Đôi điều suy nghĩ về sản xuất Ra đa tại Việt Nam

Kỹ thuật siêu cao tần & Ra đa<br /> <br /> ĐÔI ĐIỀU SUY NGHĨ VỀ SẢN XUẤT RA ĐA TẠI VIỆT NAM<br /> Cao Xuân Thá*, Nguyễn Trung Kiên<br /> Tóm tắt: Ra đa là một sản phẩm công nghệ phức tạp trong đó kết hợp thành tựu<br /> của nhiều lĩnh vực nghiên cứu khoa học và công nghệ (điện tử, vô tuyến - viễn<br /> thông, tin học - máy tính, đo lường - điều khiển, cơ điện tử, cơ khí chính xác, ...).<br /> Việc nghiên cứu cải tiến hay chế tạo một đài ra đa đòi hỏi phải có đầu tư lớn của<br /> Nhà nước và sự phối hợp của nhiều lĩnh vực nghiên cứu, nhiều ngành khoa học và<br /> công nghệ. Ở Việt Nam trong những năm gần đây sản xuất ra đa đang là chủ đề<br /> "nóng" và nhận được sự quan tâm của các Bộ, Ngành chức năng liên quan. Các cơ<br /> sở nghiên cứu trong nước đã và đang xúc tiến các chương trình đầu tư nghiên cứu<br /> sản xuất ra đa đều nhắm đến mục tiêu chế tạo các sản phẩm ra đa đạt chuẩn công<br /> nghệ của thế giới với tỷ lệ nội địa cao. Tuy nhiên, để đạt đến mục tiêu này chúng ta<br /> cần phải có thêm nhiều năm nữa để tiếp thu công nghệ, tạo dựng hạ tầng cơ sở và<br /> tập hợp đủ nguồn nhân lực.<br /> Từ khóa: Ra đa, Nghiên cứu sản xuất.<br /> <br /> 1. TỔNG QUAN VỀ SẢN XUẤT RA ĐA<br /> Nghiên cứu, sản xuất ra đa là một quá trình nhiều giai đoạn phức tạp cả về kỹ<br /> thuật, công tác tổ chức quản lý và triển khai thực hiện. Kinh nghiệm sản xuất ra đa<br /> trên thế giới cho thấy thời gian thực hiện quá trình này kể từ khi có ý định thiết kế<br /> cho đến khi đưa ra được một mẫu thử đầu tiên thường mất khoảng vài năm và có<br /> thể kéo dài hơn tùy theo mức độ phức tạp.<br /> Quá trình thiết kế một đài ra đa được bắt đầu từ khâu lập luận lựa chọn giải<br /> pháp, xác định cấu hình và các yêu cầu tính năng chiến - kỹ thuật. Tiếp đến là thiết<br /> kế kỹ thuật, định hình mẫu sản phẩm đáp ứng các yêu cầu tính năng và chi phí sản<br /> xuất trong giới hạn cho phép. Quá trình thiết kế kỹ thuật thường phải trải qua 4<br /> công đoạn cơ bản, trong đó: Thiết kế sơ bộ, là công đoạn chính xác hoá các chỉ tiêu<br /> chiến-kỹ thuật phù hợp với tình hình thực tế về cơ sở vật chất, trình độ kỹ thuật và<br /> công nghệ để đưa ra giải pháp toàn diện; kết cấu sản phẩm phải thoả mãn các yêu<br /> cầu đặt ra và phải dung hoà được các yếu tố là hiệu quả sử dụng và giá thành. Thiết<br /> kế kỹ thuật là công đoạn xây dựng hệ thống tài liệu, hồ sơ thiết kế bao gồm: bản vẽ<br /> thiết kế kỹ thuật, thiết kế chế tạo, qui trình công nghệ chế tạo, qui trình kiểm tra,<br /> thử nghiệm, ... . Sản xuất mẫu thử, là công đoạn khó khăn nhất của khâu thiết kế,<br /> cần phải sản xuất được ít nhất một mẫu thử theo thiết kế kỹ thuật, mẫu thử sẽ cho<br /> phép định hình sản phẩm và chính xác hoá dự toán giá thành sản xuất. Thử nghiệm<br /> mẫu, công đoạn này rất quan trọng vì việc thử nghiệm cho phép kiểm tra, hiệu<br /> chỉnh và khẳng định tính năng, tham số chiến - kỹ thuật và độ tin cậy của thiết bị<br /> có đáp ứng các yêu cầu đặt ra hay không. Giai đoạn thử nghiệm thành công chính<br /> là bước kiểm tra cuối cùng trước khi đưa vào sản xuất loạt.<br /> <br /> 2. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT RA ĐA TRÊN THẾ GIỚI<br /> Các thành tựu nghiên cứu khoa học và công nghệ đã tạo ra những đột phá trong<br /> lĩnh vực thiết kế, chế tạo ra đa. Kỹ thuật siêu cao tần công suất nhỏ, tạp âm thấp<br /> (LNA, LNB, LNC), máy phát bán dẫn công nghệ mạch rắn (solid-state), kỹ thuật<br /> <br /> <br /> 18 C. X. Thá, N. Tr. Kiên, “Đôi điều suy nghĩ về sản xuất ra đa tại Việt Nam.”<br /> Những vấn đề chung<br /> <br /> anten mạng pha (phased array), anten mạch dải (microstrip) và đặc biệt công nghệ<br /> chế tạo ra đa với cấu trúc được xác định bằng phần mềm - SDR (Software Defined<br /> Radar), chế tạo Chip cao tần bằng công nghệ CMOS (CMOS RF Integated Circuit<br /> Design) đã cho phép tạo ra các tổ hợp ra đa có kích thước nhỏ gọn, tiêu hao ít năng<br /> lượng, cấu trúc và tính năng mềm dẻo, dễ dàng phát triển nâng cấp, giảm nhỏ chi<br /> phí nhân công và giá thành sản xuất. Các sản phẩm ra đa ngày càng trở nên hoàn<br /> thiện với các tính năng ưu việt. Các hãng sản xuất nổi tiếng như: Raytheon (Mỹ),<br /> BAE, Kenvil Hughes (Anh), Thales (Pháp), Terma (Đan Mạch), Selex Galileo,<br /> Alenia Marconi (Ý), Elta (Israel) và một số công ty của Nga, Ucraina, Belarut, ...<br /> đều là những nhà cung cấp giàu tiềm năng và có nhiều thế mạnh về sản xuất ra đa<br /> thế hệ mới dùng trong các lĩnh vực cảnh giới, điều khiển, dẫn đường hàng hải,<br /> quản lý không lưu, ra đa thời tiết và nghiên cứu môi trường.<br /> Trong lĩnh vực ra đa cảnh giới biển và dẫn đường hàng hải, Thales, Terma<br /> Raytheon, BAEs, Kenvil Hughes, Elta và các công ty chuyên về ra đa hàng hải như<br /> FURUNO, JRC, KODEN là các nhà cung cấp hàng đầu với những dòng sản phẩm<br /> ra đa công nghệ cao được sản xuất và cung cấp theo yêu cầu của người dùng, cho<br /> mục đích dân sự và quân sự. Các ra đa thế hệ mới không chỉ có ưu thế về giải pháp<br /> công nghệ, tính năng ưu việt mà còn cạnh tranh về giá. Một tổ hợp ra đa quân sự<br /> dùng cho mục đích cảnh giới biển của hãng Thales có giá trên dưới 3 triệu USD;<br /> dòng ra đa chuyên dụng SBS-900 của Kenvil Hughes loại một băng tần (X, S)<br /> hoặc 2 băng tần (X và S) với đầy đủ yếu tố công nghệ của ra đa quân sự (máy phát<br /> bán dẫn, nén xung kỹ thuật số, chọn tần linh hoạt đa tần số, xử lý đốp-lơ ...) có giá<br /> chào từ 300 - 700 nghìn USD. Đối với dòng ra đa hàng hải FURUNO, JRC,<br /> TOKYO KEIKI, KODEN có giá dao động từ 10-40 nghìn USD một bộ; thậm chí<br /> loại ra đa hàng hải cỡ nhỏ KODEN, Raymarine chỉ có giá từ 2-3 nghìn USD.<br /> Nghĩa là không chỉ giá thành rẻ và còn được bảo đảm cả về chất lượng. Đây quả là<br /> một bài toán khó và là một thách thức lớn đối với các cơ sở nghiên cứu, sản xuất ra<br /> đa non trẻ hiện nay.<br /> <br /> 3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, SẢN XUẤT RA ĐA TRONG NƯỚC<br /> Viện Ra đa - Viện Khoa học và Công nghệ quân sự, Viện Tích hợp hệ thống -<br /> Học viện Kỹ thuật quân sự, Viện Kỹ thuật Phòng không - Không quân (VKT PK-<br /> KQ) – Quân chủng PK-KQ là các đơn vị tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu cải<br /> tiến, nâng cấp và hiện đại hóa các tổ hợp ra đa cho Quân chủng PK-KQ. Kết quả<br /> của các đề tài nghiên cứu khi được ứng dụng đã cho phép kéo dài tuổi thọ, nâng<br /> cao chất lượng, độ tin cậy và hiện đại hóa các đài ra đa cảnh giới phòng không: P-<br /> 12, P-15, PRV-16, P-18, P-19, P-35, P-37. Trong số này, tổ hợp ra đa cảnh giới<br /> tầm trung sóng mét VRS-M2D (phiên bản cải tiến từ nguyên mẫu ra đa P12/P18)<br /> và tổ hợp ra đa cảnh giới bắt thấp VRS-2DM (phiên bản cải tiến từ nguyên mẫu ra<br /> đa P15/P19) là các sản phẩm công nghệ được đánh giá cao, đây chính là thành quả<br /> của dự án nghiên cứu, cải tiến, sản xuất mới ra đa do VKT PK-KQ và Viettel hợp<br /> tác thực hiện. Trong lĩnh vực sản xuất ra đa, cũng không thể không nhắc đến sự<br /> thành công của dự án hợp tác nghiên cứu, sản xuất đài ra đa cảnh giới phòng không<br /> 2 tọa độ RV-01 (dựa theo mẫu cơ sở là ra đa Vostok-E) do VKT PK-KQ và đối tác<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số Đặc san Ra đa, 08 - 2016 19<br />  Kỹ thuật siêu cao tần & Ra đa<br /> <br /> Belarus thực hiện. Trên cơ sở ra đa RV-01, VKT PK-KQ tiếp tục nghiên cứu hoàn<br /> thiện thiết kế, gia công chế tạo ở hầu hết các khâu và đã chủ động sản xuất thành<br /> công đài ra đa cảnh giới phòng không RV-02. Cũng trong lĩnh vực này, Viện Ra<br /> đa/Viện Khoa học và Công nghệ quân sự, Bộ Quốc phòng phối hợp với một số đơn<br /> vị thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đã hoàn thành dự án "Nghiên cứu thiết kế, chế<br /> thử mẫu trạm ra đa thụ động định vị mục tiêu theo phương pháp TDOA". Mẫu thử<br /> tổ hợp ra đa thụ động mang ký hiệu RTh với cấu hình 4 trạm định vị (3 trạm thu kế<br /> bên và 1 trạm thu kiêm trung tâm xử lý tín hiệu) đã nghiệm thu năm 2014 với kết<br /> quả được đánh giá khả quan.<br /> Đối với lực lượng ra đa Hải quân, kết quả đạt được chủ yếu trong nghiên cứu,<br /> chế tạo các khối đơn bằng công nghệ mới để thay thế tương đương hoặc cải tiến,<br /> hiện đại hóa từng phần theo tuyến, khâu chức năng của một đài ra đa cụ thể; nổi<br /> bật hơn cả là kết quả cải tiến bán dẫn hóa tuyến thu, xử lý số tín hiệu cho các đài ra<br /> đa thế hệ cũ đặt trên tàu chiến đấu và trạm ra đa bờ. Đối với nội dung sản xuất ra<br /> đa, Viện Ra đa đã căn bản hoàn thành các đề tài nền xác định giải pháp kỹ thuật,<br /> công nghệ và chế tạo được mẫu thử đài ra đa băng tần X kí hiệu BR12. Kết quả<br /> nghiên cứu là tiền đề quan trọng, khẳng định tính khả thi của dự án sản xuất ra đa<br /> cảnh giới biển cỡ nhỏ phục vụ nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Cùng chung<br /> mục đích này, Viện Tích hợp hệ thống, Học viện Kỹ thuật quân sự đã nghiên cứu,<br /> chế tạo thành công mẫu thử ra đa 2 tọa độ máy phát bán dẫn, hoạt động ở băng tần<br /> X mang kí hiệu HR2D-HQ-01. Quá trình kiểm tra thử nghiệm bước đầu cho thấy<br /> ra đa có khả năng phát hiện và bám được mục tiêu cỡ nhỏ như xuồng cao tốc. Theo<br /> ý kiến đánh giá của các chuyên gia, mẫu thử ra đa này có tiềm năng phát triển,<br /> hoàn thiện để chế tạo ra đa sử dụng cho mục đích dẫn đường hàng hải và cảnh giới<br /> biển tầm gần.<br /> Những thành quả được cho thấy, lực lượng làm công tác nghiên cứu ra đa đang<br /> từng bước trưởng thành và trong tương lai có thể độc lập, tự chủ trong lĩnh vực<br /> nghiên cứu, chế tạo ra đa. Tuy nhiên, nếu đi sâu phân tích, các kết quả mà chúng ta<br /> đã đạt vẫn còn nhiều vấn đề phải bàn, cụ thể là:<br /> - Quá trình thiết kế: Việc lựa chọn giải pháp, xác định chỉ tiêu chiến - kỹ thuật<br /> của đài ra đa thường vẫn phải dựa vào các mẫu thiết kế có sẵn hoặc sao chép theo<br /> một nguyên mẫu cụ thể. Khả năng tổng hợp độc lập để giải quyết các nhiệm vụ<br /> thực tế còn rất hạn chế.<br /> - Quá trình sản xuất: Các kết quả đạt được trong lĩnh vực sản xuất chủ yếu là<br /> chế tạo các mô-đun, đơn khối để thay thế tương đương và một số phần mềm ứng<br /> dụng chuyên biệt. Trong lĩnh vực siêu cao tần, khả năng tự chủ về công nghệ để<br /> chế tạo các thiết bị có kết cấu phức tạp, các vật liệu dẫn, cách điện cao áp, vật liệu<br /> từ tính, vật liệu trong suốt điện từ; các cấu trúc cơ - điện tử đòi hỏi độ chính xác<br /> cao cũng còn rất hạn chế. Sản phẩm tạo ra, nhất là các sản phẩm tự thiết kế sản<br /> xuất thường có kết cấu, hình thức không đẹp mắt, thiếu chuyên nghiệp; có sản<br /> phẩm còn được thiết kế chắp vá thiếu đồng bộ, linh phụ kiện và dây dẫn bên trong<br /> được bố trí thiếu hợp lý, không theo qui cách, tính chuyên môn không cao.<br /> - Quá trình kiểm tra, thử nghiệm: Việc kiểm tra, đánh giá tham số chỉ tiêu<br /> thường chưa được thực hiện bài bản, số liệu thu được chủ yếu từ kết quả tính toán<br /> lý thuyết và kết quả đo trong phòng thử tại nơi sản xuất. Đối với các hệ thống<br /> <br /> <br /> 20 C. X. Thá, N. Tr. Kiên, “Đôi điều suy nghĩ về sản xuất ra đa tại Việt Nam.”<br /> Những vấn đề chung<br /> <br /> anten, việc kiểm tra đánh giá tham số (độ rộng búp sóng, giản đồ hướng, vùng bức<br /> xạ, ...) còn nhiều bất cập do không đủ trang thiết bị, phương tiện và môi trường<br /> thực hiện như phòng thử, trường thử. Quá trình thử nghiệm, thu thập dữ liệu tại<br /> thực địa làm căn cứ đánh giá chất lượng và độ tin cậy của thiết bị thường chưa<br /> đúng qui trình, đủ thời gian vì vậy kết quả đánh giá còn thiếu chuẩn xác.<br /> Bức tranh tổng thể về tình hình nghiên cứu, sản xuất ra đa trong nước những<br /> năm qua cho thấy, chúng ta hiện vẫn còn chưa đạt trên nhiều khâu, vẫn còn nhiều<br /> vướng mắc trong giải quyết các vấn đề kỹ thuật và công nghệ, cụ thể là:<br /> Trong lĩnh vực thiết kế và chế tạo, về căn bản chưa đủ năng lực làm chủ công<br /> nghệ chế tạo các phụ tùng, thiết bị kỹ thuật công nghệ cao như các tổ hợp cao tần<br /> có cấu trúc phức tạp và yêu cầu cao về kỹ thuật (hốc cộng hưởng, chuyển hướng<br /> ống sóng, giao liên cao tần, các bộ phối ghép siêu cao tần, ...); các cấu trúc cơ -<br /> điện tử yêu cầu độ chính xác cao, khả năng cách - dẫn điện cao áp, độ từ tính, độ<br /> trong suốt sóng điện từ. Một số linh kiện, vật liệu có thể sản xuất được trong nước<br /> thì đa phần có chất lượng chưa đạt tiêu chuẩn. Mặt khác, với các dải tần số từ băng<br /> tần X trở lên, vấn đề tính toán phối ghép tín hiệu, cộng công suất, phân chia công<br /> suất và hiệu chuẩn đồng bộ pha tín hiệu cho các bộ cộng công suất thường rất khó<br /> khăn, nhất là phải thực hiện trong điều kiện không có đủ công cụ, trang bị cần thiết<br /> và thiếu chuyên gia.<br /> Trong lĩnh vực xử lý tín hiệu, bài toán phát hiện và bám mục tiêu có dấu vết<br /> nhỏ, nhất là đối với mục tiêu trên biển đã và sẽ vẫn là một thách thức không chỉ đối<br /> với giới chuyên môn trong nước. Khác với xử lý mục tiêu trên không (tốc độ cơ<br /> động nhanh, số lượng không nhiều), việc xử lý mục tiêu trên biển thường phải thực<br /> hiện trong điều kiện địa hình, thời tiết biển không thuận lợi, số lượng mục tiêu phải<br /> xử lý tại một trạm ra đa thường lớn, có thể từ 500-1000. Quá trình xử lý chống<br /> nhiễu, lọc mục tiêu trên nền nhiễu sóng biển (xử lý lọc doppler, triệt nhiễu sóng<br /> biển, loại trừ mục tiêu giả, ...) thường không đơn giản. Việc dung hòa giữa các tiêu<br /> chuẩn và ngưỡng phát hiện, ngưỡng triệt nhiễu để không nhầm lẫn hoặc bỏ sót mục<br /> tiêu; việc phát hiện và bám các mục tiêu nhỏ, di chuyển chậm với hành trình cơ<br /> động lắt léo, tín hiệu phản xạ về không ổn định vẫn là bài toán khó. Việc hợp nhất<br /> dữ liệu mục tiêu từ nhiều nguồn (ra đa, AIS); việc quản lý, lưu trữ dữ liệu mục tiêu<br /> với số lượng đến hàng chục nghìn tại các trung tâm xử lý cũng không phải là vấn<br /> đề dễ dàng giải quyết.<br /> Về vấn đề thử nghiệm, như đã nói ở trên, do điều kiện khó khăn về công cụ,<br /> phương tiện đo kiểm, phương tiện hỗ trợ (tàu thuyền, mục tiêu mẫu) và môi<br /> trường thử nghiệm nên quá trình thử nghiệm, kiểm tra đánh giá độ tin cậy và chất<br /> lượng sản phẩm thường không được thực hiện đúng qui trình, đủ nội dung và thời<br /> gian cần thiết vì vậy kết quả đánh giá thường chưa sát thực tế.<br /> Về lực lượng, chúng ta vẫn còn thiếu các kỹ thuật viên lành nghề, kỹ sư bậc<br /> cao, nghiên cứu viên cao cấp và nhất là còn thiếu các tổng công trình sư dày dặn<br /> kinh nghiệm và đủ sức thu hút, tập trung lực lượng để cùng giải quyết các vấn đề<br /> chung. Việc đầu tư cho các đề tài, dự án vẫn còn dàn trải, thiếu sự phối hợp, gắn<br /> kết giữa các lực lượng, giữa cơ quan nghiên cứu và cơ sở sản xuất, giữa người thiết<br /> kế và người sử dụng, vì vậy không tận dụng và phát huy được hết các nguồn lực<br /> sẵn có.<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số Đặc san Ra đa, 08 - 2016 21<br />  Kỹ thuật siêu cao tần & Ra đa<br /> <br /> 4. ĐỀ XUẤT ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU, SẢN XUẤT RA ĐA<br /> Để đạt đến mục tiêu nội địa hóa việc sản xuất các sản phẩm ra đa, chúng ta cần<br /> phải có thêm thời gian để tiếp thu công nghệ, xây dựng cơ sở hạ tầng và tạo dựng<br /> đủ nguồn và lực.<br /> Trước hết cần phải bổ sung nguồn nhân lực làm công tác nghiên cứu có trình<br /> độ chuyên môn, có kinh nghiệm và sâu sát thực tế. Các cơ sở nghiên cứu cần đầu<br /> tư xây dựng các phòng máy, nhà xưởng và các trang bị, phương tiện đáp ứng yêu<br /> cầu nhiệm vụ trong thiết kế, chế thử, kiểm tra, hiệu chuẩn các sản phẩm công nghệ<br /> trước khi triển khai thử nghiệm tại thực địa.<br /> Cần tiếp tục các chương trình hợp tác nghiên cứu và liên kết sản xuất với các<br /> đối tác nước ngoài để tạo cơ hội học hỏi về chuyên môn khoa học kỹ thuật, công<br /> nghệ và chia sẻ kinh nghiệm thực tế. Các chương trình hợp tác còn là nơi cho<br /> chúng ta thể hiện năng lực, tạo dựng niềm tin với đối tác, bạn hàng và nhờ đó việc<br /> chia sẻ thông tin và trợ giúp từ phía đối tác sẽ cởi mở và hiệu quả hơn. Đối với dự<br /> án mua sắm và chuyển giao công nghệ, nên chọn các hạng mục chuyển giao vừa<br /> khả năng đầu tư, phù hợp với trình độ kỹ thuật, công nghệ hiện tại và xu thế phát<br /> triển trong tương lai gần. Có thể đầu tư chuyển giao từng phần (thu, phát, xử lý tín<br /> hiệu), hoặc hợp tác sản xuất kiểu liên kết sản xuất, lắp ráp tại các cơ sở nghiên cứu,<br /> sản xuất trong nước; một số hạng mục có thể chọn để sản xuất bằng nguồn nguyên<br /> liệu tại chỗ như: sản xuất các anten chấn tử, hệ thống nguồn điện, hoặc gia công<br /> khung, vỏ máy và bao gói.<br /> Đối với các đề tài, dự án nghiên cứu và sản xuất ra đa trong nước không nên<br /> đầu tư dàn trải theo kiểu "người người nghiên cứu, nhà nhà sản xuất", nên đặt hàng<br /> và đầu tư phân nhiệm theo sở trường, sở đoản của từng cơ quan, đầu mối để hướng<br /> đến một mục tiêu chung. Nội dung nghiên cứu phải hướng đến các nhiệm vụ cụ thể<br /> với tiêu chí cụ thể, tránh tình trạng sản phẩm nghiên cứu, nghiệm thu xong chỉ để<br /> trưng bày, báo cáo thành tích rồi sau đó cất vào kho. Mục tiêu nghiên cứu nên<br /> được đặt ra vừa sức, phù hợp với điều kiện hạ tầng cơ sở, tránh đi tắt đón đầu kiểu<br /> đốt cháy giai đoạn. Giải pháp nghiên cứu cần phải toàn diện và đồng bộ, sản phẩm<br /> tạo ra phải có chất lượng cả nội dung và hình thức, tránh sao chép. Kết quả phải<br /> được phản ánh đúng thực chất, không khuếch trương quá mức thực tế để tránh lầm<br /> tưởng, ngộ nhận chủ quan.<br /> Quá trình sản xuất ra đa trên thế giới đều đã được chuyên biệt hóa theo từng<br /> loại ra đa, từng khâu và từng công đoạn. Sản phẩm ra đa của các hãng cạnh tranh<br /> nhau chủ yếu về giải pháp công nghệ, kỹ thuật gia công xử lý tín hiệu và khả năng<br /> nối ghép mạng; những phần còn lại như: môtơ động lực, thiết bị cảm biến, bộ<br /> chuyển hướng (circulator), khớp quay (rotary joint), chuyển đổi phân cực<br /> (polarized switch), bộ hạn chế (limiter), tổ hợp cao tần thu (MIC-Assy, front-end),<br /> đèn từ, bộ khuếch đại bán dẫn (solid-state amplifier), ... là các sản phẩm phổ dụng<br /> sẵn có trên thị trường.<br /> Đối với Việt Nam, với điều kiện hạ tầng cơ sở, trình độ công nghệ và nhân lực<br /> hiện nay, sẽ là phù hợp nếu tập trung đầu tư nghiên cứu, thực hiện các giải pháp kỹ<br /> thuật và công nghệ để chế tạo các sản phẩm ra đa hoạt động trong dải tần thấp (L,<br /> UHF, VHF và HF). Vì với các dải tần thấp, việc thiết kế, chế tạo các thiết bị cao<br /> tần, các tổ hợp khuếch đại công suất lớn tại các cơ sở ở trong nước sẽ có tính khả<br /> <br /> <br /> 22 C. X. Thá, N. Tr. Kiên, “Đôi điều suy nghĩ về sản xuất ra đa tại Việt Nam.”<br /> Những vấn đề chung<br /> <br /> thi hơn. Ðối với ra đa hoạt động trong dải tần số cao hơn, nên lựa chọn giải pháp<br /> tích hợp hệ thống và chuyên sâu phát triển, hoàn thiện kỹ thuật gia công và xử lý<br /> tín hiệu, nhất là để giải quyết triệt để bài toán phát hiện và bám mục tiêu trên biển.<br /> Đối với việc sản xuất các loại ra đa cỡ nhỏ hoạt động trong dải tần số cao (băng C,<br /> X trở lên), phần anten nên lựa chọn giải pháp công nghệ mạch dải (microstrip).<br /> Đây là giải pháp công nghệ đang rất phổ biến, cho phép đơn giản hóa quá trình tính<br /> toán, thiết kế và gia công sản xuất. Công nghệ mạch dải cũng cho phép tạo ra các<br /> sản phẩm anten có độ lợi cao, kích thước nhỏ gọn và chi phí sản xuất thấp.<br /> <br /> 5. KẾT LUẬN<br /> Những thành công mà chúng ta đạt được trong lĩnh vực nghiên cứu, sản xuất ra<br /> đa ở trong nước những năm vừa qua mặc dù vẫn còn rất khiêm tốn so với thế giới<br /> và khu vực, nhưng chúng ta vẫn có thể hy vọng và tin tưởng rằng, với hướng đi<br /> đúng và bước đi phù hợp, trong tương lai không xa, mục tiêu sản xuất ra đa trong<br /> nước tiếp cận tiêu chuẩn công nghệ thế giới sẽ trở thành hiện thực. Các sản phẩm<br /> ra đa nội sẽ được sản xuất hàng loạt, sử dụng rộng rãi trên các lĩnh vực, đáp ứng<br /> nhu cầu về trang bị và khả năng tự chủ bảo đảm trang bị khí tài phục vụ nhiệm vụ<br /> Quốc phòng, An ninh, bảo đảm an toàn hàng hải và mang lại hiệu quả cao, góp<br /> phần tiết kiệm ngân sách cho Nhà nước.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Hoàng Thọ Tu, Cơ sở xây dựng đài ra đa cảnh giới, HKTQS, Hà Nội, (2003).<br /> [2]. Kelvin Hughes, Solid state navigation and situation awareness radar (2014).<br /> [3]. John N.Briggs, Target detection by marine radar, institution of engineering<br /> and technology (IET), (2004).<br /> [4]. Aadil Volkwin, Suitability of a Commercial Software Defined Radio System<br /> for Passive Coherent Location, Master of Science in Engineering, University<br /> of Cape Town, (2008).<br /> [5]. S.Costanzo, F.Spadafora, A.Borgia, H.O. Moreno, A.Costanzo, and<br /> G.DiMassa, High Resolution Software Defined Radar System for Target<br /> Detection, Journal of Electrical and Computer Engineering, (2013).<br /> [6]. Jung-Ryul Park & Gue-chol Kim, Fan-Beam Microstrip Array Antenna for X-<br /> B and Radar, International Journal of KIMICS, Vol.9, No.5, October (2011).<br /> [7]. Arnab Das, Bipa Datta, Samiran Chatterjee, Moumita Mukherjee, Santosh<br /> Kumar Chowdhury, Multi-resonant Slotted Microstrip Antenna for C, X and<br /> Ku-Band Applications, IOSR Journal of Electrical and Electronics Engineering<br /> (IOSR-JEEE)-ISSN: 2278-1676 Volume 2, Issue 6 (2012).<br /> <br /> Nhận bài ngày 10 tháng 5 năm 2016<br /> Hoàn thiện ngày 27 tháng 7 năm 2016<br /> Chấp nhận đăng ngày 01 tháng 8 năm 2016<br /> <br /> Địa chỉ: Phòng Ra đa, Bộ Tham mưu, Quân chủng Hải quân;<br /> *<br /> Email: staffoffnavy@gmail.com.<br /> <br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số Đặc san Ra đa, 08 - 2016 23<br />