-1-
A. PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
Mỗi môn học ở tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu, rất quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. Trong
các môn học ở tiểu học, cùng với môn Tiếng Việt, môn Toán có vị trí quan
trọng, vì:
Các kiến thức, kĩ năng của môn Toán ở tiểu học có nhiều ứng dụng trong
đời sống, rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để học các môn học khác
ở tiểu học và học tập tiếp môn toán ở Trung học.
Môn Toán giúp học sinh nhận biết những mối quan hệ về số lượng và hình
dạng không gian của thế giới hiện thực. Nhờ đó mà học sinh có phương pháp
nhận thức một số mặt của thế giới xung quanh và biết cách hoạt động có hiệu
quả trong cuộc sống.
Môn Toán góp phần rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy
nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề. Góp phần phát
triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo; nó đóng góp vào
việc hình thành các phẩm chất cần thiết và quan trọng của người lao động như:
cần cù, cẩn thận, có ý chí vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nền nếp và
tác phong khoa học.
Trong dạy học Toán, quán triệt nguyên lý giáo dục: “học đi đôi với hành,
giáo dục kết hợp với lao động, nhà trường gắn liền với xã hội” là thiết thực góp
phần thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ giáo dục toán học ở Tiểu học. Ngày nay,
mặc dù trong tính toán con người có thể nhờ máy móc hỗ trợ nhưng việc tự
mình biết vẫn hết sức quan trọng và thuận lợi hơn rất nhiều. Chính vì lẽ đó ngay
từ khi là học sinh tiểu học cần lắm việc cộng, trừ, nhân, chia thành thạo. Cộng,
trừ, nhân có phần đơn giản hơn nhưng chia thì thật không dễ chút nào. Đó là với
số đông học sinh còn với những em tiếp thu chưa nhanh thì cần phải có sự đầu
tư của cả giáo viên, phụ huynh và bản thân các em. Xuất phát từ những lý do
trên và tích lũy kinh nghiệm có được trong thời gian giảng dạy tôi mạnh dạn đưa
ra một số giải pháp“Giúp học sinh chưa hoàn thành môn Toán ở lớp 4 biết
thực hiện phép chia” hi vọng sau khi đọc bài viết này các bạn đồng nghiệp có
thêm chút kinh nghiệm để áp dụng vào dạy học đạt kết quả.
II. Mục đích, đối tượng, phương pháp, phạm vi nghiên cứu:
1. Mục đích
Nghiên cứu đề tài “Giúp học sinh chưa hoàn thành môn Toán ở lớp 4 biết
thực hiện phép chia” nhằm giúp học sinh rèn luyện kĩ năng thực hiện phép chia
-2/15-
góp phần vận dụng vào thực tế cuộc sống và mục tiêu gần nhất là học được môn
toán.
2. Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu và tổng hợp các giải pháp giúp học sinh lớp 4 biết thực hiện
phép chia
3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
- Phương pháp thuyết trình, vấn đáp.
- Phương pháp đối chiếu, tổng kết rút kinh nghiệm.
4. Phạm vi và thời gian thực hiện nghiên cứu:
Đề tài được áp dụng trong năm học 2022 – 2023.
Thời gian: Tháng 9 - 2022: Nghiên cứu những vấn đề lý luận và tổ chức
điều tra thực trạng.
Tháng 10 - 2022 đến tháng 3 - 2023: Tổ chức thực nghiệm.
Cuối tháng 3 -2023: Tổng kết rút kinh nghiệm.
B. PHẦN THỨ HAI:
NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở khoa học
1. Cơ sở lý luận:
Trong các môn học ở Tiểu học, môn toán có một vị trí rất quan trọng trong
việc góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục ở bậc Tiểu học. Sở dĩ môn toán quan
trọng vì nó là thứ ngôn ngữ dùng chung cho cả thế giới. Một người muốn thành
danh thì nhất thiết phải biết tính toán. Ở môn toán con người có một tư duy logic
từ cụ thể đến trừu tượng không riêng của một ai, một đất nước nào. Vì vậy
phương pháp học toán như thế nào để đạt kết quả cao nhất là một vấn đề không
chỉ ở bản thân người học mà cũng có tầm quan trọng đặc biệt của người dạy
nữa. Các kiến thức, kĩ năng môn toán ở Tiểu học có rất nhiều ứng dụng trong
đời sống, rất cần cho mọi người lao động, rất cần để học sinh học tốt các môn
học khác và tiếp tục học môn toán ở các lớp trên.
Mục tiêu của việc học phép chia là giúp học sinh:
- Có những kiến thức cơ sở ban đầu về kĩ năng chia.
- Hình thành và rèn luyện kĩ năng thực hành tính như: Nắm được kĩ năng
đặt tính, biết lthực hiện các bước tính, ứng dụng thiết thực được trong đời sống.
- Bước đầu hình thành và phát triển năng lực trừu tượng hoá, khái quát hoá,
kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập môn toán, phát triển hợp lí khả
-3/15-
năng suy luận và biết diễn đạt đúng (bằng lời, bằng viết) các suy luận đơn giản;
góp phần rèn luyện phương pháp học tập làm việc khoa học, linh hoạt, sáng tạo.
- Hình thành nhân cách phát triển năng lực trí tuệ, góp phần hình thành và
rèn luyện các phẩm chất, các đức tính rất cần thiết của người lao động trong xã
hội hiện đại.
- Hình thành hệ thống các kiến thức cơ bản đơn giản, có nhiều ứng dụng
trong đời sống hằng ngày.
- Rèn luyện để nắm chắc các kĩ năng thực hành tính nhẩm tính viết về phép
chia.
- Thông qua những hoạt động học tập toán để phát triển đúng mức một số
khả năng trí tuệ và thao tác tư duy quan trọng.
- Hình thành tác phong học tập và làm việc có suy nghĩ, có kế hoạch, có
kiểm tra, có tinh thần hợp tác, độc lập và sáng tạo, có ý thức vượt khó khăn, cẩn
thận, kiên trì, tự tin.
* Phần phép chia ở lớp 4 được kế thừa từ lớp 3 và mở rộng vòng số cũng
như nâng cao mức độ, cụ thể là chia cho số có nhiều chữ số (chia số có nhiều
chữ số cho số có không quá ba chữ số thương có không quá ba chữ số); phép
chia có chữ số 0 ở thành phần và có chữ số 0 ở kết quả.
2. Cơ sở thực tiễn:
*Đối với giáo viên:
Trong những năm qua được sự quan tâm của các ban ngành đoàn thể, đặc
biệt là sự chỉ đạo kịp thời của Phòng giáo dục và đào tạo bằng các văn bản pháp
quy, sự động viên, định hướng đúng đắn của Ban giám hiệu nhà trường nhằm
tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên nâng cao chất lượng dạy học nên kết quả
học tập của học sinh trong trường tiến bộ dần qua từng thời điểm. Bên cạnh đó,
việc trang bị cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cũng được đầu tư khiến việc giảng
dạy cũng dễ dàng hơn rất nhiều. Nhà trường đã tổ chức chuyên đề cho các khối
lớp giảng dạy theo đúng qui định. Hàng tuần, hằng tháng tổ chức dự giờ rút kinh
nghiệm, kiểm tra đánh giá chặt chẽ. Theo hướng chỉ đạo của nhà trường, đội ngũ
giáo viên cũng đã xác định được vai trò quan trọng của người thầy giáo trong
việc giảng dạy môn toán. Các đồng chí giáo viên được phân công giảng dạy ở
tất cả các lớp đều bắt tay vào nhận nhiệm vụ một cách nghiêm túc. Giáo viên đã
tích cực trong việc sử dụng đồ dùng, đổi mới phương pháp dạy học. Đã biết
cách tổ chức cho học sinh lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng mang lại kết
quả. Tuy nhiên, vì thời gian dành để nghiên cứu, tìm tòi những phương pháp dạy
học phù hợp với đối tượng học sinh trong lớp còn hạn chế, chưa lôi cuốn được
sự tập trung chú ý nghe giảng của tất cả học sinh, đôi khi còn dạy một chiều.
-4/15-
Bên cạnh đó nhận thức về vị trí, tầm quan trọng của các bài toán chia trong môn
Toán cũng chưa đầy đủ. Từ đó dẫn đến tình trạng dạy học chưa trọng tâm phần
này khiến ghi nhớ của học sinh chưa bền vững, biết đấy rồi lại quên.
*Đối với học sinh:
Trường học đã được xây dựng kiên cố, từng phòng học có đầy đủ tiện nghi
rất thuận tiện cho việc học tập của các em. Học sinh cũng đã có ý thức mua sắm
đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập cá nhân của mình. Học sinh có phương tiện đi
lại nên thời gian đã đảm bảo cho việc học tâp, đa số các em ngoan chịu khó,
chăm chỉ học tập, rất yêu môn toán. Phần phép chia ở lớp 2,3 các em nắm tương
đối vững nhưng có một số em tiếp thu chưa nhanh thì thực sự lúng túng nên khi
làm bài tập thường tính sai kết quả.
II. Thực trạng vấn đề
1. Đánh giá chung
* Số liệu điều tra đầu năm học trước khi thực hiện:
Năm học 2022 - 2023 tôi được phân công giảng dạy lớp 4. Lớp 4 tôi chủ
nhiệm có tổng số 34 học sinh, trong đó có 18 nữ và 16 nam. Nhìn chung các em
đều có ý thức trong học tập, có tính tự lập cao. Tuy nhiên còn 1 số em còn hạn
chế trong nhận thức nhất là nhận thức những kiến thức đòi hỏi phải tưởng tượng,
tư duy, 1 số em ý thức học tập chưa cao nên ảnh hưởng tới kết quả học tập
chung của lớp. Ngay từ những ngày đầu tiên nhận lớp qua thực tế điều tra tôi đã
tiến hành khảo sát chất lượng học sinh theo hình thức đưa ra các bài tập, phiếu
điều tra để nắm bắt thực trạng. Từ đó tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng để
phân loại đối tượng học sinh và thu được kết quả như sau:
Đề bài khảo sát như sau:
Bài 1: Đặt tính rồi tính:
46 827 + 21 957 92 684 – 45 326 20 718 × 4 26 856 : 4
Bài 2: Tìm x:
a. x : 8 = 3721 b. 24 860 : x = 5
Bài 3: Mua 6 cái bút máy hết 96 000 đồng. Hỏi mua 4 cái bút như vậy hết bao
nhiêu tiền?
Bài 4: Một cửa hàng bán vải, ngày thứ nhất bán được 136m vải. Ngày thứ hai
bán được số vải bằng nửa ngày thứ nhất. Hỏi cả hai ngày cửa hàng bán được bao
nhiêu mét vải?
Cách tính điểm: Bài 1: 2,5 điểm 1a,1b mỗi bài 0,5điểm; 1c, 1d mỗi bài 0,75
điểm
Bài 2: 2 điểm 2a, 2b mỗi bài 1điểm
Bài 3: 2,5 điểm
Bài 4: 3 điểm
-5/15-
*Kết quả thu được như sau:
Thời
gian Số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn
thành
Trước
thử
nghiệm
34 em 14 41%926,5% 11 32,5%
Sau khi có kết quả tôi đã tiến hành giúp các em chưa hoàn thành môn Toán
bổ sung kiến thức kịp thời.
Để nắm được cụ thể việc thực hiện phép chia của 11 em này, tôi tiến hành
cho các em làm bài kiểm tra.
Đề bài kiểm tra như sau
* Đặt tính rồi tính kết quả:
a. 130 : 5 b. 816 : 4 c. 28 472 : 6 d. 740 : 2
* Kết quả thu được như sau:
Thời
gian
Số HS
chưa
hoàn
thành
Số em
đặt tính
đúng
Số em
làm
đúng hết
Số em
làm sai
một bài
Số em
làm sai
hai bài
Số em
làm sai
ba bài
Số em làm
sai cả bốn
bài
Trước
thử
nghiệm
11 11 0 5 3 2 1
Từ bảng khảo sát trên, ta có thể biết được tỉ lệ học sinh chưa biết chia còn
cao, nhiều em kĩ năng thao tác còn chưa chắc chắn. Tôi bàn với giáo viên khối 4
dành ra mỗi tuần một buổi kèm cặp thêm cho các em này nhưng trước tiên phải
tìm hiểu nguyên nhân việc các em chia sai. Học sinh làm bài sai do nhiều
nguyên nhân nhưng chủ yếu giáo viên thường cho rằng việc chia sai là do các
em chưa tập trung làm bài, chưa thuộc bảng nhân, bảng chia, phương tiện học
còn thiếu hay ước lượng thương cũng kém nhưng thực ra nguyên nhân chính là
các em không nhớ các bước tính ngay từ khi học phép chia đơn giản nên đến khi
làm với số lớn và phép chia phức tạp thì càng lúng túng dẫn đến kết quả sai. Vì
vậy tôi tiến hành nhắc lại cách thực hiện phép chia.
* Hướng dẫn cách thực hiện.
- Cách đặt tính: Học sinh cần nắm được một cách chính xác.
(Số bị chia ) (Số chia)
(Thương)