Giáo trình Kinh tế lượng: Phần 1

Chia sẻ: Nguyệt Thượng Vô Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:148

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 của giáo trình Kinh tế lượng trình bày những nội dung chính sau: Chương 1 - Mô hình hồi quy hai biến, một vài ý tưởng cơ bản; Chương 2 - Mô hình hồi qui hai biến, ước lượng và kiểm định giả thiết; Chương 3 - Mở rộng mô hình hồi qui hai biến; Chương 4 - Mô hình hồi qui bội; Chương 5 - Hồi qui với biến giả; Chương 6 - Đa cộng tuyến;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kinh tế lượng: Phần 1

TRtioNG DA! HQC KINH T g TP Ho CHI MINH a KHOA TOAN — THONG Kt BO. MÔN TOAN KINH Tt e Gidp trinh KINH 11 LONG . Bien so?n: Ths Huang Ng9c Nhi)m (chi; bien) Ths Vii Thi Bich Lien - TS Nguyi n Thj Ng9c Thanli GVC Dian Thi Xrdin BInh Ths Ngô Thi Dieing Nam GV Nguyern Thanh Cd miX xuXT piiiN LAO DONG - XA HOI
ca),• net•deity °tut , Nicu nhtt kinh te- vi mii va kinh t6 vi mti mo ill sit van CIOng cud nn kinh tic (hi Kinh t6 lining cung dip cac plotting phap phan tich ve mat lu'prig m6i quan hO glib ctic chi lieu kinh tél ding vdi sq tzic (long qua Ii giaa cluing dqa treo cci sä các s6 lieu Ulu thap tit thtfc te: nhilm cling c6 them cac gill thin kinh tél tit d6 dint ra ale quy6t dinh thing thin kin. Tic nhieu nam nay, cling vai sit Oat tri6n cult may vi tinh, Kinh 16 losing dttpc zip- dung rOng nh trong kinh te- cling plot nhieu filth vile kluic. Gang vai tap chi Kinh tél Ming ciia hØi Kinh . t6 lining qu6c 16 a mat hien nhang stich gilo khoa cod clic tac gill n6i ti6ng teen tilt:5- gioi ye linh vilc nay. Trong sei do phdi ke de-n H. 'Mei] (Dai hoc Chicago), J. Johnston, Daniel, L Itubirkld ([hi hoc Califonia), D. Gujarati (Vien han lam quan sit Holt K9). Nhitng cu6n sach gizio khoa Kinh tél kiting do du'tic trinh hay biing corn; cu tiang ke wan va Ligon ngii (min hpc, chat che va c6 Pith k.hai quilt cao. Vi'ec sit dung ctic tai lieu tren d6 giat quy6t cat: viin de thoc te- deli vili nguliii lam Ong dung hoc vOi nhiing ngiRii moi Woe dati Om 'lieu kink 16 losing la Pict kilo khan. VI vy 1.6 bi) men 'loan kinh t6 hien moan cu6n "Giiio trinh Kinh tO Ming" vdi mut: 'Bch gitip clic ban sinh vien cac trtfClng dat hoc khici kinh tél, sinh vien cap hoc nghien eau, hoc tap va tim hieu ye men hoc nay. VOi mut: tieu áp dung dope cat: phu'Ong phap, cac me hlnlì kinh t6 lupng de phan du' bao cat: hien lusting kinh tél, V1 v(iy cuein sach datic vi6t thco - quail diem Ong dung. Veil noi dung xay thing mei hinh bleu din m6i quan he - giaa cat: chi lieu kinh tél, dm hieu 9 nglila ctla clic he se; hOi qui, u'Oc lining 1110 hinh WI kiem dinh dO tin cay am me hInh va tinh ben Ong cija no, phat hen va khac phijc cac hau qud n6u mo hinh vi pham Lie gill thia Cain slid) da thieu nhang va-n d6 c0 ban cOa kinh tél Itking. Met so- thi du trong giao tenth nay c6 sit dung cite s6 lieu aye lify trong cu6n "Basis Econometrics" ciia LIe gill Damodar N. Gujarati. 3
Mac du khi hien soar' chung toi c6 ggng chpn lpc cac tai lieu, cdc phu'Ong phdp, cach temh bay nhgm gifip cac ban dyc rim hidu mon hpc nay mYt each (It; dang, nhung chgc chgn khong tranh kheii thidu sot. Chung toi chdn thanh cam (In cac ban d8ng nghidp dA gopY, sCM chaa cho ban thao hoan chinh va mong mu6n nhan dove cdc kidn thing gop ciia clic ban dye gn xa dd cu6n sach nay cang có chit lacing t6t TP I-16 Chi Minh thang 10/2007 CAC TAC GIA
..71.htii quilt hickey eAu KHAI QuAT yE KINH TE LISONG "Kinh te-h4ing" dutfc dich tUs.che "Econometrics" c6 nghia la "Do luting kinh te ". Thuat nge nay do A. K Ragnar Frisch (Gido sit kinh tS hoc ngudi e Na Uy, dutic giai thuldng Nobel v'e kinh t6 nam 1969) sit dung Mn du tien vac) khoang nam 1930. Nam 1936, Tinbergen, nguth Ha Lan trinh bay tru'dc hOi crong kinh Ha Lan mOt mo hinh kinh t6 lu'ong du tien, m du cho mOt phuting pilaf) nghien cttu Rid' v phan tich kinh te . Nam 1937, Ong xay dking mOt s6 m6 e hinh [Ming til cho my.. Nam 1950, nha kinh t6 du'Oc giii thu'ang Nobel la Lawrance Klein dã dtta ra mOt so' m6 hinh mdi cho nu'dc My va tit do kinh t6 loong du'oc Oat (Hen tren pham vi toan th6gidi. , MOt s6 quan diem v kinh t6lOOng duck trinh bay tom tat nhtt sau: Kinh t6 la khoa hpc nghien thu nhgng yin (re thut nghiem cüa cac quy luat kinh t6. Kinh t6 locing vn dung th6ng ké Loan kei hOp vdi s6 lieu kinh t6 de tim ? ke t qua bang s6 ca nhfing m6 hinh Loan do nh3ng nha kinh t6 de xuit. e Kinh t6 Wong IA mot phusdng phap phan tich dinh hfQng cac va-n d kinh te dU'a vao viec van dung citing thdi 19 thuye va thulc te k6t hccp vdi cac e et e, . pluidng phap suy doan thich hop. Kinh t6 loong IA tiap hOp cac cong cu nham muc dich bao cac bieen s6 kinh t6. Tom lai, kinh t6 Wong IA mOt mon khoa hpc ye do luting cac m6i quan he kinh t6 din ra trong thkic te. Kinh t6 Wong ngAy nay IA so k6t hop gitia cac 19 thuy6t kinh t6 hien dai, thO ng ke than hpc va may vi tinh, nham dinh e lifting cac m6i quan h kinh t6, dkr -bap khã nang phat trien hay din bie en cüa cac hien tu'Ong kinh t6 va phan tich cac chinh sach kinh t6. Viec xay dung \fa Ai) dung mo hinh kinh tél Ming du'Oc hanh theo -cac-bu'dc.sau day: • 5
4-p1a trials _Kusft te itlyttg Neu va'n de 19 thuy6t can phan tich va cite gia thuy6t ye etc m6i quan he gifta etc bi6n kinh t6. Chang ham khi nghien cdu mal quan he giila mac tieu dung va thu nhap cUa cac 110 gia dthh. Theo kinh t6 h9c vi Eno ta có the neu gia thith: mut tieu dUng cüa cac h0 gia dinh có m6i quan he phi thuOc cimg chieu voi thu nhap kha dung ctia cac hi) gia dInh. Thi6t lap cdcmo hInh wan hoc de me tã quan he gala cac bi6n kinh tél thuy6t kinh t6 cho biet quy luat v6 m6i quan he giaa ale bi6n kinh 16, nhttng khong neu cu the clang ham. Kinh t6 hipng phiii vao etc hoc thuy6t kinh te de dinh clang ale me hInh cho ale trtaing hpp cu the. Ching ham khi nghien cult mal quan he giCta lacing cAu va gia etia ale loai hang, ta c6 the dung ham tuy6n tinh hoile ham phi tuy6n tinh d din ã m6i quan he nay. Gia siY ta chon clang tuy6n tinh thi me) hInh se 05 clang: D = a +bP Voi D là lacing du va P la gia cna loai hang do. a, 1) là de tham s6. D la bi6n phu thuOc hay con dupe gpi la bie.'n- can duo: gicii Mich. P IA bi6n dOc lap hay bilin gidi Mich. Thu [hap s6 lieu Kluft vdi me hInh kinh t6 clang teing quilt, ale mo hInh kinh 16 liking throe xay clang xullt phat tit s6 li4u thttc tel 'Prong th6ng kC Loan va kinh t6 ngtrOi ta phan Net s6 lieu ctia Wing the a sei liCu eila mtiu. s6 lieu elm t6ng the' la so lieu dm wan bi) ale deli Lacing ta nghien eau. s6 lieu milu là s6 t lieu ye mOt tAp hOp con eGa t6ng the. ni chi de nghien eau v nhu cAu cGa mOt loai hang hoa.nao dO, thl so' lieu teng thelà s6 lieu v lu'Ong hang h6a dude mua ca ale khach hang mua loai hang nay. Trong thac t6 ta thoang khong co diCiu kien d thu thap ale s6 liQu ena t6ng the ma chi thu [hap ale s6 liCu dill milu. tide lulcing etc tham s6 cGa m6 hInh. Cite laong nay la ale gut tri thac nghiem ella ale tham s6trong mo hInh. Chong khong nhang cho nhang gut tri bng s6 ma dm phai th6a man ale diu kien, etc tinh chift ma m6 hInh dOi h6i. D tide IttOng etc tham s6 , trong ale truting hop chin .gian, ta sit dung phtiOng phdp hInh pluidng ctre ti6u thOng thaiIng (OLS). Trong etc traeing hOp phac tap hcin ta phai sit dung etc phuting phap khtc. Chting han nhtt phtterng phap binh phuking eye tieu c6 trong s6, ptating phlip blith phuting cttc [A hat giai dodn.... S. Phan tichs kiem dinh mo hlnh: Dtja vao cat: 19 thuy6t kinh t6, kinh nghiem va cite Ughien eau tilt& day de phan tich, kiem dinh,ctic kett qua thu dupe co phi) _hpp 19 thuyeet kinh 16 va. dieu kien Ste t6 ella cda va-rt de thing
:Willi quell ill': ,Xiith bectirq nghien edit hay khOng. Oat hien mo hinh khong phth kip thl ta citre quay lai mot trong nhting bu'dc da neu ô treth tuy theo sai sot ciia m6 hInh do bu'dc nao. N6u sau khi pilau tich, kiem dinh ta k6t luan cluVc mo hinh la phi) help thi ta co the sir dung me nth de di/ bao vit dint ra cac guy& dinh. Neu vifign de can nghien vu CAC gia thuyet Thiet lap mo hlnh Thu chap, xi? 19 s6 ti4 hOc luVng ale tham s6 Phan tich, kiem dinh mo nth Kheiw, MO hInh u'dc ltictng có t6t khong cO Sit dung m6 hinh: Dui bao, ra quyet dinh /./:-Cac-birtic xay thing va áp dung m6 hInh kinh teAtrOng 7
Ohio truth abelt. Nog 6. Ne mo hinh phü hip vdi 19 thuy6t kinh t6 va didu kin thac t6 cüa va'n en nghien eau thi ta c6 thd sa dung mO hinh d6 city btio ctic chi tieu kinh t6 (da bao diem hoac cla bao khoang). Tit d6 du'a ra ale quy6t dinh nlihm xtty clang ale chinh sach, ale chi6n lticie phat tridn kinh td, xã het. Cac bit& neu ti-en c6 nhiem vu khtic nhau trong qua trinh phan tich met va'n d kinh to va chting dapc [hut hien theo met trinh tii nhtft dinh. e Tim ra ban cha't eüa va-n de kinh t6 kheing phat la mOt viec din Dian. VI vay, qua trinh tren phai du'iic thac hien nhieu Mn cho d6n khi tim du'dc met mo hinh Co thd minh h9a qua trinh xay clang va áp dung m6 hinh kinh t6 lu'Ong lAng sd do hinh 1.1 Qua trinh )(ay clang va sa dung mo hinh kinh t6 lu'Ong dOi hot phai cO skt hidu bi6t tru'dc tie'n la 'ale 19 thuy6t kinh t6, sau dO la nhang ki6n thac vd totin hpc n6i chung, 11 thuy6t xtic sun va th6ng kt., twin nOi rieng, cudi cimg 1 là cac phan mm chuye,n dung eGa kinh re: Cac k6t qua rut ra tit vi'ec -phan tich cac m6 hinh kinh t6 lapng cling dOi het phai clu'pc suy xet tit nhieu phia. ChAng hart cac tide hfçlng cho tha'y c6 m6i quan he nhan qua gab hai chi tieu kinh t6, nhu'ng dieu dO khong chang minh hay khang dinh IA trong thttc t6 co mdi quan , he nhan qua nhti vay. Dieu klitIng dinh phat do ngu'di nghien can kinh t6lu'Ong suy xet., Tic khi ra dôi d6n nay, kinh t6 lapng.da cung eKp cho ctic nha kinh t6 met cong cy sac ben dd do luting mol quail h'e ciia ctic bi6n kinh Ngay nay phom vi ang dung cod kinh t6 lacing da vapt qua phom vi kinh tel lan sang cac rinh vac khac nha xa het h9c, vii tru hoc, Vdi sir dOi hiM phdi phlin tich dinh lacing cac hien tuipng kinh t6, kidm dinh sty phi' hdp cac giA thuy6t trong qua Minh hoach dInh cac chinh stich cling nhu ra ale quy6t cltnh tac nghiep, viec du bao c6 de tin cdy cao, Ta't ca da lam cho kinh t6lnong c6 met voi tre ngay cang quan trpng , khong ngang hoan thin va pith tridn. Sty phat tridn cila may vi tinh da lam tang them site manh cho kinh t6 ltrong, ginp cOc nha kinh te kidm chang dapc clic 19 thuy6t kinh t6 cO thich e .110p hay khong dd c6 nhang quy6t dinh dung dan trong hoot Ong kinh doanh Mc nghiep cling that trong viec hatch dinh cac chinh stich, ale chi'611 lapc phat tridn kinh t6, xa hei.
../Ilet hush. he; (ply hal - Olittifty lzhcii silent ece bibs Chu'cing 1 M6 HiNH Hol QUI HAI BIgN NHONG KHAI NleM CQ BAN I- Ban chitcta phan tich 461 qui Phan Lich h6i qui la nghien cdu sir ph u thuOc cña mOt bign (bi6n phi) MOO vacs mOt hay nhieu bign khac (cac bi6n giai thich), vOi 9 Wong la trdc Wong (hay do' doan)gweamaighcfla biln phç thuOc trén al so cac gia tn biêi UV& ctia cac bie giai thich. en Nhting thi dii sau Clay së minh boa cho khai niem neu men. Thi dy /: Ta quan sat d6 thi phan tan 8 hInh 2.1 trong do me ta' chieu cao cila hoc sinh nam theo nhilng d:6 tu6i c6 di.nh. CHIEUCAO vs TUOI CH IEUCAO I I I 9 10 11 12 13 14 15 TUOI flinh 2.1: Phan ph6i gia thilt v chi'eu cao theo dO tu6i.
Ohio- kink Zink hiciaq Re rang kitting phai tãt cã hoc sinh nam met de Wei nhilt dinh co xu hu'Ong c6 cimg chieu cao. Nhttng chieu cao [rung blnh tang len theo de tu6i (tin nhien vdi met de ttnii nhift dinh). Nhd vay, hiet thldc tu6i, ta c6 the dd doan dittic chieu cao trung binh arcing dng vOi de tu6i de. TliI 2: Met nha kinh te ca . the nghien thu sd phy thuec cna chi tieu cho £141 tieu dung ca nhan vao thu nhap thdc. MOt phan tich nhu vay c6 th6 c6 ich trong viec u'Oc kiting khuynh Wong tieu dung bien (MPC), tdc la, Indy thay di dung binh vet chi lieu cho tieu dung khi thu Map tilde thay di 1 thin vi. Tht dy 3: Met nha kinh te lao Ong c6 the muen nghien thu t3 I thay dSi tin fildng trong ni6i quan he vth tS/ le that nghiep. Cac se lieu lich sit dddc Neu din tren de thi phan tan nhtt trong hinh 2.2 la met thi cht ve (Ming cong Phillips vein duo nhiu ngOi ca ngtii. Dttdng cong nay liOn quan de'n ski thay c16i. v6. tin kiting dei vOi le [tat nghiep. Met de thl phan tan nhus vay c6 the cho phep nha kinh 1.6 lao ging di doan thttic mdc thay dei trung binh v6, tin Ming tat thot tj, le thai nghiep cho truYic. Met kien thdc nInt the c6 the c6 ich trong vte;sc phan tich qua trinh him phat kinh t6, hai vi sif tang ti6n ld(ing thu'ong dttdc phan anh trong gut cã gia tang. 10 8 CD o 6 -J I-1-1 4 . 0 2 t— 0 -2 4 0 2 4 6 8 10 TYLETHATNGHIEP Hinh 2.2: Ddelng cong Phillip gia thiet 10
.41a Nab 1,41 gag hai -lay Hail stient eithda Thi dy 4: MOt nha dee quyen, ngutii co5 the' dinh giá czi hay san Wong (flitting khong the' cli hai), eó the' mu6n bi6t phan ling clia criu d6i vdi san phirm khi giá ca thay d6i. MOt thg nghient nhtt vy c6 the' de,:n sit uldc luiing do co gianv gizi ca (nghi là tinh phan üng ciia giá ca) dal vdi mac sant pham va c6 the' trd gitip cho viec xáe dinh mite giá tao ra lai nhuljn cao nhatt. • dy 5: Tit kinh iS hoc tin te, ngu'di ta bi6t ding, khi czic ye-u iS khzic kheng thay d6i, flute lam. Oat chng cao Oil 19 le thu nhAp ma nggdi dan . muOn gig du'ai clang den trait . (k) cang thdp. Dieu nay dock minh hpa Wang hinh 2.3. Phan tich dinh Ricing v meti quan he nay se tao dieu kien cho nha kinh 16 tin te cht (loan thick lgang tin, tinh theo thu nh4p, ma ngu'di diin-mu6n gig dttai clang tin mrtt a clic mgc hjm phat khzic nhau. 12 10- 8- 6- 4 2- 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 TYLELAMPHAT Hink 2.3: Lulang tie du'ac gig trong quail he vdi lam phat du 6: Giant do c ti6p thi ciia mOt cling ty Co the' iou6n bi6t mgc au del e vdi san phm dm ding ty c6 quan he Out the- nao vdi chi phi gluing cao. MOt nghien thu nhtt th6 se rai re k'n khi xac dinh dO co_gifin ctia cu do-i vdi chi phi quang cao. Tire là tyIC philn tram thay d6i v6 mac du khi ngan sach
itia Mirk :Xink (wag quing cao thay cl6i di 1%. Kith; daft nay c6 the c6 ich trong viec xac dinh ngan sach pang cao tei u'u. Thi dy 7: MOt nha nong hoc có the -quan tam tdi viec nghien cdu phi thuoc .cila sin litdng lila vao nhiet do, ludng mu'a, nAng, phan hOa hpc, Phan tich v sur pint thuOc nhu' vay co the cho phop bao sa.n ludng lila trung bInh khi biet dude cac thong tin ve nhiet do, lu'ong nAng, lu'dng . mna, lu'ong phan hoa hoc , Ban dpc c6 the /lira ra vo s6 cac thi du nhu' tren ye str phi thuOc cüa met hien vao mOt hay nhieu bien khac. Cac ky thuat phan tich h6i quy thilo luan trong chitdng nay nhAm nghien din sit phi) thu0e nhu' the- gicta cac. bien s6. Phan tich hei qui gitii guy& cdc malt de sat' day: Lick luding giá. tri trung binh cüa bien phi), thuoc vdi gia tri dã cho ciia hien dOc lap. Kiem clinh gia Lhiêt ye bAn chaet cila sij phi) thuOc. DV (loan gia tri trung binh ciia bien phi) thuOc khi Wet gig Er" cna cac bien doe lap. Ket hdp cac yin d tren. Trong phan tich h6i qui chting ta can phan biet.cac m6i quan he sau: ' 1- Quan he tho- g ke va quan he ham n Phan tich h8i qui nghien cdu sit phii thuec theng ke cüa met bien phi) thuec vao mOt hay nhieu bien dec lap theo nghia, -Ong \Tali mot gia tri lap cO the c6 nhieu gia tri khac nhau din bien phki thuOc. Bien phi) thuOc la mOt dai ludng ngAu nhien, c6 phan phol xac suit. Khi gia tri cAa cac Nen dec lap thay di se lam cho gia tri trung binh cüa bien phn thuOc thay dOi theo. Thi dn: Quan he giga doanh se; ban va chi phi quang cao cüa met loai hang nao do; Quan he glib chi tie'u va thu.nhap eüa cac he gia dinh; Quan he giffa nang suit lua va nhiet dO, liking nAng, liking mita, liking Wan h6a . hpc; la quan he theIng ke (hay quan he phi) thuOc tudng quan). Trong quan lie ham s6 cac bien kh6ng phai la ngAu nhien, ding vdi moi gia tri cila bien clOc lap có duy nha't mOt gia tri ciia bien phi) thuOc. Thi du nhu' each tinh cd ban ciia nha nttdc, quy dinh rang lu'dng cd.ban bang dcin gia dn luting nhan vdi h s6 bac Nhu vay nhffng ngudi cO cimg he' s6 be Wong se có chung mOt tuft ludng cd ban. Phan tich het qui khong nghie'n ctit m6i quan h ham se. 12
kink Itg-i wry. hid hien - Orkting khai aliens whim Dac dim clia.quan h'e thO ng ke la no phan anh m6i quan he khong ch1A e xac, trong khi quan he ham s6 'Alan anh m6i quan he ch1nh xac gitia bi6n phi thuOc va cac bin a lap. Phan tich 1161 qui chi quan tam de quan h'e vil th6ng k'e. Man hoi qui va quan h'enhfln qua. • Hai bi6n X, Y gdi la cO quan he nhan qua n6u bi6n X clutc xem là nguyen nhan mang lai k6t qui la bi6n Y va ngutc lai, n6u c6 k6t qua la Y thi co thd suy luan la do nguyen nhan X. Trong quan he nhan qua, bi6n Y thing vai tr6 la bi6n phtt thuOc, X la bi6n ddc lap. Tuy nhien trong thtic t6 có nhcing trutng hp ta khong thd xac clinh bi6n nao la nguyen nhan, bi6n nao la k6t qua. Chang han nhti khi ta -nghien clan v6 chieu dai ban than (X) va chieu cao (Y) cila con nguti. Phan tich h6i quy nghi8n ciiu quan he gift bi6n phu thuOc vdi mdt hoc nhieu bi6n dOc lap khac. Dieu nay kh6ng dôi hOi gicia bi6nphc thuOc va cac bi6n dOc lap phai c6 m6i quan he nhan qua. N6u nhti quan h nhan qua ttin tai thi no phai )(tic lap du:a tren cac 19 thuy6t kinh.t6 khac. Thi du, luat du nOi fang trong dieu kien cac bi6n (y6u t6) khac kh6ng di [hi nhu chi ye met loai hang hOa t9 18 nghich vdi gia ban cila hang hoa nay. Hay trong thi du neu tren, chting ta c6 thd thy doan nang sua't hia dira vac) lu'dng ntidc mu'a \La cac bi'en khac, flitting khong the chdp nhan clutc viec dV bao lung nude mtia vao sti thay ddi coa clang sua't ma. Hoi qui va Wong quan Hdi qui va acting quan khac nhau v muc dich va ky thuat. Phan tich hdi qui int& fleet la do milt dd k6t hp fuy'een tinh giira hat bi6n. Vi dy mitt dd quan h gitia nghien thutik la va ung tint phdi, giCia kth qua thi m6n Vat 19 va mon Toan. Phan tich hdi qui nham utc lutng hay du' btio mdt bi6n tren cd sd gia tri da cho ctia mOt bi6n khac. Ve mat ky thuat, trong phan tich h6i qui cac bi6n khOng c6 tinh. chdt d6i xting. Bi6n thudc la dai Ming ngati nhien. Cac bi6n giai thich la phi ngtiu nhien, gia tri ella chting di diidc xac dinh. Trong phan tich liking quan khong c6 phan biet gicta cac bi6n, -chting c6 tinh chatt d6i Biin chat va ngutin sô'liu cho phan tich Mi qui Thanh cong ctia Met kY mOt tich kinh t6 nao du phu thuoc vao viec sit clung cac s6 lieu thich hop va phu thuOc vao phuzing phap xit ly s6 13
IJMo brink .X.ink it /Arno lieu do. Do vay phan nay se trInh bay doi net ye bin chit, ngutin g6c va nhang han che cia s6 lieu ma citing ta sit dung trong phan tich kinh t6 n6i r chung va trong phan tich hOi qui n6i rieng. Ccic MO sic lieu CO 3 lo4i s6 lieu: Cac s6 lieu theo thdi gian (chuOi thdi gian), cac s6 lieu cheo va cac s6 lieu Mn hdp ciia hai loai teen. Cac s6 lieu theo thdi gian la cdc s6 lieu dm mOt hay nhieu bie cangen mOt thin vi (dia phddng) a nhfing thdi (ngay, tuan, thang, qu9, nam, . . .) Ichac nhau. TM du: Cac s6 lieu ve GNP, s6 nguti. thit nghiep, lu'dng cung titan, . . . C6 s6 lieu hang ngay, c6 s6 lieu thu thap hang tuan, hang thang, hang qu9, hang nam Cac s6 lieu cheo la cac s6 lieu A met hay nhieu bi6n dutdc thu thap cimg met thdi k9 (cling ngay, cling Man, cling thang, cling qu9 hoc ding nam) a !Neu dun vi (dia phuUng) khdc nhau. TM du s6 lieu A gia yang SJC ngay 01/10/2012 a cac thanh ph6 Ha nQi, Hii Phang, Da Ning, Thanh ph6 HO Chi Minh, Thant' ph6 Can Thu, Cac s6 lieu Mn hdp la sidt k6t hdp ala hai lo4i s6 lieu tren. Chang hart s6 lieu A sin litOng Ma ttY nam 2005 d6n Mm 2012 cern cac tinh Long An, Tien (hang, D6ng Thap, An Giang, Can ma, . . . Nguen sti lieu Cac s6 lieu co the do cd quan nha nttdc, cdc tti chitc qu6c tee, cac c6ng ty at nhfin hay cac ca nhan thu thAp. Chdng c6 the la s6 lieu. thtic nghiem hoc phi thgc nghiem. Cac s6 lieu thut nghiem tinging du'dc thu thap trong the nganh ky thuat hay trong lchoa h9c tij nhien. TM du: MOt Icy Mt Wing nghiep nghien eau A cia mOt gi6ng Ida mdi. Anh ta can ti6n hanh thi nghiem bang each trOng lo4i hia nay tran cac theta ruOng thi nghi8m va thgc hien cac cher dO cham sac gi6ng Ida nay tren the theta rtiOng d6 va ghi chop lai nhUng s6 lieu lien quan d6n qua trinh sinh tritang, khi nang phong ch6ng sau benh va nang suit Oa gieng ltia nay. Cac s6 lieu thu dtidc là cdc s6 lieu flute nghiem. Trong khoa hoc xã hen, cdc s6 lieu thtking la phi thtic nghiem (s6 lieu thu thap, quan sat tit tittle t6). S6 lieu A gid yang, s6 nghiep, gia col phi6u, . khong bi kiem sodt cern ngttai di6u tra. Phan tich h6i qui chi yeti -sit dung loai s6-lieu nay. Can- chti 9 la, vdi--s6lieu thiic t6, viec phan tich inh 14
Vol kink IMF gag kid Wit - 011iting filen, en' bast hdong ciia met y6u te nao do del vOi bi6n phi) thuee Wong then kien ale e ye,"u t6 kfilic khong d6i) Se Rho khan hOn vi trong (hue t6 ngtaii ta khOng thif kiem soat ddOc hanh vi ca cat y6u 1.6 khac. 3- at: so !içu Cldt lacing ciia s6 lieu thu thick darting khOng 1.61, dieu nay do phi:mg nguyen nut, sau day: IIu hei ale s6 lieu trong khoa hoc xii hCi la nhang s6 lieu phi tilde nghiem, do vay co th6 to sal se' khi quan sat hoac ho sOt quan sat 'lode do ea hai. Ngay cit các s6 liCu thu thap bdng Odic nghiem cling co sai s6 can phep do. Trong cac cuOc dieu tra bting cau hei, tinging gip filth tiling kitbag 'than &roc eau tra lei hoac tra lOi khOng hel cite eau hei. Clic milli di6u tra cO ca milu rift khdc nhau nen rift MI6 khan trong viec so siinh các ke6t qua trong cat dOt dieu tra. Cae s6 IiCu v kinh t6 thuting s3 mdc de teng hOp cao, khOng cho pilaf) di sau vao ciSc dun vi nhe. Ngoai ra cOn co nhang s6 lieu thuec hi mat quiic gia ma khOng phai ai cling sddung ddOc. Do vay k6t qua nghien cdu se phii thuec vao cilia cat s6 lieu doe dung vii phu thuec vii me hinh ditch; lda ehon. Do vay nba lig:hien cdu phai ken luOn htu 9 rang chili Ming eiSa s6 liQu th6 nib o thl chili Ming Lain keet qua nghien thu the' Do dO, n6u trong nhfing firth hu6ng nhict dinh, nha nghien thu nhan thify ale kel. qua nghien thu "khOng them thing", .nguyen nhan co th6 khOng phili IA il0 dimg me hinh sal ma do chin IdOng kern cut' s6 lieu. Phai Won c6 giing khOng dajc qua glib o di'eu v6 cat quit thu ddiic tit met nghien thu nhilt dinh, (lac biet khi chili Ming ala s6 lieu co nhi6u difu Mi. III- MO hInh hoi qui hai bietn 1- Ham dug Ihe Ta xét (hi du gut dinh sau : TN (Iv I: Git sd ding a met dia phttiing co 60 he gia dinh vii thOng ta quan tam d6n viec nghien can m6i quan he gida Y- chi tieu cho Lieu dung cilia cat hØ gia (filth (dun v tinh : USD/tuiln) . va X- thu "hap cilia aft he gia &nth (dun vi tinh : USD/tuiln). 1\16i met each cu th6 bun la gia dinh rang cluing ta mu6n - 15
1jitia Mirk „Xi," Ittking thy cloan nide chi tieu trung binh cüa mot ho gia dinh khi biett mitc thu nhap an 110 gia dinh do. De thuc hien viec nghien•cdu nay chting ta chia 60 h6 gia dinh thanh 10 nit co thu nhap arcing d6i nhit nhau va quan sat cac rnUc chi tieu cho tieu dung cila các ho gia dinh trong tiing nhorn. Ciic s6 1iu gia thik cho hang 2.1 Bang 2.1: Thu nhap VA chi tiou ciia 60 hi) gia dinh 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 55 65 79 80 102 110 120 135 137 150 60 70 84 93 107 115 136 137 145 152 65 74 90 95 110 120 140 140 155 175 70 80 94 103 116 130 144 152 165 178- 75 85 98 108 118 135 145 157 175 180 88 113 125 140 160 189 185 115 162 191 325 462 445 707 678 750 685 1043 966 1211 Các so' lieu dm bang tren clink giiii thich nhu' sau : Vdi mitc thu nhap 80 USD/tan co 5 110 gia dinh. Mite chi tieu cUa aft 110 -gia dinh trong nhom nay Mn lu'dt là: 55, 60, 65, 70, 75 USD/tuan. T6ng chi lieu cila aft ho gia dinh trong nh6m nay la 325 USD/tuan. 6 mite thu phap 100 USD/tuiln c6 6110 gia dinh. Mirc chi lieu cila cac ho gia clinh trong nhom nay Mn lu'dt la : 65, 70, 74, 80, 85, 88 USD/tuiln. 'fling chi tieu cüa cac 110 gia thrill trong nhom nay la 462 USD/tuan. . . Nita vay rni ct)t cilia bang cho ta mOt phan ph6i ciia chi tieu (Y) vOi mite thunhap dä cho (X). Tit cat; s6 lieu cho ó bang 2.1 ta de clang tinh du'dc cac xac sucit co diC,u I kin. Chang flan : P(Y= 85/X= 100) = 1/6; P(Y = 90/X = 120) = 1/5.... Ciic die xac scat co dieu cho ô bang 2.2 Trong C16: E(Y/ Xi ) = E Yi P(Y = Yi /X = X i ) la kjf \tong toan co diet' i=1 kien cüa Y (dieu kienla X = Xi). Chilng han : 1 1 i 1 1 462 E(Y/100)= 65-+ 70 —+ 74—+ 80—+ 85 —+ 881 = = 77 6 6 6 6 6 6 6 16
49kink hit wig hal bia - NIuinq ail nip eft edit ' et Bang 2.2: Cdc xac susit c6 dieu hen X 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 1/5 1/6 1/5 1/7 1/6 1/6 1/5 1/7 1/6 1/7 Xac 1/5 1/6 1/5 1/7 1/6 1/6 1/5 1/7 1/6 in suaet .1/5 1/6 1/5 1/7 1/6 1/6 1/5 1/7 1/6 in c6 1/5 1/6 1/5 1/7 1/6 1/6 1/5 1/7 1/6 in dieu 1/5 1/6 1/5 1/7 1/6 1/6 1/5 1/7 1/6 in kiGn 1/6 1/7 1/6 1/6 1/7 1/6 1/7 1/7 1/7 1/7 E(Y/X) 65 77 89 101 113 125 137 149 161 173 Bien die'n cdc diem (Xi, Yi) va cdc diem Mi (Xi, E(Y/Xi) len rvc to de he t vdi tmc hoanh la X va tmc tung la Y ta duvc : 200 180 160 140- D 120- i 100- 80- 60- 40 40 80 120 160 200 240 280 TH UN HAP flinh 2.4 17
-Ohio With .Xials tir brow Theo hinh 2.4 ta tha'y [rung binh co didu kien .2iia chi tiou nAm tren du'ON (hang co he sfifi gOc duaing. Khi thu nhap tang thi attic chi tieu cling tang. MO1 cach [tang qua t, E(Y/X i ) là mOt ham ctia Xi. E(Y/Xi) = f(Xi) (2.1) Ham (2.1) dt.tOc goi IA ham hoi qui tdng thd (PRF — population regression jimetion). N6u PRF co mot bi6n dOc lap thi dilate goi la ham hai qui don thin qui lull Min). Ne u PRF co tir hai hi6n dOc lap trd len thi du'Oc goi la ham v glil h
,fthst kink Me: gay lea! tie,, - wen, Mei; niette ea' kin hidu 131 chi IA giao diem ctia &Ong thang Neu din ham hei qui neu tren V edi truc tung. Ta có the minh h9a bang hinh 2.5 dudi day; 131 0 X/ X Hinh 2.5 P2 la he s6 gOc (he s6 dlo d6c); P2 cho hi& giá tr1 trung- binh ctia biln phy thuec (Y) sé thay dei (tang, hoAc giam) bao nhieu ddn vi khi gia tri ciia bi6n dee lap (X) tang met don vi vdi diet' kien cac ye:u to khac khong thay e That vay: GM sir X tang 1 thin vi, khi do gia tri ctia X sau khi tang (X'1) se bang gia tri ctia X trade khi tang (Xi) Ong vdi I. Tdc ta X'; = Xi + I. Khi do: E(Y/X'i) = RI + 132 X'i = p. + P2 (Xi + i) = PI + P2 Xi + 02 = E(Y/Xi) + 132 N6u P2 > 0 thi E(Y/ri)> E(Y/Xi) khi do gia tri . trung binh ca Y se tang. N6U P2 < 0 thi E(Y/X'i) < E(Y/Xi) khi do gia tri trung binh cila Y së giam. E(Y/X0 IA trung binh cila Y vdi diet] kien X nhan gia tri X1 Thu@ ngir "tuy6n tinh" a day duVc hieu theo hai nghia: tuy6n tinh d6i vdi tham s6 va tuy6n tinh d6i vdi cac Nett Thi du: E(Y/X) = p. (32 X1 2 la ham tuy6n tinh d6i yeti tham s6 nhting khong tuy6n tinh (phi tuy6n) d6i vdi bign. E(Y/X i ) =_131 +11317X la ham tuy6n tinh del vOl bieen -nhting-phi tuy6n del vdi tham 19
eddy- friar 3."lith Intethig Ham hei qui tuy6n tinh luen Mon dttpc hie:u la tuy6n tinh d6i vdi ctic th. so-, no co the khong tuy6n tinh vai bi6n. Giá tri quan sat thd i ciia bie-n phu thuec Y dapc k hieu la Y1 Ky hieu U1 chenh lech E(Y/Xi): 1..1; = Yi — E(Y/X;) Hay: Y1 = E(Y/Xi) + U; (2.: , Ili la dai lupng ngfiu nhie.n, Hick-) th6 nhãn gia tri firn hoc du'Ong, ngtflii gpi U1 la sai s6 ngiiu nhien (hoac nhi6u) va (2.3) dttpc gpi la ham hei q .t6ng the ugh nhien. - Ngoai cac bi6n giai thich c6 trong me hinh con co met s6 bi6n khL nhueng ãnh hu'Ong cna chting de-n Y rict nhO. Trong trOng hpp nay chting cling sill dung ye-ti t6 nein nhien U1 di din cho chüng. Trong thi du di tem hay O phfin trCn, ngoai ye-u t6 thu nhap ta thdy cdc ye-u to khtic nhue: s6 cc trong gia dinh, gidi tinh, ton giao , ciing thih hu'Ong de-n chi tieu troll gia dinh, va U se :ddi Then cho skt anhbu'Ong cüa cac ye-u te- do. 2- Hem h6i qui mu 'Trong thurc t6, nhieu khi ta khong co dieu kin de diem tra Loan b'e tSn the. Khi do ta chi cO th6 u'Oc lung giti tri- trung binh cna bie-n phy thuec ti so- lieu cud met mriu. Ham hi qui dupe xfiy dung tren co so .met mfiu dupe goi la ham hoi qu 7: mau (SRF - the sample regression function) Bang 2.3 va 2.4 cho s6 lieu quan sat dm 2 mu chpn the t6ng the neu trong thi cly 1. Bang 2.3: Ott tin? nha tj y, 70 65 90 95 110 115 120 140 155 150 X, 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 Bang 2.4: Wu flu? lull yi 55 88 90 80 118 120 145 175 X; SO 100 120 140 160 180 - 200 220 VOi hai matt tren, La xfiy thing dupe hai ha en hei cui mfiu, ky hieu la SRF1 va SRF2. Vay ham hei qui mu nit° duipc.coi là thich hpp vai PRP. 20
JIM kink bdi qnij. lint tii, - Wham?' Unit IIlelfl elf flu hoi nAy khong tra Rh dusoc hal lë PRF chtnt hilt. Ging gigng nhn udc lu'Ong mOt (ham se, ta se tide Inong PRE bhng SRF ma SRF nay c6 tinh chn: tuyeen tinh, khong chech, c6 phuting sai nho nhift. Ngu ham h6i qui t6ng th' c6 clang tuygn tinh thl ham h6i qui mAu c6 clang: ' .n, +A dc, (2.4) Trong dO: ti la tide lu'Ong didm cUa E(Y/X;); A1 IA tide lu'Ong didrn cila 131 ; A2 IA Yeic lucing didm ciia 13 2. Dang ngau nhien cent (2.4): Yi =AI +1 3( i +ci 32 (2.5) trong d6: ei la tide Itiong didm ciia U1 vA g9i IA phAn du BA! Dlip Bai 1.1: Cho cac s61i4 ciia Y (chi tieu lieu clang ca nhan) va X (t6ng sa n phitrn qugc n0i) trong cac ntim 1980— 1991 dm Boa KS, cho Ur bang sau: Nam Yi Xi Nalm 'Vi 1980 2447,1 3776,3 1986 2969,1 4404,5 1981 2476,9 3843,1 1987 3052,2 4539,9 1982 2503,7 3760,3 1988 3162,4 4718,6 1983 2619,4 3906,6 1989 3223,3 4838,0 1984 2746,1 4148,5 1990 3260,4 4877,5 1985 2865,8 4279,8 1991 3240,8 4821,0 kitteln: Bcio ccio kinhted cern Wing %hang, 1993, Bang B-2, Trung 350 a) Ve (16 thiphan tan vdi true Lung la Y, true hoanh IA X WI cho nhan Ngoai GDP, con to cac y6u t6 iiAo (hay bi6n nao) c6 the' zinh hu'one d6n chi lieu cho tieu dung cá nhan?