Hai loài mới cho khoa học thuộc giống ong kén trắng Apanteles Foerster, 1862 (Hymenoptera: Braconidae: Microgastrinae) ở Việt Nam

29(3): 25-31 T¹p chÝ Sinh häc 9-2007<br /> <br /> <br /> <br /> HAI LOµI MíI CHO KHOA HäC THUéC GIèNG ONG KÐN TR¾NG<br /> APANTELES FOERSTER, 1862 (HYMENOPTERA: BRACONIDAE:<br /> MICROGASTRINAE) ë VIÖT NAM<br /> <br /> KHUÊT §¡NG LONG<br /> <br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> <br /> C¸c loµi ong kÐn tr¾ng chiÕm sè l−îng loµi Apanteles merula [5], lÇn ®Çu tiªn gÆp ë<br /> nhiÒu nhÊt trong ph©n hä Ong ký sinh ViÖt Nam. Kho¸ ®Þnh lo¹i c¸c nhãm loµi thuéc<br /> Microgastrinae (Hymenoptera: Braconidae). gièng Apanteles Foerster vµ c¸c loµi thuéc<br /> §Æc ®iÓm chung cña nhãm nµy lµ cã kÐn mµu nhãm Apanteles Merula tham kh¶o trong Nixon<br /> tr¾ng, chóng ký sinh ë pha s©u non cña nhiÒu (1965) [5]. C¸c loµi vËt chñ vµ ph©n bè trªn thÕ<br /> loµi c«n trïng kh¸c. Ong kÐn tr¾ng cã vai trß giíi cña c¸c loµi ong kys sinh thuéc gièng<br /> ®¸ng kÓ trong viÖc tiªu diÖt nhiÒu loµi s©u h¹i, Apanteles tham kh¶o trong [8]. MÉu ong cña 2<br /> mét sè loµi ong ký sinh ®−îc thèng kª nh− loµi nµy ®−îc thu b»ng vît vµ bÉy mµn treo<br /> nh÷ng ®èi t−îng cã triÓn väng sö dông trong (Malaise trap) ®Æt trong ruéng ®Ëu ®ç, v× vËy,<br /> phßng trõ sinh häc c¸c loµi s©u h¹i c©y n«ng chóng t«i ch−a cã ®−îc th«ng tin vÒ vËt chñ cña<br /> nghiÖp. chóng.<br /> GÇn ®©y, chóng t«i ®· thèng kª ®−îc 282 Kho¸ ®Þnh lo¹i vµ m« t¶ ®−îc dùa theo ®Æc<br /> loµi thuéc hä Ong ký sinh Braconidae, trong sè ®iÓm h×nh th¸i cña ong c¸i. Nh÷ng thuËt ng÷ vµ<br /> ®ã cã 82 loµi thuéc ph©n hä Microgastrinae kh¸i niÖm vÒ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i theo Nixon<br /> [1, 2]. Trªn ®Ëu ®ç th−êng gÆp 2 loµi Apanteles (1965, 1967) [5, 6] vµ Mason (1981) [4]. VËt<br /> hanoii Tobias et Long vµ A. numenes Nixon, c¶ mÉu chuÈn (holotyp vµ paratyp) ®−îc l−u gi÷<br /> hai loµi nµy ®Òu thuéc nhãm Apanteles Ultor [5, trong bé s−u tËp t¹i Phßng Sinh th¸i c«n trïng,<br /> 7] trong ®ã loµi A. hanoii lµ loµi ký sinh th−êng ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt (IEBR).<br /> gÆp ë s©u cuèn l¸ ®Ëu ®ç Lamprosema indicata PhÇn m« t¶ tiÕng Anh ®· ®−îc GS. TS. C. van<br /> F. (Pyralidae) [7]. Ngoµi ra, ë vïng Hµ Néi vµ Achterberg (B¶o tµng LÞch sö Tù nhiªn Leiden<br /> phô cËn, loµi A. hanoii cßn gÆp ký sinh c¶ ë s©u Hµ Lan) söa vµ gãp ý kiÕn. T¸c gi¶ xin c¶m ¬n.<br /> non ®ôc th©n ng« Ostrinia furnacalis Fabrricius<br /> [3]. Kho¸ ®Þnh lo¹i vµ m« t¶ loµi A. hanoii M« t¶ hai loµi míi thuéc gièng<br /> Tobias et Long tham kh¶o trong Tobias & Long ong kÐn tr¾ng Apanteles Foerster<br /> (1990) [7]. Cßn loµi A. numenes lÇn ®Çu tiªn b¾t<br /> gÆp ký sinh tõ s©u non cuèn l¸ ®Ëu ®ç 1. Apanteles gialamensis Long, sp.n.<br /> L. indicata Fabricius. Kho¸ ®Þnh lo¹i vµ m« t¶ (h×nh 1-7)<br /> loµi A. numenes Nixon tham kh¶o trong Nixon<br /> MÉu vËt: Holotyp: ♀ Apan.508 (IEBR): VN,<br /> (1967) [6].<br /> Hµ Néi (Gia L©m), thu trªn ruéng ®Ëu ®ç, ng«,<br /> Trong bµi nµy, chóng t«i chØ ®−a ra khãa 13.IV.2006, K. §. Long; paratyp: 3♀<br /> ®Þnh lo¹i 2 loµi míi cho khoa häc thuéc gièng Apan.508a, Apan.508b, 2♂ Apan. 508c,<br /> Apanteles gÆp trªn ruéng ®Ëu ®ç: Apanteles Apan.508d (IEBR): ®Þa ®iÓm nh− holotyp; 1♀<br /> gialamensis Long K, sp.n. vµ A. subcamilla Apan.634 (IEBR): VN, Hµ Néi (Gia L©m),<br /> Long K, sp.n. Hai loµi nµy thuéc nhãm 20.V.2006, K. §. Long.<br /> <br /> <br /> <br /> C«ng tr×nh ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n.<br /> 25<br />  KÝch th−íc: th©n dµi 3,0 mm; c¸nh tr−íc 3,3 gèc m«i b»ng 2,3 lÇn kho¶ng c¸ch tõ lç nµy ®Õn<br /> mm; r©u ®Çu 2,5 mm; phÇn cã phñ l«ng m¨ng r×a m¾t kÐp. Nh×n tõ phÝa sau ®Çu kh¸ dÑt, chiÒu<br /> cña bao m¸ng ®Î trøng 1,2 mm. réng ®Çu gÇn b»ng 2,2 lÇn chiÒu dµi (h×nh 3); ba<br /> M« t¶ (con c¸i): §Çu: r©u ®Çu b»ng 0,8 lÇn m¾t ®¬n kh¸ lín, tiÕp tuyÕn víi r×a tr−íc hai m¾t<br /> chiÒu dµi th©n; ®Çu nh×n tõ phÝa tr−íc cã hèc r©u ®¬n sau kh«ng c¾t r×a sau m¾t ®¬n tr−íc (h×nh<br /> n»m trªn ®iÓm gi÷a cña m¾t kÐp, m¾t kÐp gÇn 3), kho¶ng c¸ch gi÷a 2 m¾t ®¬n sau (POL) b»ng<br /> nh− kh«ng chôm xuèng phÝa d−íi (h×nh 4); mÆt 2 lÇn ®−êng kÝnh m¾t ®¬n sau (Od) vµ b»ng 0,8<br /> ng¾n, chiÒu réng mÆt b»ng 1,3 lÇn chiÒu dµi mÆt lÇn kho¶ng c¸ch tõ m¾t ®¬n sau ®Õn r×a m¾t kÐp<br /> vµ m¶nh gèc m«i vµ gÇn b»ng 1,2 chiÒu dµi m¾t (OOL) (h×nh 3). MÆt, g¸y vµ ®Ønh ®Çu cã chÊm<br /> kÐp (h×nh 4); kho¶ng c¸ch gi÷a hai lç mÐp m¶nh lç mê, nhá vµ mÞn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 1-7. Apanteles gialamensis Long K, sp.n.<br /> 1. C¸nh tr−íc; 2. C¸nh sau; 3. §Çu nh×n phÝa sau; 4. §Çu nh×n phÝa tr−íc;<br /> 5. §èt trung gian; 6. TÊm l−ng bông 1+2+3; 7. C¸c ®èt bông cuèi vµ m¸ng ®Î trøng.<br /> <br /> Ngùc: m¶nh l−ng ngùc gi÷a (mesoscutum) dµi « c¸nh submarginal gÇn nh− b»ng chiÒu<br /> réng b»ng 1,25 lÇn chiÒu réng ®Çu, cã chÊm lç ®Òu réng (h×nh 2).<br /> vµ râ tõ tr−íc ®Õn sau. Scutellum cã chÊm lç n«ng<br /> Ch©n: èng ch©n sau dµi b»ng 0,7 lÇn c¸c ®èt<br /> vµ th−a. §èt trung gian gÇn nh− nh½n cã lç thë<br /> bµn ch©n 1-5; cùa trong èng ch©n sau dµi b»ng<br /> n”m trªn ®iÓm gi÷a cña ®èt trung gian (h×nh 5).<br /> 0,53 lÇn ®èt bµn 1 ch©n sau; ®èt bµn 1 ch©n sau<br /> C¸nh: c¸nh tr−íc dµi b»ng 1,1 lÇn th©n; g©n dµi gÇn b»ng 0,7 lÇn c¸c ®èt bµn ch©n 1-5; ®èt<br /> r g¾n sau ®iÓm gi÷a r×a d−íi m¾t c¸nh vµ dµi bµn 5 ch©n sau ng¾n h¬n ®èt bµn 4 (4: 5).<br /> h¬n g©n 2-SR, gi÷a hai g©n nµy t¹o gãc g·y<br /> kh«ng râ (h×nh 1), g©n 2-SR h¬i mËp h¬n g©n r; Bông: tÊm l−ng bông 1 h¬i lâm ë gÇn gi÷a<br /> g©n sau m¾t c¸nh 1-R1 rÊt dµi, b»ng 1,15 lÇn sau thãt hÑp râ ë ®Ønh (h×nh 6); tÊm l−ng bông 1<br /> chiÒu dµi m¾t c¸nh vµ b»ng 6,2 lÇn kho¶ng c¸ch dµi b»ng 2,25 lÇn chiÒu réng ë ®Ønh; mÆt tÊm<br /> tõ ®iÓm cuèi g©n nµy ®Õn ®Ønh c¸nh, g©n 2-CU1 l−ng bông 1 nh½n cã chÊm lç rÊt nhá s¾c nÐt vµ<br /> gÇn b»ng 1,4 lÇn g©n 1-CU1; g©n 1-CU1 dµi th−a; quÇng h×nh thang ë gèc tÊm l−ng bông 2 cã<br /> b»ng g©n cu-a (h×nh 1). C¸nh sau réng, chiÒu ®¸y d−íi gÇn b»ng 2,7 lÇn chiÒu dµi däc gi÷a<br /> 26<br /> quÇng nµy; c¸c tÊm l−ng bông 2+3 bãng vµ nh½n, n»m kh«ng xa trªn ®iÓm gi÷a cña m¾t kÐp, m¾t<br /> gi÷a tÊm l−ng bông 2 vµ 3 cã khíp nèi mê; m¸ng kÐp h¬i chôm xuèng phÝa d−íi (h×nh 10); chiÒu<br /> ®Î trøng dµi vµ cong gËp xuèng ë gÇn ®Ønh; mÊu réng mÆt b»ng 0,9 lÇn chiÒu dµi mÆt vµ m¶nh<br /> «m bao m¸ng ®Î trøng kh«ng ph¸t triÓn (h×nh 7); gèc m«i vµ gÇn b»ng 0,8 lÇn chiÒu dµi m¾t kÐp;<br /> phÇn phñ l«ng m¨ng cña bao m¸ng ®Î trøng b«ng kho¶ng c¸ch gi÷a hai lç mÐp m¶nh gèc m«i gÇn<br /> 0,4 lÇn chiÒu dµi th©n (h×nh 7). b»ng 2,6 lÇn kho¶ng c¸ch tõ lç nµy ®Õn r×a m¾t<br /> Mµu s¾c: c¬ thÓ mµu ®en bãng; ch©n tr−íc kÐp. Nh×n tõ phÝa sau, ®Çu kh¸ dÑt, chiÒu réng<br /> cã 1/3 ®Ønh ®ïi, toµn bé èng ch©n vµ c¸c ®èt bµn ®Çu b»ng 2,0 lÇn chiÒu dµi (h×nh 9); ba m¾t ®¬n<br /> ch©n mµu vµng s¸ng; ch©n gi÷a cã phÇn s¸t gèc kh¸ nhá, t¹o thµnh tam gi¸c cã tiÕp tuyÕn víi r×a<br /> èng ch©n vµ c¸c ®èt bµn ch©n mµu vµng s¸ng; tr−íc hai m¾t ®¬n sau c¾t h¼n vµo m¾t ®¬n tr−íc<br /> r©u hµm (trõ ®èt gèc mµu n©u tèi), r©u m«i vµ (h×nh 9), kho¶ng c¸ch gi÷a 2 m¾t ®¬n sau (POL)<br /> cùa èng ch©n mµu tr¾ng; l«ng c¸nh vµ g©n c¸nh b»ng 3,5 lÇn ®−êng kÝnh m¾t ®¬n sau (Od) vµ<br /> gÇn nh− trong suèt; m¾t c¸nh trong suèt víi b»ng 1,4 lÇn kho¶ng c¸ch tõ m¾t ®¬n sau ®Õn r×a<br /> ®−êng viÒn trªn vµ g©n sau m¾t c¸nh xÉm mµu m¾t kÐp (OOL). MÆt bãng, cã chÊm lç nhá vµ<br /> h¬n (h×nh 1). mÞn; ®Ønh ®Çu vµ g¸y cã chÊm lç nhá nh− ë mÆt.<br /> Con ®ùc gÇn gièng nh− con c¸i nh−ng c¬ thÓ Ngùc: m¶nh l−ng ngùc gi÷a (mesoscutum)<br /> nhá h¬n víi tÊm l−ng bông 1 hÑp h¬n vµ l«ng réng b»ng 1,1 lÇn chiÒu réng ®Çu, nöa tr−íc cã<br /> c¸nh trong suèt h¬n. chÊm lç ®Òu s¸t nhau, nöa sau cã l«ng m¨ng<br /> dµy. Scutellum gÇn nh− nh½n cã chÊm lç rÊt<br /> VËt chñ: ch−a râ, thu trªn ®Ëu ®ç. nhá, mê vµ th−a; ®èt trung gian nh½n cã lç thë<br /> NhËn xÐt: loµi A. gialamensis Long K, sp.n. n”m trªn ®iÓm gi÷a cña ®èt trung gian (h×nh<br /> gÇn víi loµi A. camilla Nixon, 1965[5], nh−ng 11).<br /> loµi nµy cã ®Æc ®iÓm kh¸c ë chç: i). TÊm l−ng C¸nh: c¸nh tr−íc kh¸ dµi, dµi b»ng 1,3 lÇn<br /> bông 1 hÑp râ h¬n ë ®Ønh, tÊm l−ng bông 1 bãng th©n; g©n r g¾n ngay sau ®iÓm gi÷a r×a d−íi m¾t<br /> vµ kh¸ nh½n; ii). Toµn bé èng ch©n sau mµu ®en; c¸nh vµ dµi h¬n g©n 2-SR, gi÷a hai g©n nµy t¹o<br /> iii). Kho¶ng c¸ch gi÷a hai m¾t ®¬n sau ng¾n h¬n gãc g·y kh«ng râ (h×nh 13), g©n 2-SR h¬i mËp<br /> kho¶ng c¸ch tõ m¾t ®¬n sau ®Õn r×a m¾t kÐp vµ h¬n g©n r; g©n sau m¾t c¸nh 1-R1 gÇn b»ng 1,2<br /> iiii). §èt trung gian hoµn toµn nh½n. Loµi A. lÇn chiÒu dµi m¾t c¸nh vµ b»ng 2,9 lÇn kho¶ng<br /> gialamensis Long K, sp.n. kh¸c víi loµi A. c¸ch tõ ®iÓm cuèi g©n nµy ®Õn ®Ønh c¸nh (h×nh<br /> typhon Nixon, 1965 [5] ë chç: i). Toµn bé èng 13); g©n 2-CU1 gÇn b»ng 1,2 lÇn g©n 1-CU1;<br /> ch©n sau mµu ®en; ii). M¸ng ®Î trøng cong gËp g©n 1-CU1 dµi b»ng 1,3 lÇn g©n cu-a. C¸nh sau<br /> xuèng râ ë ®Ønh (h×nh 7); iii). Scutellum cã víi chiÒu dµi « c¸nh submarginal gÇn b»ng 1,2<br /> chÊm lç nhá, mê vµ th−a. lÇn chiÒu réng.<br /> Ch©n: èng ch©n sau dµi gÇn b»ng 0,8 lÇn c¸c<br /> 2. Apanteles subcamilla Long K, sp.n.<br /> ®èt bµn ch©n sau; cùa trong èng ch©n sau dµi<br /> (h×nh 8-13)<br /> b»ng 0,5 lÇn ®èt bµn 1 ch©n sau; ®èt bµn 1 ch©n<br /> sau dµi b»ng 0,45 lÇn c¸c ®èt bµn ch©n 1-5; ®èt<br /> MÉu vËt: Holotyp: ♀ Apan.036 (IEBR): VN, bµn 5 ch©n sau ng¾n h¬n ®èt bµn 4 (4: 5).<br /> Hµ Néi (Gia L©m), trong v−ên, bÉy mµn treo<br /> (MT) 20O59’N 105O55’E, 15-25.XI.2001, K. §. Bông: tÊm l−ng bông 1 Ýt lâm ë gÇn gi÷a vµ<br /> Long; paratyp: 3♀ Apan. 037, Apan. 038, Apan. h¬i thãt hÑp ë ®Ønh (h×nh 12); tÊm l−ng bông 1<br /> 041 (IEBR), ®Þa ®iÓm nh− ë holotyp MT 25.XI- dµi b»ng 1,3 lÇn chiÒu réng ë ®Ønh; quÇng h×nh<br /> 05.XII.2001; 2♀ Apan.685, Apan. 686 (IEBR): thang ë gèc tÊm l−ng bông 2 rÊt dÑt, cã ®¸y d−íi<br /> VN, VÜnh Phóc (Mª Linh), MT 11-25.X.2000, b»ng 4,25 lÇn chiÒu dµi däc gi÷a quÇng nµy; c¸c<br /> K. §. Long. tÊm l−ng bông 2 vµ 3 bãng vµ nh½n, trõ chÊm lç<br /> nhá mê vµ th−a ë tÊm l−ng bông 1; khíp nèi mê<br /> KÝch th−íc: th©n dµi 2,6 mm; c¸nh tr−íc 3,4 gi÷a tÊm l−ng bông 2 vµ 3; bao m¸ng ®Î trøng<br /> mm; r©u ®Çu 2,1 mm; phÇn cã phñ l«ng m¨ng dµi vµ th¼ng; mÊu «m bao m¸ng ®Î trøng rÊt<br /> cña bao m¸ng ®Î trøng 2,1 mm. ph¸t triÓn (h×nh 8); chiÒu dµi ®o¹n cã phñ l«ng<br /> M« t¶ (con c¸i): §Çu: r©u ®Çu b»ng 0,8 lÇn m¨ng cña bao m¸ng ®Î trøng b»ng 0,8 lÇn chiÒu<br /> chiÒu dµi th©n; ®Çu nh×n tõ phÝa tr−íc cã hèc r©u dµi th©n.<br /> 27<br />  H×nh 8-13. Apanteles subcamilla Long K, sp.n.<br /> 8. C¸c ®èt bông cuèi vµ m¸ng ®Î trøng; 9. §Çu nh×n phÝa sau; 10. §Çu nh×n phÝa tr−íc<br /> 11. §èt trung gian; 12. TÊm l−ng bông 1+2+3; 13. C¸nh tr−íc,<br /> <br /> Mµu s¾c: c¬ thÓ mµu ®en bãng; r©u hµm nh−ng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c sau: i). MÆt tr¬n<br /> mµu vµng tr¾ng trõ ®èt gèc n©u ®en, r©u m«i bãng nh− da víi nh÷ng chÊm lç nhá s¾c nÐt; ii).<br /> mµu n©u ®en. Ch©n tr−íc mµu vµng s¸ng tõ 2/3 Ba m¾t ®¬n thÊp, kho¶ng c¸ch gi÷a hai m¾t ®¬n<br /> ®Ønh ®ïi ®Õn èng ch©n vµ c¸c ®èt bµn ch©n; ch©n sau lín h¬n nhiÒu so víi kho¶ng c¸ch tõ m¾t<br /> gi÷a cã mµu vµng s¸ng ë gèc èng ch©n vµ c¸c ®¬n sau ®Õn r×a m¾t kÐp (7: 5); iii). §èt trung<br /> ®èt bµn ch©n; ®èt bµn 5 ch©n gi÷a mµu n©u; gian bãng nh− da víi chÊm lç th−a, nhá vµ s¾c<br /> ch©n sau ®en, trõ 1/3 gèc èng ch©n sau n©u nÐt; iiii). QuÇng ë gèc tÊm l−ng bông 2 nh½n<br /> s¸ng. C¸nh gÇn nh− trong suèt; g©n sau m¾t bãng. Loµi A. subcamilla Long K, sp.n. kh¸c rÊt<br /> c¸nh xÉm mµu h¬n; m¾t c¸nh trong cã ®−êng râ víi A. gialamensis Long K, sp.n. ë chç: i).<br /> viÒn trªn h¬i xÉm mµu h¬n (h×nh 13); l«ng c¸nh TÊm l−ng bông 1 kh«ng qu¸ hÑp ë ®Ønh; ii). Ba<br /> vµ c¸c g©n c¸nh gÇn nh− trong suèt. m¾t ®¬n thÊp, kho¶ng c¸ch gi÷a hai m¾t ®¬n sau<br /> Con ®ùc: ch−a râ. lín h¬n nhiÒu so víi kho¶ng c¸ch tõ m¾t ®¬n<br /> sau ®Õn r×a m¾t kÐp (7: 5); iii). MÊu «m gèc<br /> VËt chñ: ch−a râ, thu trªn ®Ëu ®ç. m¸ng ®Î trøng (hypopygium) rÊt ph¸t triÓn vµ<br /> NhËn xÐt: loµi A. subcamilla Long K, sp.n. iiii). QuÇng h×nh thang ë gèc tÊm l−ng bông 2<br /> rÊt gÇn víi loµi A. camilla Nixon, 1965 [5], rÊt dÑt (h×nh 12).<br /> <br /> Kho¸ ®Þnh lo¹i 2 loµi míi cho khoa häc thuéc nhãm Apanteles merula ë ViÖt Nam<br /> <br /> 1(2). TÊm l−ng bông 1 hÑp rÊt râ ë ®Ønh (h×nh 6); ba m¾t ®¬n kh¸ lín, tiÕp tuyÕn r×a tr−íc hai m¾t<br /> ®¬n sau kh«ng c¾t r×a sau m¾t ®¬n tr−íc (h×nh 3); mÊu «m gèc bao m¸ng ®Î trøng<br /> (hypopygium) kh«ng ph¸t triÓn (h×nh 7).......................................A. gialamensis Long K, sp.n.<br /> 2(1). TÊm l−ng bông 1 h¬i hÑp ë ®Ønh (h×nh 12); ba m¾t ®¬n nhá, thÊp, tiÕp tuyÕn r×a tr−íc hai m¾t<br /> ®¬n sau c¾t h¼n vµo m¾t ®¬n tr−íc (h×nh 9); mÊu «m gèc bao m¸ng ®Î trøng (hypopygium) rÊt<br /> ph¸t triÓn (h×nh 8)...........................................................................A. subcamilla Long K, sp.n.<br /> 28<br />  TµI LIÖU THAM KH¶O 147pp.<br /> 5. Nixon G. E. J., 1965: Bulletin of the British<br /> 1. Khuat Dang Long, Belokobylskij S. A., Museum (Natural History), Entomology<br /> 2003: Russian Entomological Journal, series, Supplement, 2: 1-284.<br /> 12(4): 385-398.<br /> 6. Nixon G. E. J., 1967: Bulletin of the British<br /> 2. KhuÊt §¨ng Long, 2004: T¹p chÝ Sinh häc, Museum (Natural History), Entomology<br /> 26(3A): 8-14. series, 21(1): 1-34.<br /> 3. KhuÊt §¨ng Long, Ph¹m ThÞ NhÞ, §Æng 7. Tobias V. I., Long K. D., 1990: Trudy<br /> ThÞ Hoa, 2006: Héi th¶o Khoa häc C«ng Zoologicheskogo Instituta, 209: 107-114.<br /> nghÖ qu¶n lý N«ng häc v× sù Ph¸t triÓn<br /> N«ng nghiÖp bÒn v÷ng ë ViÖt Nam: 490- 8. Yu D. S., Achterberg K. van &<br /> 494. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Horstmann K., 2005: Biological and<br /> taxonomical information: Ichneumonoidea<br /> 4. Mason W. R. M., 1981: Memoirs of the 2004. Taxapad Interactive Catalogue,<br /> Entomological Society of Canada, No. 115. Vancouver.<br /> <br /> <br /> <br /> TWO NEW SPECIES OF THE GENUS APANTELES FOERSTER, 1862<br /> (HYMENOPTERA: BRACONIDAE: MICROGASTINAE) FROM VIETNAM<br /> <br /> KHUAT DANG LONG<br /> <br /> <br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> <br /> Key words: Braconidae, Microgastrinae, Apanteles, merula-group, new species, beans, Vietnam.<br /> Two species belonging to Apanteles merula-group (Nixon, 1965) are described as new to science:<br /> Apanteles gialamensis Long K, sp.n. and A. subcamilla Long K, sp.n.<br /> <br /> 1. Apanteles gialamensis Long K, sp.n. (fig. 1-7)<br /> Material: Holotype, ♀Apan.508 (IEBR): VN, Hanoi (Gialam), beans field, 13.IV.2006, K. D. Long;<br /> paratypes 3♀ Apan.508a, Apan.508b, 2♂ Apan.508c, Apan.508d (IEBR): locality as holotype; 1♀ Apan.634<br /> (IEBR): VN, Hanoi (Gialam), sweeping, 20.V.2006, K. D. Long.<br /> Holotype: ♀, length of body 3.0 mm, of fore wing 3.3 mm, of setose part of ovipositor sheath 1.2mm and<br /> of antenna 2.5mm.<br /> Head (figs 3, 4): antenna shorter than body (0.8 times as long as body); eyes not convergent below (fig.<br /> 4); antennal sockets above middle line of eyes; face width 1.2 times height of eye and 1.3 times length of face<br /> and clypeus combined (fig. 4); tentorial pits small, distance between tentorial pits 2.3 times distance from pit<br /> to eye margin. Head in dorsal view transverse, width about 2.2 times as long as median length (fig. 3); ocelli<br /> rather large in high triangle, anterior tangent of the posterior ocelli not touching the anterior ocellus, distance<br /> between posterior ocelli (POL) 2.0 times diameter of posterior ocellus (Od) and 0.8 times distance from<br /> posterior ocellus to eye margin (OOL). Face, apex and occiput with dully fine punctures.<br /> Mesosoma: in dorsal view, mesoscutum 1.25 times as wide as width of head; mesoscutum finely punctate;<br /> scutellum with sparse and shallow punctures. Propodeum almost polished smooth, spiracles above middle line<br /> of propodeum (fig. 5).<br /> Wings: fore wing 1.1 times as long as body; vein r arising behind middle of pterostigma and vein r longer<br /> than vein 2-SR, vein 2-SR thicker than r, veins r and 2-SR weakly angled (fig.1); metacarp very long, 1.15<br /> times as long as pterostigma and 6.2 times as long as its distance from the apex of the radial cell; vein 2-CU1<br /> 29<br /> about 1.4 times as long as vein 1-CU1; vein 1-CU1 equal vein cu-a; hind wing broad with cubitellan cell as<br /> long as wide (fig. 2).<br /> Legs: hind tibia 0.7 times as long as hind tarsus; inner hind tibial spur 0.53 times as long as hind<br /> basitarsus; hind basitarsus about 0.7 times hind tarsus; telotarsus shorter than fourth (4: 5).<br /> Metasoma: tergite weakly constricted at the middle and noticely narrowed at apex (fig. 6); length of the<br /> first tergite 2.25 times apical width; tergite 1 smooth and with sparse sharp punctures; median field of tergite 2<br /> about 2.7 times median length; tergites 2+3 polished smooth with faint suture. Ovipositor long and abruptly<br /> curved down at apex (fig. 7); hypopygium not developed; setose part of ovipositor sheath about 0.4 times body<br /> (fig. 7).<br /> Colour: body polished black; maxillary palpi white, except first segment dark brown; apical one third of<br /> fore tibia and tarsus whitish yellow; middle legs black, whitish yellow basally; middle tarsus whitish yellow;<br /> hind legs black; tibial spurs white; wings hyaline with veins and setae almost colourless, pterostigma pale with<br /> upper border darkened; metacarp brown (fig.1).<br /> Male as females but body smaller with tergite 1 narrower and wings more transparent.<br /> Host: unknown, collected from soybeans.<br /> Notes: Apanteles gialamensis Long K, sp.n. is related to Apanteles camilla Nixon, 1965, from India, but it<br /> differs from the later in the combination of the following features: i). Tergite 1 more narrowed behind (fig. 6),<br /> polished and rather smooth; ii). Middle tibia almost black; iii). POL much shorter than OOL and iiii).<br /> Propodeum polished smooth. Apanteles gialamensis Long K, sp.n. can be separated from A. typhon Nixon,<br /> from South Africa, by the following features: i). Hind tibia black; ii). Ovipositor abruptly curved down at apex<br /> and iii). Scutellum with sparse faint punctures.<br /> <br /> 2. Apanteles subcamilla Long K, sp.n. (fig. 8-13)<br /> Material: Holotype, ♀ Apan.036 (IEBR): VN, Hanoi (Gialam), orchard, MT 20O59’N 105O55’E, 15-<br /> 25.XI.2001, K. D. Long; paratypes 3♀ Apan.037, Apan.038, Apan.041 (IEBR): same locality as holotype, MT<br /> 25.XI-05.XII.2001; 2♀ Apan.685, Apan.686 (IEBR): VN, Vinhphuc (Melinh), MT 11-25.X.2000, K. D.<br /> Long.<br /> Holotype: ♀, length of body 2.6 mm, of fore wing 3.4 mm, of antenna 2.1mm and of setose part of<br /> ovipositor sheath 2.1 mm.<br /> Head (figs 9, 10): antenna shorter than body (0.8 times as long as body); antennal sockets far above<br /> middle line of eyes; eyes weakly convergent below (fig. 10); face width 0.8 times length of face and clypeus<br /> combined and 0.9 times height of eye; tentorial pits small, distance between tentorial pits about 2.6 times<br /> distance from pit to eye margin; head in dorsal view less transverse (fig. 9), width about 2.0 times as long as<br /> median length; ocelli small in low triangle, anterior tangent of the posterior ocelli touching the anterior ocellus<br /> (fig. 9); distance between posterior ocelli (POL) 3.5 times diameter of posterior ocellus (Od) and 1.4 times<br /> distance from posterior ocellus to eye margin (OOL). Face, apex and occiput polished with fine punctures.<br /> Mesosoma: in dorsal view, mesoscutum 1.1 times as wide as width of head; mesoscutum with discrete<br /> punctures anteriorly and setose posteriorly. Scutellum almost smooth with sparse shallow punctures;<br /> propodeum smooth, spiracles above middle line of propodeum (fig. 11).<br /> Wings: fore wing rather long, 1.3 times as long as body; vein r arising behind middle of pterostigma and<br /> vein r longer than vein 2-SR, vein 2-SR thicker than vein r, veins r and 2-SR weakly angled (fig. 13); metacarp<br /> about 1.2 times as long as pterostigma and 2.9 times as long as its distance from the apex of the radial cell<br /> (fig. 13); vein 2-CU1 about 1.2 times as long as vein 1-CU1; vein 1-CU1 1.3 times as long as vein cu-a. Hind<br /> wing with cubitellan cell nearly 1.2 times as long as wide.<br /> Legs: hind tibia about 0.8 times as long as hind tarsus; inner hind tibial spur 0.5 times as long as hind<br /> basitarsus; hind basitarsus 0.45 times as long as hind tarsus; telotarsus shorter than hind fourth tarsus (4: 5).<br /> Metasoma: tergite 1 weakly constricted at the middle and weakly narrowed at apex (fig. 12); length of<br /> tergite 1 about 1.3 times as long as apical width; median field of tergite 2 strongly transverse and 4.25 times as<br /> wide as long; tergite 1 with faint punctures; tergites 2+3 polished, almost smooth. Ovipositor long and<br /> straight; hypopygium strongly developed (fig. 8); setose part of ovipositor sheath 0.8 times as long as body.<br /> <br /> 30<br />  Colour: body polished black; maxillary palpi white except first segment dark brown; labial palpi dark<br /> brown; basal two third of fore tibia and tarsus whitish yellow; middle legs black, except middle tibia whitish<br /> yellow basally; middle tarsus 1-4 whitish yellow, tarsus 5 brown; hind legs black except basal one third light<br /> brown; tibial spurs white; wings hyaline with veins and setae almost colourless, pterostigma pale; metacarpus<br /> darkened (fig. 13).<br /> Male unknown.<br /> Host: unknown, collected from soybeans.<br /> Notes: Apanteles subcamilla Long K, sp.n. is closely related to Apanteles camilla Nixon, 1965, from<br /> India, but it differs from the later in the combination of the following features: i). Face shiny coriaceous with<br /> fine sharp punctures; ii). Ocelli in very low triangle, POL >> OOL (7: 5); iii). Propodeum shiny coriaceous<br /> with sparse fine sharp punctures; iiii). Basal median field of tergite 2 smooth. A. subcamilla Long K, sp.n. can<br /> be separated from A. gialamensis Long K, sp.n. by the following features: i). Tergite 1 not strongly narrowed<br /> apically; ii). Ocelli in a low triangle and POL >> OOL (7: 5); iii). Hypopygium strongly developed and iiii).<br /> Median field of tergite 2 strongly transverse.<br /> <br /> <br /> Ngµy nhËn bµi:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 31<br />