I. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
I.1. Lý do ch n đ tàiọ ề
Ngày nay, chúng ta đang s ng trong th i đi văn minh m i. Do v y ng iố ờ ạ ớ ậ ườ
lao đng m i lĩnh v c trong th i đi ngày nay ph i không ng ng h c h i,ộ ở ọ ự ờ ạ ả ừ ọ ỏ
trau d i tri th c ph i có t m nhìn xa mang tính chi n l c và đ chi u sâu đồ ứ ả ầ ế ượ ủ ề ể
có th gi i quy t nhanh chóng nh ng công vi c c th . Vì th ngành giáo d cể ả ế ữ ệ ụ ể ế ụ
ph i đào t o đc đi ngũ nh ng ng i lao đng t ch , năng đng, sáng t o,ả ạ ượ ộ ữ ườ ộ ự ủ ộ ạ
ti p c n và làm ch đc công ngh tiên ti n, có năng l c gi i quy t nh ngế ậ ủ ượ ệ ế ự ả ế ữ
v n đ th c ti n đt ra. Đng và Nhà n c coi “Giáo d c là qu c sách hàngấ ề ự ễ ặ ả ướ ụ ố
đu”, là m c tiêu và là đng l c c a s phát tri n. ầ ụ ộ ự ủ ự ể
Tr c nh ng yêu c u th c t đó, ch t l ng d y h c trong m i tr ngướ ữ ầ ự ế ấ ượ ạ ọ ỗ ườ
ti u h c là v n đ quan tâm c a toàn xã h i. Đc bi t nó quy t đnh đn sể ọ ấ ề ủ ộ ặ ệ ế ị ế ự
t n t i, uy tín c a nhà tr ng. Ch t l ng d y h c y ph i đc th hi nồ ạ ủ ườ ấ ượ ạ ọ ấ ả ượ ể ệ
b ng ch t l ng toàn di n c a các môn h c mà các em đc h c c p Ti uằ ấ ượ ệ ủ ọ ượ ọ ở ấ ể
h c. T th c t đó đòi h i m c tiêu giáo d c trong nhà tr ng c n ph i thayọ ừ ự ế ỏ ụ ụ ườ ầ ả
đi, đc bi t là vi c đi m i v ph ng pháp d y h c. ổ ặ ệ ệ ổ ớ ề ươ ạ ọ
Trong t t c các môn h c tr ng ti u h c, cùng v i môn Ti ng Vi t thìấ ả ọ ở ườ ể ọ ớ ế ệ
môn Toán cũng có v trí vô cùng quan tr ng. Toán h c v i t cách là m t mônị ọ ọ ớ ư ộ
khoa h c, nó có m t h th ng ki n th c c b n và ph ng pháp nh n th c c nọ ộ ệ ố ế ứ ơ ả ươ ậ ứ ầ
thi t cho đi s ng sinh ho t, lao đng. Đó cũng là nh ng công c r t c n thi tế ờ ố ạ ộ ữ ụ ấ ầ ế
đ h c các môn h c khác, ti p t c nh n th c th gi i xung quanh và đ ho tể ọ ọ ế ụ ậ ứ ế ớ ể ạ
đng có hi u qu trong th c ti n. M t khác môn Toán có v trí r t quan tr ngộ ệ ả ự ễ ặ ị ấ ọ
giúp cho h c sinh kh năng phát tri n t duy lôgíc, rèn luy n ph ng pháp suyọ ả ể ư ệ ươ
nghĩ, ph ng pháp suy lu n, ph ng pháp gi i quy t v n đ có căn c khoaươ ậ ươ ả ế ấ ề ứ
h c, toàn di n chính xác. Còn giúp cho các em phát tri n trí thông minh, óc tọ ệ ể ư
duy đc l p, linh ho t, sáng t o trong vi c hình thành, rèn luy n n n p phongộ ậ ạ ạ ệ ệ ề ế
cách và tác phong làm vi c khoa h c. Góp ph n giáo d c ý chí và nh ng đcệ ọ ầ ụ ữ ứ
tính t t nh c n cù nh n n i, ý th c t v t khó.ố ư ầ ẫ ạ ứ ự ượ
1
Trong gi i toán, h c sinh ph i t duy m t cách tích c c, linh ho t huyả ọ ả ư ộ ự ạ
đng thích h p các ki n th c và kh năng đã có vào các tình hu ng khác nhau.ộ ợ ế ứ ả ố
h c sinh ph i bi t phát hi n nh ng d ki n hay đi u ki n ch a đc nêu ra,ọ ả ế ệ ữ ữ ệ ề ệ ư ượ
ph i bi t suy nghĩ năng đng, sáng t o. Vì v y gi i toán còn là m t trongả ế ộ ạ ậ ả ộ
nh ng bi u hi n " năng đng " trong ho t đng trí tu c a h c sinh. ữ ể ệ ộ ạ ộ ệ ủ ọ
Đi v i h c sinh l p 3 các em đã n m v ng cách gi i bài toán có l i vănố ớ ọ ớ ắ ữ ả ờ
song đó ch là các bài toán h p v n d ng tr c ti p các phép tính. Lên l p 4 cácỉ ợ ậ ụ ự ế ớ
em đc ti p xúc v i các d ng toán có l i văn đi n hình, do v y các em g pượ ế ớ ạ ờ ể ậ ặ
không ít khó khăn khi gi i các d ng toán này, nhi u em đã gi i bài toán sai.ả ạ ề ả
Qua th c t đó tôi nh n th y mình c n ph i làm nh th nào đ góp ph nự ế ậ ấ ầ ả ư ế ể ầ
nâng cao ch t l ng gi i toán có l i văn cho các em trong môn toán l p 4. Đóấ ượ ả ờ ớ
chính là lý do tôi ch n đ tài: ọ ề “H ng d n h c sinh gi i toán có l i văn ướ ẫ ọ ả ờ ở
l p 4”.ớ
I. 2. M c tiêu, nhi m v c a đ tài ụ ệ ụ ủ ề
a) M c tiêuụ
Tìm ra các nguyên nhân ch y u d n đn h c sinh ch a gi i đc d ngủ ế ẫ ế ọ ư ả ượ ạ
toán có l i vănờ
Đ ra nh ng bi n pháp, ph ng pháp gi ng d y nh m nâng cao ch tề ữ ệ ươ ả ạ ằ ấ
l ng d y và h c. ượ ạ ọ
b) Nhi m vệ ụ
Nghiên c u c s lý lu n c a đ tàiứ ơ ở ậ ủ ề
Tìm hi u th c tr ng và nguyên nhân d n đn tình tr ng h c sinh còn g pể ự ạ ẫ ế ạ ọ ặ
khó khăn ho c ch a bi t gi i bài toán có l i vănặ ư ế ả ờ
Đ xu t m t s bi n pháp, ph ng pháp gi ng d y đ nâng cao ch tề ấ ộ ố ệ ươ ả ạ ể ấ
l ng, s ham thích h c ượ ự ọ môn Toán cho h c sinh trong l p cũng nh trong kh i,ọ ớ ư ố
trong tr ng h c nói riêngườ ọ .
2
I.3. Đi t ng nghiên c uố ượ ứ
Các ph ng pháp, bi n pháp gi ng d y giúp h c sinh bi t gi i bài toán cóươ ệ ả ạ ọ ế ả
l i văn.ờ
H c sinh tr ng Ti u h c Tây Phongọ ườ ể ọ
I.4. Gi i h n ph m vi nghiên c uớ ạ ạ ứ
H c sinh l p 4aọ ớ
Môn: Toán
Ph n: Gi i bài toán có l i văn d ng Tìm hai s khi bi t t ng và hi u c aầ ả ờ ạ ố ế ổ ệ ủ
hai s đó; Tìm hai s khi bi t t ng (ho c hi u ) và t s c a hai s đó.ố ố ế ổ ặ ệ ỉ ố ủ ố
I.5. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
- Đàm tho i - Th c hành ạ ự
- Gi ng gi i - Đánh giáả ả
- Quan sát - Th ng kê ố
- T ng h p - Phân tích ổ ợ
II. PH N N I DUNGẦ Ộ
II.1. C s lý lu n ơ ở ậ
ti u h c, t khi b c vào l p 4 h c sinh b t đu đc làm quen và th cỞ ể ọ ừ ướ ớ ọ ắ ầ ượ ự
hi n cách gi i các d ng toán có l i văn đi n hình nh : ệ ả ạ ờ ể ư
- Gi i toán v “Tìm s trung bình c ng”;ả ề ố ộ
- Gi i toán v “ Tìm 2 s khi bi t t ng và hi u c a 2 s đó”;ả ề ố ế ổ ệ ủ ố
- Gi i toán v “Tìm 2 s khi bi t t ng (ho c hi u) và t s c a 2 s đó”;ả ề ố ế ổ ặ ệ ỉ ố ủ ố
- Gi i toán có n i dung hình h c;ả ộ ọ
- Gi i m t s bài toán nh : “ Tìm phân s c a m t s ” , bài toán liên quanả ộ ố ư ố ủ ộ ố
đn “ bi u đ” , ng d ng “ T l b n đ”, …ế ể ồ ứ ụ ỉ ệ ả ồ
3
Nh chúng ta đã bi t môn Toán l p 4 có nhi u m ch ki n th c. Đi v iư ế ở ớ ề ạ ế ứ ố ớ
m ch ki n th c “ Gi i toán có l i văn” là m t trong nh ng m ch ki n th c cạ ế ứ ả ờ ộ ữ ạ ế ứ ơ
b n xuyên su t ch ng trình toán c p ti u h c. Thông qua gi i toán có l i văn,ả ấ ươ ấ ể ọ ả ờ
các em đc phát tri n trí tu , đc rèn luy n kĩ năng t ng h p: đc, vi t, di nượ ể ệ ượ ệ ổ ợ ọ ế ễ
đt, trình bày, tính toán. Toán có l i văn là m ch ki n th c t ng h p c a cácạ ờ ạ ế ứ ổ ợ ủ
m ch ki n th c toán h c. Toán có l i văn là chi c c u n i gi a toán h c vàạ ế ứ ọ ờ ế ầ ố ữ ọ
th c t đi s ng, gi a toán h c và các môn h c khác. Gi i toán có l i văn làự ế ờ ố ữ ọ ọ ả ờ
cách gi i quy t v n đ trong môn toán. T ngôn ng thông th ng trong bàiả ế ấ ề ừ ữ ườ
toán đa v các phép tính, kèm theo l i gi i và cu i cùng đa ra đáp s c a bàiư ề ờ ả ố ư ố ủ
toán. Gi i toán có l i văn góp ph n c ng c ki n th c toán, rèn luy n kh năngả ờ ầ ủ ố ế ứ ệ ả
di n đt, tích c c phát tri n t duy cho h c sinh. Đ làm c s ban đu cho cácễ ạ ự ể ư ọ ể ơ ở ầ
em h c t t cách gi i bài toán có l i văn không ch l p 4 k c khi các em h cọ ố ả ờ ỉ ở ớ ể ả ọ
lên l p 5. Vì đây là các d ng toán m i nên giáo viên g p không ít khó khăn khiớ ạ ớ ặ
h ng d n h c sinh th c hi n . Đ đt hi u qu cao trong vi c gi i bài toán cóướ ẫ ọ ự ệ ể ạ ệ ả ệ ả
l i văn đòi h i c ng i d y và ng i h c ph i xác đnh đc d ng toán, bi tờ ỏ ả ườ ạ ườ ọ ả ị ượ ạ ế
tóm t t bài toán (b ng l i, b ng s đ đo n th ng), n m chính xác cách gi iắ ằ ờ ằ ơ ồ ạ ẳ ắ ả
t ng d ng toán. ừ ạ
Xu t phát t nh ng y u t v a nêu trên, ấ ừ ữ ế ố ừ đ góp ph n nâng cao ch t l ngể ầ ấ ượ
vi c d y gi i d ng toán có l i văn l p 4. ệ ạ ả ạ ờ ở ớ Tôi đã h c h i, tìm tòi qua nhi u tàiọ ỏ ề
li u tham kh o và nêu ra ệ ả bài h c kinh nghi m khi d y gi i toán có l i văn. ọ ệ ạ ả ờ
II.2. Th c tr ngự ạ
a) Thu n l i, khó khănậ ợ
* Thu n l iậ ợ
Là m t giáo viên đng l p và làm công tác ch nhi m kh i l p 4 kháộ ứ ớ ủ ệ ố ớ
nhi u năm, đây là đi u ki n t t nh t giúp tôi hi u rõ nguyên nhân d n đn cácề ề ệ ố ấ ể ẫ ế
em g p khó khăn khi gi i bài toán có l i văn, t đó tìm ra các bi n pháp gi ngặ ả ờ ừ ệ ả
d y thích h p h n.ạ ợ ơ
4
H c sinh t ng đi ngoan, có ý th c trong h c t p.ọ ươ ố ứ ọ ậ
S l ng h c sinh không nhi u, có đi u ki n cho vi c h ng d n, giúpố ượ ọ ề ề ệ ệ ướ ẫ
đ.ỡ
S gi ng d y nhi t tình c a giáo viên ch nhi m, giáo viên d y thay, ự ả ạ ệ ủ ủ ệ ạ giáo
viên d y b môn. ạ ộ
* Khó khăn
M t s em ch a xác đnh đúng d ng toán, ch a n m chính xác cách gi iộ ố ư ị ạ ư ắ ả
t ng d ng toán. Kừ ạ hi phân bi t các y u t c b n c a bài toán, khó nh n th cệ ế ố ơ ả ủ ậ ứ
đc b n ch t c a cái đã cho, d nh m l n cái c n tìm v i cái đã cho nh t làượ ả ấ ủ ễ ầ ẫ ầ ớ ấ
không nh n th c đc vai trò c a câu h i trong bài toán. Khó nh n rõ quan hậ ứ ượ ủ ỏ ậ ệ
lôgíc gi a d ki n và n s . ữ ữ ệ ẩ ố
M t s h c sinh n m b t ki n th c còn ch mộ ố ọ ắ ắ ế ứ ậ
Các em ch a đc t tin khi h c các d ng toán có l i vănư ượ ự ọ ạ ờ
M t s ph huynh ch a th c s quan tâm đn vi c h c c a con em mình.ộ ố ụ ư ự ự ế ệ ọ ủ
b) Thành công, h n chạ ế
H c sinh t tinọ ự , yêu thích môn h c h nọ ơ , các em đã n m đc cách gi i cácắ ượ ả
d ng toán, ạch t l ng h c t p c a h c sinh ngày càng đc nâng cao. ấ ượ ọ ậ ủ ọ ượ
Bên c nh đó v n còn ạ ẫ nh ng h n ch khi gi i bài toán Tìm hai s khi bi tữ ạ ế ả ố ế
t ng (ho c hi u) và t s c a hai s đó c th : ổ ặ ệ ỉ ố ủ ố ụ ể Giáo viên ch a đc t tin trongư ượ ự
vi c v n d ng ph ng pháp m i vào gi ng d y. Các em th ng x lý các đi uệ ậ ụ ươ ớ ả ạ ườ ử ề
ki n và các d ki n theo trình t đa ra trong bài toán ho c theo ti n trình di nệ ữ ệ ự ư ặ ế ễ
bi n c a s vi c. N u đo ng c các s vi c hay trình bày các d ki n khácế ủ ự ệ ế ả ượ ự ệ ữ ệ
v i th t thì m t s em còn lúng túng.ớ ứ ự ộ ố
c) M t m nh, m t y uặ ạ ặ ế
5