Đề tài "Tài phán hành chính Việt nam"

Chia sẻ: Sâu Hư | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

293
lượt xem 93
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ những năm 1990 trở lại đây, từ khi Việt nam mở cửa hội nhập Thế giới thì tình hình kinh tế và mọi mặt của đời sống nâng cao. Thế giới Nhất là ý thức về mặt Pháp luật được nâng cao rõ rệt. Trên tinh thần đổi mới đó Đảng và Nhà nước ta thông qua quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành nhiều văn bản Pháp luật quan trọng và có tính thiết yếu để thiết lập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài "Tài phán hành chính Việt nam"

Luận văn Tài phán hành chính Việt nam
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU. 1. Lý do làm đề tài. 2. Ý nghĩa. 3. Phân tích đối tượng và phạm vi, mục đích để nghiên cứu. CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÀI PHÁN HÀNH CHÍNH VIỆT NAM. 1. 1 Khái quát chungvề Tài phán hành chính và vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền. 1. 1. 1 Khái niệm Tài phán hành chính. 1. 1. 1. 1 Khái niệm Tài phán . 1. 1. 1. 2 Khái niệm Tài phán hành chính. 1. 1. 2 Vai trò và vị trí của Tài phán trong bộ máy Nhà nước. 1. 2 Một số cơ quan Tài phán hành chính trên Thế giới. 1. 2. 1. 1 Hệ thống Tài phán hành chính Anh - Mỹ. 1. 2. 1. 2 Hệ thống Tài phán hành chính Pháp. 1. 2. 2 Tổ chức cơ quan Tài phán hành chính ở một số nước trên thế giớí. 1. 2. 3 Quan điểm về Tài phán hành chính ở các nước XHCN 1. 2. 3. 1 Nhà nước thống nhất phân công quyền lực giữa quyền lập pháp hành pháp tư pháp . 1. 2. 3. 2 Thiết lập Tài phán hành chính , một thiết chế quan trọngtrong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền. 1. 3 Nghành Tài phán hành chính ở Việt nam. 1. 3. 1 Khiếu nại tố cáo và thẩm quyền giải quyết khiếu nại tố cáo ở Việt nam. 1. 3. 2 Việc thiết lập cơ quan Tài phán hành chính: CHƯƠNG II: CƠ CẤU, TỔ CHỨC VÀ ĐỐI TƯỢNG, THẨM QUYỀN CỦA CƠ QUAN TÀI PHÁN HÀNH CHÍNH VIỆT NAM. - Đối tượng và phạm vi điều chỉnh của Tài phán hành chính. - Tổ chức hoạt động của toà án tối cao ở Việt nam. + Cấp quận huyện. + Cấp thành phố. + Cấp Toà án tối cao. - Thẩm quyền xét xử. - Các giai đoạn, thủ tục về toà án hành chính.
CHƯƠNG III. NHỮNG VẤN ĐỀ HOÀN THIỆN TÀI PHÁN HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM. + Nêu mở rộng một số thẩm quyền của toà án trong việc giải quyết khiếu nại tố cáo + Hoàn thiện Pháp luật hành chính + Kiện toàn tổ chức và đội ngũ cán bộ thẩm phán hành chính + Cải cánh cách thức tổ chức xét xử hành chính PHẦN MỞ ĐẦU. 1. Tính cấp bách của đề tài Từ những năm 1990 trở lại đây, từ khi Việt nam mở cửa hội nhập Thế giới thì tình hình kinh tế và mọi mặt của đời sống nâng cao. Thế giới Nhất là ý thức về mặt Pháp luật được nâng cao rõ rệt. Trên tinh thần đổi mới đó Đảng và Nhà nước ta thông qua quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền đã
ban hành nhiều văn bản Pháp luật quan trọng và có tính thiết yếu để thiết lập Tài phán hành chính góp phần ngày càng hoàn thiện các chế định giải quyết khiếu nại, khiếu kiện của Nhân dân . Ngay từ nghị quyếtVIII của ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VII, một vấn đề mới, cấp bách đã được đặt ra: Đẩy mạnh giải quyết các khiếu kiện hành chính và xúc tiến việc thiết lập hệ thống toà án hành chính để xét xử các khiếu kiện của dân đối với quyết định hành chính. Trong các văn bản đều mang tính tập trung liên quan trức tiếp đến hoạt động tổ chức của Tài phán hành chính và xác định lại thẩ m quyền giải quyết các khiếu kiện hành chính được ghi nhận trong luật khiếu kiện tố cáo, nă m 1998 và Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính nă m 1996 và được bổ sung sửa đổi năm 1998. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng cộng sản Việt nam lần thứ VIII tiếp tục khẳng định: củng cố, kiện toàn bộ máy các cơ quan tư pháp, phân định thẩ m quyền xét xữ của toà án. Do đó Tài phán hành chính là một vấn đề hết sức mới mẻ, từ chỗ Tài phán còn rất xa lạ nhưng đến nay vấn đề Tài phán hành chính đã được tiếp cận. Vì vậy toà hành chính đã được thành lập và đi vào hoạt động ở các Toà án. nhưng xung quanh vấn đề hoàn thiện Pháp luật về Tài phán hành chính ở Việt nam luôn luôn được sự quan tâm bởi các cấp các nghành, trong giới luật gia, các nhà nghiên cứu khoa học quản lý và pháp lý. Chính vì vậy, để nhận thức và nêu rõ tầm quan trọng của Tài phán hành chính và đề tài : Tà i phán hành chính ở Việt nam được chọn làm đối tượng nghiên cứu của khoá luận tốt nghiệp này. 2. Mục đích để nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu. Mục đích của việc thực hiện khoá luận như sau:
- Thứ 1: Hệ thống, tổng hợp cơ sở lý luận về Tài phán hành chính ở Việt nam. - Thứ 2: Nghiên cứu nội dung, tính chất của Tài phán hành chính Việt nam. - Thứ 3: Những phương hướng , đề xuất nhằm hoàn thiện cơ cấu tổ chức về mặt Pháp luật về Tài phán hành chính Việt nam. Từ những mục đích trên, nhiệm vụ của khoá luận này là tập trung để giải quyết những vấn đề sau: - Trên cơ sở lý luận qua các khái niệ m quan điểm khoa học về Tài phán hành chính để làm cơ sở và xây dựng và thiết lập lên 1 cơ quan Tài phán hành chính ở Việt nam. - Nêu rõ cơ cấu, tổ chức hoạt động xét xử. - Nêu rõ và phân tích những đối tượng khiếu kiện và thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính Việt nam. Như vậy ta đối chiếu từ những thực trạng giải quyết khiếu kiện hành chính trong những năm qua để thấy được những khó khăn, vướng mắc, thiếu sót về mặy pháp lý nói chung tổ chức thực hiện Tài phán hành chính nói riêng. - Trên cơ sở phân tích thực trạng của Tài phán hành chính có những điềm tích cực và những hạn chế trong công việc tổ chức và hoạt động. - Qua đó khoá luận có nhiệm vụ nêu ra một số phương hướng đổi mới hoàn thiện và này càng được hoàn thiện trong công tác tổ chức góp phần tiến tới xây dựng một Nhà nước pháp quyềnViệt nam xã hội chủ nghĩavà dân chủ hoá đời sống Nhà nước, xã hội. 3. Ý nghĩa . Từ cơ sở ly luận và thực tiễn đựơc trình bày trong khoá luận bước đầu là tổng quát những vấn đề cần thiết đề cập đến để hoàn thiện Pháp luật, hoàn thiện thể chế về Tài phán hành chính trong đó toà án với tư cách là một thiết chế quyền lực Nhà nước (quyền tư pháp trong hệ thống quyền lực Nhà
nước). Toà án là công cụ tối ưu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, việc xác định phạm vi quyết định hành chính và hành vi hành chính thuộc đối tượng xét xử của toà án là có ý nghĩa rất lớn về mặt lý luận cũng như thực tiễn trong công việc đấu tranh phòng ngừa cac vi phạm Pháp luật bảo vệ quyền, tư do và lợi ích hợp pháp của công dân. Vì vậy, khoá luận góp phần nhằ m là m sáng tỏ các quan điểm của Nhà nước và Pháp luật đối với sự phát triển của đất nước và tiến bộ của toàn xã hội đặc biệt làm rõ vị trí, vai trò của Nhà nước với tư cách là công cụ chủ yếu thực hiện quyền làm chủ của Nhân dân và là công cụ chủ yếu bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền tư do, lợi ích của công dân. Khoá luận cũng đóng góp quan trọng vào công cuộc cải cách thủ tục hành chính, cải cách nền hành chính Nhà nước của dân - do dân- dân vì theo định hướng Xã hội chủ nghĩa
CHƯƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÀI PHÁN HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM. 1. 1 Tài phán hành chính và những vấn đề xây dựng một Nhà nước pháp quyền. 1. 1. 1 Khái niệm về Tài phán hành chính. 1. 1. 1. 1 Quan điểm về Tài phán . Tài phán được hiểu theo nghĩa hẹp là toàn bộ các vụ kiện tụng và xét xử về đối tượng nào đó như Tài phán hình sự, Tài phán hành chính, Tài phán kinh tế. . . Việc thành lập toà án hành chính trong toà án Nhân dân là đáp ứng nhu cầu phù hợp với hiện nay. Tài phán theo nghĩa rộng có nghĩa là tổng thể những quyền hạn của toà án hoặc cơ quan hành chính trong đó có việc giải quyết những tranh chấp và áp dụng những chế tài theo luật định. Trong khoa học pháp lý quốc tế cũng thường sử dụng khái niệm: quyền Tài phán quốc gia đối với những sự kiện trên biển, trên không và trên đất liền, tòa án quốc tế ( Vd: Toà án la hay ). Nhưng nhìn chung cơ quan Tài phán điền hình nhất là hoạt động xét xử của toà án. Trên cơ sở hoạt động của Tài phán là khi phát hiện ra hành vi vi phạm Pháp luật hoặc có dấu hiệu cho rằng hành vi đó là vi phạm Pháp luật và các tranh chấp pháp lý, giữa các chủ thể khi tham gia vào đời sống Pháp luật của Nhà nước. Sự xuất hiện các cơ quan Tài phán và hoạt động Tài phán gắn liền với sự xuất hiện của Nhà nước và Pháp luật. Vì vậy Tài phán hành chính là sự kết hợp giữa công quyền và pháp lý. Qua đó các cơ quan thức hiện chức năng Tài phán nhân danh quyền lực Nhà nước dựa trên cơ sở lấy các quy định của Pháp luật là căn cứ để phán xử một vụ việc nào đấy. Sự phán quyết của các
cơ quan Tài phán chỉ được đưa ra sau khi đã xem xét trên thực tế cho rằng hành vi đó vi phạm Pháp luật, các tranh chấp phát sinh giữa các chủ thể với nhau khi thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong quan hệ Pháp luật trước khi phán xử xem xét, kiểm tra đánh giá một vụ việc nào đó trên cơ sở tuân thủ các quy định Pháp luật. Trên cơ sở phân tích Tài phán là một hoạt động mang tính quyền lực và khi phán quyết của các hành vi của chủ thể trong quan hệ Pháp luật nhằm xác định dấu hiệu pháp lý cảu một vấn đề cụ thể dẫn tới mối quan hệ nhân quả làm phát sinh thay đổi, chấ m dứt các quan hệ Pháp luật. Chính vì vậy, hoạt động Tài phán và cơ quan Tài phán ngày càng củng cố hoàn thiện dần dần. Khi mà đời sống Pháp luật của Nhà nước cần đến sự công bằng và dân chủ, khách quan. 1. 1. 1. 2 khái niệm Tài phán hành chính. Tài phán hành chính là toàn bộ những quy định về tổ chức, hoạt động xét xử những vi phạ m Pháp luật hành chính với chức năng kiểm tra bảo vệ quyền lợi của công dân và công chức trước những hoạt động của các cơ quan và các nhà chức trách hành chính. Đó là phương hướng đảm bảo thể chế kỷ luật trong nền hành chính Nhà nước, là biện pháp kiểm tra, giá m sát hữu hiệu hoạt động với cơ quan hành chính công chức, viên chức tránh các hiện tượng lạm quyền, lộng quyền loại trừ những tiêu cực cửa quyền quan liêu trong bộ máy hành chính. Vì vậy Tài phán hành chính trước hết là 1 trong những phương thức bảo đảm sự tuân thủ Pháp luật của các chủ thể khi tham gia vào quản lý Nhà nước. Trong quá trình thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành các cơ quan hành chính Nhà nước và công dân cùng tham gia và chu trình quản lý Nhà nước. Nhờ đó mà các cơ quan hành chính có quyền ban hành các quy định có tính chủ đạo, tính quy phạm và các quyết định có tính cá biệt cụ thể để thi hành luật. Để thực hiện các quyết định ấy
các công chức, viên chức đều thực hiện các hành vi theo chức trách của mình khi được Nhà nước trao quyền và công dân có nghĩa vụ phải chấp hành. Tài phán hành chính được thực hiện ở hai cấp độ khác nhau, khi quyền Tài phán được thực hiện bởi bản thân cơ quan hành chính thì nó được tiến hành theo thủ tục hành chính , còn ngược lại khi Tài phán được coi là chức năng của toà án thì nó được tiến hành theo thủ tục tố tụng hành chính. Tuy nhiên việc không tránh khỏi một số trường hợp các quy định hành chính và các hành vi hành chính vượt quá thẩm quyền, không còn phù hợp với Pháp luật hoặc từ chối không thực hiện theo đúng chức trách của mình dẫn đến xâm phạ m đến các quyền lợi và lợi ích hợp pháp của công dân là m phát sinh các tranh chấp hành chính và khiếu kiện hành chính. Tài phán hành chính có nhiệ m vụ và trách nhiệ m để giải quyết các tranh chấp và khiếu kiện hành chính. Khi đó cơ quan Tài phán hành chính giải quyết các tranh chấp đó bằng cách kiểm tra các quyết định hành chính và các hành vi hành vi hành chính đã được ban hành hoặc thực hiện từ đó trên cơ sở phán xét đúng hay sai hợp pháp hay không hợp pháp của quyết định. Như vậy, hoạt động của Tài phán hành chính là toàn bộ các hoạt động phán quyết mang tính hợp pháp của các quyết định hành chính, hành vi hành chính của các cơ quan Nhà nước. 1. 1. 2Vị trí vai trò Tài phán trong bộ máy Nhà nước. Trong cải cách nền hành chính Nhà nước, Đảng và Nhà nước ta khẳng định phải thiết lập các cơ quan Tài phán hành chính. Điều này đã được thực hiện trên thực tế.
Tài phán hành chính là 1 hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước và toà án hành chính, Tài phán hành chính là 1 bộ phận của 1 bộ máy Nhà nước là cơ quan thực hiện quyền lực của Nhà nước. Tài phán hành chính có 1 vị trí đặc biệt trong nền hành chính quốc gia. Một mặt Tài phán hành chính đảm bảo, bảo vệ quyền và lợi ích của công dân một mặt khác Tài phán hành chính là 1 thiết chế góp phần tích cực vào việc củng cố pháp chế, trật tự Pháp luật và là công cụ hữu hiệu nhằm bảo đảm kỹ luật, kỷ cương trong quản lý Nhà nước. Địa vị pháp lý của Tài phán hành chính được xác định bợi địa vị chính trị pháp lý của hệ thống toà hành chính trong hệ thống toà án Nhân dân . Toà hành chính là 1 bộ phận của bộ máy Nhà nước, là tổ chức của quyền lực Nhà nước trong lĩnh vực xét xử. Vai trò vị trí của toà án hành chính được quyết định . . . chức năng của toà án hành chính là xét xử về hành chính, giải quyết khiếu nại tố cáo các tranh chấp, phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính Nhà nước giữa công dân, cơ quan, tổ chức chính trị xã hội và cơ quan hành chính Nhà nước và các cơ quan khác khi thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành khi xét xử toà hành chính có quyền và nghĩa vụ. Kiể m tra quyết định hành chính có hợp pháp hay không hợp pháp, các hành vi hành chính bị khiếu kiện, xét xử các vụ kiện liên quan đến quản lý hành chính Nhà nước. Trong khi chúng ta từng bước xây dựng một Nhà nước mới pháp quyền việc thiết lập hệ thống toà án hành chính là sự đáp ứng nhu cầu cần thiết khách quan nhằm đảm bảo pháp chế kỷ luật trong hoạt động hành chính Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, công chức và viên chức. Tài phán hành chính là phương thức bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong nền hành chính Nhà nước là biện pháp kiểm tra, giám sát hữu hiệu việc hoạt
động của cơ quan hành chính và các cán bộ hành chính và công chức, viên chức tránh được các hiện tượng lạm quyền, lộng quyền, trốn tránh trách nhiệ m, loại trừ những hiện tượng tiêu cực, cửa quyền quan liêu trong bộ máy hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính Nhà nước trong sạch, năng động, có hiệu quả, để đáp ứng ngày một tốt hơn. . Tài phán hành chính là một phương thức bảo vệ quyền tự do hợp pháp của công dân khỏi sự xâm hại từ phía cơ quan hành chính, những người có chức vụ, công chức cán bộ. Thông qua hoạt động xét xử hành chính. Toà án góp phần giáo dục ý thức Pháp luật của các nhân viên Nhà nước, cũng như mọi công dân, nâng cao tính tích cực chính trị của họ trong đấu tranh với vi phạ m Pháp luật, tạo niềm tin của Nhân dân đối với Pháp luật nói chung và hệ thống hành chính nói riêng. Toà án hành chính là cơ quan hữu hiệu giải quyết các khiếu nại tố cáo của công dân . Như vậy, Tài phán hành chính như là một thanh kiế m lá chắn đấu tranh với mọi vi phạ m Pháp luật phát sinh trong hoạt động chấp hành và điều hành của bộ máy hành chính, bảo vệ quyền tự do lợi ích hợp pháp của Nhân dân . Tài phán hành chính sẽ làm bộ máy hành chính Nhà nước nâng cao trách nhiệ m, tăng cường kỷ cương, tăng cường pháp chế XHCN trong quản lý hành chính Nhà nước, nâng cao trách nhiệm làm việc của công chức viên chức trong khi thực thi, tôn trọng và bảo vệ quyền tự do, dân chủ, lợi ích hợp pháp của Nhân dân , góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền, Nhà nước của dân do dân và vì dân. 1. 2 Quan điểm và sự hình thành Tài phán hành chính ở một số nước trên Thế giới hiện nay. 1. 2. 1. 1 Tài phán hành chính Anh-Mỹ.
Các cơ quan hành chính Nhà nước này nhìn chung không có quyền quyền uy trong quan hệ với công dân. chỉ có nguyên tắc bình đẳng thoả thuận về công dân được đề cao, còn sự phân công giữa luật công và luật tư không rõ ràng. Nhiều người cho rằng hệ thống Pháp luật có đủ điều kiện để đáp ứng cho các mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân. từ đó dẫn đến việc thiết lập các cơ quan Tài phán hành chính chuyên trách. Các tranh chấp hành chính thông thường được giải quyết trong nội bộ các cơ quan hành chính và theo thứ bậc hành chính. Nếu không thoả mãn với sự trả lời của cơ quan hành chính thì công dân mới gửi đơn kiện nên toà án ( thông thường toà án cao cấp mới có thẩm quyền thụ lý và xét xử các vụ kiện hành chính. Do nhu cầu giải quyết các tranh chấp hành chính và do tính phức tạp của các vụ kiện hành chính, cho nên một số nước theo hệ thống luật Anh - Mỹ bắt đầu nghĩ đến và thiết lập một cơ quan Tài phán hành chính, toà án chuyên trách. 1. 2. 1. 2Tài phán hành chính ở Pháp. Cộng hoà Pháp là nước có lịch sử khá lâu dài trong việc tổ chức các cơ quan Tài phán hành chính có Khoảng gần 200 năm nay. Dưới chế độ các Đại pháp viện, một loại các cơ quan cao cấp có thẩ m quyền xét xử tất cả các vụ án, kể cả xem xét tính hợp pháp, các hành vi của cơ quan quản lý. Các thẩm phán can thiệp sâu vào hoạt động của các cơ quan quản lý vì hệ thống của cơ quan quản lý bị tê liệt. Vì vậy, những người đi theo đường lối cách mạng đã phản đối cơ chế này vì nó vi phạm nguyên tắc phân chia quyền lực quyền tư pháp của TA đã vượt ra khỏi phạ m vi của mình và lấn sang quyền hành pháp ( Đại Pháp viện không còn được trao quyền xét xử các hành vi hành chính nữa mà việc này thuộc cơ quan hành chính. Việc trao quyền xét xử các tranh chấp hành chính cho bản thân cơ quan hành chính dẫn đến một hậu quả và thể hiện ở những điể m bất lợi.
+ Các cơ quan hành chính vừa là bên bị kiện, vừa là người xử kiện, vừa là thầ m phán, vừa là đương sự ( có sự giàng buộc giữa hành pháp và tư pháp ). + Sự phán quyết của cơ quan hành chính càng không phải lúc nào cũng đúng về phương diện pháp lý ( không phải là luật gia ). Từ đó, ở đây rõ ràng là không thể đảm bảo được tính công và tư trong quá trình xét xử. Xuất phát từ quan điểm độc đáo về phân chia quyền lực mà trong đó quyền tư pháp không được lấn sang quyền hành pháp. cũng chính từ quan điểm như vậy, từ chỗ việc giải quyết các khiếu kiện hành chính do các cơ quan hành chính đảm nhiệm ở Pháp đã xuất hiện một hệ thống các cơ quan Tài phán hành chính độc lập với hành chính điều hành và Tài phán tư pháp trên cơ sở các tranh chấp nảy sinh khi áp dụng luật công sẽ do toà hành chính Nhà nước giải quyết và những tranh chấp luật tư sẽ do toà án tư pháp giải quyết. Như vậy nền hành chính pháp dựa trên nguyên tắc, phân chia hành chính quản lý và hành chính Tài phán với lý lẽ. Nền hành chính quốc gia thống nhất trên 2 phương diện hoạt động hành chính quản lý và hành chính Tài phán . 1. 2. 2 Tổ chưc cơ quan Tài phán hành chính ở một số nước trên Thế giới. Xuất phát tự yêu cầu khách quan của hoạt động quản lý Nhà nước và việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực hành chính, hầu hết các nước trên Thế giới đều nghiên cứu và xây dựng hệ thống Tài phán hành chính. Từ truyền thống pháp lý, trình độ dân trí, tình hình kinh tế xã hội nên mỗi nước có một giải pháp khác nhau, nhưng cũng có sự khảo sát kinh nghiệm và kế thừa của nhau về tổ chức cơ quan Tài phán hành chính. . Qua nghiên cứu cho thấy hiện nay trên Thế giới có một số loại hình tổ chức Tài phán hành chính như sau:
a. Tổ chức theo chế độ lưỡng hệ Tài phán ( Tài phán tư pháp và Tài phá n hành chính) độc lập nhau: Tài phán tư pháp xét xử những việc về hình sự, dân sự. . . trên cơ sở áp dụng Pháp luật. Tài phán hành chính xét xử các khiếu kiện hành chính trên cơ sở áp dụng luật công. Cách tổ chức này được chia làm 2 loại: + Cơ quan Tài phán hành chính cấp cao ( Hội đồng Nhà nước ) có hai chức năng : tư vấn về pháp lý và xét xử hành chính. Cơ quan Tài phán hành chính cấp dưới chỉ xét xử hành chính ( Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ , Hi lạp, Ai cập, Thái lan . . ) + Cơ quan Tài phán hành chính chỉ xét xử hành chính ( CHLB Đức, Thuỵ điển, Phần Lan, áo, Bồ Đào Nha, Costarica. . . ) b. Tổ chức theo chế độ nhất hệ Tài phán ( Angloxacxon ). Cách tổ chức nà y cũng được chia làm 2 loại : + Toà án tư pháp có thẩ m quyền xét xử các khiếu kiện hành chính ( Anh, aixolen, Nauy, Sip, Nigieria, ixaren ). + Toà án hành chính là phân toà trong toà tư pháp ( Trung Quốc, Inđonexia, Benanh, Conggo). 1. 2. 3 Quan điểm về Tài phán hành chính ở các nước XHCN. Nhìn chung trước đây các nước theo hệ thống Pháp luật XHCN không có toà án hành chính quyền lợi của Nhà nước và ngưòi dân là hoàn toàn nhất trí, không có sự mâu thuẫn đối lập. Vì vậy không có sự nảy sinh tranh chấp giữa cơ quan Nhà nước và công dân. nếu trong quá trình quản lý điều hành, các cơ quan Nhà nước có sự sai lầ m, làm trái quy tắc và bị người dân phản đối, khiếu nại thì cơ quan hành chính cấp trên trực tiếp giám sát hướng dẫn và sữa chữa. Trên thực tế hệ thống cơ quan hành chính đó chính là hệ thống thứ bậc thiếu một cơ chế đảm bảo cho công dân có thể tranh luận với cơ quan hành
chính khi có một tranh chấp nào đấy, thiếu một cơ chế hữu hiệu để kiểm tra tính hợp pháp trong quản lý hành chính Nhà nước. ở một số nước có hệ thống cơ quan gọi là viện kiểm sát được giao nhiệ m vụ kiể m sát các văn bản và các hành vi hành chính của cơ quan hành chính. Những hoạt động này chỉ giới hạn ở việc kiể m tra , phát hiện và kiến nghị với cơ quan hành chính chứ không có quyền xét xử phán quyết. Như vậy, ở đây viện kiểm sát không có chức năng Tài phán hành chính. Cho đến vài thập niên trở lại đây sự cần thiết phải kiểm tra hoạt động của các cơ quan hành chính dưới hình thức Tài phán được đặt ra và thẩm quyền được giao cho toà án giải quyết. 1. 2. 4 Nhà nước thống nhất quyền lực và phân công phối hợp giữa quền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Trong công cuộc cải cách hiện nay, để đáp ứng nhu cầu của sự nghiệp cách mạng Đảng và Nhà nước ta cần phải xây dựng một bộ máy Nhà nước trong sạch, vững mạnh và Nhà nước của dân do dân và vì dân tạo nên 1 Nhà nước pháp quyền xhcn và xuất phát từ nguyên tắc và quan điể m: Tất cả quyền lực của Nhà nước thuộc về Nhân dân “ vì vậy, không có sự phân lập giữa các quyền lập pháp quyền hành pháp và quyền tư pháp ( Điều 2 Hiến pháp 92). Sự phối hợp giữa 3 quyền này có đối trọng và chế ước lẫn nhau được thể hiện ở việc kiểm tra và giá m sát lẫn nhau. Từ đó đối với việc xây dựng bộ máy Nhà nước ta được thể hiện qua sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp hành pháp tư pháp để hoàn thiện phù hợp với việc xây dựng một Nhà nước pháp quyền hiện nay. Nhân dân với tư cách là chủ thể tối cao của quyền lực Nhà nước thực hiện quyền lực của Nhà nước dưới nhiều hình thức khác nhau. Hình thức cơ bản nhất là Nhân dân thông qua bầu cử lập ra cơ quan đại diện quyền lực của
mình. Điều 6 HP 92 Quy định “Nhân dân sử dụng quyền lực của Nhà nước thông qua Quốc hội và hội đồng Nhân dân các cấp, là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của Nhân dân , do dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước Nhân dân . . . ” Thông qua ý chí nguyện vọng của Nhân dân hoạt động lập pháp của Quốc hội là ban hành văn bản quy phạ m Pháp luật có hiệu lực cao nhất đó là Hiến pháp, các bộ luật, đạo luật nhằ m điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản và quan trọng nhất. Các quy phạm Pháp luật của cơ quan Nhà nước phải được ban hành cụ thể hoá dựa trên hiến pháp và luật. Theo đó hoạt động lập hiến và lập pháp là hoạt động cơ bản nhất của Quốc hội nhằm điều chỉnh quan hệ xã hội được diễn ra giữa con người với con người, con người với thiên nhiên, con người với Nhà nước. Quốc hội là cơ quan cao nhất của quyền lực , ấn định thống nhất các quyền nhưng không thực thì tất cả các quyền Quốc hội là m chức năng lập pháp nhưng không thực hiện chức năng hành pháp - tư pháp. chính vì vậy hoạt động lập pháp chi phối mạnh và trực tiếp tới hoạt động hành pháp tư pháp nên nó được coi là đỉnh cao của quyền lực Nhà nước. Quốc hội còn được thể hiện rõ nét của mối tương quan giữa quyền lực Nhà nước. - Theo Hiếp Pháp , bộ máy quản lý Nhà nước là 1 trong 4 hệ thống cơ quan, các cơ quan quản lý Nhà nước là những bộ máy hợp thành của bộ máy quản lý được thành lập để chuyên thực hiện chức năng quản lý Nhà nước. ( Hoạt động và chấp hành ). - Cơ quan quản lý Nhà nước có những đặc điể m chung của cơ quan Nhà nước. Đó là tập hợp những con người có tính độc lập tương đối về tổ chức, cơ cấu, mỗi cơ quan đều có thẩm quyền do Pháp luật quy định. Để thực hiện quyền hành pháp thực chất là việc quản lý và điều hành xã hội theo Pháp luật, đưa Pháp luật vào đời sống xã hội trên cơ sở phù hợp với
đường lối chính sách của Đảng, được thể hiện ý chí và nguyện vọng của Nhân dân . Cơ quan hành chính Nhà nước do cơ quan quyền lực Nhà nước lập ra mà đứng đầu là chính phủ, cơ quan chấp hành quốc hội. Đây là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm tính thống nhất của quyền lực. Chính phủ là cơ quan cao nhất của nước CHXHCNVN ( HP 92), thực hiện quyền hành pháp để điều hành đất nước, các cơ quan hành chính Nhà nước luôn luôn phải thường xuyên tiếp xúc với quần chúng Nhân dân , liên quan trực tiếp tới quyền và lợi ích cụ thể của Nhân dân . Vì vậy, trên cơ sở phân công rõ ràng, chính phủ chịu trách nhiệm và báo cáo trước Quốc hội về hoạt động của mình, quốc hội chất vấn và đề ra nghị quyết về công việc chính phủ còn với Uỷ bản thường vụ quốc hội và chủ tịch nước thì chỉ phải báo cáo tình hình mà thôi. Ở địa phương các UBND là cơ quan chấp hành của hội đồng Nhân dân , do Nhân dân bầu ra và là cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm chấp hành hiến pháp, luật, các văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên và nghị quyết của Hội đồng Nhân dân . Khi thực hiện quyền hành pháp để điều hành và quản lý các cơ quan hành chính có quyền ban hành các quyết định cá biệt, có quan hệ đến từng công dân . Nói chung thẩ m quyền ra các quyết định hành chính cá biệt phải liên quan đến lĩnh vực đời sống của công dân và để đảm bảo hoạt động quản lý Nhà nước được diễn ra có hiệu quả ngoài việc thực hiện ban hành các văn bản pháp quy, các cơ quan hành chính có quyền tiến hành kiể m tra thanh tra và áp dụng các biện pháp xử lý cần thiết. Khi thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan hành chính Nhà nước có quyền ban hành các văn bản, quy định chi tiết hướng dẫn thực hiện Pháp luật sao cho phù hợp với từng lĩnh vực, từng lãnh thô trên cơ sở không trái với Hiến pháp và Luật.
Quyền tư pháp được thực hiện bằng hoạt động xét xử, công tố. . . các chức năng trên được thực hiện bởi toà án, viện kiểm sát và một số cơ quan Nhà nước khác. sự hiện diện của quyền tư pháp thông qua chức năng xét xử của Toà án, chính nguyên tắc xét xử của Toà án giữa thẩm phán và Hội đồng thẩ m phán là một trong những biểu hiện rõ nét trong sự phân công rõ rệt giữa các quyền lực. Khi xét xử, thẩm phán và hội đồng Nhân dân chỉ tuân theo Pháp luật ( Luật tổ chức TAND ). Thẩ m phán và Hội đồng Nhân dân có quyền áp dụng Pháp luật vào từng trường hợp cá biệt, như định tội danh, khung hình, tăng nặng giả m nhẹ, phán xét các tranh chấp, với năng lực của mình thẩ m phán và Hội thẩm Nhân dân chịu trách nhiệ m trước Pháp luật. Tính độc lập trong tổ chức và hoạt động xét xử của Toà án chính là không chịu sự can thiệp từ bên ngoài vào. Các toà án xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, Giám đốc thẩm được tổ chức không phụ thuộc lẫn nhau giữa các toà án có mối quan hệ tố tụng. Do đó toá án hành chính được tổ chức độc lập với quản lý hành chính thúc đẩy hoạt động quản lý phát triển theo đúng Pháp luật, Sự phân công quyền lực Nhà nước được thể hiện ở chỗ: - quyền lập hiến, lập pháp, tập trung vào quốc hội. - quyền hành pháp tập trung vào chính phủ. - quyền tư pháp tập trung vào Toà án. Sự phối hợp giữa 3 quyền được thể hiện ở các mặt. - sự phối hợp giữa Quốc hội và chính phủ. Chính phủ báo cáo cáo dự án luật trước Quốc hội để quốc hội thông qua, phê chuẩn, bầu ra quan chức cao cấp đứng đầu chính phủ, chính phủ quyết định những vấn đề: chương trình hàng năm của chính phủ, Dự toán, quyết toán ngân sách Nhà nước. Quốc hội giá m sát hoạt động của chính phủ bằng cách chất vấn và tỏ thái độ tín nhiệ m hay không tín nhiệ m.
- Sự phối hợp giữa lập pháp và tư pháp, quốc hội bầu ra những nhân sự cao cấp của Toà án, quốc hội . . . định tổ chức và hoạt động tư pháp. toá án có trách nhiệm báo cáo trước quốc hội. - Sự phối hợp giữa các cơ quan hỗ trợ tư pháp của chính phủ và toà án trong việc thực hiện quyền tư pháp. Như vậy quyền lực Nhà nước đã được rõ ràng ( đó không phải là phân quyền trong bộ máy tư sản ) mà đó là sự phân công lao động hợp lý giữa các cơ quan Nhà nước, bảo đảm mỗi cơ quan thực hiện đúng chức năng của mình, sự đảm bảo hoạt động của bộ máy Nhà nước phản ánh đúng được lợi ích của Nhân dân . 1. 2. 5 Thiết lập Tài phán hành chính, một thiết chế quan trọng trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN. Thiết lập Tài phán hành chính, một thiết chế quan trọng trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền. Nếu như chức năng của Tài phán hành chính là xem xét và giải quyết các khiếu kiện của công dân đối với giải quyết hành chính hay hành vi hành chính của cơ quan Nhà nước và nhân viên công chức, viên chức Nhà nước khi ban hành hoặc thực hiện trong quá trình điều hành công việc. Việc thiết lập một nền Tài phán hành chính. Đâ y là cơ sở và tiền đề, một bước phát triển mạnh mẽ trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền ( một Nhà nước mà trong đó mọi chủ thể- kể cả Nhà nước đều tuân thủ nghiêm chỉnh chấp hành Pháp luật ). Nếu Nhà nước pháp quyền là Nhà nước mà ở đó các chủ thể đều phải tuân thủ và bình đẳng trước Pháp luật, điều đó khẳng định tính tối thượng của các đạo luật. Thông qua cơ quan kiể m soát cơ quan Tài phán hành chính sẽ đảm bảo sự tuân thủ Pháp luật của các cơ quan hành chính Nhà nước nó i chung và nhân viên nói riêng, bảo đảm tính dưới luật của hoạt động chấp
hành và điều hành trên cơ sở luật quy định , để thực thi luật và không trá i với quy định của Pháp luật. Nêu rõ quyền bình đẳng trước Pháp luật. Nếu Nhà nước pháp quyền là Nhà nước mà trong đó không chỉ có công dân có trách nhiệ m với Nhà nước mà Nhà nước phải có trách nhiệm vớ i công dân mình thì thực hiện Tài phán hành chính sẽ làm cho các cơ quan hành chính nâng cao trách nhiệm , tăng cường kỷ luật kỷ cương tuân thủ pháp chế trong việc quản lý Nhà nước nâng cao trách nhiệm của viên chức Nhà nước trong việc thực thi công vụ, tôn trọng và bảo vệ các quyền lợi và lợi ích hợp pháp của Nhân dân . Nếu Nhà nước pháp quyền là Nhà nước mà trong đó các quyền tự do dân chủ cơ bản của công dân được Pháp luật bảo đảm và bảo vệ thì Tài phá n hành chính là phương thức để thực hiện và bảo vệ thuộc các hành vi cửa quyền của cơ quan Nhà nước. Tài phán hành chính sẽ đóng góp một vai trò kiể m tra, giám sát hoạt động hành chính, tránh được các hiện tượng lạ m dụng quyền tiêu cực trong bộ máy chính quyền. Vì vậy cơ quan Tài phá n hành chính là cơ quan nhằ m bảo vệ quyền tự do, lợi ích hợp pháp của công dân. Xây dựng một Nhà nước pháp quyền có liên quan đến việc đổi mới tổ chức và hoạt động lập pháp hành pháp và tư pháp. ba cơ quan này có sự phân công và phối hợp chặt chẽ 3 quyền trên nguyên tắc tập trung thống nhất quyền lực. Nhưng điều đầu tiên và quan trọng vẫn là các nhà hành chính để đảm bảo thực hiện nhiệ m vụ của mình. Vì một trong những nguyê n tắc cao nhất của Nhà nước pháp quyền là đặt mình dưới Pháp luật và phải tuân thủ nghiêm túc Pháp luật và phải chịu sự kiể m soát của Nhân dân . Từ đó việc thiết lập cơ quan Tài phán hành chính chuyên trách độc lập thực hiện chức năng Tài phán hành chính. Đây là một thiết chế quan trọng trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền, một điểm tựa của xây dựng