Giáo trình hình thành phân đoạn ứng dụng nguyên lý thị trường phát triển ở trình độ cao p1

Chia sẻ: Sdsdg Thyrty | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quá trình tiến hành cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ làm xuất hiện các thị trường mới Cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật lần thứ nhất là cuộc cách mạng kỹ thuật diễn ra vào nửa sau của thế kỉ XVIII. Cuộc cách mạng làm xuất hiện công cụ máy móc để thaythế công cụ thủ công. Đại công nghiệp máy móc đã dẫn đến sự biến đổi to lớn trong cơ cấu ngành nghề thúc đẩy sự phát triển to lớn của lực lượng sản xuất xã hội cũng như nền chính trị xã...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hình thành phân đoạn ứng dụng nguyên lý thị trường phát triển ở trình độ cao p1

Giáo trình hình thành phân đoạn ứng dụng nguyên lý thị trường phát triển ở trình độ cao A. më ®Çu LÞch sö nh©n lo¹i ®· chøng kiÕn nhiÒu m« h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Mçi m« h×nh ®ã lµ s¶n phÈm cña tr×nh ®é nhËn thøc nhÊt ®Þnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. Song hiÖn nay, m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng lµ mét m« h×nh kinh tÕ phæ biÕn vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. M« h×nh nµy kh«ng chØ ®îc ¸p dông ë c¸c níc t b¶n chñ nghÜa, mµ cßn ®îc ¸p dông ë c¸c níc ®i theo con ®êng x· héi chñ nghÜa. Nã ®îc vËn dông ë c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¶ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt Nam còng míi sö dông m« h×nh kinh tÕ nµy ®îc kho¶ng h¬n 15 n¨m nay. Vµ cã nh÷ng thµnh tùu mµ chóng ta ®· ®¹t ®îc còng nh cã nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng vÊn ®Ò gÆp ph¶i cÇn ®îc gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang m« h×nh kinh tÕ míi. §iÒu nµy rÊt ®¸ng ®îc quan t©m. Vµ hiÖn nay, chóng ta cÇn hiÓu râ vÒ t×nh h×nh kinh tÕ níc ta vµ t×nh h×nh kinh tÕ cña thÕ giíi. NhÊt lµ ®èi víi sinh viªn khi nghiªn cøu vÒ kinh tÕ th× ®Ò tµi nµy gióp cho chóng ta tr¶ lêi ®îc nh÷ng c©u hái: "Ph¶i ch¨ng mçi mét 1
quèc gia muèn cã ®îc t¨ng trëng kinh tÕ vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao, muèn s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm vËt chÊt cho x· héi th× nhÊt thiÕt ph¶i sö dông m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng ?", "V× sao m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng l¹i ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia?", "Kinh tÕ thÞ trêng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh thÕ nµo?", "Kinh tÕ thÞ trêng bao gåm nh÷ng nh©n tè nµo cÊu thµnh nªn vµ ho¹t ®éng cña nã ra sao?", "Bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam ra ®êi vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nã diÔn ra nh thÕ nµo?", "NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm g× gièng vµ kh¸c so víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi?", "C¸ch thøc mµ chóng ta sö dông kinh tÕ thÞ trêng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ?"… Hµng lo¹t nh÷ng c©u hái nµy sÏ lu«n xuÊt hiÖn khi chóng ta nghiªn cøu vÒ kinh tÕ. §Ò tµi nµy sÏ gióp cho chóng ta hiÓu ®îc thªm vÒ b¶n chÊt, tÝnh chÊt còng nh nguån gèc h×nh thµnh cña nÒn kinh tÕ . Ngoµi ra cßn gióp cho chóng ta biÕt thªm ®îc vÒ thùc tÕ, nh÷ng nh©n tè, nh÷ng quy luËt nµo t¸c ®éng ®Õn kinh tÕ thÞ trêng. §iÒu ®ã thùc sù bæ Ých vµ nã sÏ lu«n hç trî cho chóng ta trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ n©ng cao kiÕn thøc, tÝch luü ®îc cña b¶n th©n. Tõ ®ã gióp cho chóng ta cã ®îc c¸i 2
nh×n tæng qu¸t h¬n, thùc tÕ h¬n vµ nã dÇn h×nh thµnh cho chóng ta mét t duy ph©n tÝch l«gic vÒ nh÷ng hiÖn tîng kinh tÕ x· héi xÈy ra hiÖn nay. . §ã chÝnh lµ lý do mµ em chän ®Ò tµi nµy, ®Ò tµi: " Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam" b. néi dung I. nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ nÒn kinh tÕ thÞ trêng I.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng lµ g×? NÒn kinh tÕ ®îc coi nh mét hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ. Khi c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ ®Òu biÓu hiÖn qua mua - b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng( ngêi b¸n cÇn tiÒn, ngêi mua cÇn hµng vµ hä ph¶i gÆp nhau trªn thÞ trêng) th× nÒn kinh tÕ ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng 3
Kinh tÕ thÞ trêng lµ c¸ch tæ chøc nÒn kinh tÕ - x· héi trong ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ trêng vµ th¸i ®é c xö cña tõng thµnh viªn chñ thÓ kinh tÕ lµ híng vµo viÖc kiÕm lîi Ých cña chÝnh m×nh theo sù dÉn d¾t cña thÞ trêng Kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ hµng hãa ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, khi tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt xuÊt hiÖn ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸, c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt nh: ®Êt ®ai vµ tµi nguyªn, vèn b»ng tiÒn vµ vèn vËt chÊt, søc lao ®éng, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý, c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô t¹o ra, chÊt x¸m ®Òu lµ ®èi tîng mua b¸n, lµ hµng hãa Ngoµi ra khi nãi vÒ kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ thÞ trêng th× chóng ta cßn cã thªm hai quan ®iÓm kh¸c nhau n÷a ®îc ®a ra trong héi th¶o vÒ "kinh tÕ thÞ trêng vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa" do héi ®ång lý luËn trung ng tæ chøc: Mét lµ, xem "Kinh tÕ thÞ trêng lµ ph¬ng thøc vËn hµnh kinh tÕ lÊy thÞ trêng h×nh thµnh do trao ®æi vµ lu th«ng hµng hãa lµm ngêi ph©n phèi c¸c nguån lùc chñ yÕu; lÊy lîi Ých vËt chÊt, cung cÇu thÞ trêng vµ mua b¸n gi÷a hai bªn lµm c¬ chÕ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng kinh tÕ. 4
Nã lµ ph¬ng thøc tæ chøc vËn hµnh kinh tÕ - x· héi, kh«ng tèt mµ còng kh«ng xÊu. Tèt hay xÊu lµ do ngêi sö dông nã. Theo quan ®iÓm nµy, kinh tÕ thÞ trêng lµ vËt "trung tÝnh", lµ "c«ng nghÖ s¶n xuÊt" ai sö dông còng ®îc Hai lµ, xem "Kinh tÕ thÞ trêng " lµ mét lo¹i kinh tÕ - x· héi - chÝnh trÞ, nã in ®Ëm dÊu Ên cña lùc lîng x· héi lµm chñ thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét ph¹m trï ho¹t ®éng, cã chñ thÓ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®ã, cã sù t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng. Trong x· héi cã giai cÊp, chñ thÓ ho¹t ®éng trong kinh tÕ thÞ trêng kh«ng chØ ph¶i c¸ nh©n riªng lÎ, ®ã cßn lµ nh÷ng tËp ®oµn x· héi, nh÷ng giai cÊp. Sù t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng ®ã cã thÓ cã lîi cho ngêi nµy, tÇng líp hay giai cÊp nµy; cã h¹i cho tÇng líp, giai cÊp kh¸c Tãm l¹i: Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét trong nh÷ng ph¬ng thøc tån t¹i (ph¬ng thøc ho¹t ®éng) cña nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®îc biÓu hiÖn th«ng qua quan hÖ hµng ho¸ - thÞ trêng (tøc lµ mäi vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®Òu ®îc th«ng qua viÖc mua b¸n trªn thÞ trêng). Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ vµ v× thÕ nã hoµn toµn kh¸c víi kinh tÕ tù 5
nhiªn - lµ nÒn kinh tÕ quan hÖ díi d¹ng hiÖn vËt, cha cã trao ®æi. I.2. TÝnh quy luËt vµ sù h×nh thµnh kinh tÕ thÞ trêng Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh sau: I.2.1. Tæ chøc ph©n c«ng vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù ph©n chia lao ®éng x· héi ra c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c nhau, t¹o nªn sù chuyªn m«n ho¸ lao ®éng vµ theo ®ã lµ chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt thµnh nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau Do cã ph©n c«ng lao ®éng x· héi, mçi ngêi chØ s¶n xuÊt mét thø hoÆc mét vµi thø s¶n phÈm. Song nhu cÇu cña hä l¹i bao hµm nhiÒu thø kh¸c nhau, ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®ßi hái cÇn cã sù trao ®æi s¶n phÈm gi÷a hä víi nhau Tæ chøc x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë chç do ph©n c«ng lao ®éng x· héi, nªn s¶n phÈm cña ngêi nµy trë nªn cÇn thiÕt cho ngêi kh¸c, cÇu cho x· héi 6
Ph©n c«ng x· héi ngµy cµng s©u s¾c, chuyªn m«n ho¸, hiÖp t¸c ho¸ ngµy cµng t¨ng, mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh,c¸c vïng ngµy cµng chÆt chÏ. Tõ ®ã xo¸ bá tÝnh tù tóc, tù cÊp, b¶o thñ, tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ lao ®éng Sù ph©n c«ng lao ®éng diÔn ra trong néi bé ngµnh; trong c¸c ngµnh víi nhau Do sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc - c«ng nghÖ, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ph©n xëng, gi÷a c¸c c«ng ®o¹n trong néi bé xÝ nghiÖp ngµy cµng mËt thiÕt, tinh vi h¬n; hµng v¹n c«ng nh©n, c«ng tr×nh s, c¸c nhµ khoa häc ph¶i hiÖp ®ång thèng nhÊt, cïng nhau nç lùc míi lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt tiÕn hµnh tr«i ch¶y ®îc, ph¹m vi ph©n c«ng hîp t¸c ®· vît xa qu¸ tr×nh gia c«ng trùc tiÕp ®èi tîng lao ®éng, vµ trë thµnh qu¸ tr×nh toµn bé bao gåm nghiªn cøu khoa häc ph¸t minh s¸ng chÕ, thiÕt kÕ lËp ch¬ng tr×nh, tù ®éng ®iÒu khiÓn, sö lý th«ng tin, chÕ t¹o, b¶o dìng thiÕt bÞ….§ång thêi t×nh h×nh ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu nh÷ng xÝ nghiÖp kh¸c nhau cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, linh kiÖn, nguyªn liÖu, cßn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i chuyÓn nhanh ngay ®Õn nh÷ng thÞ trêng cã lîi ngµy cµng xa h¬n. §iÒu 7
®ã cho thÊy tÝch tô vµ tËp trung t b¶n cµng lín th× s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ngµy cµng x· héi ho¸ C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ sau chiÕn tranh ®· ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng x· héi t b¶n vµ chuyªn m«n ho¸ lªn ®Õn tr×nh ®é s©u réng cha tõng thÊy. H×nh thµnh sù ph©n c«ng gi÷a c¸c bé phËn lÊy thµnh qu¶ khoa häc lµm c¬ së, lµm cho chuyªn m«n ho¸ s¶n phÈm ngµy cµng s©u s¾c, h×nh thµnh chuyªn m«n ho¸ linh kiÖn, chuyªn m«n ho¸ c«ng nghÖ, chuyªn m«n ho¸ kü thuËt, b¶o dìng thiÕt bÞ vµ hËu cÇn s¶n xuÊt. Liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c xÝ nghiÖp ngµy cµng mËt thiÕt, lµm t¨ng cêng tÝnh phô thuéc lÉn nhau, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp c¸ biÖt hoµn toµn dung hîp thµnh mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thèng nhÊt Chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn th× quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c xÝ nghiÖp, c¸c khu vùc ngµy cµng mËt thiÕt, hiÖp t¸c trao ®æi th¬ng phÈm trªn thÞ trêng ph¸t triÓn thµnh quan hÖ hiÖp t¸c ngµy cµng bÒn v÷ng Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt trªn thÕ giíi còng më réng nhanh. Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, c¸c níc ngµy cµng liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, lÖ thuéc vµo nhau, sù giao lu t b¶n, trao ®æi mËu dÞch ngµy cµng phong phó. 8
I.2.2. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u t liÖu s¶n xuÊt Së h÷u lµ h×nh thøc x· héi lÞch sö nhÊt ®Þnh cña sù chiÕm h÷u C¸c h×nh thøc së h÷u: H×nh thøc ®Çu tiªn lµ c«ng h÷u, sau ®ã do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, cã s¶n phÈm d thõa, cã kÎ chiÕm lµm cña riªng, xuÊt hiÖn t h÷u. §ã lµ hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n thÓ hiÖn ë møc ®é, quy m« vµ ph¹m vi së h÷u kh¸c nhau, phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ lîi Ých cña chñ së h÷u chi phèi. Ch¼ng h¹n, c«ng h÷u thÓ hiÖn th«ng qua së h÷u cña nhµ níc, së h÷u toµn d©n, së h÷u t nh©n thÓ hiÖn ë t b¶n t h÷u lín, t h÷u nhá. Ngoµi ra cßn cã h×nh thøc së h÷u hçn hîp. Nã ph¸t sinh tÊt yÕu do yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt còng nh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ nãi chung ®ßi hái. §ång thêi, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu, lîi Ých ngµy cµng t¨ng vµ kh¾c phôc sù bÊt lùc, yÕu kÐm cña chñ thÓ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Së h÷u hçn hîp h×nh thµnh th«ng qua hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt tù nguyÖn, ph¸t hµnh mua b¸n cæ phiÕu Së h÷u nhµ níc: lµ h×nh thøc së h÷u mµ nhµ níc lµ ®¹i diÖn cho nh©n d©n së h÷u nh÷ng tµi nguyªn, tµi s¶n, nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ nh÷ng cña c¶i cña ®Êt 9
níc. Së h÷u nhµ níc nghÜa lµ nhµ níc lµ chñ së h÷u, cßn quyÒn sö dông giao cho c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ vµ c¸c c¸ nh©n ®Ó ph¸t triÓn mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt Së h÷u tËp thÓ: lµ së h÷u cña nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ (c¸ nh©n ngêi lao ®éng) tù nguyÖn tham gia. Së h÷u tËp thÓ biÓu hiÖn ë së h÷u tËp thÓ c¸c hîp t¸c x· trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, x©y dùng, vËn t¶i,…. ë c¸c nhãm, tæ, ®éi vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn Së h÷u hçn hîp: lµ h×nh thøc phï hîp, linh ho¹t vµ hiÖu qu¶ trong thêi k× qu¸ ®é. Mçi chñ thÓ cã thÓ tham gia mét hoÆc nhiÒu ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ, khi thÊy cã lîi Së h÷u t nh©n cña s¶n xuÊt nhá: lµ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cña b¶n th©n ngêi lao ®éng. Chñ thÓ cña së h÷u nµy lµ n«ng d©n, c¸ thÓ, thî thñ c«ng, tiÓu th¬ng. Hä võa lµ chñ së h÷u ®ång thêi lµ ngêi lao ®éng. ë quy m« vµ ph¹m vi réng h¬n lµ t h÷u cña tiÓu chñ, chñ trang tr¹i cã lao ®éng Së h÷u t nh©n t b¶n: lµ h×nh thøc së h÷u cña c¸c nhµ t b¶n vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ 10