LUẬN VĂN:
Hoàn thiện pháp luật phòng,
chống mua bán phụ nữ, trẻ em ở
Việt Nam hiện nay
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết phải nghiên cứu đề tài
Mua bán phụ nữ, trẻ em là một vấn nạn có tính toàn cầu và đang có xu hướng gia
tăng đáng lo ngại trên phạm vi toàn thế giới, mà Việt Nam không phải là ngoại lệ. Mặc
dù hiện tượng mua bán phụ nữ, trẻ em mới xuất hiện ở Việt Nam khoảng hơn mười năm
trở lại đây, song tính đa dạng, phức tạp cũng như hậu quả mà loại hành vi này gây ra cho
các nạn nhân, gia đình nạn nhân và toàn xã hội là đặc biệt nghiêm trọng. Hành vi mua
bán phụ nữ, trẻ em xâm hại đến các quyền cơ bản của con người đã được ghi nhận trong
Hiến pháp Việt Nam và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.
Theo thống kê chưa đầy đủ, trong mười năm qua có hàng chục nghìn phụ nữ, trẻ
em bị mua bán ra nước ngoài. Cuộc đấu tranh phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em ở
Việt Nam đã đạt được một số kết quả nhất định, đã xử lý hình sự hàng trăm vụ với hàng
nghìn đối tượng phạm tội. Tuy nhiên, tình hình mua bán phụ nữ, trẻ em hiện nay có xu
hướng gia tăng năm sau cao hơn năm trước và diễn biến rất phức tạp. Loại tội phạm này
không chỉ xảy ra ở các địa phương vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo, mà đã xuất hiện
ở hầu hết các tỉnh và thành phố trong cả nước. Tính chất và thủ đoạn hoạt động của loại
hành vi này ngày càng tinh vi, xảo quyệt và đang có xu hướng xuyên quốc gia.
Hành vi phạm tội mua bán phụ nữ, trẻ em diễn ra rất đa dạng có thể là thông qua
các loại hình dịch vụ như: môi giới kết hôn; cho, nhận con nuôi, xuất khẩu lao động, du
lịch; hoặc cưỡng bức, bắt cóc...
Nhận thức sâu sắc về tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi mua bán phụ nữ,
trẻ em cũng như những diễn biến phức tạp của loại hành vi này, Đảng và Nhà nước ta đã
ban hành nhiều chủ trương, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật tạo ra cơ sở pháp lý
thuận lợi cho việc phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em. Tuy nhiên, do nhiều nguyên
nhân khác nhau, cho đến nay hệ thống văn bản đó đã bộc lộ nhiều bất cập, thiếu sót, dẫn
đến hạn chế hiệu quả của công tác phòng, chống loại hành vi này. Để nâng cao hiệu quả
công tác phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em nói chung, tội phạm mua bán phụ nữ và
trẻ em nói riêng, vấn đề có ý nghĩa quan trọng là cần phải tổng kết thực tiễn, tổ chức thực
hiện pháp luật trong lĩnh vực này; qua đó đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp
luật về phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em trong tình hình hiện nay. Nhận thức như
vậy, chúng tôi đã chọn vấn đề: "Hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua bán phụ nữ,
trẻ em ở Việt Nam hiện nay" làm đề tài luận văn thạc sĩ luật.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề phòng chống mua bán phụ nữ, trẻ em được một số nhà lý luận và cán bộ
hoạt động thực tiễn quan tâm, nên cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu, trong
đó phải kể đến các công trình sau:
- Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam: "Chương trình hành động về phòng chống nạn
buôn bán phụ nữ, trẻ em ở Việt Nam (1999 - 2002)", Nhà xuất bản Phụ nữ, Hà Nội, 1999;
- Vũ Ngọc Bình: "Phòng, chống buôn bán và mại dâm trẻ em", Nhà xuất bản
Công an nhân dân, Hà Nội, 2002;
- Bộ Tư pháp: "Báo cáo đánh giá hệ thống pháp luật của Việt Nam trên tinh thần
các nghị định thư của Liên hợp quốc về phòng, chống buôn bán người và di cư trái phép,
bổ sung Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia", Nhà
xuất bản Tư pháp, Hà Nội, 2004;
- Đỗ Thị Thơm: "Hoàn thiện pháp luật về quyền trẻ em ở Việt Nam hiện nay",
Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2003;
- Nguyễn Quang Dũng: "Tình hình tội phạm mua bán phụ nữ qua biên giới nước
ta và hoạt động phòng ngừa của bộ đội biên phòng", Tạp chí Công an nhân dân, số 7,
2003;
- Phạm văn Hùng: "Quán triệt chương trình hành động phòng, chống tội phạm
buôn bán phụ nữ, trẻ em từ năm 2004-2010", Tạp chí Công an nhân dân, số 10, 2004;
- Đặng Xuân Khang: "Tội phạm mua bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới Việt Nam
- thực trạng và giải pháp", Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, Bộ Công an, 2004...
Bên cạnh đó, còn có một số luận văn cao học luật và các bài nghiên cứu đăng trên
các tạp chí chuyên ngành như Công an nhân dân, Cảnh sát nhân dân, Kiểm sát...đề cập đến
phòng chống tội phạm mua bán phụ nữ trẻ em.
Các công trình, bài viết nêu trên bước đầu đã khái quát tình hình mua bán phụ
nữ, trẻ em ở Việt Nam, đồng thời đề cập đến cơ sở pháp luật về công tác phòng, chống
tội phạm mua bán phụ nữ, trẻ em, qua đó nêu ra những bất cập, thiếu sót và đề xuất các
giải pháp hoàn thiện những văn bản pháp luật này. Do cách thức tiếp cận và mục đích
nghiên cứu khác nhau nên các công trình đó mới dừng lại ở các góc độ nhất định và vẫn
chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống và toàn diện về pháp luật phòng,
chống mua bán phụ nữ, trẻ em và hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này ở Việt Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu: Là những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến
phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em cũng như pháp luật phòng, chống mua bán phụ nữ,
trẻ em.
- Phạm vi nghiên cứu: Mua bán phụ nữ, trẻ em là vấn đề rất phức tạp, liên quan
đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội như: y tế, giáo dục, lao động, phúc lợi xã hội và tư
pháp. Việc phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em có liên quan đến đối tượng điều chỉnh
của nhiều ngành luật, nhiều lĩnh vực pháp luật khác nhau. Do đó, trong khuôn khổ của
một luận văn cao học, chúng tôi chủ yếu tập trung khảo sát, phân tích, đánh giá thực
trạng pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em và từ đó nêu
ra các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này để nâng cao hiệu quả công
tác phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
* Mục đích của luận văn:
Nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến hoàn thiện pháp luật
về phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em góp phần cung cấp cơ sở lý luận, thực tiễn để
hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này và nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống,
tiến đến đẩy lùi loại tệ nạn này.
* Nhiệm vụ của luận văn:
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn đặt ra và giải quyết các nhiệm vụ cụ thể
sau:
- Phân tích cơ sở lý luận của việc cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về phòng,
chống mua bán phụ nữ, trẻ em.
- Đánh giá thực trạng pháp luật về phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em ở Việt
Nam.
- Tổng kết lý luận và đánh giá thực tiễn, dự báo tình hình, luận văn đề xuất
phương hướng, giải pháp để hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em ở
Việt Nam trong thời gian tới.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước ta về phòng,
chống mua bán phụ nữ, trẻ em; đồng thời, trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả sử
dụng các phương pháp nghiên cứu của chuyên ngành lý luận chung về nhà nước và pháp
luật và các phương pháp nghiên cứu, cụ thể như: phân tích, tổng hợp, tư vấn, thống kê, so
sánh, đối chiếu luật, tổng kết thực tiễn...
6. Những đóng góp và ý nghĩa của luận văn
Là công trình chuyên khảo nghiên cứu một cách có hệ thống và tương đối toàn
diện về hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em, nên kết quả nghiên
cứu của luận văn có những nội dung được coi là mới, có đóng góp cho khoa học chuyên
ngành, cụ thể là:
- Xây dựng khái niệm mua bán phụ nữ, trẻ em theo pháp luật Việt Nam và theo
tinh thần của Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia
năm 2000 và các nghị định thư bổ sung công ước.
- Xác định các tiêu chí hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em.
- Phân tích, đánh giá có hệ thống pháp luật thực định liên quan trực tiếp đến
phòng, chống mua bán phụ nữ, trẻ em.
- Đề xuất một số giải pháp để góp phần hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua
bán phụ nữ, trẻ em ở Việt Nam hiện nay.
