Hướng dẫn tự học chơi cờ vây: Quyển 1

Chia sẻ: Lâm Tài Đức | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

247
lượt xem 78
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Tự học chơi cờ vây: Quyển 1 được trình bày bằng hình ảnh cụ thể dưới dạng các bài trắc nghiệm cơ bản. Chúng bao gồm tất cả các giai đoạn của ván cờ từ khai cuộc đến tàn cuộc. Người mới tập chơi có thể nhìn trực tiếp vào Tài liệu để giải quyết vấn đề mà không cần phải xếp quân ra bàn cờ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn tự học chơi cờ vây: Quyển 1

TỰ HỌC CHƠI CỜ VÂY Quyển 1 30kyu ñến 25kyu Bài tập cơ bản Tác giả: Kano Yoshinori - 9dan Dịch: Nguyễn ðăng Khương Trần Chính Thành Hiệu chỉnh: Nguyễn Minh Thắng
Li gii thiu mục ñích cuối cùng là chiếm ñược những vùng lãnh thổ rộng lớn hơn ñối thủ, giành thắng lợi. Theo lịch sử, cờ Vây (tên gọi quốc tế là “GO”) có nguồn gốc từ Người chơi cờ Vây sẽ sử dụng tất cả các bài bản binh pháp Trung Quốc cách ñây từ 4000 ñến 5000 năm. ðây là loại cờ xuất hiện sớm trên, càng chơi càng nhuần nhuyễn, càng thi ñấu càng giỏi giang, nhất trên thế giới. ðến nay, cờ Vây thực sự ñã trở thành một trò chơi trí càng nhìn xa trông rộng, nghĩ ra những diệu kế và ñoán ñược tuệ kỳ diệu. Nó không chỉ là trò chơi ñể giải trí, thư giãn cùng bè bạn mà những ñòn tinh vi của ñối phương. Chơi cờ Vây không chỉ là giải còn là môn thể thao trí tuệ có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục, phát trí mà còn có dịp ñể tỏ rõ phẩm chất và bản lĩnh của mình. triển khả năng tư duy và hoàn thiệt một cách hài hoàn nhân phẩm con Trước ñây, cờ Vây cũng ñã tường ñược chơi ở nước ta. người. Những rồi bằng ñi một thời gian rất dài, cờ Vây gần như biến mất. Các nước có phong trào cờ Vây phát triển mạnh nhất là Nhật Bản, Mãi cách ñây 6, 7 năm cờ Vây mới trở lại. Hàn Quốc, Trung Quốc và một số nước Châu Á. Người Nhật coi cờ vây Tuy mới phát triển nhưng cờ Vây ñã thu hút ñược nhiều là một trong những phương tiện giáo dục và rèn luyện hang ñầu ñể nước người chơi. Tháng 6 năm 1999, Hiệp hội Cờ Vây thế giới ñã kết Nhật trở thành siêu cường quốc của thế giới (Hàn Quốc cũng vậy). Do ñó, nạp Việt Nam làm thành viên chính thức. Nhật Bản luôn là nước mạnh nhất về cờ Vây từ xưa tới nay. Ở Nhật Bản và Hàn Quốc, cờ Vây ñược ñạt ở ñịa vị cao quí và ñược gọi là “Kỳ ñạo”. Nhằm ñáp ứng sự phát triển của phong trào, chúng tôi ñã Gần như ở hai nước này mọi người ñều biết chơi cờ Vây. Trung Quốc tuy quyết ñịnh ñầu tư biên soạn “tự học chơi cờ Vây”. Nội dung ñược là nơi cờ Vây xuất hiện ñầu tiên nhưng gần ñây mới phát triển mạnh. trình bày bằng hình ảnh cụ thể rõ rang dưới dạng các bài trắc Nhận thức ñược tầm quan trọng của cờ Vây, Trung Quốc ñã có nhiều nỗ nghiệm rất cơ bản. Chúng bao gồm tất cả các giai ñoạn của ván cờ, lực ñể khôi phục phong trào của mình với sự ủng hộ của cố Thủ tướng từ khai cuộc ñến tàn cuộc. Người mới tập chơi có thể nhìn trực tiếp Chu Ân Lai và Phó Thủ tướng Trần Nghị. ðến nay, trình ñộ cờ của các kỳ vào sách ñể giải quyết vấn ñề mà không cần phải xếp quân ra bàn thủ Trung Quốc ñã ngang tầm các danh thủ Nhật Bản. cờ. Các bạn (người chơi cờ) có thể xem (học) qua các phần ñược trình bày trong sách một lần rồi sau ñó cần chơi cờ thật nhiều. Chỉ Cờ vây là loại cờ có mục ñích như tên gọi của nó – vây chiếm ñất, có thực hành thường xuyên, bạn mới có thể hoàn thiện trình ñộ mở rộng lãnh thổ. Quân cờ và bàn cờ ñược sáng tạo ra trên cơ sở của chơi của mình. Sau ñó, bạn cần xem lại một cách chậm rãi và từ thuyết âm dương và vũ trụ quan của người xưa: quân cờ tròn nhỏ và dẹp tốn hơn. như cúc áo có hai màu Trắng và ðen tương trương cho âm và dương, bàn cờ hình vuông có 19 ñường kẻ ngang và 19 ñường kẻ dọc tạo thành 361 Hy vọng của chúng tôi là qua việc nghiên cứu và giải quyết giao ñiểm tượng trương cho năm âm lịch gồm 361 ngày. Bốn góc của bàn các thế cờ Vây trong cuốn sách này, bạn ñọc sẽ tạo dựng ñược một cờ tượng trưng cho bốn mùa. Luật chơi rất ñơn giản, dễ hiểu. nền tảng vững chắc cho sự tiến bộ sau này của bạn. Như ñã nói ở trên, mục tiêu của một ván cờ là chiếm “ñất”. Ai Chúng tôi xin trân trọng gởi lời cảm ơn ñến DOANH chiếm nhiều hơn, người ñó thắng cờ. Cuộc chiến trong cờ Vây thực sự sôi NGHIỆP TƯ NHÂN NHƯ LAN ñã tài trợ cho chúng tôi thực hiện ñọng và tràn ñầy kịch tính với nhiều phương án và thủ pháp chiến thuật cuốn sách này. thiên biến vạn hoá: Chiến lược, chiến thuật, dàn trận, công kích, lui quân, mai phục, chặn ñường, rượt ñuổi, vây ép, ñột phá, thế thủ, bắt tù binh… TRẦN CHÍ THÀNH – NGUYỄN ðĂNG KHƯƠNG trăm mưu nghìn kế ñược tha hồ thi thối. Những bậc cao thủ thường không ham cái nhỏ mà bỏ cái lớn, họ nhường tiểu tiết lấy ñại cục, ñể ñạt ñược 2
MỤC LỤC HƯỚNG DẪN VỀ CÁC ðIỀU LUẬT Trang LỜI GIỚI THIỆU 2 Cờ Vây thường ñược chơi trên một bàn cờ, 19x19 ñường kẻ, có 361 ñiểm giao nhau, các quân cờ (những viên ñá) ñược ñặt HƯỚNG DẪN VỀ CÁC ðIỀU LUẬT 3 tại các giao ñiểm ñó. NHÓM QUÂN SỐNG CẦN CÓ HAI MẮT 7 Hình 1: là một bàn cờ trống. Chú ý: có 9 HƯỚNG DẪN GIẢI THẾ CỜ SỐNG CHẾT 10 ñiểm ñược ñánh dấu BẢNG CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ 11 trên bàn cờ. Những ñiểm này ñược quy PHẦN 1: BÀI TẬP 12 thành những “ñiểm sao”. Trong các ván 1- TRÌNH ðỘ 1 12 ñấu cờ Vây có chấp quân, ñể hai bên cân 2- TRÌNH ðỘ 2 22 sức thì người ñược 3- TRÌNH ðỘ 3 31 chấp sử dụng những ñiểm sao này ñể ñặt 4- TRÌNH ðỘ 4 41 các quân trên ñó, ngoài ra còn ñể giúp PHẦN 2: LỜI GIẢI 49 kỳ thủ xác ñịnh phương hướng trên bàn cờ dễ dàng hơn. Hình 1 Mặc dù các ván ñấu cờ Vây ñược chơi trên bàn cờ 19x19 ô, nhưng những người mới học thường chơi trên bàn cờ 9x9 ô với 81 ñiểm giao nhau. Sau ñó, học chơi lên bàn cờ 13x13 ô, rồi cuối cùng sử dụng bàn cờ chuẩn 19x19 ô. Một bàn cờ Vây chuẩn chứa 361 quân: 181 quân ðen và 180 quân Trắng. Chúng ñược ñựng trong những hộp hoặc chén sứ có nắp. ðể chơi cờ Vây, cần thiết học một vài luật ñơn giản. ðầu tiên chúng ta sẽ bắt ñầu với 7 luật tổng quát. 3
Sơ ñồ 2: (10-27). Nước thứ 10 và 12, Trắng làm giảm bớt một miếng ñất phía dưới của ðen. Trước khi ngăn chặn ☺ Luật tổng quát: bằng nước 15, ðen ñe doạn xâm chiếm vùng ñất ở phía trên 1. Cờ Vây ñược chơi bởi 2 người. của Trắng bằng nước 13. Trắng phải phòng thủ bằng nước 2. Một bên cầm ðen, bên kia cầm Trắng. Chuyển ñổi lượt ñi cho 14. Trắng lại mở rộng ñất của mình qua nước 16 và 18, nhau sau khi mỗi bên ñã hoàn thành một nước ñi. ñồng thời cắt bớt phần ñất của ðen. Nước 19 của ðen tấn 3. ði một nước là ñặt một quân cờ trên một giao ñiểm của bàn cờ. công Trắng, Trắng nối lại bằng nước 20. Sauk hi ðen thực CÁc quân cũng có thể ñược ñặt trên những ñiểm cạnh hoặc góc sát hiện ñến nước 27, thì ranh giới ñất giữa Trắng và ðen ñã mép của bàn cờ. ñược xác ñịnh và ván ñấu kết thúc. 4. Một quân chỉ ñặt một lần trên một giao ñiểm, và nó không thể di Sơ ñồ 3 chỉ rõ kết quả. Trắng chỉ chiếm ñược 23 ñất (giao chuyển sang ñiểm khác. ñiểm) còn ðen chiếm 31 ñất. Do vậy, ðen ñã thắng 8 ñất. 5. Khi có một sự chệnh lệch về sức mạnh giữa các ñấu thủ, thì ñấu (ðen ñã hơn Trắng 8 ñất và giành chiến thắng) thủ yếu hơn ñược ñặt them các quân của họ trên bàn cờ ñể bù ñắp ☺ Bốn quy tắc (4 quy luật thuộc về kỹ thuật): cho sự chênh lệch về sức mạnh (chấp quân). 6. Trong một ván ñấu cân bằng, thì bên cầm ðen luôn ñược ñi trước; 1. Bắt quân nhưng trong một trận ñấu có chấp quân, thì bên Trắng lại ñược ñi Một quân bị bắt khi tất cả các trước. ñường nối gần kề của một quân hoặc 7. Mục tiêu của (trò chơi) cờ Vây là lấy ñược nhiều “ñất” (khoảng nhóm quân ñều bị khoá bằng các quân trống trên bàn cờ) hơn ñối phương. của ñối phương. Trong hình 2, nếu ðen ñặt quân vào vị trí 1 thì các quân Trắng ☺ Một ván ñấu mẫu: sẽ bị bắt và bị lấy ra khỏi bàn cờ. Quân ðể hướng dẫn cho các bạn biết chơi cờ VAay như thế nào và ñạt cờ Trắng trong thế ñe doạ bị “ñánh bắt” mục tiêu ñể chiến thắng trong cờ Vây, chúng ta xem một ván ñấu trên bàn (lâm vào thế bị bắt chết – thuật ngữ quốc cờ 9x9 ô. ðừng chú ý tại sao các nước ñi lại như vậy, mà hãy tập trung tế là Atari. Hình2 vào cách hình thành “ñất” của ðen và Trắng như thế nào. Luật này cũng áp dụng cho một nhóm hai hay nhiều quân hơn nữa. Ví dụ, ðen có thể bắt 3 quân Trắng và lấy chúng ra khỏi bàn cờ trong hình 3 phía dưới bằng cách chơi nước 1. Trong hình 3 phía trên, ðen cũng bắt ñược 4 quân. Sơ ñồ 1 Sơ ñồ 2 Sơ ñồ 3 Hình 3 Sơ ñồ 1: (1-9). ðen ñi nước ñầu tiên tại ñiểm trung tâm bàn cờ còn Trắng ñi nước thứ 2. Cứ tiếp tục cho ñến khi ðen thực hiện xong nước thứ 9, Trắng ñã khoanh ñược một vùng ñất phía trên cho mình còn ðen buộc phải chiếm phần phía dưới. 4
Trong ví dụ ở ván cờ mẫu, không có bắt quân nhưng lại có mối ñe doạ “ñánh bắt”. Ví dụ, ở sơ ñồ 2 ðen chơi nước 17, Trắng phòng thủ bằng nước 18. Nếu Trắng vờ bỏ qua nước 17 của ðen (quân ñược ñánh dấu trong hình 4), thì ðen có thể bắt quân ñược ñánh dấu bằng nước 1 trong hình 4. Trắng cũng có thể bắt lại bằng nước 2, nhưng ðen Hình 4 sẽ bắt trước bằng nước 3. Giả sử Trắng cố thoát bằng cách mở rộng ñường qua nước 2 trong hình 5. ðen ñuổi bắt Trắng H.7 H.8 bằng cách tạo ñường bắt khác qua nước 3. Trắng Trong 4 thế cờ ở hình 7, các nước 1 của Trắng ñều là nước tiếp tục sự cố gắng chạy thoát của mình bằng cách ñi trái luật. Vậy là, Trắng không ñược phép chơi trên những ñiểm kéo them nước 4. Ngay cả nước này Trắng vẫn nằm này bởi vì Trắng ñặt những quân cờ của mình tại “chỗ chết” và trong thế bị ñánh bắt và ðen chơi 5 ñể bắt 3 quân chúng sẽ bị lấy ra khỏi bàn cờ ngay. Tuy nhiên, bạn nên chú ý rằng Trắng. Hình 5 không co sgiới hạn cho ðen về chơi trên những ñiểm này. Bây giờ hãy nhìn vào nước thứ 19 của ðen Các nước 1 của ðen trong hình 8 dường như là trái luật, trong sơ ñồ 2 (quân ñược ñánh dấu trong hình 6). mặc dù giống như ðen ñã ñi vào những ñiểm bị cấm, nhưng ðen Nước này tấn công Trắng, và Trắng phải thủ nước lại ñang bắt chết quân Trắng, vì vậy những nước của ðen không hề 20. ðiều gì sẽ xảy ra nếu Trắng không phòng thủ? trái luật. ðen sẽ bắt chết 2 quân Trắng bằng nước 1 trong hình 6. Không còn ñường chạy thoát, Trắng phải ñe 3. Cướp (thuật ngữ quốc thế thông dụng: Ko) doạ bắt ðen bằng nước 2 và ðen chơi 3 bắt chết 2 quân Trắng. Hình 6 Về nước 22 và 24 của Trắng trong sơ ñồ 2 thì sao? Cả 2 nước ñều ñe doạ bắt ðen, ðen phải phòng thủ ñể chống lại nước ñánh bắt bằng cách nối lại qua nước 23 và 25. Cần chú ý rằng phòng thủ ñể chống lại mối ñe doạ bị bắt là không bắt buộc. Có nhiều thế cờ mà nước ñi hay nhất không cần phòng thủ. H.9 H.10 H.11 H.12 2. Không ñược tự sát Quan sát thế cờ trong hình 9, ðen bắt quân Trắng bằng nước 1. Kết quả ñược thể hiện như hình 10. Chắc hẳn bạn nghĩ Mặc dù người chơi có thể thực hiện nước cờ của mình bất cứ chỗ rằng Trắng có thể bắt lại bằng nước 1 như hình 11, thế cờ hình 12 nào, nhưng cũng có 2 giới hạn. ðầu tiên là luật cấm tự sát. lại giống như hình 9. Nếu ðen ñược phép bắt lại nữa, thì sự lặp lại vĩnh viễn của việc bắt và bắt lại sẽ làm cho ván cờ không có kết quả. Loại tình huống này ñược gọi là cướp. 5
ðể ngăn chặn ñiều này, một luật ñặc biệt ñược ñặt ra như sau: Nếu bên nào bắt quân trong thế cướp, Thì bên kia không ñược bắt lại ngay ở nước kế tiếp. Luật này còn ñược xác ñịnh theo một cách khác là: Không một nước nào ñược phép thực hiện mà sẽ lặp lại một thế cờ như trước ñó. Ví dụ tiếp theo trên bàn cờ 13x13 ô thể hiện thế cướp có thể xuất hiện trong một ván ñấu như thế nào. Sơ ñồ 6 Sơ ñồ 7 Sơ ñồ 6 (18-20). ðến lượt Trắng ñe doạ tạo thế cướp. Trắng tấn công nước 18. ðen bắt chết quân Trắng bằng nước 19, kết thúc thế cướp, nhưng Trắng ñược nước tiên, tấn công lên phía trên bằng nước 20. Sơ ñồ 7 (15-17). Thay vì nước 16 trong sơ ñồ 5, Trắng có thể chọn kết thúc thế cướp bằng nước nối 16. Trong trường hợp ñó, ðen sẽ chia cắt quân Trắng ra làm 2 bằng nước 17 (ở ñây chúng ta không chú ý ñến giá trị chiến lược của những nước này, ván ñấu mẫu chỉ trình bày như thế nào là Sơ ñồ 4 Sơ ñồ 5 cướp). Sơ ñồ 4 (1-14). ðen chiếm giữ phần ñất phía trên bằng nước 1 và 4. Kết thúc ván ñấu 3, trong khi Trắng ñi nước 2 và 4 ñịnh phần ñất bên dưới cho mình. Ván ñấu kết thúc khi không còn bất kỳ một ñiểm có lợi nào Ván ñấu tiếp diễn ñến nước thứ 13 của ðen, sau khi Trắng bắt còn trống. Giai ñoạn này như trong hình 13. Có 4 việc phải làm lúc quân ðen số 7 bằng nước 14, thì cuộc chiến cướp bắt ñầu. này là: Sơ ñồ 5 (15-17). Vì luật cướp, nên ðen không thể bắt lại quân A. ðầu tiên cả 2 bên ñều phải ñồng ý ván ñấu kết thúc. Trắng số 14 ngay lập tức. Do vậy, ðen phải thực hiện nước thứ 15 ở ñâu ñó, ñe doạ chia cắt quân Trắng ở phía dưới bên trái bàn cờ B. Những ñiểm chung sẽ ñược lắp lại vào những thiếu hụt về thành hai. Nếu Trắng phòng thủ bằng nước 16, thì ðen có thể bắt ñất của ai thì phải ñược bảo vệ. lại thế cướp bằng nước 17. C. Những quân bị chết phải ñược ñem ra khỏi bàn cờ và ñặt vào ñất của ñối phương. D. ðếm ñất cho mỗi bên. 6
NHÓM QUÂN SỐNG CẦN CÓ HAI MẮT Phải chăng các quân hoàn toàn bị bao vây mà vẫn sống? Nếu bạn biết về luật tự sát, chắc hản bạn có thể trả lời ñược câu hỏi này. Hình 13 Hình 14 Hình 13, những ñiểm ñược ñánh dấu x là những ñiểm chung (ñất chung). Chúng không có giá trị cho bên nào ñi vào ñó, nhưng theo thói quen người chơi thường lấp ñầy vào ñó bằng các lượt ñi của mình như hình 14. Không bên nào có thiếu xót, vì thế không phải ñi những nước H.1 H.2 phòng thủ nữa. Hình 1, có 3 nhóm quân ðen không bao giờ bị bắt. Trong 3 Có 3 quân Trắng chết và 3 quân ðen chết. Những quân này không nhóm của bàn cờ, Trắng không bao giờ có thể chơi vào 2 ñiểm A có cơ hội tạo ra 2 mắt, vì vậy chúng có thể di chuyển ra khỏi bàn cờ. và B vì Trắng sẽ phạm luật tự sát. Do ñó, dù là bên ðen bị bao vây Trắng di chuyển 3 quân ðen ở phía trên bên phải bàn cờ trong hình 13 và kín bên ngoài, nhưng 2 mắt bên trong A và B thì luôn luôn tồn tại, ñặt chúng và phần ñất bên ðen ở phía trên dưới như hình 14 (3 quân ðen vì thế mà ðen không bao giờ bị bắt. ñược ñánh dấu). Về phần mình, ðen di chuyển 3 quân Trắng ở phía trên Những ñiểm A và B ñược gọi là mắt. Nếu một nhóm quân bên trái bàn cờ trong hình 13 và cũng ñặt chúng vào phần ñất bên Trắng có tổi thiểu 2 mắt riêng lẻ, thì nhóm ñó “sống”. Mắt có thể nằm ở phía dưới bên phải như hình 14 (3 quân Trắng ñược ñánh dấu). Bây giờ trung tâm, cạnh, hoặc là góc bàn cờ. bắt ñầu ñếm ñất. Như chúng tôi ñã giải thích, nhóm quân ðen ở bên phải ðen có 20 ñất ở phía dưới bên trái và 19 ñất ở phía trên bên phải, tỏng hình 2 không thể bị bắt, cho dù là hoàn toàn bị vây kín (vì tạo tổng cộng là 39 ñất. ñược hai mắt riêng biệt), nhưng nhóm quân ðen ở bên phải bài cờ Trắng có 16 ñất ở phía dưới bên phải và 22 ñất ở phía trên bên trái, sẽ bị bắt chết (vì chỉ có một mắt lớn); quân Trắng có thể bắt bằng tổng cọng là 38 ñất. nước 1 trong hình 3. Nếu ðen bắt 2, thì ðen chỉ còn một ñiểm ðen thắng 1 ñất. trống. Trắng chơi lại 1 và bắt toàn bộ ðen. Chắc hẳn bạn cho là ðen có 2 mắt, nhưng ñố chỉ là một mắt hai ñiểm (mắt lớn) và ðây là tất cả những gì bạn cần biết ñể bắt ñầu chơi cờ Vây. không có hai mắt riêng biệt. 7
☺ Mắt giả Quân ðen ở bên dưới hình 4 bị bắt chết vì chỉ còn 1 mắt thật. ðen chắc chắn có một mắt 2 ñiểm ở góc bàn cờ và chắc chắn rằng ñó là mắt thật, nhưng thật ra ñó chỉ là “mắt giả”. Nếu Trắng lấp ñầy 2 ñiểm trống của H.5 H.6 nhóm 3 quân ðen quanh ñiểm A, thì Một ñiều kiện ñể sống chung tồn tại là tất cả các quân vây ðen bị ñe doạ bị bắt và sẽ phải phòng quanh các quân sống chung, vẫn còn sống. thủ bằng cách nối lại tại A. ðen chỉ Hai ñiểm giữa nhóm quân trong thế sống chung không còn 1 mắt là một mắt hai ñiểm ở góc ñược tính là ñất. bàn cờ. H.3 Nhóm quân phía trên, ñiểm A và B ở cạnh bàn cờ cũng là mắt giả. ðen có thể bị tấn công trên những ñiểm mày, iv fvậy nhóm quân ðen chỉ còn có một mắt duy nhất và sẽ chết. H.7 Trong thế sống chung hình 7, mỗi nhóm quân ðen và H.4 Trắng ñều có một mắt, nhưng có một quân Trắng bên trong mắt ☺ Sống chung (Seki) của ðen. Vào cuối ván ñấu, ðen sẽ bắt quân này, theo các ñó giành ñược 1 ñiểm. Tuy nhiên, mắt của từng nhóm quân trong thế Quan sát thế cờ ở hình 5. Nhóm 4 quân ðen và nhóm 3 quân Trắng sống chung không ñược tính là ñất. chính giữa chưa có mắt. Tuy nhiên, cả 2 nhóm quân ñều sống vì không bên nào bắt bên nào. Ví dụ, nếu Trắng tấn công ðen khi chơi 1 trong hình 6, thì Trắng lại ñặt chính mình vào thế bị bắt và ðen sẽ bắt 4 quân Trắng bằng nước 2. Ngược lại, nếu ðen chơi 1, Trắng cũng sẽ bắt 5 quân ðen bằng nước 2. Bạn có thể thấy, hai bên ở ñây ñều không chịu mất mát, vì thế các quân vẫn ñược giữa nguyên trên bàn cờ cho ñến cuối ván ñấu. Trường hợp này ñược gọi là sống chung. 8
☺ ðiểm mắt Còn với 7 ñiểm trống trong mắt hoặc nhiều hơn thế nữa, theo nguyên lý thông thường nó là ñám quân sống. Bạn nên học Khi nhóm quân của bạn tạo ñược một khoảng mắt trống nhưng bị cho tốt việc ñiểm mắt gãy 3 và thẳng 3. ñối phương bao vây bên ngoài, ñối phương sẽ ñặt quân của mình vào giữa khoảng mắt trống ñó làm giảm mất khả năng tạo 2 mắt, bạn chỉ còn 1 mắt Hình 10: Tại vị trí phía trên, ðen có thể bắt ñược 3 quân thật – bạn sẽ phải chết. Kiểu ñánh này tiếng Nhật gọi là ‘ñiểm mắt’. ðiểm Trắng, nhưng Trắng ở bên ngoài hoàn toàn bao vây ñược nhóm mắt và sự hiểu biết về mắt giả là 2 khái niệm cơ bản trong việc sử dụng ðen, nhóm ðen sẽ phải chết. Chúng tôi sẽ chứng minh cho bạn tsume-go. thấy ñiều này. Quân ðen ở bên dưới của hình 4 bị bắt chết vì chỉ còn 1 mắt thật. ðầu tiên, Trắng chơi 1, thúc dục ðen ăn 3 quân Trắng, rồi ðen chắc chắn có một mắt 2 ñiểm ở góc bàn cờ và chắc chắn rằng ñó là Trắng chơi ñiểm mắt với 3, và ðen không còn có thể sống. mắt thật, nhưng thật ra ñó chỉ là “mắt giả”. Nếu Trắng lấp ñầy 2 ñiểm Hình 11: Trong 2 vị trí này, quân ðen bị bao vây bởi nhóm trống của nhóm 3 quân ðen quanh ñiểm A, thì ðen bị ñe doạ bị bắt và sẽ Trắng bên ngoài. Trong những trường hợp như vậy, không cần phải phòng thủ bằng cách nối lại tại A. ðen chỉ còn 1 mắt là một mắt hai phải xiết khí sớm. Dù ðen có ñánh gì ở ñây. Trắng cũng không cần ñiểm ở góc bàn cờ. thiết phải trả lời. Chúng sẽ phải chết khi bị ñiểm mắt. Ở cuối ván, Nhóm quân phía trên, ñiểm A và B ở cạnh bàn cờ phía trên cũng là những quân ðen chết này sẽ tự ñộng nhấc ra khỏi bàn cờ. mắt giả. ðen có thể bị tấn công trên những ñiểm này, vì vậy nhóm quân Chúng tôi mong rằng bạn sẽ học tốt về các bài tập sống và ðen chỉ còn có một mắt duy nhất và sẽ chết. chết – ñó là cách tốt nhất ñể bạn mạnh mẽ hơn trong cờ vây. H.8 H.9 H.10 H.11 Hình 8: Hình này có 3 vị trí ở góc, trung tâm, và cạnh bàn cờ: ñó là trường hợp của mắt có 3 ñiểm (dọc 3 hoặc gãy khúc 3). Nếu ðen chơi tại ñiểm A, thì ðen có 3 nhóm quân sống. Mặt khác, nếu Trắng chơi tại những ñiểm này trước, ðen dần dần giảm bớt một vài mắt và cuối cùng sẽ phải chết. Trắng A, chơi tại ñiểm giữa tại 3 ñiểm trong mắt của ðen, nó là ví dụ của ñiểm mắt. Mắt có phạm vi từ 3 ñến 6 ñiểm ñều có thể bị ñiểm mắt. 9
☺ Chấp quân (handicap) HƯỚNG DẪN GIẢI THẾ CỜ SỐNG CHẾT Khi có sự chênh lệch về sức giữa 2 ñấu thủ, bên yếu hơn sẽ ñược chấp và ñặt quân vào những ñiểm ñặc biệt ñể bù ñắp sự chênh lệch ñó. Bước ñầu tiên. Trình ñộ chấp từ 2 quân ñến 9 quân. Những vấn ñề về sống và chết Hình 9: Diễn tả những ñiểm sao ñược ñặt khi ñược chấp 9 quân. ñược người Nhật gọi là tsume-go. Bạn sẽ không thể trở nên mạnh mẽ Nếu chấp 8 quân ðen không ñặt quân tại ñiểm 9 trên bàn cờ. nếu bạn không nghiên cứu về Còn chấp 7 quân thì ðen ñặt quân thứ 7 tại ñiểm trung tâm. tsume-go. Bởi vì việc sống và chết của các ñám quân là nền tảng của Khi chấp 6 quân, ðen chỉ ñặt quân theo thứ tự từ 1 ñến 6. cờ Vây. Khi bạn nghiên cứu về Vị trí xếp quân khi chấp từ 2 ñến 5 quân ñược chỉ rõ trong hình 10. tsume-go, trước hết bạn cần phải hiểu rõ sự khác nhau giữa mắt thật và mắt giả. Hình 1 Hình 1 (mắt thật và mắt giả). Nhóm quân ðen ở phía trên có 2 mắt thật và mặc dù nó ñang bị bao vây, nó không bao giờ có thể bị bắt. Trong trường hợp này, chúng ta nói nhóm quân ñó sống. Nhóm quân ðen ở phía dưới bức ảnh, mắt trên trái là một mắt thật, nhưng mắt bên phải lại là mắt giả. Hiểu ñược về sự khác nhau giữa mắt thật và mắt giả là một ñiều quan trọng cơ bản trong sự tiến bộ của cờ Vây. Hình 9 Hình 10 ☺ ðiểm bù (Komi) Trong các ván cờ không chấp, tức là các ván ñánh ngang, vì ðen ñược ñi trước nên có phần thuận lợi. ðể có một cuộc thi ñấu công bằng, ðen nhường cho Trắng một số ñiểm trước khi bước vào trận ñấu. Khi tính ñiểm, những ñiểm này sẽ ñược trừ vào số ñiểm của ðen. Cách bù ñắp này ñược gọi là Komi. Thông thường Komi nhường cho Trắng là 5,5 ñiểm. Hình 2 Hình 3 Mặc dù 0,5 ñiểm trong thực tế ñấu không tăng thêm, nhưng ñây là phương Hình 2. Tất cả quân ðen ở ñây ñều bị bao vây, nhưng nhóm cách ñược sử dụng trong các cuộc thi ñấu ñể bảo ñảm không xảy ra các ðen còn có vài khí ở bên ngoài nên tạm thời nó còn có sự tự do. ván hoà. Chúng ñều có một mắt thật và một mắt giả. Khi chơi cờ vây, bạn 10
sẽ phải trải qua rất nhiều kiểu, mẫu khác nhau của mắt giả và bạn sẽ có BẢNG CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ khả năng nhận biết ñược ñâu là mắt giả của ñối thủ và làm sao ñể ngăn cản việc hình thành mắt giả. Hình 3. Nhóm quân ở phái trên hình này có 2 mắt; nó chỉ là một Kyu – cấp bậc thấp ñể phân hạng cho ñấu thủ. Người mới chơi mắt lớn!. Khi tất cả những khí bên ngoài của nó bị lấp ñầy, nó sẽ bị bắt. ñược xếp vào 35-kyu và khi họ ñấu tốt hơn thì sức cờ thể hiện ở Nhóm quân ðen ở bên dưới, tuy nhiên, nó sống. việc giảm kyu. Ví dụ, 15-kyu mạnh hơn 20-kyu. Thật dễ dàng khi người mới chơi phạm phải những lỗi như ở phía Dan – cấp bậc cao ñể phân hạng cho ñấu thủ. Sau khi ñạt ñược trên của sơ ñồ này. Bởi vậy, bạn cần phải chú ý ñặc biệt ñến hình dạng tạo hạng 1-kyu, ñấu thủ sẽ ñược xếp vào loại nghiệp dư 1-dan, khi ñấu thành những mắt giả. thủ giỏi hơn nữa, thì trình ñộ phụ thuộc vào mức tăng dan của họ. Loại dan nghiệp dư ñứng ñầu thường là 6-dan. Xếp loại dan chuyên nghiệp bắt ñầu từ 1-dan và lên ñến 9-dan, ñó là loại dan cao nhất ñạt ñược. 1-dan chuyên nghiệp mạnh hơn 6 dan nghiệp dư khoảng 2 quân. Khí – ñiểm trống kề liền quân hoặc ñám quân. ðánh bắt (Atari) – ñe doạ bắt quân ở nước kế tiếp. ðiểm chung (ñất chung) – ñiểm không có lợi, nó không ñe doạ cho bất cứ bên nào. Tấn công ñôi – ñe doạ bắt một trong hai nhóm quân ñối phương cùng một lúc Mắt – ñiểm ñược vây kín bằng quân cùng màu. Cướp (Ko) – hình dạng mà 1 quân của bạn bị bắt, nhưng không ñược phép bắt lại quân của ñối phương ngay sau ñó. Bắt tại cửa – nước ñi ñe doạ bắt quân mà bất kể cách phòng thủ nào, nhóm quân ñó vẫn bị bắt chết. Sống chung (Seki) – thế bí cho cả 2 bên. Nếu bên nào cố tấn công nhóm quân ñối phương, thì chính quân mình sẽ bị bắt chết. Do ñó, không bên nào dám tấn công hoặc bắt quân bên nào. Hổ khẩu – ñiểm mà khi ñặt 1 quân khác màu vào thì riêng quân lẻ ñó nằm trong tình trạng bị ñánh bắt (Atari). Vồ – ñặt quân vào hổ khẩu. Vồ ngược – hy sinh một quân vào hổ khẩu, sau khi lấy quân ñó ra, thì các quân ñối phương sẽ bị bắt chết ngược lại. 11
MỤC 1: BẮT QUÂN NHƯ THẾ NÀO? PHẦN 1 BÀI TẬP ðen ñi trước trong hầu hết các bài tập 1. I/ GIỚI THIỆU VỀ BÀI TẬP TRÌNH ðỘ 1 Mục 1. Bắt quân như thế nào? 12 Mục 2. Làm gì ñể cứu quân ñang bị nguy hiểm? 14 Mục 3. Nhận thấy mối ñe doạ bị bắt quân 15 Chơi như thế nào ñể ăn ñược 1 quân Trắng? Mục 4. Nối và cắt quân 16 2. Mục 5. Cướp (ko) 17 Mục 6. Chinh quân 18 Chơi như thế nào ñể ăn ñược 1 quân Trắng? Mục 7. Nhóm quân sống và nhóm quân chết 18 3. Mục 8. Chơi như thế nào trong khai cuộc? 19 Mục 9. Kết thúc ván cờ và các nước cờ khác 20 Chơi như thế nào ñể ăn ñược 1 quân Trắng? 12
4. 8. Chơi như thế nào ñể ăn ñược quân Trắng? 9. Chơi như thế nào ñể ăn ñược 2 quân Trắng? 5. Chơi như thế nào ñể ăn ñược 2 quân Trắng? Chơi như thế nào ñể ăn ñược 3 quân Trắng? 6. 10. Chơi như thế nào ñể ăn ñược 2 quân Trắng? 7. Chơi như thế nào ñể ăn ñược quân Trắng? 11. Chơi như thế nào ñể ăn ñược quân Trắng? Chơi như thế nào ñể ăn ñược 2 quân Trắng? 13
MỤC 2: LÀM GÌ ðỂ CỨU QUÂN ðANG BỊ NGUY HIỂM 12. 15. Chơi như thế nào ñể ăn ñược 1 quân Trắng? Làm sao ñể cứu quân ñang bị Trắng ñe doạ ñánh bắt? 13. 16. Có 1 quân ðen trong tình trạng bị ñánh bắt. Giữ nó như thế nào? 17. Chơi như thế nào ñể ăn ñược quân Trắng? 14. Có 2 quân ðen bị ñe doạ. Cứu chúng bằng cách nào? Chơi như thế nào ñể ăn ñược quân Trắng? 14
18. 22. ðen vừa chơi 1. Có cách gì ñể cứu 2 quân Trắng không? Cứu quân ðen ñang bị Trắng doạ ăn bằng cách nào? MỤC 3: NHẬN THẤY MỐI ðE DOẠ BỊ BẮT QUÂN 19. 23. Làm sao ñể ñánh bắt 2 quân Trắng ở sát biên? (ðánh bắt: Sau khi thực hiện nước ñi, quân ñối phương sẽ bị ăn ở Làm sao ñể cứu 3 quân ðen? nước cờ kế tiếp) 20. 24. Chơi như thế nào ñể giữ ñược 2 quân ðen ñang bị Trắng ñe doạ? 21. Có cách gì ñể ñánh bắt quân Trắng ñơn lẻ ở giữa không? 25. ðen sẽ ñánh bắt 3 quân Trắng bằng cách nào? Có thể cứu 3 quân ðen bằng cách nào? 15
29. 26. Thực hiện nước cờ nào ñể ñánh bắt 4 quân Trắng? 27. ðen sẽ thực hiện nước cờ ñánh bắt ñôi như thế nào? (ðánh bắt ñôi – ñánh bắt ñồng thời 2 quân cùng 1 lúc) 30. Thực hiện nước cờ nào ñể ñánh bắt 3 quân Trắng? Chơi làm sao ñể có nước cờ bắt ñôi? 28. MỤC 4: NỐI VÀ CẮT QUÂN 31. ðen sẽ chơi như thế nào? ðánh bắt quân Trắng lẻ loi bằng cách nào? 32. Làm sao ñể liên kết tất cả các quân ðen? 16
33. 36. ðen ñi ñâu ñể cắt rời 2 ñám quân của Trắng? Trắng 1 vừa ăn 1 quân ðen trong thế “cướp”. ðen ñáp trả thế nào? 34. 37. ðen ñáp trả Trắng 1 như thế nào? ðen phải ñối phó với Trắng 1 ra sao? 38. MỤC 5: CƯỚP (KO) 35. Tối nhất cho ðen là nước cờ nào? ðen phải trả lời như thế nào với Trắng 1 ñang bắt ñôi? 17
MỤC 6: CHINH QUÂN MỤC 7: NHÓM QUÂN SỐNG VÀ NHÓM QUÂN CHẾT 39. 41. ðen phải làm sao ñể ñám quân của mình sống? (ðám quân ñược coi là sống nếu tạo ñược 2 mắt thật. ðám quân không có khả năng tạo ñược 2 mắt thật là ñám quân chết, cuối ván cờ, chúng sẽ bị nhặt ra khỏi bàn cờ) 42. ðen sẽ ăn 5 quân Trắng như thế nào? 40. Trắng ñi ðen ñi ñâu ñể “giết” ñám quân Trắng? 43. ðen tạo sống bằng cách nào? ðen 1 ñánh bắt ñôi. Trắng phản ứng ra sao? 44. Chơi như thế nào ñể ăn ñược ñám quân Trắng? 18
45. Trắng ñi 48. Hãy tạo sống cho các ñám quân Trắng. ðen có thể ñi ñâu? 46. (Có nhiều cách trả lời ñúng khác nhau) 49. Trắng ñi ðám quân Trắng là sống hay chết? MỤC 8: CHƠI NHƯ THẾ NÀO TRONG KHAI CUỘC? 47. Trắng ñi Cần ñáp lại ðen 1 ra sao? Trắng có thể chơi như thế nào cho tốt? (Có nhiều cách trả lời ñúng khác nhau) 19
50. 53. Trắng 1 là nước cờ không tốt, ðen ñáp trả như thế nào? ðen có thể chơi 1 như trong hình không? 54. MỤC 9: KẾT THÚC VÁN CỜ VÀ CÁC NƯỚC CỜ KHÁC 51. ðen có thể chơi như thế nào sau khi Trắng 1 ăn 2 quân ðen? Chuyện gì ở ñây? ðen có thể chơi 1 không? 52. 55. ðen có thể chơi như thế nào sau khi Trắng 1 ăn quân ðen? ðen có thể nhặt quân Trắng ra khỏi bàn cờ sau khi chơi 1 không? 20