Giáo án luật so sánh - Bài 6

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

270
lượt xem 116
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lịch sử hình thành nhà nước và pháp luật Mỹ 1 Lịch sử hình thành nhà nước Mỹ 1.1 Qúa trình di dân từ châu Âu sang châu Mỹ Giai đoạn trước khi giành độc lập ( cuộc đại di dân thứ nhất của châu Âu : lúc La mã sụp đổ ) Qúa trình di dân từ châu Âu sang châu Mỹ bắt đầu từ khi Bồ đào nha tìm ra châu Mỹ, điển hình là Bồ đào nha,

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án luật so sánh - Bài 6

Baûn aùn phaûi ñöôïc coâng boá 3.4 Phöông thöùc vaän haønh cuûa aùn leä AÙn leä coù 2 phöông thöùc vaän haønh : theo chieàu ngang vaø theo chieàu doïc Theo chieàu doïc : aùn leä cuûa toøa aùn caáp treân seõ coù giaù trò raøng buoäc ñoái vôùi caùc toøa caáp döôùi . AÙn leä cuûa vieän nguyeân laõo coù giaù trò vôùi taát caû caùc toøa. AÙn leä cuûa toøa phuùc thaåm coù giaù trò vôùi taát caû caùc toøa caáp döôùi thuoäc quyeàn phuùc thaåm cuûa toøa naøy, tröø toøa hình söï. AÙn leä cuûa toøa caáp cao ( high of court ) coù giaù trò raøng buoäc ñoái vôùi taát caû caùc toøa caáp döôùi Theo chieàu ngang : laø vieäc toøa aùn bò raøng buoäc bôûi chính caùc aùn leä do mình ñaõ taïo ra ( hieän nay chæ toøa phuùc thaåm Anh vaän haønh theo chieàu ngang ) Ghi chuù : Myõ chæ coù theå vaän haønh theo chieàu doïc III Ngheà luaät taïi Anh Gíao trình ñaïi hoïc luaät Haø noäi Thaåm phaùn Luaät sö quan troïng do taát caû ñeàu xuaát phaùt töø luaät sö Phaân loaïi : Tröôùc 1990, bao goàm luaät sö baøo chöõa vaø luaät sö tö vaán taïo söï chuyeân moân hoùa cao nhöng quaù trình toá tuïng phöùc taïp, chi phí cao Quùa trình ñaøo taïo cuûa 2 loaïi luaät sö naøy cuõng khaùc nhau, chuù troïng ñeán kyõ naêng haønh ngheà Ñaøo taïo daïng ngheà keøm ngheà Ghi chuù Myõ khoâng phaân loaïi luaät sö Thaåm phaùn Myõ coù theå ñöôïc boå nhieäm töø caùc ñoái töôïng khaùc : giaùo sö, hoïc giaû … Ghi chuù Common law coù theå ñöôïc hieåu theo 5 nghóa “Luaät chung” ñöôïc aùp duïng treân toaøn nöôùc Anh, ñeå phaân bieät vôùi caùc taäp quaùn mang tính ñòa phöông ( 1066 – 1485 ) “Luaät” bao goàm common law duøng ñeå phaân bieät vôùi equity law “AÙn leä” bao goàm caû common law vaø equity law, ñeå phaân bieät vôùi luaät thaønh vaên “Toaøn boä heä thoáng phaùp luaät Anh”, bao goàm cuûa common law, equity law, luaät thaønh vaên, taäp quaùn … ñeå phaân bieät vôùi caùc heä thoáng phaùp luaät quoác gia khaùc treân theá giôùi “Heä thoáng phaùp luaät baét nguoàn töø thoâng luaät Anh” ñeå phaân bieät vôùi heä thoáng phaùp luaät chaâu AÂu luïc ñòa. Caâu hoûi So saùnh cô cheá baûo hieán cuûa Phaùp vaø Myõ Cô quan phuï traùch Vaên baûn qui ñònh Phaùp HP 1958 Thôøi ñieåm, haäu quaû, thôøi haïn, öu nhöôïc ñieåm, thaønh phaàn -------------------------------------------------------------------------- HEÄ THOÁNG PHAÙP LUAÄT MYÕ
I Lòch söû hình thaønh nhaø nöôùc vaø phaùp luaät Myõ 1 Lòch söû hình thaønh nhaø nöôùc Myõ 1.1 Quùa trình di daân töø chaâu AÂu sang chaâu Myõ Giai ñoaïn tröôùc khi giaønh ñoäc laäp ( cuoäc ñaïi di daân thöù nhaát cuûa chaâu AÂu : luùc La maõ suïp ñoå ) Quùa trình di daân töø chaâu AÂu sang chaâu Myõ baét ñaàu töø khi Boà ñaøo nha tìm ra chaâu Myõ, ñieån hình laø Boà ñaøo nha, Taây ban nha, Thuïy ñieån, Haø lan nhöng chuû yeáu cho muïc ñích khai thaùc taøi nguyeân nhö vaøng baïc. Anh laø nöôùc di cö muoän hôn, ñeán ñaàu 17 môùi hình thaønh khu di daân ñaàu tieân ( do vò trí ñòa lyù caùch bieät ) nhöng chính cuoäc di daân cuûa Anh môùi ñoùng vai troø quyeát ñònh cho vieäc ra ñôøi cuûa nhaø nöôùc vaø phaùp luaät Myõ Thaønh phaàn di daân oà aït cuûa Anh raát ña daïng, khoâng chæ ngöôøi thích phieâu löu vaø thôï thuyeàn nhö caùc quoác gia khaùc. Nguyeân nhaân laø • Veà kinh teá : cuoäc caùch maïng coâng nghieäp Anh dieãn ra daãn ñeán vieäc thieáu nguyeân lieäu cho ngaønh deät may ( boâng, loâng cöøu ) cuõng nhö thò tröôøng tieâu thuï cho caùc haøng hoùa saûn xuaát. Do vaäy chính phuû Anh toå chöùc caùc ñoaøn di daân sang chaâu Myõ ( traùnh hieän töôïng “ cöøu aên thòt ngöôøi “ taïo neân söï choáng ñoái ) • Veà chính trò : nhaø nöôùc Anh laø nhaø nöôùc phong kieán chuyeân cheá taäp quyeàn cao ñoä trong boái caûnh phong traøo Phuïc höng phaùt trieån, keát quaû caùch maïng tö saûn Anh bò phe baûo hoaøng giaønh laïi neân caùc luaät sö Anh phaûi di daân sang Myõ • Veà toân giaùo : lôïi duïng toân giaùo ( Thanh giaùo ) nhö 1 coâng cuï ñeå cai trò nhaân daân taâm lyù phaûn ñoái, di daân sang Myõ ñeå môû tröôøng hoïc truyeàn giaùo • Veà phaùp luaät : Thoâng luaät Anh gaëp khuûng hoaûng nghieâm troïng, haø khaéc hôn bao giôø heát. Veà daân söï, aùn leä khoâng ñieàu chænh ñöôïc caùc moái quan heä môùi cuûa neàn saûn xuaát tö baûn do chæ coù hình thöùc cheá taøi boài thöôøng. Veà hình söï, nhaø nöôùc Anh ñöa tuø nhaân sang Myõ ñeå ñi ñaøy. Vôùi nhöõng nguyeân nhaân treân thì ngöôøi Anh di daân quan chaâu Myõ vôùi soá löôïng lôùn thaønh phaàn da daïnng, nhöng ñeàu coù ñieåm chung laø baát maõn vôùi hoøang gia Anh, muoán thoaùt ly khoûi söï thoáng trò cuûa thoâng luaät Anh Di daân Anh daàn daàn hay ñoåi tính caùch, trôû neân thöïc duïng, luoân luoân thoûa thuaän Keát quaû cuûa quaù trình di daân : ñaàu theá kyû 18 ñaõ hình thaønh 13 khu thuoäc ñòa ñeàu ñaët döiôùi söï cai trò cuûa hoaøng gia Anh Ñaëc ñieåm cuûa caùc khu daân cö : Ñeàu ñaët döôùi döï baûo hoä cuûa hoaøng gia Anh veà chính trò phaùp luaät, kinh teá. Tuy nhieân söï cai trò naøy chæ mang tính giaùn tieáp do vò trí ñòa lyù xa xoâi, hoaøng gia Anh phaûi ñoái phoù vôùicaùc cuoäc noåi daäy cuûa nhaân daân trong nöôùc vaø phaûi lo môû roäng caùc cuoäc xaâm löôïc thuoäc ñòa neân ñaõ xao nhaõng trong vieäc cai trò chaâu Myõ. Lôïi duïng söï loûng leûo, ngöôøi Myõ coù ñieàu kieän chuyeån taûi nhöõng tö töôûng töï do daân chuû tieán boä vaøo phaùp luaät daãn ñeán söï tieáp thu coù choïn loïc thoâng luaät Anh Moái quan heä giöõa caùc khu daân cö Caùc khu daân cö toàn taïi nhö nhöõng quoác gia ñoäc laäp, haàu nhö khoâng coù moái lieân heä chaët cheõ naøo.
• Veà kinh teá : do ñieàu kieän töï nhieân khaùc nhau neân ñaëc thuø veà kinh teá khaùc nhau, moãi khu coù theá maïnh rieâng, chæ döïa vaøo quan heä mua baùn vôùi hoaøng gia Anh chöù khoâng coù trao ñoåi haøng hoùa giöõa caùc khu • Veà chính trò : moãi khu daân cö ñeàu thaønh laäp cho mình 1 cô quan quaûn lyù rieâng döïa vaøo vieäc baàu cöû. Tuy nhieân veà chính trò, moãi khu seõ coù 1 vieân thoáng söù do hoaøng gia Anh cöû ñeán. Thöïc teá thì cô quan quaûn lyù caùc khu ñeàu tìm moïi caùch laøm suy giaûm quyeàn löïc cuûa vieân thoáng söù vaø taêng cöôøng quyeàn löïc cuû amình • Veà phaùp luaät : caùc khu ñeàu coù hieán phaùp thaønh vaên, trong ñoù ghi nhaän caùc quyeàn töï do bình ñaúng cuaû nhaân daân, choáng laïi söï laïm duïng quyeàn löïc cuûa chính quyeàn Maëc duø quan heä vôùi hoaøng gia Anh loûng leûo nhöng Myõ vaãn chöa theå ñaáu tranh taùch ra khoûi Anh do coøn phaûi ñoái maët vôùi caùc theá löïc khaùc nhö caùc ñeá quoác khaùc ( Phaùp ), caùc thoå daân da ñoû. Hoï phaûi ñôïi ñeán khi neàn kinh teá phaùt trieån ñuû maïnh Cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp 1773 - 1783 Naêm 1774 ñaïi hoäi chaâu luïc laàn 1 dieãn ra, nhaèm caàu hoøa vôùi hoaøng gia Anh nhöng bò khöôùc töø. Naêm 1775 ñaïi hoäi chaâu luïc laàn 2 ñöôïc trieäu taäp, caùc ñaïi bieåu nhaát trí ñöùng leân tham chieán vôùi hoaøng gia Anh. Caùc khu daân cö ñaõ toå chöùc quaân söï choáng laïi Anh Naêm 1776 Myõ ñôn phöông ra tuyeân boá ñoäc laäp, thoaùt ly hoaøn toaøn khoûi Anh, ñaùnh daáu söï ly khai veà kinh teá, chính trò vaø caû phaùp luaät. Naêm 1777 baûn ñieàu leä lieân bang ñöôïc soaïn thaûo ñeå taïo cô sôû phaùp lyù cho chính phuû ra ñôøi töø ñaïi hoäi chaâu luïc laàn 2 toàn taïi. Tuy vaäy baûn ñieàu leä naøy coøn raát haïn cheá laøm cho chính phuû hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. Sau khi ñaáu tranh thaønh coâng, nhöõng nhöôïc ñieåm naøy môùi boäc loä ra roõ neùt, laøm phaùt sinh nhu caàu ra ñôøi hieán phaùp Naêm 1787, hieán phaùp Myõ ra ñôøi thay theá cho baûn ñieàu leä lieân bang xaùc ñònh nhaø nöôùc Myõ laø nhaø nöôùc lieân bang trong ñoù chính quyeàn lieân bang coù 1 soá quyeàn haïn cheá nhöng ñuû maïnh ñeå ñieàu tieát moái quan heä giöõa caùc bang vaø quyeàn löïc chuû yeáu vaãn thuoäc veà caùc bang Keát luaän Ngöôøi Myõ coù nguoàn goác chuû yeáu töø ngöôøi Anh. Caùc khu daân cö treân Baéc Myõ laø thuoäc ñòa cuûa Anh. Phaùp luaät Myõ coù nguoàn goác töø thoâng luaät Anh, nhöng laø söï tieáp thu coù choïn loïc Yeáu toá lieân bang vaø yeáu toá thoâng luaät khieán cho phaùp luaät Myõ khaùc bieät vôùi haàu heát caùc neàn phaùp luaät khaùc treân theá giôùi 2 Lòch söû hình thaønh phaùp luaät Myõ Tröôùc 1776, phaùp luaät Myõ tieáp thu coù choïn loïc thoâng luaät Anh Phaùp luaät Myõ baét nguoàn töø thoâng luaät Anh, do ngöôøi Myõ coù nguoàn goác chuû yeáu töø ngöôøi Anh + do 13 khu daân cö ñeàu laø thuoäc ñòa Anh vaø hoaøng gia Anh tuyeân boá laø thoâng luaät Anh phaûi ñöôïc aùp duïng treân nhöõng thuoäc ñòa naøy Tuy vaäy trong thôøi gian ñaàu, thoâng luaät Anh chöa coù aûnh höôûng nhieàu do khoâng coù ñuû caùc ñieàu kieän cho söï phaùt trieån cuûa thoâng luaät ( heä thoáng toøa aùn taäp trung + ñoäi nguõ luaät sö + caùc söu taäp aùn leä ) vaø Myõ khoâng thích aùp duïng phaùp luaät Anh. Sau naøy khi kinh teá phaùt trieån, thì caùi nhìn cuûa Myõ ñoái vôùi thoâng luaät Anh daàn daàn thay ñoåi vaø baét ñaàu tieáp thu thoâng luaät Anh nhöng coù choïn loïc. Nguyeân nhaân laø :
hoaøng gia Anh cho pheùp chæ aùp duïng nhöõng qui phaïm phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa thuoäc ñòa + kinh teá Myõ ñang phaùt trieån leân neàn saûn xuaát tö baûn, khoâng phuø hôïp vôùi thoâng luaät Anh thôøi phong kieán + tö töôûng ngöôøi daân Myõ khi ñaõ chöùng kieán nhöõng haïn cheá cuûa thoâng luaät Anh Sau 1776, phaùp luaät Myõ khoâng coøn tieáp thu choïn loïc nöõa maø chuyeån sang töï phaùt trieån hoaøn toaøn ñoäc laäp heä thoáng phaùp luaät cuûa mình döïa treân neàn taûng caùc phaùp luaät ñaõ tieáp thu tröôùc 1776 : toaøn boä 13 khu daân cö tuyeân boá töø choái aùp duïng thoâng luaät Anh töø 1776 ( khoâng söû duïng vieän cô maät Anh ñeå xeùt xöû nöõa + coâng taùc phaùp ñieån hoùa phaùt trieån, ra ñôøi haøng loaït ñaïo luaät thaønh vaên ). Ñaõ xuaát hieän quan ñieåm cho raèng Myõ seõ aùp duïng luaät thaønh vaên cuûa heä thoáng phaùp luaät chaâu AÂu luïc ñòa Nhöng cuoái cuøng, phaùp luaät Myõ phaûi “ôû laïi “ vôùi aùn leä : taát caû caùc bang, tröø bang Lousiana, ñeàu tuyeân boá duy trì thoâng luaät Anh ñaõ tieáp thu ñöôïc tröôùc 1776. Nguyeân nhaân : tieáng Anh vaø nguoàn goác Anh ñaõ khieán cho Myõ ôû laïi vôùi thoâng luaät Anh ( theå hieän tính ñoaøn keát cuûa ngöôøi Anh ) + taát caû caùc thaåm phaùn vaø luaät sö Myõ ñeàu ñöôïc ñaøo taïo töø neàn thoâng luaät ( khoù thay ñoåi thoùi quen laøm vieäc vôùi aùn leä ) 3 Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa heä thoáng phaùp luaät Myõ ( so saùnh vôùi Anh ) Caùc nguoàn cuûa phaùp luaät : aùn leä coù vò trí quan troïng nhaát so vôùi caùc loaïi nguoàn luaät khaùc nhö phaùp luaät thaønh vaên, taäp quaùn, hoïc thuyeát phaùp lyù Ñaëc tröng caáu truùc phaùp luaät Noùi ñeán heä thoáng phaùp luaät Myõ laø noùi ñeán 51 heä thoáng phaùp luaät bao goàm heä thoáng phaùp luaät lieân bang + heä thoáng phaùp luaät cuûa 50 bang ( trong khi ñoù, Anh chæ coù 1 heä thoáng phaùp luaät ). Nguyeân nhaân : do chính theå nhaø nöôùc lieân bang cuûa Myõ ñöôïc xaùc laäp treân hieán phaùp 1787 vaø baûn hieán phaùp naøy ñaõ trao cho nhaø nöôùc lieân bang 1 soá thaåm quyeàn haïn cheá ( khoâng ñöôïc giaûi thích roäng ) nhöng ñuû maïnh ñeå coù theå ñieàu chænh ñöôïc moái quan heä giöõa caùc bang vaø quan heä giöõa Myõ vôùi nöôùc ngoaøi. Quyeàn löïc chuû yeáu vaãn thuoäc veà caùc bang, trong ñoù coù thaåm quyeàn ban haønh phaùp luaät trong nhöõng lónh vöïc maø hieán phaùp chöa qui ñònh Tuy vaäy caùc heä thoáng phaùp luaät vaãn coù “maãu soá chung” taïo ra söï thoáng nhaát cuûa heä thoáng phaùp luaät Myõ. Nguyeân nhaân : • Do phaùp luaät caùc bang ñeàu baét nguoàn töø thoâng luaät Anh • Do chính söï ñònh khung cuûa phaùp luaät lieân bang ñoái vôùi phaùp luaät cuûa caùc bang : phaùp luaät cuûa caùc bang phaûi tuaân theo hieán phaùp vaø phaùp luaät lieân bang. Nhöõng lónh vöïc maø hieán phaùp khoâng trao thaåm quyeàn laäp phaùp cho lieân bang thì nhaø nöôùc lieân bang vaãn coù theå duøng chính saùch ñeå ñònh höôùng caùc bang ban haønh qui ñònh phaùp luaät phuø hôïp vôùi yù muoán cuûa lieân bang ( Ví duï : lieân bang vieän trôï taøi chính cho bang ñeå khuyeán khích vieäc aùp duïng ñaïo luaät môùi ) • Do chính cô quan laäp phaùp vaø cô quan tö phaùp cuûa bang. Veà phía cô quan laäp phaùp cuûa bang thöôøng coá gaéng ban haønh phaùp luaät cuûa mình khoâng quaù khaùc bieät vôùi 49 bang coøn laïi tröø tröôøng hôïp khoâng theå laøm khaùc ñöôïc nhaèm taïo ñieàu kieän cho coâgn daân giöõa caùc bang thuaän tieän laøm vieäc, qua laïi, sinh soáng vaø buoân baùn
• Caùc thaåm phaùn thöôøng hoïc hoûi phaùn quyeát cuûa caùc bang khaùc ñeå ñöôïc loøng daân mong ñöôïc baàu laïi cho nhieäm kyø môùi • Nhaø nöôùc lieân bang ban haønh caùc boä luaät maãu ( khoâng coù giaù trò nhö caùc boä luaät thaønh vaên cuûa heä thoáng phaùp luaät chaâu AÂu luïc ñòa ) chæ ñeå giuùp caùc bang tham khaûo aùp duïng. Ví duï : boä luaät hình söï ( chæ ñöôïc 25 bang thoâng qua do mang yeáu toá phaùp luaät coâng, theå hieän chuû quyeàn cuûa nhaø nöôùc ), boä luaät thöông maïi thoáng nhaát ( ñöôïc 49 bang thoâng qua, tröø Lousiana chæ thoâng qua 1 phaàn ) Tuy nhieân do ñieàu kieän kinh teá, xaõ hoäi, chính trò khoâng gioáng nhau neân khoâng coù heä thoáng phaùp luaät bang naøo hoaøn toaøn gioáng heät phaùp luaät cuûa nhau Chính vì söï khaùc nhau cuûa heä thoáng phaùp luaät caùc bang neân ñaõ daãn ñeán xung ñoät phaùp luaät trong noäi taïi cuûa Myõ. Khi coù xung ñoät phaùp luaät giöõa lieân bang vaø caùc bang, seõ aùp duïng phaùp luaät bang khi vuï vieäc chæ lieân quan ñeán bang, seõ aùp duïng phaùp luaät lieân bang khi vuï vieäc coù caùc yeáu toá lieân quan ñeán lieân bang Khi coù xung ñoät phaùp luaät giöõa caùc bang, Phaùp luaät caùc bang toaøn quyeàn qui ñònh luaät bang seõ aùp duïng. tuy vaäy phaùp luaät caùc bang qui ñònh raát khaùc nhau vaø caùc qui ñònh veà xung ñoät phaùp luaät thöôøng ñöôïc qui ñònh trong aùn leä , Hieán phaùp Myõ qui ñònh caùc bang phaûi tuaân thuû baûn aùn quyeát ñònh bang khaùc, nhöng phaùp luaät lieân bang seõ qui ñònh ñieàu kieän ñeå baûn aùn quyeát ñònh cuûa bang naøy ñöôïc coâng nhaän vaø cho thi haønh ôû bang khaùc Caáu truùc nguoàn luaät AÙn leä Veà tyû troïng cuûa aùn leä so vôùi phaùp luaät thaønh vaên thì Myõ thaáp hôn Anh AÙn leä cuûa Myõ chæ vaän haønh theo chieàu doïc ( cho heä thoáng phaùp luaät lieân bang ) Nguyeân taéc stare decisis cuûa Myõ thì meàm deûo vaø linh hoaït hôn cuûa Anh : caùc thaåm phaùn coù quan ñieåm cho raèng keát quaû phaùn quyeát seõ phuï thuoäc vaøo chính saùch chung cuûa nhaø nöôùc, vaøo quan ñieåm caù nhaân cuûa thaåm phaùn xeùt xöû AÙn leä coù vai troø raát quan troïng trong vai troø giaûi thích hieán phaùp Myõ ( Hieán phaùp Myõ chæ coù 7 ñieàu vaø 27 tu chính aùn ) AÙn leä coù 2 loaïi AÙn leä lieân bang : taïo ra bôûi toøa aùn lieân bang khi xeùt xöû nhöõng vuï vieäc thuoäc thaåm quyeàn cuûa nhaø nöôùc lieân bang AÙn leä caùc bang do toøa aùn lieân bang taïo ra ( khi aùp duïng phaùp luaät cuûa bang ) do toøa aùn bang taïo ra cho vuï vieäc lieân quan ñeá thaåm quyeàn laäp phaùp cuûa bang vaø khoâng coù yeáu toá ña chuûng Phaùp luaät thaønh vaên Soá löôïng caùc vaên baûn phaùp luaät thaønh vaên cuûa Myõ ñoà soä hôn Anh ( do coù ñeán 50 nhaø nöôùc ) Hieán phaùp thaønh vaên laø ñaïo luaät toái cao cuûa Myõ maø phaùp luaät taát caû caùc bang phaûi tuaân thuû ( trong khi ñoù hieán phaùp Anh laø hieán phaùp baát thaønh vaên, naèm raûi raùc ôû nhieàu vaên baûn, khoâng coù giaù trò phaùp luaät cao nhaát ) Phaïm vi phaùp ñieån hoùa cuûa Myõ roäng raõi hôn Anh : moãi bang ñeàu coù vaøi boä luaät thaønh vaên
II Hieán phaùp Myõ Nguyeân nhaân soaïn thaûo ( hoaøn caûnh ra ñôøi ) 1783 Myõ giaønh ñöôïc ñoäc laäp töø Anh, nhöng laâm vaøo khuûng hoaûng traàm troïng vaø ñoái dieän vôùi nguy cô bò tan raõ do • Veà kinh teá : bò toån thaát naëng neà veà kinh teá ( giao thöông buoân baùn vôùi nöôùc ngoaøi bò caét ñöùt ), tình traïng laïm phaùt naëng neà xaûy ra ( moãi bang coù ñoàng tieàn rieâng, heä thoáng ño löôøng rieâng ) buoân baùn giöõa caùc bang trì treä ( haï taàng giao thoâng keùm, chuû tröông haïn cheá buoân baùn giöõa caùc bang , caùc bang khoâng tuaân theo caùc chính saùch cuûa nhaø nöôùc lieân bang nhaèm khoâi phuïc kinh teá ) • Veà chính trò : ngöôøi daân maát loøng tin vaøo nhaø nöôùc caùc bang vaø lieân bang ( nhaø nöôùc lieân bang muoán öu ñaõi thöông beänh binh nhöng caùc bang khoâng tuaân theo ). ÔÛ caùc bang xuaát hieän xu höôùng giaûi taùn nhaø nöôùc lieân bang, 1 soá bang töï tuyeån moä quaân ñoäi, töï tieán haønh kyù keát vôùi nöôùc ngoaøi • Veà phaùp luaät : ñieàu leä lieân bang hieän haønh laøm cho nhaø nöôùc lieân bang “queø quaët” ( khoâng coù quyeàn thu thueá hay quyeàn xeùt xöû, quoác hoäi chæ hoïp 1 laàn 1 naêm ) phaùt sinh nhu caàu phaûi söûa ñoåi ñieàu leä lieân bang. Baûng ñieàu leä l lieân bang khoâng taïo ra cô sôû phaùp lyù vöõng chaéc cho söï toàn taïi cuûa nhaø nöôùc lieân bang ra ñôøi töø ñaïi hoäi chaâu luïc laàn 2, do vaäy phaûi söûa ñoåi ñieàu leä taêng cöôøng quyeàn löïc cho nhaø nöôùc lieân bang nhöng vaãn phaûi ñaûm baûo quyeàn löïc cuûa caùc bang Yeâu caàu böùc thieát naøy cuûa tình hình ñaõ laøm troïng taâm cuûa hieán phaùp Myõ khaùc haún vôùi caùc hieán phaùp khaùc treân theá giôùi, chæ taäp trung vaøo toå chöùc boä maùy nhaø nöôùc vaø phaân chia quyeàn löïc Dieãn bieán cuûa quaù trình soaïn thaûo Laø quaù trình thoûa hieäp veà chính trò Noäi dung cuûa hieán phaùp Toå chöùc boä maùy nhaø nöôùc Toå chöùc theo nguyeân taéc tam quyeàn phaân laäp vaø kieàm cheá ñoái troïng : quyeàn löïc nhaø nöôùc ñöôïc phaân chia ra 3 nhaùnh laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp vaø phaûi chòu söï kieåm soaùt laãn nhau ñeå traùnh hieän töôïng laïm quyeàn. Laäp phaùp : hieán phaùp trao cho nhaùnh laäp phaùp thaåm quyeàn ban haønh moïi ñaïo luaät caàn thieát ñeå thöïc hieän nhöõng quyeàn maø hieán phaùp trao cho nhaø nöôùc lieân bang. Nghò syõ do nhaân daân boå nhieäm qua baàu cöû, chæ bò baõi nhieäm bôûi 2/3 soá nghò syõ cuûa vieän mình boû phieáu, khoâng phaûi baùo caùo cho toång thoáng ) Toång thoáng coù quyeàn phuû quyeát döï thaûo luaät vaø traû laïi cho caùc vieän. Nhöng neáu 2/3 toång soá nghò syõ ñoàng thuaän bieåu quyeát thoâng qua thì phuû quyeát cuûa toång thoáng seõ khoâng coù giaù trò Toøa aùn toái cao Myõ coù theå tuyeân boá 1 ñaïo luaät ñaõ ban haønh laø vi hieán, nhöng phaûi coù giaûi thích chi tieát Haønh phaùp :
Myõ theo cheá ñoä coäng hoøa toång thoáng vôùi toång thoáng coù thöïc quyeàn nhaát treân theá giôùi . Hieán phaùp trao cho toång thoáng vaø noäi caùc quyeàn ñeå ñieàu haønh ñaát nöôùc : toång thoáng Myõ do ñaïi cöû tri baàu ra, ñöôïc toaøn quyeàn xaây döïng noäi caùc cuûa mình. Noäi caùc chæ chòu traùch nhieäm tröôùc toång thoáng maø thoâi Quoác hoäi coù quyeàn luaän toäi toång thoáng trong tröôøng hôïp phaûn quoác hay nhöõng toäi hieán phaùp qui ñònh Toøa aùn toái cao coù thaåm quyeàn tuyeân boá 1 haønh vi naøo ñoù cuûa toång thoáng hay noäi caùc laø vi hieán Tö phaùp : Hieán phaùp laäp ra toøa aùn toái cao vôùi thaåm quyeàn xeùt xöû cao nhaát. Thaåm phaùn coù quyeàn xeùt xöû ñoäc laäp, nhieäm kyø suoát ñôøi, löông chæ taêng Toång thoáng Myõ boå nhieäm thaåm phaùn toøa aùn toái cao Quoác hoäi ñaët ra qui cheá laøm vieäc cuûa toøa aùn Myõ tieáp thu thuyeát tam quyeàn phaân laäp cuûa Phaùp nhöng ñaõ saùng taïo naâng cao leân moät taàm caáp môùi vôùi nguyeân taéc kieàm cheá ñoái troïng Phaân chia quyeàn löïc giöõa nhaø nöôùc lieân bang vaø caùc bang Quyeàn löïc cuûa nhaø nöôùc lieân bang laø quyeàn löïc haïn cheá vaø khoâng ñöôïc giaûi thích roäng, quyeàn löïc chuû yeáu vaãn thuoäc veà caùc bang Trong lónh vöïc laäp phaùp, nhaø nöôùc lieân bang ñöôïc hieán phaùp trao cho thaåm quyeàn sau : Quyeàn thu thueá, quyeàn ñieàu tieát thöông maïi lieân bang, ñieàu tieát quan heä vôùi nöôùc ngoaøi vaø thoå daân da ñoû. Thaåm quyeàn nhaø nöôùc lieân bang ñöôïc qui ñònh taïi muïc 8 cuûa hieán phaùp. Khi ñoù vaãn chöa ñònh ra ranh giôùi roõ raøng ñeå phaân ñònh quyeàn löïc nhöng tu chính aùn 10 ñaõ xaùc ñònh ranh giôùi naøy nhö sau: Nhöõng quyeàn maø hieán phaùp khoâng trao cho nhaø nöôùc lieân bang thì thuoäc veà caùc bang vaø nhaân daân. Nhöng thöïc teá thì nhaø nöôùc lieân bang vaãn coù thaåm quyeàn laäp phaùp trong caùc lónh vöïc maø hieán phaùp khoâng trao cho lieân bang. Ngöôïc laïi nhaø nöôùc caùc bang vaãn coù thaåm quyeàn laäp phaùp trong caùc lónh vöïc maø hieán phaùp ñaõ trao cho nhaø nöôùc lieân bang • Nhaø nöôùc lieân bang coù thaåm quyeàn laäp phaùp trong caùc lónh vöïc ñaùng leõ thuoäc veà caùc bang baèng caùch lôïi duïng ñieàu khoaûn thöông maïi trong ñieàu 1 ñeå môû roäng thaåm quyeàn nhaø nöôùc lieân bang. Khaùi nieäm thöông maïi lieân bang ngaøy caøng môû roäng khoâng ngöøng, khoâng chæ bao goàm vieäc vaän chuyeån haøng hoùa maø bao goàm luoân caùc haønh vi coù theå aûnh höôûng ñeán thöông maïi lieân bang. Ví duï : qui ñònh giôø giaác laøm vieäc khoâng thoûa ñaùng, internet, moâi tröôøng … • Nhaø nöôùc bang coù thaåm quyeàn laäp phaùp trong caùc lónh vöïc ñaùng leõ thuoäc veà lieân bang trong tröôøng hôïp bang söû duïng thaåm quyeàn coøn laïi. Ví duï : lieân bang chæ qui ñònh chung, khung coøn bang seõ qui ñònh cuï theå; khi lieân bang söû duïng khoâng heát thaåm quyeàn hieán phaùp trao cho nhöng phaùp luaät bang seõ khoâng ñöôïc traùi phaùp luaät lieân bang vaø hieán phaùp Khi coù söï xung ñoät veà hieäu löïc phaùp lyù thì phaùp luaät lieân bang luoân luoân chieám öu theá ( ñieàu 6 cuûa hieán phaùp ) Trong lónh vöïc tö phaùp,
Thaåm quyeàn xeùt xöû chuû yeáu vaãn thuoäc veà toøa aùn bang. Nhöõng vuï vieäc daân söï thuoäc thaåm quyeàn xeùt xöû cuûa caû toøa aùn bang vaø toøa aùn lieân bang, bao goàm Vuï vieäc lieân quan ñeán dieãn giaûi hieán phaùp vaø caùc ñaïo luaät cuûa lieân bang. Toøa aùn toái cao cuûa lieân bang ñöôïc quyeàn xem xeùt laïi taát caû caùc vuï vieäc lieân quan ñeán vieäc dieãn giaûi phaùp luaät cuûa lieân bang. Vuï vieäc daân söï lieân quan ñeán yeáu toá ña chuûng : 1 beân trong quan heä laø ngöôøi nöôùc ngoaøi hay lieân quan ñeán coâng daân cuûa ít nhaát 2 bang khaùc nhau. Nhöng vuï vieäc tranh chaáp coù giaù trò treân USD75,000 môùi ñöôïc ñöa leân toøa lieân bang tröø caùc vieäc lieân quan baàu cöû, nhaäp tòch, tröøng caàu daân yù Caùc vuï vieäc hình söï thuoäc thaåm quyeàn xeùt xöû cuûa caû toøa aùn bang vaø toøa aùn lieân bang bao goàm caùc vuï aùn maø caû cô quan nhaø nöôùc caáp lieân bang vaø caáp bang ñeàu coù quyeàn khôûi toá Caùc vuï vieäc thuoäc ñoäc quyeàn xeùt xöû cuûa 1 toøa aùn Toøa aùn cuûa bang ñöôïc ñoäc quyeàn xeùt xöû ñoái vôùi vuï vieäc lieân quan ñeán phaùp luaät cuûa bang vaø thoûa maõn theâm ñieàu kieän laø taát caû caùc beân ñeàu phaûi laø coâng daân cuûa bang. Toøa aùn cuûa lieân bang coù thaåm quyeân chuyeân bieät lieân quan ñeán sôû höõu coâng nghieäp, thuû tuïc phaù saûn, tranh chaáp haøng haûi, khieáu kieän choáng laïi caùc cô quan haønh chính lieân bang Luaät aùp duïng taïi caùc toøa aùn Luaät toá tuïng thì khoâng phuï thuoäc vaøo vieäc toøa aùn thuï lyù vuï vieäc thuoäc thaåm quyeàn laäp phaùp cuûa caáp naøo. Luaät toá tuïng ñöôïc aùp duïng trong moïi tröôøng hôïp laø luaät toá tuïng cuûa chính toøa aùn xeùt xöû Luaät noäi dung : veà nguyeân taéc vuï vieäc thuoäc thaåm quyeàn laäp phaùp cuûa caáp naøo thì toøa aùn phaûi aùp duïng luaät noäi dung cuaû caáp ñoù. Neáu vuï vieäc tranh chaáp thuoäc thaåm quyeàn laäp phaùp cuûa caû bang vaø lieân bang thì toøa aùn phaûi aùp duïng phaùp luaät cuûa bang neáu vaán ñeà lieân quan ñeán bang vaø phaûi aùp duïng phaùp luaät cuûa lieân bang khi vuï tranh chaáp mang tính chaát xuyeân bang III Heä thoáng toøa aùn Myõ Heä thoáng toøa aùn Myõ bao goàm heä thoáng toøa aùn bang vaø heä thoáng toøa aùn lieân bang. Caùc bang ñöôïc toaøn quyeàn xaây döïng heä thoáng toøa aùn cuûa bang mình ( ¾ caùc bang töông töï lieân bang ) Bao goàm 3 caáp : Sô thaåm : toøa aùn lieân bang thieát laäp theo nguyeân taéc khu vöïc ( phuï thuoäc vaøo dieän tích, daân soá, vuï vieäc ) coù thaåm quyeàn vôùi haàu heát vuï vieäc thuoäc thaåm quyeàn toøa lieân bang, ngoaïi tröø vuï vieäc lieân quan ñeán ñaïi söù nöôùc ngoaøi thì seõ do chính toøa aùn toái cao sô thaåm Phuùc thaåm : bao goàm 13 toøa, moãi toøa phuï traùch 1 soá bang, coù thaåm quyeàn xeùt xöû caùc vuï vieäc chuyeån leân töø sô thaåm vaø phuùc thaåm caùc quyeát ñònh cuûa cô quan haønh chính lieân bang nhaèm kieåm tra vieäc giaûi thích hieán phaùp vaø phaùp luaät lieân bang cuûa caùc toøa sô thaåm vaø caùc cô quan haønh chính. Phaân loaïi vuï vieäc ñeå giaûi taûi coâng vieäc cho toøa aùn toái cao coù vai troø quan troïng nhaát trong vieäc taïo ra aùn leä vaø vieäc laäp ra chính saùch
1 Toøa aùn toái cao Myõ : Laø toøa aùn thöïc quyeàn maïnh nhaát treân theá giôùi, coù thaåm quyeàn Xeùt xöû sô thaåm laãn phuùc thaåm, Giaûi thích hieán phaùp, phaùp luaät lieân bnag Tuyeân boá ñaïo luaät naøo ñoù laø vi hieán Chöùc naêng xeùt xöû sô thaåm vaø phuùc thaåm • Sô thaåm : coù thaåm quyeàn ñoái vôùi caùc vuï vieäc do ñaïi söù nöôùc ngoaøi khôûi kieän, vuï aùn lieân quan tranh chaáp giöõa caùc bang veà laõnh thoå. Vì ñaây laø caáp xeùt xöû cao nhaát trong heä thoáng toøa aùn neân baûn aùn sô thaåm cuûa toøa naøy coù giaù trò chung thaåm, khoâng theå khaùng caùo khaùng nghò taïi baát kyø toøa naøo khaùc. • Phuùc thaåm : Tuy nhieân toøa toái cao thöôøng xeùt xöû phuùc thaåm vôùi tö caùch laø caáp phuùc thaåm cuoái cuøng trong heä thoáng tö phaùp Myõ. Bao goàm caùc khaùng caùo khaùng nghò chuyeån leân töø phuùc thaåm lieân bang, caùc phaùn quyeát chung thaåm cuûa toøa aùn bang traùi vôùi hieán phaùp hay phaùp luaät lieân bang Chöùc naêng giaûi thích hieán phaùp : Toái cao phaùp vieän laø cô quan coù tieáng noùi cuoái cuøng trong vieäc giaûi thích hieán phaùp, caùc ñaïo luaät lieân bang cuûa cô quan laäp phaùp vaø caùc ñieàu öôùc quoác teá. Chính thaåm quyeàn naøy ñaõ taïo neân danh tieáng vaø uy tiùn cuûa toái cao phaùp vieän. Chính nhôø chöùc naêng naøy maø nhöõng tö töôûng cô baûn cuûa hieán phaùp ñaõ ñöôïc cuï theå hoùa vaøo nhieàu lónh vuïc, nhaát laøø baûo veä quyeàn coâng daân, quyeàn con ngöôøi, choáng laïi söï laïm duïng quyeàn löïc cuûa nhaø nöôùc vaø goùp phaàn môû roäng thaåm quyeàn cuûa nhaø nöôùc lieân bang Myõ Chöùc naêng baûo hieán : vieäc tuyeân boá ñaïo luaät naøo ñoù cuûa quoác hoäi hay haønh vi naøo ñoù cuûa chính phuû laø vi hieán. Vieäc tuyeân boá ñaïo luaät vi hieán laø do chaùnh aùn John Massan saùng taïo ra, döïa vaøo thaåm quyeàn giaûi thích hieán phaùp IV Ngheà luaät vaø ñaøo taïo luaät Gíao trình ñaïi hoïc luaät Haø noäi Luaät sö Myõ : khoâng phaân chia thaønh luaät sö tö vaán vaø luaät sö baøo chöõa do Myõ nhaän thaáy yeáu ñieåm phöùc taïp, toán keùm cuûa vieäc phaân chia naøy + Ban ñaàu chæ coù 27 luaät sö di cö sang Myõ, haønh ngheà caû tö vaán vaø baøo chöõa neân hoï phaûi kieâm caû 2 chöùc naêng naøy Ñaøo taïo ngheà luaät cuûa Myõ gioáng Anh, nhaèm muïc ñích ñaøo taïo kyõ naêng ngheà. Nhöõng sinh vieân luaät phaûi coù ít nhaát 1 baèng cao ñaúng hay ñaïi hoïc. Vieäc ñaøo taïo luaät laø ôû caáp bang nhöng Myõ coù toå chöùc kyø thi tö phaùp chung haøng naêm ôû caáp lieân bang Moãi bang coù heä thoáng phaùp luaät khaùc nhau, ñöôïc ñaøo taïo khaùc nhau neân luaät sö hoïc ôû bang naøo thì chæ haønh ngheà ôû bang ñoù. Sau naøy caùc bang thoûa thuaän laø luaät sö ñaõ traûi qua moät thôøi gian haønh ngheà luaät sö ôû bang cuõ + vöôït qua kyø thi kieåm tra ôû bang môùi thì seõ ñöôïc haønh ngheà ôû bang môùi Thaåm phaùn coù theå ñöôïc boå nhieäm töø chính trò gia, giaùo sö luaät Myõ tieân tieán nhaát treân theá giôùi trong ñaøo taïo luaät do aùp duïng phöông phaùp Socrate : phaân tích döïa treân baûn aùn keát hôïp vôùi ñoái thoaïi