Ebook Lịch sử truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân phường 11 (1930-2010): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:40

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Lịch sử truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân phường 11 (1930-2010) phần 1 gồm các nội dung chính như sau: Lược sử phường 11, Quận 10: địa lý tự nhiên, con người và truyền thống yêu nước; đảng viên và nhân dân vùng đất phường 11 trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc (1930 – 1975). Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân phường 11 (1930-2010): Phần 1

VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«1 LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11 (1930 - 2010) a «c
2«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«3 ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ PHƯỜNG 11 QUẬN 10 - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH a «c LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11 (1930 - 2010) Nhà xuất bản Văn hóa - Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh - 2014
4«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«5 BAN CHỈ ĐẠO BIÊN SOẠN - Đ/c Vũ Anh Khoa UVTV Quận ủy, Bí thư Đảng ủy Trưởng Ban - Đ/c Trần Thị Nhung QUV, nguyên Bí thư Đảng ủy nguyên Trưởng Ban - Đ/c Lâm Ngọc Phượng Phó Bí thư Thường trực Phó Ban - Đ/c Phạm Văn Tuấn Phó Bí thư, Chủ tịch UBND Phó Ban - Đ/c Huỳnh Thị Thanh Đảng ủy viên, Phó Chủ tịch UBND Thành viên - Đ/c Đỗ Thành Công Đảng ủy viên, Chủ tịch UB.MTTQ Thành viên - Đ/c Trần Hoài Phong Đảng ủy viên, Trưởng Công an Thành viên - Đ/c Lưu Hoàng Quân Đảng ủy viên, Phường đội trưởng Thành viên - Đ/c Trương Xuân Thu Đảng ủy viên, TT Khối Dân vận Thành viên - Đ/c Phí Đình Bách Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Thành viên * BAN BIÊN SOẠN - Đ/c Đào Văn Chương Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích thành phố Hồ Chí Minh - Đ/c Đoàn Lê Phong Cán bộ hưu trí Quận 10, nguyên Phó Giám đốc Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh «
6«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«7 Bản đồ hành chính Phường 11 - Quận 10 Bằng công nhận “Phường Văn hóa” năm 2007 – 2009 Lễ đón nhận phường đạt chuẩn văn hóa giai đoạn 2007 – 2009
8«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«9 LỜI GIỚI THIỆU « T hực hiện Chỉ thị 15/CT-TW ngày 28/8/2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX về tăng cường và nâng cao chất lượng nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam; chỉ đạo của Ban Thường vụ Quận ủy quận 10 về biên soạn Lịch sử truyền thống địa phương, Đảng ủy phường 11 quận 10 đã lãnh đạo tổ chức sưu tầm và biên soạn “Lịch sử truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân phường 11 qua các thời kỳ giai đoạn 1930 – 2010” nhằm ghi dấu quá trình hình thành, truyền thống cách mạng của vùng đất phường 11 và khắc ghi những cống hiến, hy sinh xương máu, đóng góp vô cùng vẻ vang của đảng viên, cán bộ và nhân dân phường trong 45 năm kiên cường đấu tranh đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành độc lập dân tộc và 35 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trên cơ sở những tư liệu: Sơ thảo Lịch sử truyền thống chống Mỹ cứu nước của Đảng bộ và nhân dân Quận 10 (1954 – 1975); Truyền thống cách mạng của nhân dân phường 14 (tiền thân phường 11 hiện nay) – Quận 10; một số tư liệu của chi bộ, Đảng bộ phường; hồi ức của các nhân chứng lịch sử, các cụ cao niên, các đồng chí lão thành cách mạng, các đồng chí đã và đang giữ các chức vụ chủ chốt của phường qua các nhiệm kỳ, Đảng ủy phường đã tổ chức tập hợp và biên soạn quyển sách này.
10«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«11 Trong quá trình tổ chức biên soạn, Đảng ủy phường đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Ban Thường vụ Quận ủy, sự giúp đỡ nhiệt tình, trách nhiệm của Ban Tuyên giáo, Ban Tổ chức, Văn phòng Quận ủy, các đồng chí lãnh đạo của phường qua các thời kỳ, các bậc lão thành, cán bộ hưu trí, trí thức, cao niên và nhân dân trong và ngoài phường. Trong quá trình biên tập, dù đã hết sức cố gắng, song chắc PHAÀN MÔÛ ÑAÀU ac chắn sẽ không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót; chủ yếu do quá trình giải thể, sáp nhập phường các tài liệu bị thất lạc và xác minh các sự kiện rất khó khăn. Đảng ủy phường; rất mong LÖÔÏC SÖÛ PHÖÔØNG 11, QUAÄN 1O tiếp tục nhận được thêm nhiều ý kiến góp ý xây dựng và cung cấp những tư liệu, sự kiện liên quan, đến khi có điều kiện sẽ tập ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN - CON NGÖÔØI hợp, chỉnh lý, tái bản để lịch sử truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân phường được đầy đủ và hoàn chỉnh hơn. VAØ TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC Với niềm tự hào to lớn và sự tin tưởng vững chắc vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước theo lý tưởng của Đảng và Bác Hồ kính yêu, Ban Chấp hành Đảng bộ phường trân trọng giới thiệu LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11 (1930 – 2010) đến bạn đọc, cán bộ đảng viên, nhân dân trong phường nói riêng và cả nước nói chung. Xin chân thành cám ơn tất cả các đồng chí, các cơ quan và nhân dân trong phường đã giúp đỡ để hoàn thành công trình nghiên cứu lịch sử có ý nghĩa quan trọng này. BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ PHƯỜNG 11
12«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«13 I/ ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN Vị trí địa lý Phường 11, quận 10 hiện nay phía Bắc giáp phường 12, quận 10; phía Đông giáp phường 4, quận 3; phía Tây giáp phường 10, quận 10; phía Nam giáp phường 1, 3, 4, quận 3. Ranh giới của phường được giới hạn bởi 4 tuyến đường chính: Đường Ba Tháng Hai, đường Trần Minh Quyền, đường Điện Biên Phủ và đường Nguyễn Thượng Hiền. Diện tích tự nhiên là 223.000m2 (chiếm 3,93% diện tích tự nhiên quận 10). Khí hậu Phường 11 là một bộ phận của quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh thuộc khí hậu nhiệt đới, gió mùa cận xích đạo với hai mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa nắng. Mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 9 dương lịch. Mùa nắng từ tháng 10 đến tháng 4 dương lịch năm sau. Sự chênh lệch về nhiệt độ giữa mùa nắng và mùa mưa, giữa ban ngày và ban đêm cách nhau không lớn. Nhiệt độ trung bình trong vùng là 27oC, nóng nhất lên tới 39oC – 40oC, thấp nhất xuống khoảng 20oC. Địa hình – Địa chất Sau nhiều lần vun bồi cho vùng đất trũng, sình lầy, địa hình phường 11 ngày nay tương đối bằng phẳng, không bị chia cắt bởi sông ngòi và kênh rạch. Chiều dài nhất của phường từ đầu đường Trần Minh Quyền – đường Ba Tháng Hai đến đường Nguyễn Thượng Hiền là 1,1 km,
14«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«15 chiều ngang hẹp nhất của phường là đoạn đường Trần Nơi đây liên quan đến địa danh “Mả ngụy – Cánh Minh Quyền dài 200m, địa hình phường là một dải đất đồng mồ mả”, sau cuộc binh biến của Lê Văn Khôi thất bại, hẹp án ngữ một phần phía Đông Nam và Đông Bắc của có tới gần 2.000 người bị giết và chôn chung vào những hố Quận 10, qua đường Điện Biên Phủ và Nguyễn Thượng nơi vùng đất hoang. Hiền là đã sang đơn vị hành chính Quận 3. Mô Súng và Đồng Tập Trận: Mô Súng thuộc Ngã Địa hình – địa chất phường vừa mang những đặc Sáu, là ranh giới hành chính giữa quận 10 và quận 3 – nơi điểm chung của quận nhà, vừa có những sắc thái riêng. có vị trí cao để đặt súng. Đồng Tập Trận khi xưa là dải đất Vẫn trong một phường, nhưng tính chất thổ nhưỡng có dài (ngày nay gồm cả khu vực phường 11, phường 12, quận khác. Từ đường Cao Thắng đến Nguyễn Thượng Hiền là 10, cả khuôn viên đất Bộ Tư lệnh Thành phố và Học viện vùng đất cao ráo, dân cư đến cư ngụ sớm hơn. Từ đường Hành chính). Cao Thắng đến đường Trần Minh Quyền là vùng đất Đến cuối thế kỷ 19, nơi đây còn những bàu nước trũng mới được san lấp, trước đó chỉ có vài căn nhà sàn trồng sen, lác đác vài căn nhà sàn cất trên mặt nước. cất trên mặt đất sình lầy và những cái chòi cất trên bãi lầy Chung quanh bàu sen, có nơi trồng lúa, rau màu và nhiều của bàu sen, ao rau muống,… Người dân sống lâu năm mồ mả. Đến những năm 1945, nơi đây vẫn còn là vùng ở hẻm 528 đường Điện Biên Phủ, chợ Hai Mươi bây giờ đất thấp ao tù, nước đọng, có những cây cầu bắc qua trũng còn nhớ, hồi đó, có những cây cầu bắc qua trũng nước nước để đi lại, nên có tên Xóm Cầu, trong khu vực này để người dân đi lại. Nay nhà cửa khang trang, hiện đại. còn có Xóm Giếng, là nơi duy nhất trong vùng có giếng Phường 11 không còn những cảnh quan xưa, cũng không nước ngọt phục vụ cư dân và một khu vực sinh hoạt tín có những dinh thự, công trình kiến trúc cổ. ngưỡng tại miếu Thành Hoàng1 mà nhân dân gọi là Xóm Lược sử hình thành, địa danh phường 11 – quận 10 Chùa. Có xóm làng tất có chợ, khu vực phường 11 có chợ Hai Mươi hình thành từ năm 1938 và tồn tại đến ngày nay. Địa danh và đơn vị hành chính phường 11 – quận 10 ngày nay được chính thức xác lập từ ngày 14 tháng Ngày 30 tháng 5 năm 1954 đến năm 1959, Đô thành 02 năm 1987 (theo Quyết định số 33-QĐ/HĐBT của Hội Sài Gòn - Chợ Lớn được thành lập thay cho địa phương Sài đồng Bộ trưởng ngày 14 tháng 02 năm 1987). Gòn – Chợ Lớn. Thời gian này vùng đất phường 11 nằm trong khu vực Bàn Cờ, Chợ Đũi, Ngã Bảy thuộc quận 3. Về lịch sử, sau khi chúa Nguyễn xác lập quyền quản lý vùng đất phía Nam, cho đến năm 1836 vùng đất phường 1. Tương truyền Miếu Thành Hoàng là nơi người dân địa phương lập để thờ 11 ngày nay nằm trong xã Chí Hòa thuộc tỉnh Gia Định. những oan hồn là tàn binh đã bị giết của Lê Văn Khôi.
16«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«17 Năm 1960, vùng đất phường 11 ngày nay nằm trong II/ CON NGƯỜI địa bàn phường Phan Thanh Giản thuộc quận 3. Quá trình hình thành cư dân Năm 1969, chính quyền Nguyễn Văn Thiệu ra Sắc Địa bàn phường 11 khi xưa là vùng đất trũng sình lệnh số 73-SL/NV ngày 01 tháng 7 năm 1969 thành lập lầy, cư dân sinh sống chỉ độ khoảng 300 người, sống rải hai quận mới ở Đô Thành là quận 10 và quận 11, trên cơ rác quanh các ao rau muống, bàu sen. Tuyệt đại đa số là sở một số phường của quận 3, quận 5 và quận 6. Quận 10 những người kiếm sống bằng sức lao động. gồm 5 phường: Phường Minh Mạng, phường Nguyễn Tri Phương, phường Nhật Tảo, phường Chí Hòa và phường Trước năm 1954, phường 11 thuộc Hộ 4. Vùng đất Phan Thanh Giản (phường 11 và phường 10 ngày nay đều này từ đầu đường Lý Thái Tổ đến Ngã Sáu xuống đường thuộc phường Phan Thanh Giản). Nguyễn Thị Minh Khai, qua đường Hai Bà Trưng đến Cầu Kiệu rồi vòng qua đường Lý Chính Thắng trở về Ngã Sáu. Sau chiến thắng 30 tháng 4 năm 1975, tháng 6 năm Đường Ba Tháng Hai khi ấy là đường đất đỏ, trời mưa, 1975, phường Phan Thanh Giản được mang tên một địa triều cường nước ngập (vùng đất này có liên quan đến hệ danh rực rỡ chiến công: Phường Điện Biên Phủ với 7 thống kênh Nhiêu Lộc). khóm. Tháng 6 năm 1976, thực hiện sự chỉ đạo của Thành phố, quận 10 từ 5 phường được chia thành 24 phường và Cư dân nơi đây chủ yếu là người lao động nghèo, các phường mang tên theo số thứ tự từ 1 đến 25; phường sống bằng nghề thợ mộc, thợ hồ, thợ thủ công, phu khuân Điện Biên Phủ có sự điều chỉnh và thay đổi: Khóm 1, 2 lập vác chợ và bến xe, chạy xe thô sơ ba gác, xích lô, cũng thành phường 12; khóm 3, 4 lập thành phường 13; khóm không ít người mua gánh, bán bưng, trồng rau… Theo 5, 6, 7 lập thành phường 14. thời gian, nhiều người nghèo khó từ nơi khác đến, họ cất nhà chòi trên bãi lầy, cỏ dại và ao sen, ao rau muống ở Ngày 14 tháng 2 năm 1987, thực hiện Quyết định số khoảng đất trống giữa phường đến đường Ba Tháng Hai. 33-QĐ/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng về “Điều chỉnh Khoảng năm 1940, một số bà con ở đường Hồng Thập Tự địa giới hành chính”, phường 14 được đổi tên là phường (nay là đường Nguyễn Thị Minh Khai) bị đuổi khỏi nhà, 11 gồm 6 khu phố và ổn định về hành chính, địa giới cho khỏi đất, do đời sống cơ cực, không có tiền thuê mướn đến nay và là một trong 15 đơn vị hành chính của quận 10 tiếp tục dời đến đây sinh sống. Thành phố Hồ Chí Minh. Từ 1954, cũng như một số địa bàn trong Thành phố, * khu vực phường 11 được bổ sung một nguồn dân di cư * * đáng kể. Đặc biệt, từ những năm 1960 trở đi, do cuộc
18«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«19 chiến tranh ngày càng ác liệt, với chính sách kìm kẹp, gom hiệu, quán ăn, những dãy phố sát nhau cùng những căn dân vào các ấp chiến lược của chế độ cũ, một bộ phận dân nhà bề thế dành riêng cho người ngoại quốc và những cư ở vùng ven, vùng chiến sự lần lượt về đây lánh nạn người giàu có. Những kẻ có quyền, có tiền đã giành hết và định cư lâu dài. Người dân sống lâu năm tại phường những vị trí thuận lợi. Muốn hiểu con người phường 11, cho biết, mãi đến năm 1960, những ao sen, đất trũng mới phải đi vào chiều sâu, đi vào cuộc sống của người dân lao được san lấp bằng đất rác, đất đỏ. động trong những hẻm phố. Đất này, do bước chân những Từ đường Cao Thắng đến đường Nguyễn Thượng người lao động nghèo đến lập nghiệp đầu tiên nhưng Hiền, chính quyền Sài Gòn xây dựng một doanh trại chính người nghèo lại bị dồn vào phía sau. Đi đôi với sự Quân Tiếp vụ và xây dựng khu nhà ở của sĩ quan trên phát triển đô thị bấy giờ là sự tăng lên của tình trạng bất đường Nguyễn Thượng Hiền và kéo theo khu gia binh công, phân hóa giàu nghèo. Nơi đây, như một tấm gương trong các con hẻm giữa đường Phan Thanh Giản và phản chiếu những mâu thuẫn của xã hội miền Nam trong đường Trần Quốc Toản. Nơi đây có Thủy đài gần đường thời kỳ Mỹ ngụy. Nguyễn Thượng Hiền và có vòi nước công cộng để người Đến ngày 30 tháng 4 năm 1975, dân số vùng đất nhỏ dân hứng nước gánh về nhà sử dụng. Tuy gần khu Quân hẹp nay là phường 11 đã lên đến 33.000 và 4.088 nóc gia3. Tiếp vụ, nhưng các xóm khu gia binh, dân cư đời sống Nhìn chung, cư dân sinh sống trên địa bàn phường khó khăn, sống dựa vào lương binh lính và buôn bán các 11 từ nhiều vùng khác nhau của cả nước về đây định cư, mặt hàng lấy ra từ Quân Tiếp vụ. cần cù lao động, giàu lòng yêu nước, nhân ái, biết đoàn kết Quá trình “Đô thị hóa” tăng dần từ khi nhà ở dọc các tương trợ lẫn nhau lúc tắt lửa, tối đèn, khi hoạn nạn đều đường Pétrus Ký, Phan Thanh Giản và Trần Quốc Toản có nhau. tăng lên2. Trong những năm giặc Mỹ chiếm đóng, những căn nhà bề thế được dành riêng cho bọn lính Mỹ, Thái III/ PHƯỜNG 11 NGÀY NAY Lan, Đại Hàn và những kẻ tài phiệt. Còn sâu vào trong các Đất lành chim đậu, hơn 35 năm sau ngày thống nhất hẻm, đằng sau những tòa nhà cao tầng là xóm nhà chen đất nước, cùng với sự phát triển về kinh tế – văn hóa của chúc của người dân lao động trong ngõ hẻm chật hẹp. Do quận, phường, người dân đến sinh sống nơi đây ngày một vậy, nếu nhìn vào bề ngoài mặt tiền đường Phan Thanh đông, cảnh quan, phố phường đã có nhiều thay đổi. Tiến Giản và đường Trần Quốc Toản xưa, chỉ thấy những cửa 3. Báo cáo tổng kết năm 1975 số 178/BC ngày 10 tháng 12 năm 1975 của Quận 2. Xem bảng phụ lục tên đường xưa và nay. ủy Quận 10.
20«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«21 trình phát triển lịch sử của phường 11 chính là từ công như thờ cúng tổ tiên. Hàng năm, những ngày lễ lớn của cuộc xây dựng, lao động cần cù, chăm chỉ của nhân dân các tôn giáo, tín ngưỡng đặc sắc mang tính văn hóa của phường. Đảng bộ và nhân dân trong phường đã cùng nhân dân phường như Phật Đản, Vu Lan báo hiếu, ngày nhau nỗ lực vượt mọi khó khăn, từng bước phát triển mồng một, ngày rằm, lễ Kỳ Yên, Giáng sinh,... cầu mong kinh tế, xây dựng hạ tầng cơ sở làm cho cảnh quan phố quốc thái dân an, nhà nhà sống ấm no, hạnh phúc đều phường ngày một khang trang. Chính quyền vững mạnh, được tổ chức. an ninh ổn định, đời sống vật chất, văn hóa, giáo dục, y tế Về sự nghiệp giáo dục của nhân dân ngày càng được cải thiện rõ rệt. Phường có ba trường công lập: Một trường Mầm Theo số liệu thống kê năm 2012, phường 11 có Non, một trường tiểu học, một trường Chuyên Biệt; có 10.893 nhân khẩu; trong đó, 4.876 nam và 6.017 nữ; với bốn trường dân lập: ba trường dạy ngoại ngữ, một trường khoảng 2.580 hộ. Số người trong độ tuổi lao động trên Nghiệp vụ du lịch; một chi nhánh trường Đại học Kinh tế 6.923 người, chiếm gần 62,8% dân số; tỷ lệ tăng dân số tự hoạt động trên địa bàn. nhiên bình quân hàng năm là 0,19%. Phường đã thực hiện tốt công tác giáo dục, đảm bảo Về thành phần dân tộc 100% trẻ 6 tuổi được vào lớp 1, nhiều năm liền được công Cư dân sinh sống trên địa bàn phường có 90% là người nhận đạt tiêu chí phổ cập cấp 1, 2, 3. Công tác khuyến Kinh (10.338 người), người Hoa chiếm tỷ lệ 5,1% (527 học được duy trì với việc xây dựng “Quỹ Bảo trợ học sinh người), còn lại là người Chăm (gần 100 người) và các dân nghèo”, chăm lo 100% chi phí học tập cho các cháu gia tộc khác. Các dân tộc sinh sống trên địa bàn phường luôn đình nghèo học tại trường tiểu học Điện Biên và học sinh mang truyền thống đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau. giỏi trong phường. Học sinh cấp trung học được chăm Về tôn giáo lo bằng các học bổng “Nguyễn Hữu Thọ” của Mặt trận Tổ quốc, “Nguyễn Thị Minh Khai” của Hội Phụ nữ; “Lê Địa bàn phường hiện nay có 06 cơ sở tín ngưỡng, tôn Văn Tám” của Đoàn Thanh niên; “Nguyễn Đức Cảnh” của giáo: Chùa Giác Minh, chùa Khánh Anh, chùa Long Hoa, Công đoàn; bình quân trên 50 học bổng/năm. Phường tổ chùa Phước Hải, Hội thánh Tin Lành, miếu Thành Hoàng chức khen thưởng học sinh giỏi các cấp bình quân là 330 Bổn Cảnh. Trong phường có 3.792 người theo đạo Phật, em/năm. 957 người theo đạo Công giáo, một số ít người theo đạo Tin Lành, đạo Cao Đài. Phần lớn nhân dân trong phường Về sự nghiệp y tế duy trì khá phổ biến tín ngưỡng dân gian, lễ nghi dân tộc Phường có một trạm Y tế và các phòng khám tư
22«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«23 nhân. Phường đã tổ chức thực hiện tốt các chương trình giấu cán bộ, một cơ sở Phật giáo và một hầm cất giấu vũ Y tế quốc gia về chăm sóc sức khỏe nhân dân, tiêm chủng khí bí mật để phục vụ chiến đấu Mậu Thân năm 19684. mở rộng, tiêm ngừa vacxin phòng chống dịch bệnh ở trẻ Tại phường có 4 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, 117 em, quản lý tốt các đối tượng bệnh xã hội, bệnh mãn tính, gia đình liệt sĩ cư ngụ. Từ sau năm 1975 đến nay, phường kịp thời dập tắt các điểm phát sinh dịch bệnh như sốt xuất chăm lo tốt các diện chính sách và ghi ơn những cán bộ huyết, cúm A/H1N1. Các cơ quan chức năng phối hợp rà chiến sĩ đã hy sinh xương máu vì sự nghiệp đấu tranh giải soát kiểm tra thực hiện các điều kiện vệ sinh an toàn thực phóng miền Nam thống nhất đất nước. phẩm, vệ sinh môi trường; thường xuyên tổ chức truyền thông, khám bệnh, phát thuốc miễn phí cho diện chính Hệ thống chính trị của phường sách, người cao tuổi, bình quân trên 400 lượt người/năm. Về tổ chức Đảng: Đảng bộ phường hiện có 221 đảng viên sinh hoạt tại 13 chi bộ: 6 Chi bộ khu phố, 1 Chi bộ Về sự nghiệp văn hóa Cơ quan, 1 Chi bộ Công an, 1 Chi bộ Quân sự, 3 Chi bộ Nhà Văn hóa phường hình thành từ năm 1984, theo trường học và 1 Chi bộ Hợp tác xã. Phường có 79 đảng phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm với tổng viên được trao Huy hiệu 30 – 60 năm tuổi Đảng, có 301 kinh phí là 229.300 đồng; sau đó, được xây dựng mới năm đảng viên đương chức đang sinh hoạt tại địa phương theo 2000 từ ngân sách. Thiết chế Nhà Văn hóa có tầm quan Quy định số 76-QĐ/TW của Bộ Chính trị. trọng đặc biệt đối với đời sống văn hóa, hội họp của nhân Về chính quyền: Ủy ban nhân dân phường có 33 cán dân; do vậy, được sự ủng hộ của các cơ quan, ban ngành, bộ nhân viên. Ban Chỉ huy Công an phường có 15 cán bộ doanh nghiệp, nhân dân trên địa bàn phường. Hoạt động chiến sĩ thường trực. Ban Chỉ huy Quân sự phường có 13 văn hóa, thể dục thể thao đa dạng, phong phú. Năm 2010, cán bộ chiến sĩ thường trực. Tại 6 khu phố có 6 Ban Điều phường được Thành phố công nhận là “Phường Văn hóa” hành với 18 thành viên, có Ban Điều hành 51 tổ dân phố giai đoạn (2007 – 2009). với 102 thành viên và 06 Ban vận động Khu dân cư văn hóa. Các địa chỉ đỏ - Mặt trận Tổ quốc phường có 31 thành viên, 6 Ban Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Công tác Mặt trận khu phố. đế quốc Mỹ xâm lược, địa bàn phường có 9 địa chỉ đỏ: ba địa chỉ nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng; hai cơ sở hội họp của sinh viên, học sinh; một nơi in tài liệu của phong 4. Quyết định xếp hạng Di tích quốc gia số 1288-VH/QĐ ngày 16 tháng 11 trào sinh viên học sinh; một nơi tiếp tế thuốc men và nuôi năm1988 của Bộ Văn hóa - Thông tin.
24«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«25 - Hội Liên hiệp Thanh niên phường có 239 hội viên; 16 Chi hội, CLB, đội nhóm. - Đoàn Thanh niên Cộng sản phường có 102 đoàn viên, với 11 chi đoàn: 6 chi đoàn khu phố, 1 chi đoàn Công an, 1 chi đoàn Dân quân tự vệ, 2 chi đoàn trường học, 1 chi đoàn cơ quan. PHAÀN THÖÙ NHAÁT - Hội Liên hiệp Phụ nữ phường có 722 hội viên, với ac 6 chi hội và 51 tổ hội. - Hội Cựu chiến binh phường có 139 hội viên, với ÑAÛNG VIEÂN VAØ NHAÂN DAÂN 06 chi hội. - Hội Người cao tuổi phường có 962 hội viên. VUØNG ÑAÁT PHÖÔØNG 11 - Hội Chữ thập đỏ phường có 504 hội viên. TRONG SÖÏ NGHIEÄP ÑAÁU TRANH - Nghiệp đoàn Tiểu thủ công nghiệp phường có 45 GIAØNH ÑOÄC LAÄP DAÂN TOÄC thành viên. (1930 - 1975) - Thanh tra nhân dân có 9 thành viên. Gắn với lịch sử hình thành và phát triển hơn 300 năm của Sài Gòn – Gia Định xưa, nay là Thành phố Hồ Chí Minh, có thể khẳng định: Công lao khai phá, xây dựng và giữ gìn vùng đất nay là phường 11 thuộc về nhân dân lao động yêu nước. Những thành quả ngày nay đều gắn liền với sự nỗ lực vượt bậc của nhiều thế hệ đồng bào cư trú, lao động tại phường. Cùng với Thành phố, nhân dân phường 11 đã trải qua những chặng đường lịch sử cách mạng đầy cam go, thử thách nhưng rất hào hùng và vô cùng vẻ vang.
26«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«27 CHÖÔNG I NHAÂN DAÂN VUØNG ÑAÁT PHÖÔØNG 11 TÖØ KHI COÙ ÑAÛNG ÑEÁN KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP (1930 - 1954) L ịch sử những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đã ghi nhận: Khi thực dân Pháp nổ súng chiếm thành Gia Định tháng 2 năm 1859, cùng với nhân dân Sài Gòn – Gia Định, những người dân nơi vùng đất nay là phường 11 thuộc quận 10 đã sát cánh cùng quân lính triều đình chiến đấu chống giặc ngoại xâm, gây nhiều khó khăn và làm chậm bước bước tiến của quân xâm lược. Lợi dụng sự bạc nhược của triều đình nhà Nguyễn, với ưu thế về vũ khí, đạn dược, thực dân Pháp lần lượt chiếm ba tỉnh miền Đông, rồi tiếp theo ba tỉnh miền Tây; nhưng những người dân nơi đây không cam chịu làm nô lệ, tiếp tục tham gia và ủng hộ các phong trào chống Pháp của các sĩ phu yêu nước như: Khởi nghĩa của cha con Trương Định – Trương Quyền (1859 – 1870); phong trào Hội kín của tổ chức Thiên Địa Hội do Phan Xích Long lãnh
28«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«29 đạo (1913 – 1916); đặc biệt là các hoạt động diễn thuyết và Từ khi thực dân Pháp chiếm đóng Sài Gòn, người tuyên truyền trên báo “Chuông rè” của tổ chức Thanh niên dân sinh sống tại vùng đất phường 11 thời kỳ đó đã liên Cao vọng Đảng do Nguyễn An Ninh tổ chức (1925 – 1926) tục đứng lên tham gia các phong trào chống Pháp của truyền bá tư tưởng Cộng sản vào tầng lớp trí thức, học sinh nhân dân thành phố. Song, do thiếu sự lãnh đạo của một nhằm “khôi phục và phát triển phong trào yêu nước ở Nam chính đảng nên các phong trào đều thất bại. Tuy chưa kỳ”, góp phần “chọn lọc, đào tạo, giới thiệu những người giành thắng lợi, nhưng các phong trào trên đã khẳng định yêu nước” để Đảng Cộng sản Việt Nam kết nạp sau này5. tinh thần yêu nước không chịu khuất phục quân xâm lược Những năm 20 đầu thế kỷ XX, xung quanh địa bàn của người dân vùng đất phường 11 lúc bây giờ. Đây chính phường hiện nay đã có nhiều nhà máy đi vào hoạt động là điều kiện thuận lợi để chủ nghĩa Mác – Lênin được như: nhà máy xay đá (gần sân vận động Thống Nhất, nay truyền bá và gieo những mầm cách mạng, chuẩn bị cho thuộc phường 6, quận 10), nhà máy Thuốc lá Côfát (góc việc thành lập các tổ chức Cộng sản về sau. Nguyễn Tri Phương – Hùng Vương), nhà máy Rượu bia (đường Nguyễn Chí Thanh phường 6, quận 10), đồn điền I/ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CÁCH MẠNG cao su và trại chăn nuôi trâu bò của Nhà chung (phường CỦA NHÂN DÂN VÙNG ĐẤT PHƯỜNG 11 TỪ KHI CÓ 14, quận 10),… tất yếu kéo theo sự ra đời của giai cấp công ĐẢNG ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM (1930 – 1945) nhân. Trong số những công nhân tại các nhà máy, đồn Năm 1911, từ thành phố Sài Gòn, người thanh niên điền, trại chăn nuôi này có những người là công nhân, yêu nước Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước, nhiều người có người thân, gia đình ở các xóm nghèo Ngã sớm tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lênin và ảnh hưởng của Bảy, Xóm Chùa, Xóm Cầu, Xóm Hai Mươi (phường 11 thắng lợi Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại năm 1917. ngày nay) cùng có chung cảnh ngộ bị thực dân Pháp và Cuối năm 1924, được sự giúp đỡ của Quốc tế Cộng tay sai bóc lột sức lao động. Đây là một trong những điều sản, với cương vị phụ trách Cục Phương Nam trong Bộ kiện để tổ chức Công hội bí mật – một tổ chức yêu nước Phương Đông của Quốc tế Cộng sản; tại Quảng Châu của người công nhân Tôn Đức Thắng ở Sài Gòn – Chợ (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc đã lập ra Hội Việt Nam Lớn và Gia Định phát huy ảnh hưởng theo khuynh hướng Cách mạng Thanh niên7 để tập hợp, huấn luyện những Cộng sản6. người yêu nước, giáo dục họ theo xu hướng Cộng sản, rồi 5. Nam bộ, Đất và Người – HKH LS TP.HCM – trang 1886 6. Trước năm 1922 Công hội có trụ sở tại đường Mayer, nay là đường Võ Thị Sáu 7. Còn gọi là Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội
30«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«31 đưa về nước hoạt động, gầy dựng cơ sở, chuẩn bị tiến tới Lớn được chỉ định có 5 đồng chí, do đồng chí Nguyễn thành lập một Đảng Cộng sản ở Việt Nam. Văn Lợi (Hữu Dũng) là Bí thư. Kể từ đây, cùng với quần Trước đòi hỏi bức xúc của tình hình, từ tháng 6 năm chúng nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn, nhân dân vùng đất 1929 đến tháng 1 năm 1930, ở Việt Nam đã có ba tổ chức Hộ 4 (phường 11) đã có sự lãnh đạo của Thành ủy Sài Gòn Cộng sản được thành lập và được hợp nhất thành Đảng – Chợ Lớn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Cộng sản Việt Nam ngày 03 tháng 02 năm 1930 tại Hương Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt lịch Cảng (Trung Quốc) dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn sử trọng đại của cách mạng Việt Nam, là kết quả tất yếu Ái Quốc. của sự kết hợp chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào Sau Hội nghị thành lập Đảng, đồng chí Châu Văn công nhân và phong trào yêu nước tại Việt Nam trong Liêm và đồng chí Nguyễn Thiệu là đại biểu của An Nam những năm 20 của thế kỷ XX. Nguyễn Ái Quốc là người Cộng sản Đảng được phân công về Nam kỳ để thống nhất có công đầu tiếp thu, truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào các tổ chức Đảng. Việt Nam; Người sáng lập ra Đảng, vạch ra cương lĩnh Tại Sài Gòn – Chợ Lớn, đồng chí Châu Văn Liêm và chính trị đầu tiên của Đảng – một cương lĩnh về cách đồng chí Nguyễn Thiệu đã cùng với các đồng chí trong mạng giải phóng dân tộc đúng đắn và sáng tạo, nhuần Ban lâm thời của An Nam Cộng sản Đảng và đồng chí nhuyễn về quan điểm giai cấp, thấm nhuần tính dân tộc Ngô Gia Tự đại diện cho Đông Dương Cộng sản Đảng tại và tính nhân văn. Nam kỳ bàn việc hợp nhất các tổ chức Cộng sản ở Nam Năm 1931, Xứ ủy giao nhiệm vụ cho Tổng Công hội Kỳ. Cuộc họp được tổ chức tại một xóm lao động ở Khánh tổ chức míttinh kỷ niệm ngày khởi nghĩa Yên Bái vào ngày Hội và Ban lâm thời cấp ủy (Xứ ủy) của Đảng Cộng sản 08 tháng 02 năm 1931 tại địa điểm gần sân banh đường Việt Nam ở Nam kỳ được thành lập do đồng chí Ngô Gia Mayer (nay là đường Võ Thị Sáu). Để bảo vệ cán bộ diễn Tự làm Bí thư, trụ sở của Xứ ủy đặt tại đường Kitchenes thuyết, Lý Tự Trọng đã bắn gục cò Legra, anh bị bắt và bị (nay là góc đường Nguyễn Thái Học và Phạm Ngũ Lão, chúng thi hành án tử hình sau đó. Sau sự kiện này, bọn Quận 1). Pháp và tay sai tăng cường lùng sục, tìm bắt các đồng chí Được sự chỉ đạo của Xứ ủy, việc hợp nhất các tổ trong lãnh đạo Trung ương, Xứ ủy và Thành ủy. Phong chức Cộng sản và thành lập các chi bộ mới của Đảng bộ trào cách mạng tạm thời lắng xuống, tuy nhiên nhiều cơ Sài Gòn – Chợ Lớn được thực hiện trong tháng 3 năm sở cách mạng vẫn được giữ vững, là chỗ dựa tin cậy của 1930. Ban Chấp ủy lâm thời của Đảng bộ Sài Gòn – Chợ Đảng để xây dựng phong trào.
32«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«33 Do là vùng đất trũng, hoang vắng, dân thưa thớt, Năm 1936, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy, thành chưa thuận lợi cho việc tập trung hội họp, đặt văn phòng phố Sài Gòn nổi lên phong trào Đông Dương Đại hội bằng nên từ khi Đảng ra đời đến năm 1933 – 1934, vùng đất việc thành lập các Ủy ban Hành động rộng khắp trong các nay là Phường 11 chưa có tổ chức cơ sở Đảng. Tuy nhiên, xí nghiệp, công sở, các tổ chức ngành nghề. Tại Hộ 4, Ủy mang tính chất là vùng đệm giữa Sài Gòn và Chợ Lớn, ban Hành động đã tập hợp các tầng lớp nhân dân, cử đại Xóm Ngã Bảy là nơi đi lại, dừng chân để tuyên truyền, vận diện đi dự Đông Dương Đại hội. Nhận thấy phong trào động, xây dựng cơ sở cách mạng của lãnh đạo Xứ ủy như phát triển không có lợi cho sự cai trị, bọn thực dân Pháp Trương Văn Bang (1933), Trần Văn Giàu (1934). đã ra lệnh cấm nhân dân tụ họp, bắt một số thành viên thuộc các Ủy ban Hành động, tiến hành sa thải viên chức, Đến năm 1935, một sự kiện được ghi vào trang sử công nhân nếu tham gia các Ủy ban Hành động. Song, truyền thống của Hộ 4 nói chung và vùng đất Phường 11 phong trào đã lên cao, chúng không thể nào dập tắt được. nói riêng, đó là sự kiện Chi bộ Hộ 4 được thành lập do Chúng phải chuyển sang biện pháp xoa dịu bằng việc ban đồng chí Đoàn Công Hớn (Ba Có) là Bí thư. Từ đây, thông hành nghị định ngày 11 tháng 10 năm 1936 quy định thời qua cơ sở nòng cốt, các tổ chức đoàn thể, phong trào cách gian lao động của người làm thuê không quá 10 giờ/ngày, mạng vùng đất Phường 11 đã có sự lãnh đạo trực tiếp từ được nghỉ ngày chủ nhật, được nghỉ 10 ngày phép/năm, Chi bộ Hộ 4. cấm bắt đàn bà, trẻ em làm việc ban đêm. Năm 1936, cùng với sự lãnh đạo của chi bộ Đảng ở Ngày 01 tháng 01 năm 1937, khi Godart thuộc Đảng Hộ 4, vùng Ngã Bảy, Gò Soài (ngã tư Nguyễn Duy Dương cấp tiến, phái viên Chính phủ Pháp được cử sang điều – Bà Hạt) có thêm chi bộ ghép của đồng chí Võ Thị Thìn; tra tình hình Đông Dương; Đảng ta đã chủ trương đưa chi bộ có cơ sở tại khu vực vườn Bà Lớn – Ngã Bảy, khu quần chúng xuống đường biểu dương lực lượng với khẩu Bàn Cờ, hãng thuốc lá Côfát; đây là tổ chức cơ sở Đảng hiệu “Toàn xá tù chính trị, bỏ thuế thân, tự do nghiệp đường phố đầu tiên hoạt động ở Hộ 10 và một phần Hộ đoàn, tự do ngôn luận”. Nhân dân các khu vực Ngã Bảy, 4. Cả hai chi bộ đã chỉ đạo lập các hội Ái Hữu, hội Tương Xóm Giếng, chợ Hai Mươi thuộc Hộ 4 đã tham gia cuộc tế để tập hợp quần chúng trong các hội: thợ may, thợ cắt xuống đường của hàng chục ngàn người dân thành phố tóc, thợ mộc,… để phát triển hội viên trong các chợ, xóm kéo ra bến cảng Sài Gòn để gặp Godart đưa yêu sách. lao động; tuyên truyền để hội viên nhận rõ lòng căm thù Cuộc “tiếp đón” Godart của chính quyền thuộc địa Pháp giặc ngoại xâm, tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam, đã biến thành cuộc biểu dương lực lượng của quần chúng đường lối cách mạng Việt Nam do Đảng lãnh đạo. nhân dân.
34«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«35 Qua cuộc vận động dân chủ Đông Dương, Đảng bộ nghĩa với khí thế mạnh mẽ, phá tan bộ máy kìm kẹp tại thành phố đã đẩy mạnh các hoạt động nửa hợp pháp, hợp nhiều nơi của giặc Pháp và tay sai. pháp; nửa công khai, công khai kết hợp với hoạt động bí Tại Hộ 4, các cơ sở cách mạng cùng với nhân dân mật và đưa ra nhiều hình thức tổ chức, phương pháp hoạt vùng Ngã Bảy, Bàn Cờ sẽ phối hợp với lực lượng ta từ Phú động thích hợp, đáp ứng được tình hình thực tiễn và nhu Thọ Hòa, Tân Sơn Nhì, Hộ 6 đến giờ qui định sẽ chiếm cầu nguyện vọng của người dân. Trong thắng lợi chung thành Ô-Ma nhưng kế hoạch không thành vì lệnh khởi đó có sự góp sức, tham gia của người dân tại địa bàn nay nghĩa đã bị lộ, số binh lính người Việt được ta vận động là Phường 11. làm nội ứng bị chúng quản thúc, thu vũ khí. Các mũi khác Tháng 9 năm 1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai đưa lực lượng vào thành phố nhưng không thấy súng lệnh bùng nổ. Một năm sau Phát xít Nhật kéo quân vào chiếm nổ theo kế hoạch đã cho lực lượng rút lui, cuộc khởi nghĩa Đông Dương. Thực dân Pháp đầu hàng Nhật đã tác động ở nội thành không nổ ra. Do khởi nghĩa chưa đúng thời lớn đến tình hình cách mạng Việt Nam. cơ, lại bị lộ nên nhiều đồng chí lãnh đạo của Trung ương, Thành ủy bị bắt, bị giết như đồng chí Phan Đăng Lưu, Tháng 11 năm 1939, Hội nghị Trung ương Đảng lần Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Hữu Tiến,… các cơ sở 6 họp tại xã Tân Thới Nhất, huyện Hóc Môn, tỉnh Gia bị tổn thất khá nặng. Cùng với khởi nghĩa Bắc Sơn (Thái Định đã chỉ đạo chuyển hướng chiến lược hoạt động cách Nguyên), Đô Lương (Nghệ An), khởi nghĩa ở Nam Kỳ mạng, thay đổi phương pháp cách mạng và thành lập “Mặt đã làm bọn thống trị và tay sai rúng động, hoảng loạn, là trận Thống nhất Dân tộc Phản đế Đông Dương”. pháo lệnh báo hiệu khởi nghĩa toàn quốc sẽ nổ ra. Tháng 7 năm 1940, tại xã Tân Hưng, huyện Châu Sau khởi nghĩa Nam Kỳ, thực dân Pháp tăng cường Thành, tỉnh Mỹ Tho; Xứ ủy họp Hội nghị thống nhất chủ khủng bố, đàn áp dã man đối với những người Cộng sản, trương khởi nghĩa, đề ra những nhiệm vụ cần thực hiện rất nhiều đảng viên bị Pháp bắt, tra tấn, xử bắn, bị đày đi trước mắt là: kiện toàn cơ quan lãnh đạo của Đảng ở các tù biệt giam tại các nhà tù thực dân Pháp tại Tà Lài, Bà Rá, cấp, đẩy mạnh phát triển các đoàn thể quần chúng trong Côn Đảo. Từ 1941 đến đầu năm 1945, Đảng bộ thành phố Mặt trận phản đế, tổ chức các đội du kích, chuẩn bị vũ khí gặp rất nhiều trở ngại khó khăn, các đảng viên còn lại phải và luyện tập quân sự, đẩy mạnh công tác vận động binh rút vào hoạt động bí mật tiếp tục xây dựng cơ sở trong sĩ địch. quần chúng nhân dân. Theo chỉ đạo của Xứ ủy, đêm 22 rạng ngày 23 tháng Giữa lúc cách mạng cả nước gặp khó khăn, tháng 02 11 năm 1940, toàn Nam Kỳ đã đồng loạt nổỉ dậy khởi năm 1941, đồng chí Nguyễn Ái Quốc sau 30 năm bôn ba
36«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«37 tìm đường cứu nước đã trở về Tổ quốc trực tiếp lãnh đạo Thanh niên Tiền phong tại thành phố đã phát triển lên tới cách mạng. Sau Hội nghị Trung ương Đảng tháng 5 năm 200.000 người và lan nhanh ra khắp Nam Bộ. 1941, Mặt trận Việt Minh ra đời, các Hội Cứu quốc được Dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Hộ 4, khu vực Ngã Bảy thành lập, phong trào và tổ chức Việt Minh lan rộng trong đội Thanh niên tiền phong do anh Đào Văn Quí, Trần cả nước. Tại Hộ 4, tổ chức Đảng dần hồi phục, các cơ sở Kiểm, Vũ Vương phụ trách được trang bị vài khẩu súng, cách mạng được củng cố, các Hội Cứu quốc được thành mác, gậy, dây thừng,… nhưng tinh thần luyện tập rất hăng lập đã vận động nhân dân tham gia Mặt trận Việt Minh để hái, sẵn sàng nhận nhiệm vụ. Ở các khu Xóm Giếng, chợ đánh Tây, đuổi Nhật. Hai Mươi, một số quần chúng tham gia Thanh niên tiền Ngày 09 tháng 3 năm 1945, Nhật đảo chính Pháp, phong khu Bàn Cờ, Vườn Chuối do đồng chí Nguyễn tạo nên sự khủng hoảng chính trị sâu sắc; đây là thời cơ có Văn Đông, Nguyễn Minh Toàn phụ trách đã thực hiện lợi nhưng cũng đầy thách thức của cách mạng Việt Nam. các nhiệm vụ rải truyền đơn, luyện tập quân sự, học cứu thương, tổ chức quyên góp tiền, lương thực thực phẩm. Tháng 5 năm 1945, Thành ủy Sài Gòn – Chợ Lớn được lập lại và tổ chức thành hai khu: Khu Sài Gòn và khu Ngày 15 tháng 8 năm 1945, được tin Nhật đầu hàng Chợ Lớn. Đảng bộ nhanh chóng nối liên lạc với các chi Đồng minh, Hội nghị Trung ương Đảng lần 8 và Đại hội bộ cơ sở để củng cố tổ chức. Nhằm tập hợp quần chúng, Quốc dân do Nguyễn Ái Quốc chủ trì ở Tân Trào đã quyết phát triển lực lượng; tháng 5 năm 1945, tổ chức Thanh định khởi nghĩa giành chính quyền. Một không khí tiền niên Tiền phong được thành lập, đứng đầu là Bác sĩ Phạm khởi nghĩa đã lan rộng khắp thành thị và nông thôn trong Ngọc Thạch. Phong trào phát triển nhanh hơn dự kiến, cả nước. không chỉ thu hút thanh niên mà còn có đông đảo các Ở Sài Gòn – Gia Định, Xứ ủy và Thành ủy đã tổ chức tầng lớp nhân dân tham gia như Phụ nữ Tiền phong, Phụ nhiều hội nghị để phân tích đánh giá tình hình và bàn kế lão Tiền phong, Thiếu niên Tiền phong,… Để lãnh đạo hoạch chuẩn bị mọi mặt cho khởi nghĩa. phong trào đi đúng hướng, Xứ ủy và Thành ủy bố trí đảng Ngày 19 tháng 8 năm 1945, tại vườn Bờ-Rô (sau viên, cán bộ cốt cán nắm những vị trí then chốt trong tổ 1954 là Công viên Tao Đàn, nay là Công viên Văn hóa chức Thanh niên Tiền phong. thành phố). Thanh niên tiền phong đã tập trung míttinh; Với tính quần chúng rộng rãi, hình thức linh hoạt; biểu dương lực lượng và tuyên thệ trung thành với Tổ chỉ sau hai tháng thành lập cùng sự hoạt động tích cực quốc; sau đó diễu hành trên nhiều đường phố, ca vang của các cán bộ, đảng viên, công đoàn viên, lực lượng những lời ca “Thanh niên ơi! Đứng lên đáp lời sông núi”
38«LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN PHƯỜNG 11, QUẬN 10 (1930 - 2010)«39 và hô vang các khẩu hiệu: “Hoan hô Việt Minh”. Trong lập chướng ngại vật trên đường Lý Thái Tổ, phục kích tốp cuộc biểu dương lực lượng này có một số thanh niên từ lính Pháp đi tuần tại Ngã Bảy, đồng thời cử đội viên phối các xóm nhỏ khu vực Ngã Bảy, Xóm Hai Mươi của Hộ 4. hợp với đội Thanh niên tiền phong của đồng chí Mười Thìn Hộ 10 tấn công địch ở bót Máy Đá, treo cờ ở Ngã Cũng trong ngày 19 tháng 8 năm 1945, tin khởi Bảy, hỗ trợ công nhân nổi dậy tiếp quản nhà máy rượu – nghĩa tại Hà Nội thành công đã tiếp thêm sức mạnh và sự bia. Chính quyền cách mạng lâm thời vùng Ngã Bảy được quyết tâm giành chính quyền của lãnh đạo và quần chúng thành lập, đồng chí Đoàn Văn Quý làm Chủ tịch. nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định. Sáng 25 tháng 8 năm 1945, người dân ở các xóm nhỏ Ngày 20 tháng 5 năm 1945, Mặt trận Việt Minh Ngã Bảy, Xóm Giếng, chợ Hai Mươi thuộc Hộ 4 đã cùng thành phố ra công khai, Thanh niên Tiền phong tuyên hơn 1 triệu người dân thành phố và các tỉnh lân cận kéo về bố đứng vào hàng ngũ Việt Minh. Sáng 23 tháng 8 năm dinh Đốc Lý (nay là Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí 1945, tin khởi nghĩa thắng lợi ở Tân An (Long An), Phát Minh) dự míttinh, diễu hành mừng khởi nghĩa thành công. xít Nhật không có phản ứng, Xứ ủy quyết định lấy đêm 24 sẽ khởi nghĩa ở Sài Gòn và sáng 25 sẽ tổ chức biểu tình vũ Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Sài trang biểu dương lực lượng của quần chúng nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định nói chung và nhân dân Hộ 4 Gòn – Chợ Lớn – Gia Định cùng các tỉnh lân cận. nói riêng (Phường 11) giành được là nhờ đường lối đúng đắn của Đảng, được Trung ương, Xứ ủy, Thành ủy chỉ đạo Trong những ngày này, không khí khởi nghĩa đã lan trực tiếp, kịp thời. Quần chúng nhân dân được rèn luyện, tỏa, thôi thúc đến từng gia đình, từng người. Trên địa bàn thử thách và có sự chuẩn bị tốt nên thời cơ đến, được lệnh phường lúc bấy giờ, Chi bộ Hộ 4 đã giao nhiệm vụ cho các là hưởng ứng nổi dậy đồng loạt để giành chính quyền. đội Thanh niên Tiền phong sẵn sàng chờ lệnh. Đó là kết quả của quá trình 15 năm vận động xây dựng Tối 24 tháng 5 năm 1945, giờ hành động đã đến; và phát triển lực lượng đi từ không đến có, từ số ít đến số tại Hộ 4, đồng chí Nguyễn Văn Đốp, đồng chí Nguyễn đông, vượt qua thăng trầm, không ngại hy sinh đổ máu Văn Vàng chỉ huy Thanh niên tiền phong cùng nhân dân mới có được thắng lợi. nổi dậy, treo cờ, rải truyền đơn, chiếm bót cảnh sát khu Với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, nhân dân vực Giếng Nước tại đường Testard (nay là đường Võ Văn vùng Hộ 4 (Phường 11) từ phận mất nước làm nô lệ trở Tần), sau đó lần lượt chiếm và treo cờ tại các trụ sở. Cùng thành người dân có chủ quyền quốc gia, được thế giới lúc, tại khu vực Ngã Bảy Chuồng Bò, đội Thanh niên tiền công nhận. Từ đây nhân dân vùng bước sang giai đoạn phong của đồng chí Đoàn Văn Quý, Trần Kiểm,Vũ Vương mới: kháng chiến để bảo vệ nền độc lập của nước nhà.