BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ CÔNG THƢƠNG
VIỆN NGHIÊN CỨU CHIẾN LƢỢC, CHÍNH SÁCH CÔNG THƢƠNG
LÊ THỊ MỸ NGỌC
GIẢI PHÁP THÍCH ỨNG HÀNG RÀO KỸ THUẬT TRONG
THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI HÀNG NÔNG SẢN XUẤT KHẨU SANG THỊ
TRƢỜNG HOA KỲ KHI VIỆT NAM THAM GIA TPP
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ CÔNG THƢƠNG
VIỆN NGHIÊN CỨU CHIẾN LƢỢC, CHÍNH SÁCH CÔNG THƢƠNG
LÊ THỊ MỸ NGỌC
GIẢI PHÁP THÍCH ỨNG HÀNG RÀO KỸ THUẬT TRONG
THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI HÀNG NÔNG SẢN XUẤT KHẨU SANG THỊ
TRƢỜNG HOA KỲ KHI VIỆT NAM THAM GIA TPP
Chuyên ngành: Kinh doanh Thƣơng mại
Mã số: 62.34.01.21
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
HD1. PGS. TS. Phạm Quang Thao
HD2. TS. Lƣu Khánh Cƣờng
HÀ NỘI - 2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án “Giải pháp thích ứng hàng rào kỹ thuật trong
thương mại đối với hàng nông sản xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ khi Việt
Nam tham gia TPP” công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các
kết quả nghiên cứu trong luận án do tôi tự thu thập, phân tích một cách khoa học,
phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và xu hƣớng hội nhập trên thế giới. Các kết quả
trong luận án này chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ bản nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận án
Lê Thị Mỹ Ngọc
ii
MỤC LỤC
PHN M ĐẦU ......................................................................................................... 1
1. Lý do lựa chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................... 4
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 4
5. Những đóng góp mới của đề tài ........................................................................ 10
6. Kết cấu của luận án ............................................................................................ 11
CHƢƠNG 1: TNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HC ĐÃ ĐƢỢC CÔNG
B LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CU ..................................................... 12
1.1 Tổng quan các đề tài trong nƣớc ..................................................................... 12
1.2 Tổng quan các đề tài nƣớc ngoài ..................................................................... 16
1.3 Những vấn đề còn tồn tại trong các nghiên cứu có liên quan và hƣớng nghiên
cứu của luận án ...................................................................................................... 19
CHƢƠNG 2: SỞ LUN V NG RÀO K THUT KH NĂNG
THÍCH NG VI HÀNG RÀO K THUẬT ĐỐI VI HÀNG NÔNG SN
TRONG THƢƠNG MẠI QUC T ........................................................................ 21
2.1 Khái niệm, phân loại và vai trò của hàng rào kỹ thuật trong thƣơng mại hàng
nông sản của nƣớc nhập khẩu ................................................................................ 21
2.1.1 Các khái nim có liên quan ................................................................................. 21
2.1.2 Các loi hàng rào k thuật trong thƣơng mại hàng nông sn .............................. 24
2.1.3 Vai trò ca hàng rào k thuật trong thƣơng mại hàng nông sn ......................... 28
2.2 Khái niệm, qui trình và phƣơng thức thích ứng hàng rào kỹ thuật trong thƣơng
mại đối với hàng nông sản xuất khẩu sang thị tờng nƣớc nhập khẩu ................ 31
2.2.1. Khái niệm và qui trình đảm bo thích ng vi hàng rào k thuật trong thƣơng
mi hàng nông sn của nƣớc nhp khu ....................................................................... 31
2.2.2. Phƣơng thức thích ng vi hàng rào k thuật trong thƣơng mại hàng nông sn
của nƣớc nhp khu ...................................................................................................... 33
2.3 Các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng thích ứng hàng rào kỹ thuật trong thƣơng
mại hàng nông sản của nƣớc nhập khẩu ................................................................ 35
2.3.1 Các yếu t bên trong doanh nghip xut khu .................................................... 35
2.3.2 Các yếu t bên ngoài ........................................................................................... 37
2.4 Kinh nghiệm của một số nƣớc trong việc thích ứng hàng rào kỹ thuật trong
thƣơng mại đối với hàng nông sản và bài học cho việt nam ................................. 39
2.4.1 Kinh nghim ca mt s nƣớc trên thế gii ........................................................ 39
2.4.2 Bài hc kinh nghim cho Vit Nam .................................................................... 51
CHƢƠNG 3: THỰC TRNG THÍCH NG HÀNG RÀO K THUT TRONG
THƢƠNG MẠI ĐỐI VI HÀNG NÔNG SN XUT KHU SANG TH
TRƢNG HOA K KHI VIT NAM THAM GIA TPP (CPTPP) ........................ 54
iii
3.1 Tổng quan hàng rào kỹ thuật trong thƣơng mại có liên quan đến quan hệ
thƣơng mại Việt Nam Hoa K .............................................................................. 54
3.1.1 Hàng rào k thuật trong thƣơng mại ca Hoa K đối vi hàng nông sn ........... 54
3.1.2 Các cam kết v hàng rào k thut trong Hiệp định thƣơng mại Vit Hoa K . 59
3.1.3 Các cam kết v hàng rào k thut trong TPP (CPTPP) ....................................... 60
3.1.4 Mức độ tƣơng đồng gia các cam kết v hàng rào k thut trong Hiệp định
thƣơng mại Vit Nam Hoa K, TPP(CPTPP) .............................................................. 61
3.2 Các nhân tố ảnh hƣởng đến khả năng thích ứng hàng rào k thuật trong
thƣơng mại của các doanh nghiệp xuất khẩu trong thời gian qua ......................... 63
3.2.1 Các chính sách h tr t phía nhà nƣớc .............................................................. 63
3.2.2 Các bin pháp h tr t phía các Hip hi ngành hàng ....................................... 68
3.3 Thực trạng xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam sang thị trƣờng Hoa Kỳ và
các nƣớc CPTPP .................................................................................................... 70
3.3.1 Kim ngch xut khu hàng nông sn ca Vit Nam sang Hoa K qua các năm . 70
3.3.2 Thy sn .............................................................................................................. 72
3.2.3 Nông sn .............................................................................................................. 74
3.2.4 Qu nhit đới ....................................................................................................... 81
3.2.5 Đánh giá chung về tình hình xut khu nông sn ca Vit Nam sang th trƣờng
Hoa K và các nƣớc CPTPP ......................................................................................... 83
3.4 Thực trạng khả năng thích ứng hàng rào kỹ thuật trong thƣơng mại đối với
hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu sang thị trƣờng Hoa K ................................ 86
3.4.1 Thc trng thích ứng các quy định ca Hoa K đối vi hàng nông sn nhp khu
...................................................................................................................................... 87
3.4.2 Thc trng áp dng các biện pháp tăng khả năng thích ứng vi hàng rào k thut
trong thƣơng mại ca Hoa K ...................................................................................... 94
3.4.3 Đánh giá thực trng kh năng thích ứng các quy định v hàng rào k thut trong
thƣơng mại ca Hoa K đối vi hàng nông sn ........................................................... 98
CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG GII PHÁP THÍCH NG VI HÀNG RÀO
K THUẬT TRONG THƢƠNG MẠI ĐI VI HÀNG NÔNG SN VIT NAM
XUT KHU SANG TH TRƢNG HOA K GN VI VIC THC HIN
CPTPP ..................................................................................................................... 108
4.1 Xu hƣớng áp dụng hàng rào kỹ thuật trong thƣơng mại hàng nông sản thế giới
và triển vọng xuất khẩu đối với Việt Nam .......................................................... 108
4.1.1 Xu hƣớng gia tăng hàng rào kỹ thuật trong thƣơng mại hàng nông sn thế gii
.................................................................................................................................... 108
4.1.2 Trin vng m rng th phn xut khu hàng nông sn trong thi gian ti ...... 114
4.2 Một số quan điểm và định hƣớng tăng khả năng thích ứng với hàng rào k
thuật trong thƣơng mại của Hoa K .................................................................... 116
4.2.1 Quan điểm của nhà nƣớc trong vic h tr doanh nghip xut khu tăng khả
năng thích ứng vi hàng rào k thuật trong thƣơng mại ca Hoa K ........................ 117
4.2.2 Định hƣớng tăng khả năng thích ứng vi hàng rào k thut ca Hoa K ......... 119