Ebook Lịch sử Đảng bộ thị trấn Đình Cả (1990-2020): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách Lịch sử Đảng bộ thị trấn Đình Cả (1990-2020) ghi lại chặng đường 30 năm phát triển và trưởng thành của Đảng bộ thị trấn, Ban Chấp hành Đảng bộ thị trấn Đình Cả; là tài liệu để tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ, cán bộ, đảng viên và nhân dân về truyền thống yêu nước và cách mạng của Đảng bộ và nhân dân thị trấn Đình Cả. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 cuốn sách dưới đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ thị trấn Đình Cả (1990-2020): Phần 1

LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ (1990 - 2020)
ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ (1990 - 2020) NHAØ XUAÁT BAÛN LAO ÑOÄNG
4
LÔØI GIÔÙI THIEÄU Thò traán Ñình Caû thaønh laäp theo Quyeát ñònh soá 454/TCCP, ngaøy 25/10/1990 cuûa Ban Toå chöùc - Caùn boä Chính phuû “Veà vieäc thaønh laäp thò traán Ñình Caû thuoäc huyeän Voõ Nhai, tænh Baéc Thaùi” treân cô sôû taùch ra töø xaõ Phuù Thöôïng, voán laø maûnh ñaát coù lòch söû laâu ñôøi vaø giaøu truyeàn thoáng caùch maïng, vôùi 2 di tích ñöôïc coâng nhaän di tích lòch söû vaên hoùa caáp tænh laø Ñoàn Ñình Caû vaø Ñeàn Ñình Caû. Thöïc hieän Quyeát ñònh soá 454/TCCP, ngaøy 25/10/1990 cuûa Ban Toå chöùc - Caùn boä Chính phuû, ngaøy 25/12/1990, Huyeän uûy ban haønh Nghò quyeát soá 95/NQ-HU “Veà vieäc chæ ñònh Ban Chaáp haønh laâm thôøi Ñaûng boä thò traán Ñình Caû”, trong ñoù chuaån y thaønh laäp Ñaûng boä thò traán Ñình Caû. Trong suoát 30 naêm (1990 - 2020) xaây döïng vaø tröôûng thaønh, Ñaûng boä thò traán Ñình Caû ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân treân ñòa baøn khaéc phuïc khoù khaên, phaùt huy theá maïnh, tieàm naêng cuûa queâ höông, naêng ñoäng, saùng taïo xaây döïng thò traán ngaøy caøng giaøu ñeïp, vaên minh. Ñaùp öùng nguyeän voïng cuûa ñoâng ñaûo caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân veà vieäc ghi cheùp laïi chaëng ñöôøng xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa Ñaûng boä; ñoàng thôøi, caên cöù Chæ thò soá 20-CT/TW, ngaøy 18/1/2018 cuûa Ban Bí thö Trung 5
öông Ñaûng “Veà tieáp tuïc taêng cöôøng, naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn, tuyeân truyeàn, giaùo duïc lòch söû Ñaûng”, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä thò traán Ñình Caû khoùa VII (nhieäm kyø 2015 - 2020) quyeát ñònh toå chöùc söu taàm, bieân soaïn cuoán “Lòch söû Ñaûng boä thò traán Ñình Caû (1990 - 2020)”. Noäi dung cuoán saùch ñaõ phaûn aùnh chaân thöïc caùc söï kieän dieãn ra taïi ñòa phöông, ñaët caùc söï kieän cuûa thò traán trong moái quan heä vôùi doøng chaûy lòch söû cuûa huyeän, tænh vaø caû nöôùc. Ñaây laø taøi lieäu chính thoáng veà truyeàn thoáng caùch maïng cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân ñòa phöông; ñaùp öùng coâng taùc xaây döïng Ñaûng, goùp phaàn giaùo duïc, boài döôõng truyeàn thoáng yeâu nöôùc vaø caùch maïng cho caùc theá heä caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong thò traán, ñaëc bieät laø theá heä treû hoâm nay vaø mai sau. Trong quaù trình söu taàm tö lieäu, bieân soaïn cuoán lòch söû, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä thò traán Ñình Caû ñaõ nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ nhieät tình cuûa caùc ñoàng chí caùn boä laõnh ñaïo chuû choát cuûa thò traán qua caùc thôøi kyø, caùc ban, ngaønh, ñoaøn theå cuøng ñoâng ñaûo caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong vaø ngoaøi thò traán, ñaëc bieät laø söï quan taâm, chæ ñaïo chaët cheõ cuûa Ban Thöôøng vuï, Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy Voõ Nhai vaø söï nghieân cöùu, bieân soaïn cuûa Coâng ty Coå phaàn Saùch vaø Truyeàn thoâng Vaên hoùa Vieät. Maëc duø coù nhieàu coá gaéng, nhöng do taøi lieäu löu tröõ khoâng coøn ñaày ñuû, caùc nhaân chöùng lòch söû khoâng coøn 6
nhieàu neân cuoán saùch khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä thò traán Ñình Caû raát mong nhaän ñöôïc yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc ñoàng chí caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong vaø ngoaøi thò traán ñeå cuoán saùch hoaøn thieän hôn trong laàn taùi baûn. Traân troïng giôùi thieäu cuoán saùch tôùi baïn ñoïc! T/M BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN BÍ THÖ Vuõ Maïnh Höng 7
8
Môû ñaàu QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI, TRUYEÀN THOÁNG I. Queâ höông Theo saùch Teân laøng xaõ vaø ñòa giôùi caùc tænh Baéc Kyø (1926 - 1928) cuûa taùc giaû Ngoâ Vi Lieãn, ñòa baøn thò traán Ñình Caû ngaøy nay goàm coù phoá Ñình Caû thuoäc xaõ Laâu Thöôïng vaø thoân Laøng Löôøng thuoäc xaõ Phuù Thöôïng, toång Laâu Thöôïng, chaâu Vuõ Nhai, tænh Thaùi Nguyeân. Thaùng 4/1945, toång Laâu Thöôïng ñoåi thaønh xaõ Laâu Thöôïng. Ñòa baøn thò traán Ñình Caû ngaøy nay thuoäc xaõ Laâu Thöôïng. Sau giaûm toâ (ñaàu naêm 1954), xaõ Phuù Thöôïng ñöôïc taùi laäp treân cô sôû taùch ra töø xaõ Laâu Thöôïng, ñòa baøn thò traán Ñình Caû ngaøy nay thuoäc xaõ Phuù Thöôïng, huyeän Voõ Nhai, tænh Thaùi Nguyeân. Theo Nghò quyeát soá 103-NQ/TVQH, ngaøy 21/4/1965 cuûa UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi “Veà vieäc hôïp nhaát moät soá tænh vaø saùp nhaäp moät soá xaõ”, töø ngaøy 1/7/1965, tænh Baéc Thaùi ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû hôïp nhaát 2 tænh Baéc Kaïn vaø Thaùi Nguyeân, ñòa baøn thò traán Ñình Caû ngaøy nay thuoäc xaõ Phuù Thöôïng, huyeän Voõ Nhai, tænh Baéc Thaùi. 9
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ Ngaøy 25/10/1990, theo Quyeát ñònh soá 454/TCCP cuûa Ban Toå chöùc - Caùn boä Chính phuû “Veà vieäc thaønh laäp thò traán Ñình Caû thuoäc huyeän Voõ Nhai, tænh Baéc Thaùi”, thò traán Ñình Caû ñöôïc thaønh laäp, treân cô sôû taùch 3 xoùm: Tieàn Phong, Huøng Sôn, Laøng Löôøng vaø phoá Ñình Caû cuûa xaõ Phuù Thöôïng. Sau khi ñieàu chænh ñòa giôùi, thò traán Ñình Caû coù dieän tích ñaát töï nhieân laø 400ha vaø daân soá laø 2.887 nhaân khaåu1. Naêm 1993, 2 xoùm Baõi Lai, Coå Roàng vaø phoá Thaùi Long ñöôïc thaønh laäp2. Ngaøy 6/11/1996, taïi kyø hoïp thöù 10, Quoác hoäi khoùa IX ra Nghò quyeát chia taùch vaø ñieàu chænh ñòa giôùi moät soá tænh trong caû nöôùc. Tænh Baéc Thaùi ñöôïc taùch thaønh 2 tænh Baéc Kaïn vaø Thaùi Nguyeân. Töø ngaøy 1/1/1997, tænh Thaùi Nguyeân chính thöùc ñöôïc taùi laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng. Thò traán Ñình Caû thuoäc huyeän Voõ Nhai, tænh Thaùi Nguyeân. Thöïc hieän Nghò quyeát soá 79/NQ-HÑND, ngaøy 11/12/2019 cuûa Hoäi ñoàng nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân veà vieäc saùp nhaäp xoùm, toå daân phoá treân ñòa baøn tænh. Theo ñoù töø ngaøy 16/1/2020, 2 toå daân phoá Ñình Caû vaø Baõi Lai ñöôïc saùp nhaäp thaønh toå daân phoá Soá 1. Hieän nay, thò traán coù 1. Quyeát ñònh soá 454/TCCP, ngaøy 25/10/1990 cuûa Ban Toå chöùc - Caùn boä Chính phuû “Veà vieäc thaønh laäp thò traán Ñình Caû thuoäc huyeän Voõ Nhai, tænh Baéc Thaùi”. 2. Do taøi lieäu thaønh vaên khoâng söu taàm ñöôïc, Ban Bieân soaïn khoâng boå sung ñöôïc quyeát ñònh thaønh laäp 2 xoùm Baõi Lai, Coå Roàng vaø phoá Thaùi Long. 10
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Ñình Caû (1990 - 2020) 6 toå daân phoá laø: Tieàn Phong, Huøng Sôn, Laøng Löôøng, Coå Roàng, Thaùi Long, Soá 1. Thò traán Ñình Caû naèm ôû trung taâm huyeän Voõ Nhai, caùch thaønh phoá Thaùi Nguyeân 37km (theo Quoác loä 1B), thuoäc khu vöïc An toaøn khu (ATK)1 cuûa tænh Thaùi Nguyeân. Phía ñoâng vaø phía baéc giaùp xaõ Phuù Thöôïng, phía taây giaùp xaõ Laâu Thöôïng vaø phía nam giaùp xaõ Traøng Xaù. Ñình Caû laø moät trong 4 xaõ, thò traán thuoäc vuøng thaáp cuûa huyeän, coù ñòa hình “töông ñoái baèng phaúng, ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng thung luõng chaïy doïc theo Quoác loä 1B, hai beân laø hai daõy nuùi cao coù ñoä doác lôùn, ñöôïc ñan xen nhieàu khe, suoái raát thuaän tieän cho nhaân daân ñi laïi, canh taùc vaø sinh soáng”2; ñöôïc bao quanh bôûi phaàn lôùn laø caùc nuùi ñaù vaø nuùi ñaát cao. Thò traán Ñình Caû mang ñaày ñuû caùc yeáu toá khí haäu cuûa mieàn nuùi vaø trung du Baéc Boä. Nhieät ñoä trung bình haèng naêm laø 220C, nhieät ñoä cao nhaát ñaït khoaûng 39,50C vaø thaáp nhaát khoaûng 30C. Vaøo muøa laïnh (töø thaùng 11 ñeán thaùng 3 naêm sau), tieát trôøi giaù reùt, nhieàu khi coù söông muoái, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe con ngöôøi vaø söï phaùt trieån cuûa caây troàng, vaät nuoâi. Thò traán coù löôïng möa trung bình laø 2.000 mm/naêm. Ñoä aåm trung bình ñaït hôn 1. Quyeát ñònh soá 1379/QÑ-TTg, ngaøy 12/8/2011 cuûa Thuû töôùng Chính phuû “Veà vieäc coâng nhaän caùc xaõ An toaøn khu thuoäc tænh Thaùi Nguyeân vaø pheâ duyeät Ñeà aùn ñònh höôùng ñaàu tö phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vuøng caên cöù caùch maïng tænh Thaùi Nguyeân ñeán naêm 2015”. 2. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai, Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017), tr.16. 11
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ 80%. Nhìn chung, vôùi khí haäu nhieät ñôùi vaø löôïng möa doài daøo ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ñòa phöông phaùt trieån caùc loaïi caây aên quaû (xoaøi, nhaõn, vaûi...), caây cheø. Naèm doïc theo Quoác loä 1B - tuyeán giao thoâng huyeát maïch noái tænh Laïng Sôn vôùi Thaùi Nguyeân, caùch ranh giôùi Laïng Sôn khoaûng 10km, thò traán laø ñaàu moái cuûa caùc tuyeán giao thoâng tôùi trung taâm caùc xaõ trong huyeän. Quoác loä 1B chaïy qua thò traán, vöøa ñoùng vai troø lieân thoâng vôùi caùc xaõ laân caän vöøa laø ñöôøng truïc chính ñoâ thò, ñöôøng ñöôïc raûi nhöïa, beà roäng loøng ñöôøng chaïy qua thò traán laø 15m, ñoaïn qua thò traán daøi 1,5km. Tænh loä ÑT265 ñi Traøng Xaù baét ñaàu taïi ngaû giao nhau vôùi Quoác loä 1B ñöôïc raûi nhöïa, ñoaïn qua thò traán daøi 2,25km. Caùc ñöôøng nhaùnh vaøo caùc toå daân phoá phaàn lôùn laø ñöôøng beâ toâng vaø ñöôøng ñaát. Töø thaønh phoá Thaùi Nguyeân coù tuyeán xe buyùt soá 07 qua thò traán, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc ñi laïi cuûa nhaân daân. Treân ñòa baøn thò traán coù caàu Soâng Ñaøo ñöôïc xaây döïng ôû lyù trình 0,2km treân tuyeán Tænh loä ÑT265 thuoäc ñòa phaän thò traán. Caàu daøi 27m, roäng 6,5m; coù 1 nhòp keát caáu baèng beâ-toâng coát theùp, chieàu daøi 18m; moá caàu ñöôïc xaây baèng ñaù; taûi troïng H13-X60, 17 taán1. Ngoaøi ra, thò traán coøn coù caàu Suoái Luõ ñöôïc xaây döïng taïi toå daân phoá Coå Roàng vôùi lyù trình km2+5m; caàu coù chieàu daøi 36,1m vaø chieàu roäng laø 6m. 1. Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2016, tr.262. 12
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Ñình Caû (1990 - 2020) Vôùi heä thoáng caàu, ñöôøng töông ñoái hoaøn chænh nhö treân ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vaän chuyeån haøng hoùa vaø giao löu vôùi caùc khu vöïc trong vaø ngoaøi huyeän, thuùc ñaåy kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa thò traán phaùt trieån. Thò traán Ñình Caû naèm treân löu vöïc soâng Rong thuoäc heä thoáng soâng Thöông. Ñoàng thôøi, thò traán coøn laø nôi hôïp löu cuûa suoái Moû Gaø chaûy töø phía ñoâng, thuoäc xaõ Phuù Thöôïng vaø moät doøng suoái khaùc chaûy töø phía taây, thuoäc xaõ Laâu Thöôïng. Ñaây laø 2 doøng suoái ñaàu nguoàn chính cuûa soâng Rong, chaûy qua caùc toå daân phoá thuoäc ñòa baøn thò traán Ñình Caû goàm: Laøng Löôøng, Soá 1, Thaùi Long, Huøng Sôn, Coå Roàng vôùi chieàu daøi 5,87km, sau ñoù chaûy qua caùc xaõ phía Nam huyeän, roài sang ñòa phaän tænh Baéc Giang vaø ñoå vaøo soâng Thöông. Ñaây laø nguoàn nöôùc phuïc vuï cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân thò traán. Ngoaøi ra, treân ñòa baøn thò traán coøn caùc suoái, hoà nhoû, vöøa taïo caûnh quan cho thò traán vöøa ñeå nhaân daân taän duïng nuoâi troàng thuûy saûn. Vôùi vò trí ñòa lyù vaø ñieàu kieän töï nhieân nhö treân, thò traán Ñình Caû ñaõ vaø ñang khai thaùc tieàm naêng, lôïi theá, khaéc phuïc khoù khaên ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, xaây döïng thò traán Ñình Caû giaøu ñeïp, vaên minh. II. Con ngöôøi, truyeàn thoáng Laø trung taâm haønh chính, chính trò, kinh teá - xaõ hoäi cuûa huyeän, coù ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi veà nhieàu maët, thò traán coù maät ñoä daân soá taäp trung lôùn nhaát trong 13
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ huyeän laø 449 ngöôøi/km2 (naêm 2020). Theo thoáng keâ daân soá ngaøy 1/4/2009, trò traán Ñình Caû coù daân soá laø 3.442 ngöôøi, goàm caùc thaønh phaàn daân toäc Kinh coù 1.573 ngöôøi (chieám 45,7%); Nuøng coù 1.047 ngöôøi (chieám 30,41%); Taøy coù 559 ngöôøi (chieám 16,2%); Dao coù 197 ngöôøi (chieám 5,7%), coøn laïi laø caùc daân toäc khaùc (Saùn Chay, Saùn Dìu, Möôøng, Ngaùi, Giaùy). Theo soá lieäu ñieàu tra daân soá vaø nhaø ôû naêm 2019, thò traán coù 3.810 ngöôøi. Trong ñoù, ngöôøi Kinh chieám 38,8%, taäp trung chuû yeáu ôû toå daân phoá Soá 1, Thaùi Long, Coå Roàng; ngöôøi Nuøng chieám 32,7% daân soá, taäp trung chuû yeáu ôû toå daân phoá Tieàn Phong; ngöôøi Taøy chieám 19,7% daân soá, taäp trung chuû yeáu ôû toå daân phoá Laøng Löôøng; ngöôøi Dao chieám 5,8%, taäp trung ôû toå daân phoá Huøng Sôn; coøn laïi laø caùc daân toäc khaùc. Tröôùc ñaây, ñoàng baøo caùc daân toäc sinh soáng chuû yeáu baèng ngheà laøm ruoäng. Ngoaøi vieäc caáy luùa, nhaân daân treân ñòa baøn thò traán coøn bieát troàng caùc loaïi hoa maøu. Trong quaù trình lao ñoäng saûn xuaát vaø ñaáu tranh cheá ngöï thieân nhieân, nhaân daân caùc daân toäc treân ñòa baøn thò traán ñaõ ñuùc keát nhöõng kinh nghieäm quyù giaù nhö: bieát xaây döïng heä thoáng möông phai, laøm ra coïn nöôùc ñeå daãn nöôùc vaøo ñoàng ruoäng. Caùc phai, möông ñöôïc xaây döïng töø nhöõng vaät lieäu coù saün nhö ñaát, ñaù, goã, tre... taïi nôi baèng phaúng vaø coù nguoàn nöôùc doài daøo. Phai ñöôïc ñaép ñeå ngaên chaën doøng chaûy, laøm nöôùc suoái daâng cao roài theo heä thoáng möông chaûy vaøo caùnh ñoàng. Nhìn chung, heä thoáng thuûy lôïi ban 14
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Ñình Caû (1990 - 2020) ñaàu coøn sô khai, ñôn giaûn, nhöng raát coù ích cho töôùi tieâu, giuùp môû roäng khoâng gian soáng cuûa caùc ñoàng baøo daân toäc treân ñòa baøn thò traán. Ngoaøi laøm thuûy lôïi, ñoàng baøo caùc daân toäc coøn bieát cheá taïo coâng cuï saûn xuaát nhö caøy, cuoác, lieàm, haùi vaø suùng kíp, noû ñeå saên baén thuù röøng. Nhaø saøn laø kieåu nhaø truyeàn thoáng cuûa caùc daân toäc treân ñòa baøn thò traán tröôùc ñaây. Nhaø laøm töông ñoái cao, coù keát caáu chaéc chaén, ñöôïc chia laøm 3 phaàn: Phaàn döôùi saøn laø nôi daønh cho gia suùc, gia caàm; phaàn treân saøn laø ngöôøi ôû; phaàn treân gaùc laø nôi caát giöõ baûo quaûn löông thöïc. Boä phaän chuû yeáu quyeát ñònh söï vöõng chaõi, taïo neân hình daùng cuûa ngoâi nhaø saøn laø boä coät, keøo vaø xuyeân. Tuy nhieân, nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, ñoàng baøo caùc daân toäc chuû yeáu sinh soáng trong nhöõng ngoâi nhaø kieân coá gioáng nhaø cuûa ngöôøi Kinh. Hieän nay, treân ñòa baøn thò traán nhieàu ngoâi nhaø ngoùi, nhaø cao taàng moïc leân san saùt vôùi noäi thaát tieän nghi, hieän ñaïi. Tröôùc kia, neáu phuï nöõ Nuøng maëc quaàn aùo chaøm roäng, thaét löng coù ñeo xaø tích baïc thì phuï nöõ Taøy maëc quaàn aùo chaøm saùt thaân ngöôøi, trong ñoù coù aùo “coûm” traéng, thaét ñaùy löng ong, ñeo xaø tích baïc, raát duyeân daùng. Phuï nöõ Dao maëc aùo daøi, quaàn cheõn, theâu nhieàu hoa vaên, ñeo voøng baïc. Ngaøy nay, trang phuïc truyeàn thoáng ñöôïc maëc chuû yeáu trong dòp leã, Teát, coøn trong ñôøi soáng haèng ngaøy, nhaân daân thöôøng maëc gioáng ngöôøi Kinh. 15
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ Thôø cuùng toå tieân luoân giöõ moät vai troø quan troïng trong ñôøi soáng taâm linh cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc thò traán Ñình Caû. Gia ñình naøo cuõng coù baøn thôø toå tieân ñöôïc ñaët ôû nôi trang troïng. Moãi khi trong gia ñình coù coâng to, vieäc nhoû nhö laøm nhaø môùi, sinh con hay khi trong nhaø coù ngöôøi oám ñau... ñeàu coù maâm coã caùo yeát gia tieân, gia thaàn. Nhöõng vieäc laøm ñoù laø neùt ñeïp ñaïo lyù, taâm tö tình caûm cuûa con chaùu ñoái vôùi ngöôøi ñaõ khuaát. Söï ña daïng veà baûn saéc vaên hoùa vaø coù söï giao thoa giöõa caùc daân toäc ôû thò traán Ñình Caû taïo neân moät böùc tranh vaên hoùa ña saéc maøu. Laø nôi hoäi tuï quaàn cö cuûa nhieàu daân toäc anh em, vôùi nhöõng phong tuïc taäp quaùn khaùc nhau, song, traûi qua caùc thôøi kyø lòch söû, caùc daân toäc treân ñòa baøn thò traán luoân ñoaøn keát, gaén boù vöôït qua moïi khoù khaên trong cuoäc soáng, cuøng nhau goùp söùc baûo veä vaø xaây döïng queâ höông ngaøy caøng giaøu ñeïp, vaên minh. Thò traán Ñình Caû goàm 2 khu vöïc: khu cuõ vaø khu môùi. Khu cuõ laø boä phaän daân cö sinh soáng töø laâu ñôøi, chuû yeáu hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp. Khu môùi laø boä phaän daân cö hình thaønh muoän hôn (töø naêm 1993), taäp trung taïi trung taâm thò traán, chuû yeáu laø caùc hoä gia ñình coâng chöùc, vieân chöùc coâng taùc taïi caùc cô quan trong huyeän, caùn boä höu trí vaø caùc gia ñình hoaït ñoäng trong lónh vöïc thöông maïi, dòch vuï. Hoaït ñoäng buoân baùn ôû thò traán dieãn ra soâi noåi. Treân ñòa baøn thò traán coù chôï Soâng Ñaøo (nay laø chôï Ñình Caû) ñöôïc 16
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Ñình Caû (1990 - 2020) hình thaønh töø laâu ñôøi, raát noåi tieáng, ñaõ ñi vaøo thô ca: “Chôï Soâng Ñaøo moät thaùng saùu phieân Anh baùn naâu, voû, kieám tieàn em tieâu” Chôï toïa laïc treân khu ñaát baèng phaúng thuoäc höõu ngaïn soâng Rong, ngay ngaõ ba Goác Gaïo1 - nôi giao loä giöõa ñöôøng töø Baéc Giang leân Traøng Xaù ra Ñình Caû vaø Quoác loä 1B (nay laø ñöôøng ÑT265 noái töø Quoác loä 1B ôû Ñình Caû - Traøng Xaù - Daân Tieán, qua ngaàm Bình Long sang huyeän Höõu Luõng (tænh Laïng Sôn) vaø gaëp Quoác loä 1A taïi thò traán Meït (huyeän Höõu Luõng)). Chôï coù moät quaùn chôï, coät xaây baèng gaïch, lôïp ngoùi soâng Caàu, nhaø cuûa daân phoá ôû boán beà cuûa quaùn. Chôï hoïp vaøo caùc ngaøy 1, 6, 11, 16, 21, 26. Taïi caùc phieân chôï, ngoaøi vieäc trao ñoåi buoân baùn, coøn laø dòp ñeå nhöõng ngöôøi thaân quen laâu ngaøy xa caùch gaëp laïi nhau, laø dòp ñeå nam thanh nöõ tuù gaëp gôõ, heïn hoø. Ñaëc bieät, töø khi Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ra ñôøi, laõnh ñaïo caùch maïng Vieät Nam (3/2/1930), caùc phieân chôï dieãn ra coøn laø cô hoäi ñeå nhieàu caùn boä caùch maïng gaëp gôõ vaø bí maät tuyeân truyeàn tö töôûng caùch maïng giaûi phoùng daân toäc. Ngaøy nay, chôï hoïp moãi ngaøy 1 phieân. Thaùng 12/1999, chôï ñöôïc xaây döïng laïi vaø ñöa vaøo söû duïng. Ban Quaûn lyù chôï Ñình Caû ñöôïc thaønh laäp vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø ngaøy 1. ÔÛ ngaõ ba caïnh Quoác loä 1B coù moät caây gaïo to, thaân thaúng, nhieàu caønh, ñeán muøa xuaân hoa nôû raát ñeïp neân nhaân daân trong vuøng goïi laø ngaõ ba Goác Gaïo. Ngaøy nay, caây gaïo taïi ngaõ ba ñaõ bò chaët haï ñeå laáy maët baèng phuïc vuï caùc coâng trình xaây döïng. 17
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ 1/11/2000, goàm 6 caùn boä, nhaân vieân1. Töø khi ñi vaøo hoaït ñoäng, chôï Ñình Caû trôû thaønh trung taâm buoân baùn, giao thöông caùc loaïi maët haøng dòch vuï, thöông maïi trong toaøn huyeän vaø vôùi caùc tænh laân caän. Haèng naêm, vaøo ngaøy 26/3 (aâm lòch), ñoàng baøo Moâng ôû trong vaø ngoaøi tænh taäp trung veà chôï Ñình Caû ñeå gaëp maët, giao löu vaø vui vaên ngheä. Treân ñòa baøn thò traán coù 2 di tích ñöôïc coâng nhaän di tích lòch söû vaên hoùa caáp tænh, ñoù laø ñòa ñieåm Ñoàn Ñình Caû vaø Ñeàn Ñình Caû. Di tích Ñoàn Ñình Caû thuoäc toå daân phoá Tieàn Phong, laø moät trong nhöõng di tích lòch söû quan troïng gaén vôùi thôøi kyø tieàn khôûi nghóa vaø cuoäc ñaáu tranh giaønh chính quyeàn cuûa nhaân daân caùc daân toäc huyeän Voõ Nhai. Ñoàn Ñình Caû ñöôïc thöïc daân Phaùp cho xaây döïng naêm 1914, do moät só quan ngöôøi Phaùp chæ huy (giai ñoaïn 1923 - 1925, löïc löôïng ñòch ñoùng taïi ñaây coù 25 lính2), nhaèm kieåm soaùt vaø traán aùp phong traøo caùch maïng ôû ñòa phöông. Ñoàn ñöôïc xaây döïng treân moät nuùi ñaát coù ñoä cao treân 30m, löng döïa vaøo daõy nuùi ñaù voâi thuoäc caùnh cung Baéc Sôn - Voõ Nhai. Töø ñaây coù theå bao quaùt moät thung luõng roäng lôùn bao goàm caû Phuù Thöôïng vaø Laâu Thöôïng. Ñoàn Ñình Caû khoáng cheá Quoác loä 1B töø ngaõ ba Ñình Caû ñi Laïng Sôn ra bieân giôùi Vieät Trung, 1. Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2016, tr.262. 2. Esina (E.Chinard), Lòch söû chính trò vaø quaân söï tænh Thaùi Nguyeân, naêm 1934. 18
Lòch söû Ñaûng boä thò traán Ñình Caû (1990 - 2020) chieàu veà La Hieân ñi thaønh phoá Thaùi Nguyeân - Haø Noäi. Moät nhaùnh töø ngaõ ba Ñình Caû vaøo Traøng Xaù, Lieân Minh, Daân Tieán, Bình Long, moät vuøng nuùi ñaù vaø röøng nguyeân sinh roäng haøng chuïc ki-loâ-meùt vuoâng, giaøu taøi nguyeân vaø töø ñaây ñi sang tænh Baéc Giang raát thuaän lôïi. Ñoàn Ñình Caû laø moät choát quaân söï coù yù nghóa yeáu ñòa. Phaùp ñaõ xaây döïng ñoàn nhö moät cöù ñieåm coù nhieàu loâ coát, heä thoáng giao thoâng haøo noái giöõa caùc loâ coát vôùi nhau. Ñaây laø vò trí quaân söï raát lôïi haïi, trong nhöõng naêm 1941 - 1945, Cöùu quoác quaân ñaõ nhieàu laàn taán coâng tieâu dieät nhöng ñeàu khoâng thaønh coâng. Cuõng taïi ñoàn Ñình Caû, ngaøy 24/3/1945, chæ huy ñoàn ñaõ traù haøng ñeå gieát haïi ñoàng chí Noâng Vaên Cuùn (Thaùi Long)1 vaø Nhaät Sôn - 2 caùn boä xuaát saéc cuûa Cöùu quoác quaân. Ngaøy nay, ñoàn Ñình Caû chæ coøn laïi moät soá daáu tích nhö: voïng gaùc, coång voøm, boát vaø giao thoâng haøo. Tuy vaäy, ñoàn Ñình Caû vaãn coøn nguyeân giaù trò lòch söû, laø baèng chöùng sinh ñoäng veà tinh thaàn yeâu nöôùc, yù chí quaät cöôøng, tinh thaàn duõng caûm cuûa quaân vaø daân caùc daân toäc huyeän Voõ Nhai trong lòch söû ñaáu tranh caùch maïng; giaùo duïc theá heä treû töông lai luoân nhôù ñeán coâng lao, söï hy sinh cuûa theá heä ñi tröôùc. Ngoaøi giaù trò lòch söû, giaùo duïc truyeàn thoáng, ñoàn Ñình Caû coøn chöùa ñöïng giaù trò vaên hoùa, khoa hoïc, theå hieän ôû caùc taøi lieäu, hieän vaät, nhaân vaät gaén vôùi moät 1. Noâng Vaên Cuùn laø moät trong nhöõng thanh nieân ñaàu tieân ôû Thaùi Nguyeân ñöôïc keát naïp vaøo Ñoaøn Thanh nieân daân chuû, trôû thaønh ngöôøi giuùp vieäc tích cöïc vaø tin caäy cuûa phaùi vieân Xöù uûy trong suoát quaù trình coâng taùc taïi ñòa phöông. 19
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ THÒ TRAÁN ÑÌNH CAÛ thôøi kyø lòch söû quan troïng. Vì vaäy, ngaøy 1/12/2014, UÛy ban nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân ban haønh Quyeát ñònh soá 2786/QÑ-UBND coâng nhaän ñòa ñieåm ñoàn Ñình Caû laø Di tích lòch söû vaên hoùa caáp tænh. Ñeàn Ñình Caû ñöôïc xaây döïng naêm 1920, coù kieán truùc theo kieåu chöõ “Ñinh”, thôø Huøng Vöông, Ñöùc thaùnh Traàn Höng Ñaïo, Thaàn Cao Sôn Quyù Minh vaø Töù phuû. Trong thôøi kyø khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp (giai ñoaïn 1947 - 1949), khuoân vieân ñeàn laø nôi ñoùng quaân cuûa moät boä phaän thuoäc Nhaø maùy Quaân giôùi A3. Tuy nhieân, traän luït naêm 1973 ñaõ cuoán troâi nhieàu ñoà thôø töï, phaù huûy moät phaàn di tích. Töø naêm 1995, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa caáp uûy, chính quyeàn thò traán, nhaân daân ñaõ ñoàng loøng phaùt taâm coâng ñöùc ñeå phuïc hoài, toân taïo ngoâi ñeàn laøm nôi thôø thaàn, Phaät, phuïc vuï nhu caàu sinh hoaït vaên hoùa tín ngöôõng ôû ñòa phöông. Ñeàn Ñình Caû ñaõ ñöôïc phuïc döïng roäng khoaûng 70m2/336m2 dieän tích khuoân vieân, khaù khieâm toán so vôùi dieän tích vaø kieán truùc xöa kia. Haèng naêm, vaøo ngaøy 25 thaùng Gieâng (aâm lòch), nhaân daân ñòa phöông toå chöùc leã hoäi khai xuaân, theå hieän söï tri aân coâng ñöùc cuûa caùc vò thaàn ñöôïc thôø trong ñeàn, ñoàng thôøi coøn caàu an, caàu muøa, caàu loäc, caàu taøi. Leã hoäi thu huùt ñoâng ñaûo du khaùch thaäp phöông ñeán leã baùi. Ngoaøi phaàn leã, phaàn hoäi ñöôïc toå chöùc vôùi nhieàu troø chôi daân gian. Beân caïnh dòp leã hoäi chính, haèng naêm taïi ñeàn coøn dieãn ra moät soá nghi leã quan troïng khaùc, ñaëc bieät laø ngaøy gioã Ñöùc thaùnh Traàn Höng Ñaïo 20