16
HO
1. TỔNG QUAN
- Ho là một phản xạ bảo vệ đường thở quan trọng, giúp
tống xuất các chất tiết và dị vật ra khỏi đường thở. Ho cũng là
triệu chứng hô hấp thường gặp nhất, đa phần có thể tự hết,
tuy nhiên cũng có thể là biểu hiện của một bệnh lý
nghiêm trọng.
- Cơ chế ho: có 6 giai đoạn.
+ Kích thích thụ thể ho.
+ Thì hít vào tăng gấp 1,5-02 lần thể tích khí
lưu thông.
+ Đóng nắp thanh môn.
+ Giai đoạn tăng áp lực trong lồng ngực gây ra bởi các
cơ hô hấp.
+ Giai đoạn tống xuất.
+ Giai đoạn thư giãn các cơ và áp lực đường thở trở về
bình thường.
- Phân loại ho:
+ Theo thời gian: ho cấp tính: ho dưới 02 tuần. Ho bán
cấp: 02-04 tuần. Ho mạn: ho mỗi ngày và kéo dài
trên 04 tuần.
+ Theo tính chất: ho đàm, ho khan.
!
17
2. NGUYÊN NHÂN
Nguyên nhân
Bệnh
Nhiễm trùng
Vi trùng: viêm phổi, lao, ho gà, nhiễm vi khuẩn
không điển hình
Virus: viêm mũi họng, viêm tiểu phế quản, viêm
thanh quản cấp
Nấm: nhiễm Aspergillosis, Histoplasmosis,
Coccidioidomycosis
Dị ứng/viêm
Suyễn, viêm mũi dị ứng, bệnh phổi mô kẽ, viêm
phổi tăng eosinophil, Sarcoidosis
Bệnh tai mũi
họng
Hội chứng chảy mũi sau, viêm mũi xoang, viêm
tai giữa, liệt dây thanh, rối loạn nuốt gây hít sặc
Bất thường
cấu trúc phổi
bẩm sinh-mắc
phải
Nang phế quản, CPAM, phổi biệt trí, ứ khí thùy
phổi bẩm sinh
Cung động mạch chủ đôi, vòng mạch, bướu máu
đường thở
Rò khí thực quản
Mềm sụn thanh khí phế quản, loạn sản phổi, giãn
phế quản
Dị vật đường
thở
Dị vật ở tai, mũi, khí phế quản, dị vật thực quản
Môi trường
Khói thuốc lá, khí thải công nghiệp, bụi, nước hoa
Tiêu hóa
Trào ngược dạ dày thực quản
Bệnh do gen
Xơ nang, bất động lông chuyển
Tim mạch
Suy tim sung huyết, phù phổi, thuyên tắc phổi
U
Lymphoma, u quái, bạch cầu cấp, u di căn phổi, u
gần cơ hoành
Thần kinh
Rối loạn TIC, ho do tâm lý
!
18
3. TIẾP CẬN
4. CẬN LÂM SÀNG
- Ho cấp tính do nhiễm trùng hô hấp trên đơn thuần:
không xét nghiệm.
- Ho do nhiễm trùng: huyết đồ, CRP.
- X quang ngực khi ho kéo dài, ho ra máu, dị vật
đường thở.
- Đo chức năng hô hấp nếu nghi ngờ suyễn.
Ho
Khởi phát đột ngột
Sốt, chảy mũi, khám ngực
bình thường
Sốt, khám ngực bất thường,
ho khởi phát
cấp tính
Ho mạn
Ho và viêm phổi tái diễn
Suy giảm miễn dịch
Bất thường cấu trúc phổi
U hạt mạn tính
Xơ nang
Bất động lông chuyển
Khác…
Viêm xoang cấp
Thuyên tắc phổi
Xơ nang
Suyễn
Lao phổi
Thần kinh
Khác (ô bên dưới)
Viêm phổi do vi trùng
Viêm phổi do virus
có
có
có
có
có
19
- Nội soi mũi họng nếu nghi ngờ ho do hội chứng chảy
mũi sau.
- Các xét nghiệm khác tùy nguyên nhân gợi ý.
5. ĐIỀU TRỊ
- Điều trị bệnh lý gây ho là quan trọng nhất.
- Điều trị triệu chứng ho:
+ Loãng nhầy và long đàm: Acetylcysteine,
Carbocysteine, Guaifenesin, Bromhexine. Dùng cho
trẻ em trên 02 tuổi, có phản xạ ho tốt.
+ Kháng Histamin: dùng điều trị ho do dị ứng. Các
thuốc kháng Histamin thế hệ 1 có thể làm giảm tiết
dịch hô hấp do có tác dụng anticholinergic.
+ Thuốc ho có nguồn gốc thảo dược có thể làm giảm
mức độ và tần suất ho trong cảm lạnh.
+ Ức chế ho:
§ Ức chế ho ngoại biên: thuốc giảm đau, gây tê
niêm mạc.
§ Ức chế ho trung ương: gồm nhóm á phiện như
Codeine, nhóm không á phiện như
Dextromethorphan chưa có dữ liệu an toàn cho
trẻ em.
6. CHỈ ĐỊNH NHẬP VIỆN
- Suy hô hấp.
- Không thể ăn uống được.
- Dị vật đường thở.
- Có chỉ định nhập viện của bệnh gây ho.