đề tài: " một số giải pháp phát triển xuất khẩu cao su tự nhiên của VN đến nam 2010"

Chia sẻ: Tu Khuyen Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:165

Thêm vào BST

Báo xấu

225
lượt xem 86
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đại hội IX của Đảng đã xác định chiến lược phát triển kinh tế xã hội ở nước ta thời kỳ 2001 - 2010, trong đó, mục tiêu phát triển kinh tế là đ ưa GDP năm 2010 ít nhất lên gấp đôi năm 2000, xuất khẩu tăng gấp trên 2 lần nhịp độ tăng GDP. Triển khai thực hiện Nghị quyết đại hội IX của Đảng, Bộ Th ương mại đã xây dựng Chiến lược phát triển xuất nhập khẩu thời kỳ 2001 - 2010 ở n ước ta và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: đề tài: " một số giải pháp phát triển xuất khẩu cao su tự nhiên của VN đến nam 2010"

Bé Th−¬ng m¹i ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña viÖt nam ®Õn n¨m 2010 (B¸o c¸o tæng Hîp) 5892 21/6/2//6 Hµ néi 2006
Bé Th−¬ng m¹i ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña viÖt nam ®Õn n¨m 2010 (B¸o c¸o tæng Hîp) C¬ quan chñ qu¶n: Bé Th−¬ng m¹i C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i ®inh v¨n thµnh Chñ nhiÖm §Ò tµi: 5892 21/6/2006 Hµ néi - 2006
Bé th−¬ng m¹i ®Ò tµi khoa häc cÊp bé M∙ sè: 2004 – 78 – 001 Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: bé th−¬ng m¹i C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: viÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS §inh V¨n Thµnh C¸c thµnh viªn: NCS Ph¹m Nguyªn Minh Ths. §ç Kim Chi Ths. NguyÔn ViÖt H−ng CN. Ph¹m Hång Lam Hµ néi 2005 1
Môc Lôc Néi dung Trang Danh môc ch÷ viÕt t¾t 1 Më ®Çu 4 Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi 4 1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi 4 1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua 8 1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc cung cÊp chÝnh 12 1.3. §éng th¸i gi¸ c¶ 18 2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu 20 2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc 22 2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú 23 2.3.ThÞ tr−êng EU 26 2.4.ThÞ tr−êng Hµn Quèc 27 3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn 27 3.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan 3.2. Kinh nghiÖm cña In®«nªxia 32 3.3. Kinh nghiÖm cña Malaixia 33 3.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam 36 40 Ch−¬ng 2. thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 40 1.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô cao su tù nhiªn 40 1.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu 43 1.3. Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn 51 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang mét sè thÞ 60 tr−êng 2
2.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Trung Quèc 6 1 64 2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú 66 2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng EU 68 2.4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hµn Quèc 69 3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 69 3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu 70 3.2. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n 71 3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt 73 Ch−¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu 72 cña ViÖt Nam 73 1.1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi 78 1.2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 2. Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn 80 80 2.1. C¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn 81 2.2. Mét sè quan ®iÓm chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 3. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù 83 nhiªn cña ViÖt Nam 83 3.1. C¸c gi¶i ph¸p chung 3.1.1. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n−íc trong quy ho¹ch vµ 85 ®Þnh h−íng ph¸t triÓn 3.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng 87 3.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm 88 3.1.4. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu 90 3.1.5. Gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña HiÖp héi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su 92 3.1.6. Gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc 93 94 3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng 3.2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc 94 3
3.2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú 96 3.2.3. ThÞ tr−êng EU 98 3.2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc 98 3.2.5. C¸c thÞ tr−êng kh¸c 99 101 KÕt luËn và kiÕn nghÞ 104 Tµi liÖu tham kh¶o 4
Danh Môc b¶ng biÓu, s¬ ®å, phô lôc 4 B¶ng 1.1.Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi 9 B¶ng 1.2. S¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi giai ®o¹n 1996 -2004 B¶ng 1.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi 11 B¶ng 1.4. NhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi 1997 - 2004 18 B¶ng 1.5. NhËp khÈu mét sè s¶n phÈm cao su tù nhiªn chñ yÕu 19 B¶ng 1.6. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo thÞ tr−êng 20 B¶ng 1.7. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo nhãm hµng 21 n¨m 2003 B¶ng 1.8. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hoa Kú theo nhãm hµng 22 n¨m 2003 B¶ng 1.9. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Ph¸p theo nhãm hµng n¨m 2003 24 B¶ng 1.10. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña §øc theo nhãm hµng n¨m 24 2003 B¶ng 1.11. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña T©y Ban Nha theo nhãm 25 hµng n¨m 2003 B¶ng 1.12. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Anh theo nhãm hµng n¨m 25 2003 B¶ng 1.13. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Italia theo nhãm hµng n¨m 26 2003 B¶ng 1.14. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hµn Quèc theo nhãm hµng 27 n¨m 2003 B¶ng 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 40 44 B¶ng 2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam B¶ng 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña 44 ViÖt Nam 45 B¶ng 2.4. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam B¶ng 2.5. So s¸nh c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt 46 Nam víi c¸c n−íc trong khu vùc 48 B¶ng 2.6. ThÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi 50 B¶ng 2.7. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam so víi c¸c n−íc È 5
xuÊt khÈu kh¸c trong khu vùc 50 B¶ng 2.8. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr−êng B¶ng 2.9. Lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt 51 Nam B¶ng 2.10. Tû träng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Trung 63 Quèc B¶ng 2.11. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ 64 tr−êng Hoa Kú B¶ng 2.12. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ViÖt Nam sang thÞ 67 tr−êng EU B¶ng 2.13. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ViÖt Nam sang thÞ 69 tr−êng Hµn Quèc B¶ng 3.1. Dù b¸o s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010 74 B¶ng 3.2. Dù b¸o tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010 74 75 B¶ng 3.3. Dù b¸o xuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010 76 B¶ng 3.4. Dù b¸o nhËp khÈu cao su thÕ giíi ®Õn n¨m 2010 78 B¶ng 3.5. Dù b¸o triÓn väng ngµnh cao su ViÖt Nam ®Õn 2010 11 §å thÞ 1.1: Ph©n bè s¶n xuÊt cao su theo khu vùc 15 §å thÞ 1.2. DiÔn biÕn gi¸ c¶ mét sè chñng lo¹i cao su tù nhiªn chñ yÕu §å thÞ 2.1. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 2004 61 61 §å thÞ 2.2. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Trung Quèc 64 §å thÞ 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hoa Kú 66 §å thÞ 2.4. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang EU 68 §å thÞ 2.5. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc 6
Danh môc ch÷ viÕt t¾t TiÕng Anh ASEAN Free Trade Area Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA ASEAN Association of Natural HiÖp héi c¸c n−íc s¶n xuÊt cao ANRPC Rubber Producing Countries su tù nhiªn Asia Pacific Economic DiÔn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ ch©u APEC Cooperation ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng Asean Rubber Business Héi ®ång doanh nghiÖp cao su ARBC Council §«ng Nam ¸ Common Effective Ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan CEPT Preferential Tariff cã hiÖu lùc chung Domestic Resource Cost HÖ sè chi phÝ nguån lùc néi ®Þa DRC Early harvest programme Ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím EHP European Union Liªn minh ch©u ¢u EU Food and Agriculture Tæ chøc N«ng l−¬ng cña Liªn FAO Organization Hîp Quèc General Agreement on Tariff HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan GATT and Trade vµ mËu dÞch Indonesian Natural Rubber HiÖp héi Cao su In®«nªxia GAPKINDO Producers Association Generalised System of HÖ thèng −u ®·i phæ cËp GSP Preference International Center for Trung t©m Nghiªn cøu n«ng ICRAF Research in Agroforestry l©m quèc tÕ International Monetary Quü TiÒn tÖ quèc tÕ IMF Fund International Natural Tæ chøc Cao su tù nhiªn quèc INRO Rubber Organization tÕ International Rubber HiÖp héi cao su quèc tÕ IRA Association Internationl Rubber Study Nhãm nghiªn cøu cao su quèc IRSG Group tÕ International Rubber C«ng ty TNHH cao su quèc tÕ IRCo Consortium International Organization Tæ chøc Tiªu chuÈn quèc tÕ ISO for Standardization International Trade Centre Trung t©m th−¬ng m¹i quèc tÕ ITC International Tri-Partite Héi ®ång cao su quèc tÕ 3 bªn ITRC Rubber Council 7
Tripartite Rubber Tæ chøc cao su quèc tÕ ba bªn ITRO Organization Least Developed Countries C¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn LDC Most Favoured Nation Quy chÕ Tèi huÖ quèc MFN Malaysian Rubber Board Uû ban cao su Malaixia MRB Non - Tariff Measures C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan NTM Organization for Economic Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn OECD Cooperation and kinh tÕ Development Organization of the Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu OPEC Petroleum Exporting dÇu má Countries Revealed Comparative HÖ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ RCA Advantage Tripartie Rubber Corp Tæ chøc cao su 3 bªn TRC Tariff-rate quota H¹n ng¹ch thuÕ quan TRQ United Nations Conference DiÔn ®µn cña Liªn hiÖp quèc UNCTAD on Trade and Development vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn United Nations Development Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn UNDP Programme hiÖp quèc World Bank Ng©n hµng ThÕ giíi WB World Trade Organization Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi WTO TiÕng ViÖt Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n BNN&PTNT Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam GERUCO Kim ng¹ch nhËp khÈu KNNK Kim ng¹ch xuÊt khÈu KNXK XuÊt nhËp khÈu XNK 8
Më ®Çu Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò tµi: §¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n−íc ta thêi kú 2001 - 2010, trong ®ã, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®−a GDP n¨m 2010 Ýt nhÊt lªn gÊp ®«i n¨m 2000, xuÊt khÈu t¨ng gÊp trªn 2 lÇn nhÞp ®é t¨ng GDP. TriÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt ®¹i héi IX cña §¶ng, Bé Th−¬ng m¹i ®· x©y dùng ChiÕn l−îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 - 2010 ë n−íc ta vµ ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt víi môc tiªu bao trïm lµ nç lùc gia t¨ng xuÊt khÈu ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr−ëng GDP, phÊn ®Êu t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu 14 - 16%/n¨m thêi kú ®Õn n¨m 2010. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu nh− ®· x¸c ®Þnh, cÇn më réng thÞ tr−êng vµ mÆt hµng xuÊt khÈu, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ tû lÖ néi ®Þa ho¸, s¶n phÈm cã hµm l−îng chÊt x¸m vµ c«ng nghÖ cao. Cao su tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, khèi l−îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®· t¨ng lªn nh−ng ch−a thËt æn ®Þnh. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ®−îc më réng. §ång thêi víi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng nh− Trung Quèc, Singapore, §µi Loan,...ViÖt Nam còng ®· ph¸t triÓn thªm c¸c thÞ tr−êng míi ë c¸c khu vùc ch©u ¢u, B¾c Mü. N¨m 2004, ngµnh cao su ViÖt Nam ph¸t triÓn v−ît bËc, v−¬n tíi vÞ trÝ thø 4 chØ sau Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su còng ®−îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nªn Nhµ n−íc ®· cã quy ho¹ch chung ph¸t triÓn diÖn tÝch trång c©y cao su vµ ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Çu t− cho kh©u chÕ biÕn nguyªn liÖu phôc vô xuÊt khÈu còng nh− cho s¶n xuÊt trong n−íc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi ph¸t triÓn rÊt ®a d¹ng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ nhu cÇu nhËp khÈu vµ gi¸ c¶. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña ngµnh cao su ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp: chÊt l−îng vµ c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu ch−a phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr−êng thÕ giíi, gi¸ xuÊt khÈu thÊp, ch−a t¹o lËp ®−îc thÞ tr−êng æn ®Þnh... MÆt kh¸c, c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cßn ch−a hîp lý, cßn lÖ thuéc qu¸ lín vµo c¸c thÞ tr−êng ch©u ¸. C¸c khu vùc thÞ tr−êng kh¸c cã søc mua lín, gi¸ b¸n cao vµ æn ®Þnh h¬n nh− EU, B¾c Mü ch−a chiÕm ®−îc tû träng cao. C«ng nghÖ vµ trang thiÕt bÞ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh cßn h¹n chÕ. ChÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n−íc ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc ®Þnh h−íng ph¸t triÓn, ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a trång vµ khai th¸c mñ cao su, c«ng nghiÖp chÕ biÕn mñ vµ c«ng nghiÖp 9
s¶n xuÊt s¶n phÈm cßn nhiÒu h¹n chÕ. Nh÷ng tån t¹i trªn ®©y ®· g©y t¸c ®éng kh«ng tèt tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhªn theo h−íng bÒn v÷ng. §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn vµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, cÇn ph¶i nghiªn cøu, ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng, ®Æc ®iÓm vµ xu h−íng ph¸t triÓn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi, dù b¸o nhu cÇu vµ triÓn väng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam. §ång thêi cßn ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam. V× nh÷ng lý do nªu trªn, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc cÊp Bé víi tªn gäi: “Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010” lµ thùc sù cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc: Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Bé Th−¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ mét sè Bé, Ngµnh ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu mét sè ®Ò tµi vµ dù ¸n vÒ chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam nãi chung vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét sè hµng ho¸ cô thÓ nh− rau, hoa, qu¶, hµng ®iÖn tö tin häc, hµng thñ c«ng mü nghÖ, thuû s¶n, dÖt may… Tuy nhiªn, ch−a cã ®Ò tµi nµo nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su. Trong khu«n khæ cña Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ KC.06 cã mét ®Ò tµi: “Nghiªn cøu, ®iÒu tra vµ dù b¸o thÞ tr−êng xuÊt khÈu cho mét sè chñng lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n”; m· sè: KC.06.01.NN do ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i chñ tr× ®· cã mét chuyªn ®Ò nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng cao su thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò nµy chØ dõng ë møc ®é th«ng tin tæng quan vÒ thÞ tr−êng chø ch−a ®i vµo nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p. Ngoµi ra, cßn cã mét sè b¸o c¸o cña Th−¬ng vô ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi vÒ thÞ tr−êng s¶n phÈm cao su cña mét sè n−íc nh−ng tÝnh hÖ thèng vµ tÝnh cËp nhËt cña th«ng tin cßn h¹n chÕ. Môc tiªu nghiªn cøu: - Tæng quan vÒ cung cÇu vµ ®Æc ®iÓm thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn. 10
- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú tõ 1996 ®Õn nay ®Ó t×m ra nh÷ng mÆt ®−îc, ch−a ®−îc vµ nguyªn nh©n. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chung vµ gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng nh»m ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú ®Õn n¨m 2010. §èi t−îng nghiªn cøu: §èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng thÕ giíi ®èi víi cao su tù nhiªn, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam. Ph¹m vi nghiªn cøu: - VÒ néi dung: ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu, gi¸ c¶ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam - VÒ kh«ng gian: Trong n−íc: lµ ph¹m vi c¶ n−íc, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Ngoµi n−íc: Lµ mét sè thÞ tr−êng cã triÓn väng ®èi víi xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc. - VÒ thêi gian: Ph©n tÝch thùc tr¹ng tõ n¨m 1996 ®Õn nay vµ c¸c gi¶i ph¸p cho ®Õn n¨m 2010. §Ò tµi bao gåm 3 ch−¬ng, néi dung cô thÓ nh− sau: 11
Ch−¬ng 1 Tæng quan thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi 1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi 1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi t¨ng tõ 6,019 triÖu tÊn n¨m 1996 lªn 8.180 triÖu tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2004. Tèc ®é t¨ng tr−ëng tiªu thô cao su tù nhiªn cã xu h−íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m do nhu cÇu sö dông cao su tù nhiªn nhiÒu h¬n trong ngµnh s¶n xuÊt s¨m lèp « t«, xe m¸y. Tõ n¨m 1997 ®Õn 1999, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸, tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chØ t¨ng tõ 6.019 ngh×n tÊn lªn 6.362 ngh×n tÊn, b×nh qu©n t¨ng 1,9%/n¨m. N¨m 2002 lµ n¨m cã møc t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong giai ®o¹n 1997 - 2004, víi møc tiªu thô t¨ng 10,3% so víi n¨m 2001, ®¹t 7.520 tÊn. Møc tiªu thô cao su tù nhiªn t¨ng lªn chñ yÕu do cÇu c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, ®Æc biÖt lµ lèp xe t¨ng lªn. Ngoµi ra, gi¸ dÇu cao lµm gi¸ cao su tæng hîp t¨ng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i chuyÓn sang sö dông c¸c lo¹i cao su tù nhiªn. B¶ng 1.1.Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi §¬n vÞ: 1000 tÊn 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Tæng 6.131 6.245 6362 6.660 7.160 7.520 7.930 8180 % thay ®æi 1,86 1,86 1,87 3,7 7,5 10,3 5,5 3,1 Trung Quèc 900 921,8 944,2 1.080 1.215 1.310,0 1.485,0 1595,0 % thay ®æi 11,11 2,42 2,43 14,38 12,50 7,82 13,36 7,4 Hoa Kú 1.441 1.060,4 1.076,9 1.193 972 1.110,8 1.078,5 1085,0 % thay ®æi 43,96 -26,41 1,56 10,78 -18,52 14,28 -2,91 0,6 NhËt B¶n 713 720,3 727,7 751,8 724,4 749,0 784,2 787,0 % thay ®æi -0,21 1,02 1,03 3,31 -3,64 3,40 4,70 0,35 Ên §é 562 572 592 637 631,2 680,0 717,1 760 % thay ®æi 7,05 1,78 3,50 7,60 -0,91 7,73 5,46 6,0 Malaysia 326,9 369,9 418,6 473,6 536 407,9 420,8 415 % thay ®æi -8,53 13,15 13,17 13,14 13,18 -23,90 3,16 0,98 Hµn Quèc 302 312 323,2 331 330 325,6 332,8 342,0 % thay ®æi 0,67 3,31 3,59 2,41 -0,30 -1,33 2,21 2,76 §øc 212 210,9 209,8 208,7 207,6 247,0 251,0 255,0 % thay ®æi 9,84 -0,52 -0,52 -0,52 -0,53 18,98 1,62 1,60 Nguån: IRSG Rubber Statistical Bulletin, 2005 12
Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chñ yÕu tËp trung t¹i c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, §øc... nh−ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Trung Quèc, Hµn Quèc vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c ®· trë thµnh nh÷ng n−íc tiªu thô lín, chiÕm kho¶ng 1/3 tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu. HiÖn Trung Quèc lµ n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi do sù ph¸t triÓn bïng næ cña ngµnh chÕ t¹o « t«. NhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt « t« cña n−íc ngoµi ®· x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« ngay t¹i Trung Quèc. Tiªu thô cao su tù nhiªn cña Trung Quèc ®· t¨ng tõ 810 ngµn tÊn n¨m 1996 lªn 1.595 ngµn tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 9,15%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m cña toµn thÕ giíi. Trong khi ®ã, tiªu thô cao su tù nhiªn ë c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c nh− Hµn Quèc, Malaysia chØ t¨ng tr−ëng víi tèc ®é thÊp. MÆc dï lµ n−íc tiªu thô cao su lín nhÊt thÕ giíi song nÕu tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng−êi Trung Quèc chØ ®øng hµng thø 22. Tiªu thô cao su b×nh qu©n ®Çu ng−êi n¨m 2002 cña Trung Quèc lµ 2,4 kg/ng−êi trong khi EU lµ 5,4kg/ng−êi, B¾c Mü lµ 10,7 kg/ng−êi vµ NhËt B¶n lµ 14,3 kg/ng−êi. Tèc ®é t¨ng tiªu thô cña c¸c n−íc ph¸t triÓn còng t−¬ng ®èi thÊp - Hoa Kú lµ 3,34%, §øc lµ 4,05% vµ NhËt B¶n lµ 1,37%. Tõ n¨m 2001, Hoa Kú ®· trë thµnh n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín thø 2 thÕ giíi, nh−êng vÞ trÝ ®øng ®Çu cho Trung Quèc. N¨m 1996 tiªu thô cao su tù nhiªn cña Hoa Kú lµ 1.001 ngµn tÊn vµ ®Õn n¨m 2004 tiªu thô cña Hoa Kú còng chØ t¨ng lªn tíi 1.085 ngµn tÊn. Tû träng cña Hoa Kú trong tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu ®· gi¶m tõ 18% trong n¨m 2000 xuèng cßn 13,3% trong n¨m 2004 trong khi tû träng cña Trung Quèc t¨ng tõ 13% n¨m 2000 lªn 19,5% trong n¨m 2004. Tû träng cña NhËt B¶n lµ 9,62%; Ên §é lµ 9,2%, Malaixia lµ 5,07%; Hµn Quèc lµ 4,18% vµ §øc lµ 3,12%. Cao su tù nhiªn chñ yÕu ®−îc dïng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o « t« vµ c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c (m¸y bay, m¸y kÐo...). Kho¶ng 2/3 tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn ®−îc dïng trong ngµnh vËn t¶i, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¨m lèp. Cao su tù nhiªn còng ®−îc sö dông réng r·i trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt t− liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng, thiÕt bÞ y tÕ… Theo hÖ thèng ph©n lo¹i Hµi hoµ (HS), cao su tù nhiªn (4001) ®−îc chia thµnh c¸c ph©n nhãm chñ yÕu sau: - 4001.10: Mñ cao su thiªn nhiªn, ®· hoÆc ch−a tiÒn l−u ho¸, ®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt bao tay, bao cao su, bong bãng… 13
Mñ cao su ®−îc chia lµm hai lo¹i: lo¹i cã hµm l−îng Amoniac thÊp (Amoniac thªm tèi ®a 0,29%) vµ lo¹i cã hµm l−îng Amoniac cao (Amoniac thªm tèi thiÓu 0,60%). Mñ tê ch−a x«ng khãi (USS): ng−êi trång cao su còng cã thÓ s¶n xuÊt USS b»ng c¸ch c« ®«ng mñ cao su, kÐo thµnh tÊm vµ cuén trßn l¹i sau khi ®· ®−îc lµm kh« ngoµi kh«ng khÝ. USS th−êng ®−îc b¸n d−íi d¹ng hçn hîp cho ng−êi trung gian, sau ®ã cã thÓ ph©n lo¹i hoÆc cã thÓ b¸n trùc tiÕp cho nhµ m¸y d−íi d¹ng hçn hîp. §a phÇn USS ®−îc chuyÓn thµnh RSS, mét phÇn nhá còng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt cao su khèi TSR. - 4001.21: Cao su tÊm x«ng khãi (RSS - Ribbed Smoked Sheet): lµ mét d¹ng mñ cao su ®−îc sÊy kh« b»ng khãi hoÆc nhiÖt ®é d−íi d¹ng tÊm, th−êng gÆp c¸c lo¹i nh− RSS1, RSS2, ..., RSS6. Cao su tÊm x«ng khãi cã ®é bÒn cao, thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt lèp xe, phµ cho xe t¨ng vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c... - 4001.22: Cao su tù nhiªn ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSNR), ®−îc ph©n lo¹i theo Tiªu chuÈn cao su - quy ®Þnh kü thuËt TSR (Technically Specified Rubber) cña Tæ chøc tiªu chuÈn quèc tÕ - ISO. Theo hÖ thèng TSR, cao su tù nhiªn bao gåm c¸c lo¹i sau: - TSR CV: Cao su cã tÝnh dÎo cao - TSR L: Cao su cã mµu s¸ng - TSR 5: T−¬ng ®−¬ng lo¹i RSS 1 tõ cao su tÊm x«ng khãi - TSR 10, 20: Cao su nguyªn liÖu ph©n theo n¬i khai th¸c - TSR 50, 60: Cao su chÊt l−îng thÊp, th−êng lµ tõ cao su tho¸i ho¸ C¨n cø vµo TSR, mçi n−íc s¶n xuÊt cã nh÷ng quy ®Þnh riªng cho cao su do n−íc m×nh s¶n xuÊt, tuú theo hµm l−îng bôi, hµm l−îng nitrogen, ®é co d·n, mµu s¾c... tiªu biÓu lµ: - SIR (Standard Indonesia Rubber): Cao su tiªu chuÈn Indonesia, cã c¸c lo¹i chñ yÕu lµ SIR3CV, SIR3L, SIR10, SIR20 - SMR (Standard Malaysia Rubber): Cao su tiªu chuÈn Malaysia, cã c¸c lo¹i chñ yÕu lµ SMRCV60, SMRCV50, SMRL, SMRCV10, SMR10, SMRCV20, SMR20 14
- STR (Standard Thai Rubber): Cao su tiªu chuÈn Th¸i Lan cã c¸c lo¹i chñ yÕu: STR5L vµ STRCV60 lµm tõ mñ cao su ®«ng ®Æc vµ STR10, STR10CV, STR20 vµ STR20CV ®−îc lµm tõ cao su tÊm kh«ng khãi - SVR (Standard Vietnamese Rubber): Cao su tiªu chuÈn ViÖt Nam, cã c¸c lo¹i chñ yÕu: SVR3L, SVR5L, SVR10L, SVR20L, vµ SVR 50, 60 - 4001.29: C¸c lo¹i kh¸c, nh−: + Cao su tÊm kh« (ADS) bÒ ngoµi tr«ng gièng cao su tÊm x«ng khãi nh−ng s¸ng h¬n do kh«ng qua x«ng khãi. ADS ®−îc s¶n xuÊt trong nhµ m¸y nhá sö dông mñ cao su t−¬i mua cña n«ng d©n. ThÞ tr−êng nhá v× lo¹i cao su nµy chØ dµnh cho c¸c c«ng nghÖ sö dông cuèi cïng trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su cã mÇu. + V¸ng xèp lµ s¶n phÈm phô tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mñ cao su. + Cao su Crepe: Cao su Crepe lµ mñ cao su d¹ng láng, ®−îc tÈy tr¾ng, ®−îc nghiÒn nhiÒu lÇn, ®−îc lµm kh« nhê nhiÖt ®é tù nhiªn. Cao su Crepe ®−îc dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c dông cô y tÕ, giµy dÐp vµ bÊt cø s¶n phÈm nµo ®ßi hái nh÷ng ®Æc tÝnh nh− s¸ng mµu, nhÑ, ®é co d·n tèt. + Mñ Latex ly t©m (Centrifugal Latex): Mñ c« ®Æc ®−îc lµm tõ mñ t−¬i sö dông c«ng nghÖ ly t©m. Mñ c« ®Æc ®−îc sö dông s¶n xuÊt c¸c ®å dïng ng©m n−íc (g¨ng tay phÉu thuËt, bao cao su). + Cao su miÕng vôn (Crum Rubber) - 4001.30: Nhùa c©y balata, nhùa kÐt, nhùa c©y cóc cao su, nhùa c©y hä sacolasea vµ c¸c lo¹i nhùa thiªn nhiªn t−¬ng tù. Sau khi khai th¸c, mñ cao su t−¬i cã thÓ ®−îc b¸n trùc tiÕp cho nhµ m¸y chÕ biÕn. Gi¸ trÞ ®−îc tÝnh theo hµm l−îng cao su kh« (DRC) cña mñ t−¬i. V× thÕ, viÖc b¸n cao su mñ t−¬i yªu cÇu ph¶i x¸c ®Þnh DRC. DRC bÞ ¶nh h−ëng bëi gièng c©y, tuæi c©y vµ thêi gian thu ho¹ch trong n¨m. Nh×n chung, DRC thay ®æi tõ 30 - 35%. Kho¶ng 2/3 l−îng cao su tù nhiªn ®−îc sö dông cho lèp xe, ®Æc biÖt cho s¶n xuÊt lèp xe t¶i h¹ng nÆng. 1/3 cßn l¹i ®−îc sö dông cho c¸c s¶n phÈm chung, mét phÇn lín sö dông s¶n xuÊt phô tïng « t«. V× vËy, 3 C«ng ty lèp lín - Brigestone, Goodyear, vµ Michelin - 3 c«ng ty lèp tÇm cì trung b×nh - Continental, Pirelli vµ Yokohama, chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tiªu thô cao su tù 15
nhiªn. C¶ 6 C«ng ty vµ mét vµi c«ng ty kh¸c ®· mua v¨n phßng ë Singapore vµ lËp c¸c ®¹i lý t¹i c¸c quèc gia s¶n xuÊt cao su tù nhiªn. C¸c hîp ®ång kú h¹n ®èi víi cao su tù nhiªn ®−îc trao ®æi chñ yÕu t¹i Singapore (Sicom), Tokyo (Tocom) vµ Osaca (OME). T¹i NhËt b¶n, OME cã quy m« nhá h¬n Tocom. Tocom vµ Sicom cã quy ®Þnh râ vÒ giao dÞch cao su tÊm hun khãi: Sicom giao dÞch chñng lo¹i RSS1 b»ng ®ång USD trong khi Tocom giao dÞch c¸c s¶n phÈm RSS3 b»ng ®ång JPY. Sicom còng cã nh÷ng hîp ®ång vÒ cao su ®Æc chñng (TSR20). C¸c hîp ®ång cña Sicom cã thêi h¹n kho¶ng 1 n¨m, trong khi c¸c hîp ®ång Tocom lµ kho¶ng 6 th¸ng. XuÊt khÈu cao su cã ®Æc tr−ng lµ gi÷ gi¸ k× h¹n (trong vßng 9 th¸ng) trªn c¬ së ®ång USD vµ do ®ã, thÞ tr−êng Tocom víi trao ®æi kú h¹n lµ ®ång JPY sÏ cã nh÷ng trë ng¹i h¬n lµ Sicom víi giao dÞch kú h¹n lµ ®ång USD. Ngoµi ra, cã c¸c quan ®iÓm r»ng, thÞ tr−êng Tocom t−¬ng ®èi cøng nh¾c trong khi Sicom cã c¬ chÕ gi¸ c¶ mÒm dÎo h¬n. Trªn thÕ giíi cao su tù nhiªn cã thÓ ®−îc giao dÞch c¶ theo kªnh trùc tiÕp vµ qua trung gian. C¸c n−íc nhËp khÈu chñ yÕu nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, Hµn Quèc ... kh«ng nh÷ng mua trùc tiÕp tõ c¸c n−íc s¶n xuÊt mµ cßn mua qua c¸c thÞ tr−êng trung gian nh− Singapore, Malaysia ... 1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc cung cÊp chÝnh S¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi mang tÝnh tËp trung cao. HiÖn nay cã kho¶ng 20 n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn, trong ®ã c¸c n−íc Ch©u ¸ chiÕm kho¶ng 90% s¶n l−îng cao su toµn cÇu. Kho¶ng 75% cao su s¶n xuÊt ra dïng ®Ó xuÊt khÈu v× c¸c n−íc ph¸t triÓn lµ nh÷ng n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín trong khi ®ã c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn l¹i lµ nh÷ng n−íc xuÊt khÈu cao su. §«ng Nam ¸ lµ lµ khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi, trong ®ã 3 n−íc Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaisia chiÕm ®Õn 75% s¶n l−îng cao su tù nhiªn s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. TiÕp ®Õn lµ Ên §é, Trung Quèc, ViÖt Nam, Srilanca, Philipin vµ mét sè n−íc kh¸c. Libera vµ Nigieria lµ hai n−íc ®øng ®Çu vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ë khu vùc ch©u Phi, tuy nhiªn, s¶n l−îng kh«ng cao do nhiÒu yÕu tè, chñ yÕu lµ do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng phï hîp. T¹i khu vùc Nam Mü, Braxin lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín, kho¶ng 94 ngµn tÊn/n¨m nh−ng chñ yÕu phôc vô nhu cÇu trong n−íc, kh«ng xuÊt khÈu. Ngoµi c¸c n−íc s¶n xuÊt, nhiÒu n−íc cung cÊp cao su tù nhiªn d−íi h×nh thøc t¹m nhËp t¸i xuÊt nh− Singapore, NhËt B¶n, Malaysia ... 16
Trong nh÷ng n¨m 90, khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cã mét sè thay ®æi c¬ b¶n vÒ ®Þa lý, Th¸i Lan ®· v−ît Malaixia vµ In®«nªxia trë thµnh n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt. Trong thêi kú nµy, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ë Malaixia ®· gi¶m 2,5 lÇn, cßn ë In®«nexia t¨ng kho¶ng 1/3. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Ên §é ®· ®−îc xÕp vµo bé ba ®øng ®Çu vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn víi s¶n l−îng t¨ng tíi 3 lÇn tõ cuèi thËp niªn 80 ®Õn cuèi thËp niªn 90. VÞ trÝ thø n¨m vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thuéc vÒ Trung Quèc. ViÖt Nam còng cã b−íc nh¶y vät vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn vµ trë thµnh mét trong nh÷ng n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn hµng ®Çu thÕ giíi. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn còng t¨ng lªn t¹i mét sè n−íc ch©u Phi, ®Æc biÖt ë Liberia vµ Bê biÓn Ngµ, nh−ng l¹i gi¶m ®i ë Nigiªria, n−íc dÉn ®Çu vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ë lôc ®Þa nµy ®Õn tr−íc n¨m 1995. Theo Nhãm nghiªn cøu cao su quèc tÕ (IRSG), s¶n l−îng cao su thÕ giíi ®· t¨ng liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua. Trong giai ®o¹n 2000 - 2004, s¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 4,25%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 1,4%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2000. B¶ng 1.2. S¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi giai ®o¹n 1996-2004 §¬n vÞ: 1.000 tÊn 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 ThÕ giíi 6410 6680 6811 6810 7190 7350 8000 8421 Th¸i Lan 2017 2026 2155 2346 2284 2615 2873 2866 In®«nªsia 1552 1582 1599 1556 1607 1630 1792 1786 Malaysia 971 980 769 615 882 890 986 1247 Ên §é 564 571 620 629 632 641 707 724 T. Quèc 444 441 460 445 464 468 480 483 ViÖt Nam 186 193 249 290 313 298 363 500 Shi Lanka 105 105 97 88 86 91 92 94 N−íc kh¸c 570 748 396 840 1242 642 686 821 Nguån: Rubber Statistical Bulletin, Internationl Rubber Study Group - IRSG, 2004 vµ FAO, Rubber Commodities Notes, 2004 S¶n l−îng cao su thÕ giíi −íc tÝnh ®¹t 8,41 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 5,3% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cña Th¸i Lan ®¹t 2,866 triÖu tÊn, gi¶m chót Ýt so víi 2,873 triÖu tÊn cña n¨m 2003. S¶n l−îng cña In®«nªxia còng gi¶m tõ 1,792 triÖu tÊn xuèng cßn 1,786 triÖu tÊn. Sau khi gi¶m trong vµi n¨m cuèi thËp kû 90, s¶n l−îng cña Malaixia ®¹t gÇn 1,25 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 26% so víi n¨m 2003. Gi¸ cao su tù nhiªn t¨ng lªn ®· khuyÕn khÝch ng−êi d©n chuyÓn sang 17
trång cao su thay thÕ cho c¸c c©y trång kh¸c, trong ®ã cã c©y cä. T¨ng tr−ëng s¶n l−îng cña ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc t¨ng sau thêi kú t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m cuèi cña thËp niªn 90. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña ViÖt Nam ®¹t 500 ngµn tÊn, t¨ng 37% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cao su cña Braxin vµ Ên §é còng t¨ng lªn do nhu cÇu néi ®Þa t¨ng cïng víi sù t¨ng tr−ëng cña ngµnh s¶n xuÊt ph−¬ng tiÖn giao th«ng. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña Braxin ®¹t 101 ngµn tÊn, t¨ng 7,4% so víi n¨m 2003 trong khi s¶n l−îng cña Ên §é t¨ng lªn kho¶ng 2,3%. Tuy nhiªn, s¶n l−îng chØ t¨ng nhÑ ë Sri Lanca do chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n c¸c n−íc s¶n xuÊt kh¸c ®· c¶n trë Sri Lan ca ph¸t triÓn s¶n xuÊt cao su. MÆc dï nhu cÇu néi ®Þa t¨ng m¹nh, s¶n l−îng cao su cña Trung Quèc kh«ng t¨ng do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt trång cao su. Th¸i Lan lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi. S¶n l−îng cao su tù nhiªn cña Th¸i Lan n¨m 2004 ®¹t 2,866 triÖu tÊn, chiÕm 34% s¶n l−îng cao su thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 75 - 80% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt khÈu. Th¸i Lan ®· hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh s¶n xuÊt cao su, tõ kh©u trång trät ®Õn chÕ biÕn. PhÇn lín kh©u trång trät vµ ch¨m sãc cao su cña Th¸i Lan cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n phÈm cao su phï hîp tËp qu¸n tiªu dïng cña thÞ tr−êng thÕ giíi. ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng cao su cña Th¸i Lan hiÖn nay lµ chuyÓn tõ quan t©m t¨ng sè l−îng sang c¶i thiÖn vÒ chÊt l−îng. §Æc biÖt lµ, ë ®©y ®· cã sù chuyÓn tõ s¶n xuÊt mñ tê x«ng khãi theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng (SRR) sang s¶n xuÊt cao su theo ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSR). §iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ Th¸i Lan ®· t¹o dùng ®−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su æn ®Þnh, kh«ng bÞ chÌn Ðp vÒ gi¸ so víi c¸c n−íc cïng xuÊt khÈu. In®«nªxia hiÖn lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ®øng thø hai thÕ giíi. S¶n l−îng cao su cña In®«nªxia n¨m 2004 ®¹t 1,786 triÖu tÊn, chiÕm kho¶ng 21,2% s¶n l−îng cao su cña thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 73% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt khÈu. C¬ cÊu s¶n xuÊt cao su hiÖn nay cña In®«nªxia bao gåm nh÷ng lo¹i sau: 90% lµ cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSR) hay cßn gäi lµ cao su tiªu chuÈn In®«nªxia (SIR), 6% lµ cao su tê x«ng khãi (RSS), 3% lµ mñ li t©m vµ 1% cßn l¹i lµ c¸c lo¹i kh¸c. Cao su cña in®«nªxia chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c n−íc c«ng nghiÖp hoÆc vËn chuyÓn qua c¶ng Singapore vµ hÇu hÕt lµ sö dông ®Ó s¶n xuÊt lèp xe. Trong nh÷ng n¨m tr−íc, s¶n l−îng cao su cña Malaysia chØ ®¹t d−íi 1 triÖu tÊn. Nh−ng n¨m 2004, víi gi¸ cao, nhiÒu diÖn tÝch cao su ®−îc phôc håi vµ s¶n l−îng t¨ng, −íc ®¹t 1,25 triÖu tÊn. 18