro khi ngân hàng không thu h i ư c n hay còn g i là n quá h n, n khó òi. Sơ 1.1: Mô hình r i ro tín d ng c a Ngân hàng R i ro tín d ng Không thu ư c Không thu ư c Không thu Không thu lãi úng h n v n úng h n lãi v n cho vay N quá h n phát 1. Lãi treo óng 1. N không kh Lãi treo phát sinh băng. năng thu h i. sinh 2. Mi n gi m lãi 2. Xóa n 8
1.2.1.2. Các hình th c r i ro tín d ng Ho t ng tín d ng luôn ti m n nh ng r i ro g n li n v i kh năng tr n c a khách hàng, r i ro tín d ng bao g m: * R i ro ng v n ây là lo i r i ro tín d ng do khách hàng không hoàn tr kho n n úng h n theo h p ng, bao g m v n g c và/ho c lãi vay. S sai h n này là do tr h n. i u này s nh hư ng n k ho ch s d ng v n c a Ngân hàng. Ngân hàng s em tái u tư, nhưng kho n vay b ng không thu ư c thì k ho ch t ra không th c hi n ư c, làm cho Ngân hàng m t ngu n thu m i, nh hư ng n uy tín c a Ngân hàng trong các kho n vay m i và gây khó khăn trong vi c chi tr ngư i g i ti n. * R i ro m t v n Là lo i r i ro tín d ng khi ngư i vay sai h n trong th c hi n nghĩa v tr n theo h p ng, bao g m v n g c và/ho c lãi vay. S sai h n này là do không thanh toán. R i ro m t v n là do khách hàng không tr ư c m t ph n ho c toàn b n vay, làm cho ngân hàng: tăng chi phí do ph i trích l p d phòng r i ro, chi phí cho vi c i thu n , làm cho dòng ti n c a Ngân hàng b gi m sút, ng th i doanh thu c a Ngân hàng ch m l i ho c m t. N u b m t g c thì quy mô c a Ngân hàng s b gi m, n u b m t lãi thì kh năng sinh l i s gi m. 1.2.1.3. D u hi u nh n bi t r i ro tín d ng a. Phát sinh t phía khách hàng: a.1.D u hi u liên quan n m i quan h v i Ngân hàng: - Trì hoãn ho c gây tr ng i i v i Ngân hàng trong quá trình ki m tra theo nh kỳ ho c t xu t v tình hình s d ng v n vay, tình hình ho t ng s n xu t kinh doanh, tài chính c a khách hàng. - Có d u hi u không th c hi n y các quy nh, vi ph m phát lu t trong quá trình quan h tín d ng. 9
- Ch m ho c trì hoãn các báo cáo tài chính theo yêu c u c a Ngân hàng mà không có s gi i thích minh b ch, thuy t ph c. - ngh gia h n, i u ch nh các kho n n nhi u l n không rõ lí do. - S s t gi m b t thư ng s dư tài kho n ti n g i m t i Ngân hàng. - Ch m thanh toán các kho n lãi khi n h n thanh toán. - Xu t hi n n quá h n vì : tiêu th hàng ch m, thu h i công n ch m.… -M c vay thư ng xuyên gia tăng, vư t quá nhu c u d ki n. - Tài s n m b o không tiêu chu n, giá tr tài s n m b o gi m sút so v i nh giá cho vay, có các d u hi u cho ngư i khác thuê, bán ho c trao i.… - D u hi u cho th y khách hàng trông ch vào các ngu n thu nh p ngoài s n xu t kinh doanh. - D u hi u tìm ki m s tài tr t nhi u ngu n. - D u hi u u tư các kho n ti n ng n h n cho ho t ng u tư dài h n. - Ch p nh n ngu n s d ng lãi su t cao v i m i i u ki n. a.2.D u hi u liên quan n phương pháp qu n lý, tình hình tài chính và ho t ng s n xu t kinh doanh c a khách hàng: - Có s chênh l ch l n gi a doanh thu th c t so v i m c d ki n. - Nh ng thay i b t l i trong cơ c u v n, t l thanh kho n. - Xu t hi n phí b t h p lý : quá m c qu ng cáo, ti p khách, phô trương. - Thay i thư ng xuyên t ch c ho c ban i u hành -B h p ng nh và v a có t su t l i nhu n cao, tìm h p ng l n nhưng t su t l i nhu n l i th p. - Quá trình kh o sát, th m nh d án sai d n n u tư không hi u qu . - Khó khăn khi phát tri n s n ph m d ch v m i. - Tung s n ph m ra th trư ng quá s m ho c t áp l c th i gian sinh l i. - Thiên tai, h a ho n, d ch b nh, d n n m t mùa, th t thu, m t tài s n… - i v i khách hàng là tư nhân, có d u hi u c a b nh kéo dài ho c ch t. 10
b. Phát sinh t phía Ngân hàng - Chính sách tín d ng không h p lý. - ánh giá và phân lo i không chính xác v m c r i ro c a khách hàng. - C p tín d ng cho cam k t không ch c ch n và thi u m b o c a khách. - Tăng trư ng tín d ng quá nhanh, vư t quá năng l c ki m soát. - So n các i u ki n ràng bu c trong h p ng tín d ng không rõ ràng. - H sơ tín d ng không y thi u s hoàn ch nh - C nh tranh thái quá: gi m th p lãi su t, tăng h n m c. 1.2.2. Nguyên nhân d n n r i ro tín d ng Có b n nguyên nhân cơ b n gây nên r i ro tín d ng. ó là, nguyên nhân khách qua t môi trư ng bên ngoài, nguyên nhân t phía khách hàng, nguyên nhân t chính ngân hàng t o nên và nguyên nhân t phía b o m tín d ng. 1.2.2.1. Nguyên nhân khách quan t môi trư ng bên ngoài - R i ro do các nguyên nhân b t kh kháng thu c v thiên nhiên như: thiên tai d ch h a, lũ l t h n hán, chi n tranh.… gây ra các bi n ng x u ngoài d ki n trong m i quan h tín d ng gi a ngân hàng và khách hàng, làm gia tăng kh i lư ng các kho n n quá h n. nh: Bao g m các y u t : các - R i ro do môi trư ng kinh t không n giai o n c a chu kỳ kinh t (phát tri n, hưng th nh hay suy thoái), s thay i cơ ch chính sách kinh t , lãi su t, t giá, CPI.… Trong th i kỳ n n kinh t phát tri n m nh, ho t ng kinh doanh thu n l i vì th d n n vi c r i ro v n và r i ro không tr ư c n th p hơn do ó ho t ng tín d ng là tương i an toàn. Trong i u ki n n n kinh t suy thoái, s n xu t b ình tr d n và ng v nd n n kh năng tài chính c a khách hàng g p nhi u khó khăn, kh năng tr n c a khách hàng kém s d n n các kho n tín d ng g p r i ro gia tăng. 11
Trong i u ki n n n kinh t phát tri n quá nóng, Ngân hàng nhà nư c s áp d ng chính sách ti n t th t ch t, lãi su t th trư ng tăng, doanh nghi p s ph i i vay v i lãi su t cao hơn d n n chi phí tài chính tăng. Trong khi ó thì doanh thu c a doanh nghi p gi m m t cách rõ r t, vì v y r i ro tín d ng s gia tăng. - Môi trư ng chính tr , pháp lu t: Khi m t qu c gia có n n chính tr không n nh, luôn x y ra các cu c chi n tranh, b o lo n, ình công, tranh ch p gi a các ng phái.… thì vi c kinh doanh trong giai o n u tư c a các doanh nghi p ch c ch n s g p nhi u khó khăn và cũng s nh hư ng tr c ti p n các ngân hàng trong ho t ng tín d ng. Ngoài ra, trong nh ng trư ng h p có s thay i v chính tr , i u ch nh chính sách, ch , lu t pháp c a Nhà nư c ho c thay i a gi i hành chính c a các a phương, s sát nh p hay tách ra c a các cơ quan, b ngành trong n n kinh t . Nh ng s thay i và i u ch nh ó là t t y u trong quá trình phát tri n c a m t t nư c. Nhưng nó là nguyên nhân gây r i ro trong kinh doanh tín d ng c a Ngân hàng, vì liên quan n các i tư ng vay b thay i. - Môi trư ng qu c t : Trong xu th toàn c u hóa hi n nay, tín d ng trong nư c có m i quan h ch t ch v i tín d ng nư c ngoài, vì các dòng v n luôn v n hành theo quy lu t th trư ng. Khi cu c kh ng ho ng tài chính x y ra làm cho m i quan h thương m i qu c t gi a Vi t Nam và các nư c b thay i, c t t ho c t m ngưng tr , làm gi m sút s c mua hàng hóa, d n n vi c hàng hóa tiêu th s b ng và nh hư ng n kh năng tr n c a khách hàng vay v n Ngân hàng. T t y u nh hư ng n r i ro tín d ng. - Ngoài ra, r i ro t t y u c a quá trình t do hóa tài chính, h i nh p qu c t : quá trình t do hóa tài chính và h i nh p qu c t có th làm cho vi c b t cân x ng gia tăng, n x u gia tăng khi t o ra môi trư ng c nh tranh gay g t, khi n cho các doanh nghi p, nh ng khách hàng thư ng xuyên c a Ngân hàng 12
ph i i m t v i nguy cơ thua l và quy lu t ch n l c kh c nghi t c a th trư ng. Bên c nh ó, b n thân s c nh tranh c a các ngân hàng thương m i trong nư c v i h th ng qu n lý y u kém g p ph i nguy cơ r i ro n x u tăng lên b i h u h t các khách hàng có ti m l c tài chính l n s b các ngân hàng nư c ngoài thu hút. 1.2.2.2. Nguyên nhân t phía khách hàng vay: - i v i khách hàng là cá nhân: Ngu n tr n ch y u là t thu nh p c a cá nhân. Các khách hàng là cá nhân thư ng có nh ng r i ro vì nguyên nhân sau: • Có thu nh p không n nh. • R i ro o c như: s d ng v n sai m c ích, không mu n hoàn tr n vay. c bi t là dùng kho n vay ngân hàng cho vay v i lãi su t cao hơn. • Do công vi c b thay i ho c b m t vi c làm. • Không có nơi c trú n nh. - i v i khách hàng là doanh nghi p, nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng bao g m: • V phía th trư ng c a doanh nghi p: Th trư ng cung c p u vào b thu h p, giá c nguyên v t li u tăng cao, chi phí s n xu t tăng lên, s n ph m gi m s c c nh tranh. S n ph m kém ph m ch t, không phù h p v i th trư ng, khó tiêu th . Nguyên nhân khác như: c nh tranh, th hi u thay i, th trư ng b thu h p. T t c các nguyên nhân trên, làm doanh thu c a doanh nghi p gi m sút. • Khách hàng s d ng sai m c ích, do ó m t v n ho c hi u qu u tư th p không tr ươc n d n n n quá h n. • Trình c a cán b qu n lý thi u năng l c và thi u trình chuyên môn trong kinh doanh hay không có kinh nghi m làm cho 13