Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết phân tích thực trạng nhu cầu và xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam giai đoạn 2010- 2024, dựa trên dữ liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) và khảo sát thực tế hơn 1.000 người tiêu dùng. Với phương pháp nghiên cứu thống kê mô tả, kết quả cho thấy nhu cầu vàng của người dân duy trì ổn định nhưng có sự thay đổi về hình thức đầu tư do tác động của chính sách quản lý và điều kiện thị trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị

Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị Đỗ Minh Đức, Trần Thị Lan Phương Đại học Kinh tế Quốc dân, Việt Nam Ngày nhận: 17/02/2025 Ngày nhận bản sửa: 11/03/2025 Ngày duyệt đăng: 14/03/2025 Tóm tắt: Bài viết phân tích thực trạng nhu cầu và xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam giai đoạn 2010- 2024, dựa trên dữ liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) và khảo sát thực tế hơn 1.000 người tiêu dùng. Với phương pháp nghiên cứu thống kê mô tả, kết quả cho thấy nhu cầu vàng của người dân duy trì ổn định nhưng có sự thay đổi về hình thức đầu tư do tác động của chính sách quản lý và điều kiện thị trường. Cụ thể, do nguồn cung vàng miếng bị hạn chế và giá trong nước chênh lệch cao so với thế giới, người tiêu dùng đã chuyển hướng sang mua vàng nhẫn- một sản phẩm có tính thanh khoản cao và ít bị ràng buộc bởi quy định hơn. Khảo sát cũng cho thấy phần lớn người dân mua vàng với mục đích tích lũy tài sản hơn là đầu tư sinh lời, trong đó A survey on trends in demand of gold and buying activities of Vietnamese people and recommendations Abstract: The article analyzes the current situation of demand and gold buying trends of Vietnamese people in the period 2010-2024, based on data from the World Gold Council (WGC) and a survey of more than 1,000 consumers. Using descriptive statistics as the research method, the results show that people's demand for gold remains stable but there are changes in investment forms due to the impact of management policies and market conditions. Specifically, due to the limited supply of gold bars and the high difference in domestic prices compared to the world, consumers have turned to buying gold rings - a product with high liquidity and less constrained by regulations. The survey also showed that most people buy gold for the purpose of accumulating assets rather than investing for profit, in which the decision to buy and sell is mainly based on personal financial situation rather than gold price fluctuations or macroeconomic factors. Notably, the demand for gold is still popular even when consumers do not spend much of their income on investment, reflecting a strong belief in the value of gold as a safe asset preservation channel. The research results contribute to clarifying gold consumption trends in Vietnam and emphasize the role of management policies in regulating the market, ensuring stability and access to gold for people. Keywords: Gold demand, Vietnam gold market, Consumer behavior, Management policy Doi: 10.59276/JELB.2025.03.2884 Do, Minh Duc1, Tran, Thi Lan Phuong2 Email: dominhduc@doji.vn1, phuongttl@neu.edu.vn2 Organization of all: National Economics University, Vietnam © Học viện Ngân hàng Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng ISSN 3030 - 4199 1 Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị quyết định mua bán chủ yếu dựa trên tình hình tài chính cá nhân thay vì biến động giá vàng hay các yếu tố kinh tế vĩ mô. Đáng chú ý, nhu cầu mua vàng vẫn phổ biến ngay cả khi người tiêu dùng không dành nhiều thu nhập cho đầu tư, phản ánh niềm tin vững chắc vào giá trị của vàng như một kênh bảo toàn tài sản an toàn. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ xu hướng tiêu dùng vàng tại Việt Nam và nhấn mạnh vai trò của chính sách quản lý trong việc điều tiết thị trường, đảm bảo sự ổn định và khả năng tiếp cận vàng cho người dân. Từ khóa: Nhu cầu vàng, Thị trường vàng Việt Nam, Hành vi tiêu dùng, Chính sách quản lý 1. Giới thiệu ở mức cao, nhưng thị trường lại có những đặc thù riêng so với xu hướng chung của Vàng từ lâu đã giữ một vị trí đặc biệt trong thế giới. Một điểm đáng chú ý trong năm nền kinh tế Việt Nam, không chỉ là tài sản 2024 là sự sụt giảm 14% nhu cầu vàng tại có giá trị cao mà còn là một phần không Việt Nam trong quý 4 so với cùng kỳ năm thể tách rời trong tâm lý tích trữ, đầu tư của trước, ngược lại với xu hướng tăng trưởng người dân. Ở nhiều quốc gia, vàng chủ yếu chung của khu vực ASEAN. Nguyên nhân được xem như một kênh đầu tư tài chính chủ yếu đến từ sự thiếu hụt nguồn cung hoặc dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Trung vàng miếng, khiến giá trong nước cao hơn ương. Tại Việt Nam, vàng không đơn thuần đáng kể so với thế giới, gây tâm lý e ngại là hàng hóa hay công cụ phòng hộ rủi ro, cho nhiều nhà đầu tư. Tuy nhiên, thay vì mà còn là phương tiện bảo toàn tài sản, một giảm hẳn nhu cầu, người dân nhanh chóng hình thức tiết kiệm truyền thống và thậm thích ứng bằng cách chuyển sang các sản chí gắn liền với văn hóa tích lũy lâu đời. phẩm thay thế như vàng nhẫn- vốn thuộc Chính vì vậy, bất cứ biến động nào của thị nhóm vàng trang sức nhưng lại được mua trường vàng đều thu hút sự quan tâm lớn từ với mục đích đầu tư (Dương Ngọc, 2025). cả nhà đầu tư và công chúng. Xu hướng này được thể hiện rõ nét trong Những năm gần đây, thị trường vàng toàn những lúc cao điểm của thị trường, nhiều cầu chứng kiến nhiều biến động mạnh, đặc thương hiệu vàng nhẫn niêm yết giá cao biệt trong bối cảnh lạm phát gia tăng, bất hơn cả vàng miếng SJC, cho thấy một đặc ổn địa chính trị và những thay đổi trong điểm quan trọng của thị trường vàng Việt chính sách tiền tệ của các nền kinh tế lớn. Nam: nhu cầu luôn tồn tại, nhưng xu hướng Báo cáo quý 4 năm 2024 của Hội đồng mua vàng có thể thay đổi tùy theo bối cảnh Vàng Thế giới (WGC, 2025) cho thấy kinh tế và sự điều tiết của chính sách (Ngọc tổng nhu cầu vàng toàn cầu đạt mức kỷ lục Mai, 2025). Khi giá vàng miếng trở nên đắt 4.974 tấn, với sự gia tăng đáng kể từ các đỏ và khó tiếp cận, người dân không rời bỏ Ngân hàng Trung ương và các nhà đầu tư thị trường vàng mà tìm kiếm các lựa chọn cá nhân. Đáng chú ý, các tổ chức tài chính khác phù hợp hơn. Chính sự linh hoạt này lớn trên thế giới cũng quay lại xu hướng đã giúp thị trường vàng Việt Nam duy trì tích trữ vàng, khiến giá vàng liên tục lập sức hút cho dù có những thay đổi về cơ chế đỉnh mới trong thời gian qua. quản lý. Tại Việt Nam, nhu cầu vàng luôn duy trì Bài viết này dựa trên khảo sát hơn 1.000 2 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
ĐỖ MINH ĐỨC - TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG người dân thuộc 16 tỉnh, thành phố trong tâm lý của nhà đầu tư cá nhân. Điểm mới của khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 9 năm nghiên cứu này là cập nhật tình hình nhu cầu 2024 để tìm hiểu động cơ, thói quen và xu mua vàng hiện nay, mở rộng đối tượng khảo hướng mua vàng, phương thức lấy mẫu là sát so với nghiên cứu trước đây, chẳng hạn phân tầng theo tỉnh, thành phố rồi lấy ngẫu như nghiên cứu của Hội đồng Vàng thế Giới nhiên tại các điểm giao dịch vàng. Kết quả (WGC, 2021), thường chỉ tập trung vào các cho thấy cách tiếp cận của người dân hiện nhà đầu tư với kiến thức tài chính cao hơn và nay đối với các sản phẩm vàng vẫn mang xu nhu cầu đầu tư rõ ràng hơn. Nghiên cứu này hướng tích trữ và bảo vệ bản thân khỏi biến khảo sát trực tiếp người dân, từ đó phản ánh động kinh tế. Cũng chính vì mục đích mua sâu sắc hơn những động cơ và thói quen thực vàng để tích trữ về lâu dài mà nhu cầu vàng tế của đại bộ phận người dân, cung cấp cơ luôn tồn tại và khi vàng không được nhập sở để các nhà hoạch định chính sách đưa ra khẩu thì tình trạng buôn lậu vàng sẽ luôn tồn các giải pháp nhằm hạn chế tình trạng “vàng tại (Mai & Nguyen, 2024). Do đó, nghiên hoá” trong xu hướng tích trữ vàng miếng và cứu hành vi mua vàng của người dân không vàng nhẫn của người Việt Nam. chỉ giúp giải thích nguyên nhân của nhập Bài viết được cấu trúc sau phần giới thiệu lậu vàng mà còn cung cấp cơ sở quan trọng là tổng quan về nhu cầu tiêu thụ vàng, mô trong việc đề xuất các chính sách quản lý thị tả về mẫu dữ liệu khảo sát, phân tích về xu trường vàng hiệu quả hơn. Với cách tiếp cận hướng mua vàng dựa trên kết quả khảo sát, dựa trên số liệu thực tế và khảo sát hành vi và kết luận. tiêu dùng, bài viết phác họa bức tranh tổng thể về nhu cầu tiêu thụ vàng tại Việt Nam 2. Tổng quan về nhu cầu tiêu thụ vàng giai đoạn 2010- 2024 và đi sâu phân tích xu của người dân hướng mua vàng của người dân hiện nay, qua đó cung cấp góc nhìn rõ nét hơn về thị Nhu cầu vàng tại Việt Nam không đơn trường vàng Việt Nam- một thị trường đầy thuần thể hiện là một kênh đầu tư tài chính, tiềm năng nhưng cũng chịu nhiều tác động từ mà còn phản ánh tâm lý tích lũy tài sản chính sách quản lý, tình hình kinh tế vĩ mô và của người dân trong bối cảnh kinh tế biến Đơn vị: Tấn Nguồn: WGC (2025) Hình 1. Nhu cầu tiêu thụ vàng trang sức, vàng miếng tại Việt Nam từ 2010 đến 2024 Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 3
Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị động. Sự thay đổi trong hành vi mua vàng định 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 về không chỉ bị ảnh hưởng bởi yếu tố giá cả, Quản lý hoạt động kinh doanh vàng, theo mà còn liên quan đến các chính sách quản đó nhằm siết chặt hoạt động kinh doanh lý thị trường, tình trạng nguồn cung và xu và sản xuất vàng miếng. Điều này khiến hướng đầu tư thay thế. nguồn cung bị hạn chế, giá vàng trong Hình 1 minh họa mức tiêu thụ vàng trang nước cao hơn giá thế giới, làm giảm sức sức và vàng miếng tại Việt Nam từ năm hấp dẫn của vàng miếng. Trong khi đó, nhu 2010 đến 2024, phản ánh sự thay đổi đáng cầu tiêu thụ vàng trang sức duy trì ổn định kể trong hành vi và nhu cầu đầu tư vàng trong khoảng 10,7- 18,2 tấn mỗi năm, cho của người dân. thấy phân khúc này ít chịu tác động hơn từ Giai đoạn 2010- 2013 chứng kiến sự bùng các yếu tố chính sách. nổ mạnh mẽ của nhu cầu tiêu thụ vàng Giai đoạn 2021- 2024 đánh dấu sự phục hồi miếng, với mức tiêu thụ đạt đỉnh vào năm mạnh mẽ của nhu cầu vàng miếng, đặc biệt 2011 (90,6 tấn) và duy trì cao trong năm trong bối cảnh bất ổn kinh tế và lạm phát 2013 (87,9 tấn). Đây là thời kỳ vàng miếng gia tăng. Lượng tiêu thụ vàng miếng tăng được xem là kênh đầu tư an toàn nhất, từ 31,1 tấn năm 2021 lên 40,4 tấn năm 2023 trong bối cảnh bất ổn tài chính toàn cầu và và đạt 42,1 tấn vào năm 2024. Sự phục hồi lạm phát trong nước. Tuy nhiên, nhu cầu này phản ánh tâm lý thận trọng của người tiêu thụ vàng trang sức trong giai đoạn này dân khi đối mặt với những rủi ro kinh tế và khá ổn định và ở mức thấp, dao động từ địa chính trị. Đối với vàng trang sức, nhu 10,5- 14,2 tấn mỗi năm, do người tiêu dùng cầu tiêu thụ vẫn ổn định, dao động quanh chủ yếu tập trung vào vàng miếng với mục mức 11,9- 18,1 tấn trong giai đoạn này, với đích đầu tư. mức cao nhất đạt 18,1 tấn năm 2022 trước Từ 2014- 2020, thị trường vàng Việt Nam khi giảm nhẹ vào các năm tiếp theo. bước vào giai đoạn suy giảm mạnh. Lượng Trong khi vàng miếng đóng vai trò chủ đạo vàng miếng tiêu thụ giảm liên tục, từ 54,2 như một công cụ đầu tư phòng ngừa rủi ro, tấn năm 2014 xuống mức thấp nhất 29,1 tấn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách quản năm 2020, phần lớn do tác động của Nghị lý và điều kiện kinh tế vĩ mô, thì vàng trang Đơn vị: Tấn (Cột trái) và Tỷ USD (Cột phải) Nguồn: WGC (2025) Hình 2. Nhu cầu tiêu thụ vàng so với GDP ở Việt Nam từ 2010 đến 2024 4 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
ĐỖ MINH ĐỨC - TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG sức vẫn chỉ giữ vai trò ổn định, phụ thuộc phụ thuộc lớn của nhu cầu người dân vào nhiều vào sức mua của người tiêu dùng. vàng như một kênh trú ẩn tài sản. Trong bối cảnh kinh tế tiếp tục biến động, Tuy nhiên, từ 2014- 2020, thị trường vàng khả năng tăng trưởng của vàng miếng sẽ miếng tại Việt Nam bắt đầu suy giảm rõ tiếp tục được duy trì, trong khi vàng trang rệt. Lượng tiêu thụ giảm từ 66,7 tấn (2014) sức có thể tiếp tục dao động nhẹ tùy thuộc xuống mức thấp nhất 39,8 tấn (2020). vào thu nhập và thị hiếu của người dân. Nguyên nhân chính đến từ việc Nghị định Hình 2 cho thấy sự không đồng bộ giữa tốc 24/2012/NĐ-CP có hiệu lực, siết chặt hoạt độ tăng trưởng GDP và tổng mức tiêu thụ động kinh doanh và sản xuất vàng miếng, vàng (vàng trang sức và vàng miếng) tại khiến nguồn cung bị hạn chế và giá vàng Việt Nam trong giai đoạn 2010- 2024. Mặc trong nước duy trì mức chênh lệch lớn so dù GDP liên tục tăng trưởng, nhưng lượng với giá vàng thế giới. Trong khi đó, GDP tiêu thụ vàng lại có xu hướng giảm dần từ của Việt Nam vẫn duy trì mức tăng trưởng năm 2013 và chỉ phục hồi nhẹ trong những đều đặn, làm gia tăng khoảng cách giữa năm gần đây. Điều này phản ánh sự thay lượng tiêu thụ vàng và tổng sản phẩm quốc đổi trong hành vi tiêu dùng và đầu tư của nội của nền kinh tế. Điều này cũng phản người dân dưới tác động của các chính sách ánh sự dịch chuyển của dòng vốn sang các quản lý thị trường vàng của Nhà nước. kênh đầu tư khác như chứng khoán và bất Giai đoạn 2010- 2013 chứng kiến mức tiêu động sản, vốn có tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn thụ vàng tăng mạnh, đạt đỉnh vào năm 2011 hơn trong bối cảnh thị trường vàng bị kiểm với 103,4 tấn, tiếp tục duy trì cao ở mức soát chặt chẽ. 84,3 tấn (2012) và 99,6 tấn (2013). Đây là Đến giai đoạn 2021- 2024, tổng mức tiêu thời kỳ mà vàng được coi là tài sản an toàn thụ vàng ghi nhận sự phục hồi nhất định, trong bối cảnh lạm phát cao và thị trường đạt 59,1 tấn năm 2022, trước khi giảm nhẹ tài chính toàn cầu bất ổn. Tốc độ gia tăng xuống mức 55,5 và 55,3 tấn năm 2023 và của tiêu thụ vàng trong giai đoạn này vượt 2024. Sự phục hồi này chủ yếu xuất phát xa mức tăng về quy mô GDP, cho thấy sự từ tâm lý thận trọng trước bất ổn kinh tế Đơn vị: Gam Nguồn: WGC (2025) Hình 3. Nhu cầu tiêu thụ vàng bình quân đầu người ở Việt Nam từ 2010 đến 2024 Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 5
Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị toàn cầu, lạm phát gia tăng và các rủi ro trong giai đoạn hậu COVID-19 năm 2023 địa chính trị. Tuy nhiên, so với tốc độ (Bình Khánh, 2023). tăng trưởng trong tổng quy mô nền kinh Trong bối cảnh đó, từ tháng 6/2024, NHNN tế, lượng tiêu thụ vàng vẫn tăng chậm hơn đã triển khai một loạt các phiên đấu thầu nhiều, cho thấy vai trò của vàng trong danh vàng và phân phối vàng miếng thông qua bốn mục đầu tư của người dân đã giảm dần, đặc ngân hàng thương mại lớn (Vietcombank, biệt khi các kênh đầu tư tài chính hiện đại Agribank, Vietinbank, BIDV) cùng Công trở nên phổ biến hơn. ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC). Đây Tương tự như xu hướng được quan sát ở là bước tiến quan trọng nhằm tăng cường Hình 1 và Hình 2, tiêu thụ vàng bình quân nguồn cung vàng miếng chính thức, thu hẹp đầu người tại Việt Nam trong giai đoạn 2010- khoảng cách giá vàng trong nước và quốc 2024 cũng trải qua ba giai đoạn rõ rệt. Giai tếchênh lệch giá vàng đã giảm rõ rệt từ mức đoạn 2010- 2013, mức tiêu thụ vàng bình hơn 20 triệu đồng/lượng xuống còn khoảng quân đầu người đạt đỉnh, cao nhất vào năm 4 triệu đồng/lượng, giúp thị trường vàng ổn 2011 với 1,18 gam/người, cho thấy vàng định hơn (Thúy Hà, 2024a). đóng vai trò quan trọng trong hành vi đầu tư Bên cạnh đó, tình trạng tiêu cực từng gây áp và tích trữ tài sản của người dân. Đến giai lực lớn lên nền kinh tế, như buôn lậu vàng, đoạn 2014- 2020, con số này giảm mạnh, trốn thuế, mất cân đối cán cân thanh toán, xuống thấp nhất 0,41 gam/người vào năm và ảnh hưởng đến điều hành tỷ giá, cũng 2020, phản ánh tác động từ chính sách quản đã được giảm thiểu đáng kể nhờ các nỗ lý chặt chẽ và sự chuyển hướng đầu tư sang lực của NHNN (Thúy Hà, 2024a). Những các kênh khác như chứng khoán và bất động kết quả này cho thấy chính sách quản lý sản. Giai đoạn 2021- 2024 chứng kiến sự thị trường vàng gần đây đã đạt được hiệu phục hồi nhẹ nhưng ổn định ở mức 0,55- 0,59 quả tích cực trong việc bình ổn giá và giảm gam/người, cho thấy người dân vẫn duy trì thiểu rủi ro cho nền kinh tế vĩ mô. nhu cầu tích trữ vàng, đặc biệt trong bối cảnh Mức tiêu thụ vàng từ năm 2020 đã thấp lạm phát và bất ổn kinh tế toàn cầu. hơn đáng kể so với giai đoạn trước năm Như vậy, có thể thấy thị trường vàng Việt 2013. Tuy nhiên vẫn còn câu hỏi được đặt Nam đã trải qua những thay đổi rõ rệt qua các ra là liệu sự ưu tiên của người dân đối với giai đoạn, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ chính vàng đã thực sự giảm hay đây chỉ là hệ quả sách quản lý của Nhà nước và bối cảnh kinh của nguồn cung hạn chế? Thực tế, nguồn tế vĩ mô. Từ khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP cung vàng miếng chính thức hiện nay vẫn được ban hành, Nhà nước đã có những biện còn nhiều hạn chế, khi các phiên đấu thầu pháp mạnh mẽ nhằm kiểm soát thị trường không đạt hiệu quả như mong đợi (Thúy vàng, đặc biệt là việc độc quyền sản xuất Hà, 2024b), và việc phân phối vàng miếng và nhập khẩu vàng miếng thông qua Ngân bị giới hạn qua bốn ngân hàng thương mại. hàng Nhà nước (NHNN). Chính sách này đã Điều này làm giảm khả năng tiếp cận vàng thiết lập lại trật tự thị trường, giảm thiểu tình miếng của người dân. Mặt khác, nhu cầu trạng đầu cơ và đảm bảo chất lượng vàng vàng nhẫn, vốn được xem như một sản miếng. Tuy nhiên, thay vì thu hẹp khoảng phẩm thay thế, lại tăng mạnh, do tâm lý cách giá vàng trong nước và quốc tế như kỳ chuyển dịch của người dân khi không mua vọng ban đầu, Nghị định 24 đã dẫn đến tình được vàng miếng. Hiện tượng “cháy hàng” trạng giá vàng trong nước chênh lệch cao vàng nhẫn trong một số thời điểm cho thấy hơn đáng kể so với giá thế giới, đặc biệt là nhu cầu vàng vẫn còn rất lớn (Thanh Xuân, 6 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
ĐỖ MINH ĐỨC - TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG 2025), nhưng bị kìm hãm bởi các rào cản các đô thị lớn và vùng kinh tế trọng điểm, về nguồn cung và chính sách phân phối. nơi có thu nhập cao hơn và nhu cầu đầu tư hoặc tích trữ tài sản bằng vàng lớn hơn. 3. Kết quả khảo sát về xu hướng tiêu Về đặc điểm người trả lời khảo sát, mẫu dùng vàng của người dân Việt Nam thu thập cho thấy một số đặc điểm nổi bật: 57,6% là nữ và 42,4% là nam (Hình 5). Độ 3.1. Thống kê mẫu khảo sát tuổi phổ biến nhất là từ 28- 43 tuổi, chiếm tỷ trọng lớn, theo sau là nhóm 18- 27 tuổi Nhu cầu tiêu thụ vàng tại Việt Nam trải qua và nhóm 44- 59 tuổi. Đây là những nhóm nhiều biến động dưới tác động của chính sách tuổi lao động chính, phản ánh tiềm năng quản lý và bối cảnh kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, mua vàng chủ yếu đến từ tầng lớp thu nhập để hiểu rõ hơn về thị trường, cần đi sâu vào ổn định và có xu hướng tích lũy lâu dài. hành vi thực tế và xu hướng mua vàng của Ngoài ra, như trong Hình 6, khảo sát cho người tiêu dùng. Dựa trên kết quả khảo sát thấy hơn 60% người được hỏi có trình độ thực tế từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2024, đại học hoặc cao đẳng, phản ánh rằng phần nghiên cứu này đã thu thập được một bức lớn người tham gia khảo sát có hiểu biết tranh chi tiết hơn về hành vi và quyết định nhất định về đầu tư và tài chính. Về nghề mua vàng của người tiêu dùng tại Việt Nam. nghiệp, phần lớn người tham gia đang làm Trong mẫu khảo sát này, 1.045 phiếu đã việc tại các doanh nghiệp tư nhân, tiếp được thu thập, bao gồm 16 tỉnh/thành phố theo là lao động tự do và nhóm công tác tại trên cả nước, phương pháp lấy mẫu là phân doanh nghiệp Nhà nước. tầng theo tỉnh/thành phố rồi lấy ngẫu nhiên Về thu nhập cá nhân, khảo sát cho thấy đa người dân. Trong đó, Hà Nội chiếm tỷ lệ số người trả lời có mức thu nhập từ 5 đến cao nhất với 40,5%, tiếp theo là TP. Hồ Chí 32 triệu đồng, với nhóm 10- 18 triệu đồng Minh với 18,9%, Đà Nẵng 5,2%, Vũng Tàu chiếm tỷ lệ cao nhất (34,83%), tiếp theo là 4,3%, và các tỉnh thành khác như Cần Thơ, nhóm 5- 10 triệu đồng (26,22%) và nhóm Hải Phòng, Đồng Nai, Bắc Ninh... chiếm tỷ 18- 32 triệu đồng (21,63%) (Hình 7). Dù mức lệ nhỏ hơn (Hình 4). Mẫu khảo sát này thể tiêu thụ vàng tại Việt Nam có giảm trong giai hiện sự tập trung rõ rệt nhu cầu mua vàng ở đoạn sau 2013 do tác động từ các chính sách Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 4. Mẫu khảo sát theo địa phương Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 7
Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 5. Giới tính và Độ tuổi mẫu khảo sát Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 6. Học vấn và Nghề nghiệp mẫu khảo sát quản lý và nguồn cung hạn chế, nhưng nhu trong đó 35,79% dành dưới 5% thu nhập và cầu đối với vàng luôn tỏ rõ sự thích ứng. Nhu 35,6% dành từ 5%-15% thu nhập hàng tháng cầu vàng vẫn luôn tồn tại, được thúc đẩy bởi (Hình 8). Điều này phản ánh tâm lý thận trọng tâm lý tích trữ tài sản và nhu cầu đầu tư an trong chi tiêu của người dân, nhưng cũng toàn của người dân, đặc biệt trong những giai khẳng định rằng một phần thu nhập ổn định đoạn kinh tế bất ổn. luôn được dành cho việc tích trữ tài sản. Đa số người trả lời (72%) dành dưới 15% thu Về hình thức tích lũy và đầu tư, gửi tiết kiệm nhập hàng tháng cho việc tích lũy hoặc đầu tư, ngân hàng là kênh phổ biến nhất, được 54% Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 7. Mức thu nhập hàng tháng của những người tham gia khảo sát 8 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
ĐỖ MINH ĐỨC - TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 8. Phần trăm mức thu nhập hàng tháng cho tích trữ, đầu tư của những người tham gia khảo sát người trả lời lựa chọn, cho thấy sự ổn định và hẳn so với mua vàng để đầu tư sinh lời. Điều an toàn của hình thức này. Tuy nhiên, đáng này không chỉ phản ánh đặc điểm hành vi tiêu chú ý là tích trữ vàng với mục đích tiết kiệm dùng của người Việt mà còn làm nổi bật một đứng thứ hai, với 38% người được hỏi lựa xu hướng xuyên suốt trong văn hóa tài chính chọn, vượt qua các kênh đầu tư hiện đại như tại Việt Nam: yêu thích sự an toàn, tránh rủi bất động sản (17%), tài sản tài chính (13%), ro. Dù ở bất kỳ độ tuổi nào hay mức thu nhập và đầu tư vàng với mục đích sinh lời (15%) nào, xu hướng lựa chọn tích trữ vàng, thay (Hình 9). Điều này một lần nữa khẳng định vì đầu tư vàng hoặc các tài sản rủi ro khác, rằng vàng vẫn giữ một vị trí quan trọng trong đều chiếm ưu thế. Điều này có thể lý giải bởi hành vi tích lũy tài sản của người dân Việt vai trò đặc biệt của vàng trong văn hóa Việt Nam. Kết quả khảo sát cho thấy, trong các Nam, nơi vàng không chỉ được coi là một tài lựa chọn tích lũy và đầu tư, số người chọn sản tích lũy mà còn mang ý nghĩa bảo toàn mua vàng với mục đích tích trữ nhiều hơn giá trị trong dài hạn. Vàng là biểu tượng của Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 9. Hình thức tích trữ, đầu tư đang lựa chọn của những người tham gia khảo sát Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 9
Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị sự bền vững, ổn định, và luôn được xem như vàng vẫn gặp không ít rào cản. một nơi trú ẩn an toàn trước biến động kinh Theo kết quả khảo sát, vàng nhẫn là sản phẩm tế. Với người dân Việt Nam, việc sở hữu được ưa chuộng nhất, với 68% người mua vàng không chỉ là một quyết định tài chính vàng lựa chọn, vượt xa vàng miếng SJC- mà còn là một cách bảo vệ gia đình khỏi rủi vốn chỉ chiếm 40% (Hình 10). Từ đầu năm ro và bất ổn. Sự ưa chuộng tích trữ vàng so 2024, vàng nhẫn luôn có giá thấp hơn vàng với đầu tư vào các tài sản rủi ro không chỉ miếng, mặc dù vẫn giữ được giá trị đầu tư và là vấn đề cá nhân mà còn phản ánh văn hóa không mất giá. Điều này khiến vàng nhẫn trở tài chính đặc thù của Việt Nam. Nhu cầu này thành lựa chọn thay thế phổ biến, đặc biệt với không biến mất mà luôn tồn tại, dù có thay những người tìm kiếm một kênh tích trữ tài đổi về hình thức và mức độ theo từng thời kỳ sản nhưng có tài chính hạn chế. Tuy nhiên, kinh tế. Đây là một yếu tố quan trọng mà các kể từ đầu tháng 6/2024, khi NHNN bán vàng nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp miếng để can thiệp thị trường thông qua SJC cần cân nhắc khi đưa ra các chiến lược tài và 4 ngân hàng quốc doanh, giá vàng nhẫn chính hoặc các sản phẩm đầu tư phù hợp với bắt đầu tiệm cận và ngang bằng với giá vàng thị trường trong nước. miếng (Quỳnh Trang & Minh Tuấn, 2024). Điều này đã thu hẹp khoảng cách giữa hai loại 3.2. Kết quả khảo sát về xu hướng tiêu vàng nhưng không làm thay đổi đáng kể sự dùng vàng ưa chuộng đối với vàng nhẫn do tính dễ mua và tính thanh khoản cao hơn. Đối với các loại Dựa trên khảo sát, có đến 72,2% số người vàng khác, sự khác biệt về đặc tính và mục được hỏi đã từng mua vàng, cho thấy vàng đích sử dụng cũng ảnh hưởng lớn đến hành vi vẫn là một sản phẩm tài chính phổ biến và tiêu dùng. Vàng 24K, với độ tinh khiết gần như được nhiều người tin dùng. Trong khi đó, hoàn hảo (99,99% vàng nguyên chất), thường 27,8% chưa từng mua vàng, chủ yếu do không được sử dụng để chế tác trang sức do không đủ nguồn lực tài chính hoặc thiếu khó gắn đá quý hoặc đánh bóng. Thay vào đó, kiến thức và hiểu biết về thị trường vàng. vàng 24K chủ yếu được dùng để tặng trong Như vậy, dù vàng là kênh tích lũy truyền các dịp đặc biệt (như cưới hỏi, lễ mừng tuổi) thống được yêu thích, nhưng việc tiếp cận hoặc được mua bán và tích trữ trên thị trường Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 10. Sản phẩm vàng đã và đang sở hữu cuả những người tham gia khảo sát 10 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
ĐỖ MINH ĐỨC - TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG nhờ khả năng bảo toàn giá trị cao. Ngược lại, Nhìn chung, nhu cầu mua vàng của những vàng 18K và các loại vàng từ 8K- 18K có giá người tham gia khảo sát vẫn chủ yếu xoay phải chăng hơn, phù hợp với mục đích làm quanh mục đích tích trữ và tiết kiệm, với trang sức đeo hàng ngày nhưng không có giá các sản phẩm mang tính an toàn cao như trị tích trữ (PNJ, 2021). Các loại vàng này chủ vàng nhẫn và vàng tinh khiết 24K được ưa yếu được sử dụng vì tính thẩm mỹ, nhưng khi chuộng hơn cả. Điểm đặc biệt là vàng được bán lại thường mất giá và không được coi là mua với mục tiêu bảo toàn giá trị là chủ kênh đầu tư tài chính. yếu. Những sản phẩm như vàng nhẫn hay Về thời điểm quyết định mua và bán vàng, vàng 24K đều có đặc điểm chung là giữ phần lớn người tham gia khảo sát có hành được giá trị theo thời gian, thậm chí trong vi gắn liền với điều kiện tài chính cá nhân. nhiều trường hợp giá trị còn tăng theo biến 67% người trả lời chỉ mua vàng khi có tiền động thị trường, dù không cần sự can thiệp nhàn rỗi, trong khi 39% chỉ bán vàng khi có hay quản lý phức tạp từ người mua. Đây có nhu cầu tiền mặt (Hình 11). Điều này phản thể một phần là do quan điểm phổ biến của ánh tâm lý thận trọng và ưu tiên sự an toàn nhiều người Việt coi vàng không chỉ là một trong các quyết định tài chính của người tiêu tài sản vật chất mà còn là một “bảo hiểm tài dùng. Ngoài ra, 34% quyết định mua hoặc chính” vững chắc cho tương lai. bán dựa trên sự tăng giảm của giá vàng thị Hành vi mua vàng chủ yếu được thúc đẩy trường, một tỷ lệ tương đối thấp, cho thấy bởi điều kiện tài chính cá nhân, đặc biệt là mức độ nhạy cảm với biến động giá cả khi người tiêu dùng có khoản tiền nhàn rỗi. không phải là yếu tố quyết định hàng đầu. Theo khảo sát, phần lớn người mua vàng Chỉ một số ít người cân nhắc mua bán dựa chỉ ra rằng họ quyết định mua vàng vào trên các biến động kinh tế vĩ mô (8%) hoặc thời điểm có dư dả tài chính, thay vì chạy thay đổi chính sách quản lý thị trường (5%). theo biến động giá cả hoặc các yếu tố thị trường. Điều này cho thấy, với nhóm người 3.3. Kết quả khảo sát về mục đích mua tham gia khảo sát, vàng là một hình thức vàng tiết kiệm mang tính thực tiễn cao. Khi họ Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát Hình 11. Thời điểm quyết định mua, bán vàng của những người tham gia khảo sát Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 11
Khảo sát về nhu cầu, xu hướng mua vàng của người dân Việt Nam và khuyến nghị có khả năng tích lũy, vàng trở thành kênh đến tích lũy tài sản hơn là đầu tư sinh lời. được ưu tiên bởi sự dễ dàng trong mua bán, Kết quả khảo sát cho thấy xu hướng tiếp tính thanh khoản cao và khả năng lưu trữ cận vàng như một kênh bảo toàn giá trị hơn giá trị qua thời gian. là một công cụ đầu cơ tài chính. Đây là Bên cạnh đó, kết quả khảo sát cũng phản điểm khác biệt so với nhiều thị trường phát ánh rằng người tiêu dùng gần như không triển, nơi vàng thường được giao dịch dựa quá quan tâm tới các yếu tố kinh tế vĩ mô trên biến động giá nhiều hơn (WGC, 2014; như tỷ giá, lãi suất ngân hàng, hay lạm Rickards, 2019). phát khi đưa ra quyết định mua vàng. Chỉ Thứ hai, cấu trúc tiêu dùng vàng đã có sự một tỷ lệ nhỏ cân nhắc tới các biến động dịch chuyển, với xu hướng chuyển từ vàng vĩ mô hoặc thay đổi chính sách quản lý thị miếng sang vàng nhẫn và vàng trang sức trường, trong khi phần lớn quyết định mua có độ tinh khiết cao. Nguyên nhân chủ yếu bán được đưa ra dựa trên tài chính cá nhân, đến từ nguồn cung vàng miếng bị kiểm tâm lý, và niềm tin vào giá trị của vàng. Xu soát chặt chẽ bởi NHNN. Điều này phản hướng này cho thấy rằng, dù các kênh đầu ánh mức độ thích ứng linh hoạt của người tư khác như chứng khoán, bất động sản, tiêu dùng trước các biến động chính sách hay quỹ tài chính hiện đại đang dần trở nên và điều kiện thị trường. phổ biến hơn, vàng vẫn giữ một vị trí đặc Thứ ba, các yếu tố kinh tế vĩ mô như lãi biệt trong danh mục tài sản của người dân. suất, tỷ giá hối đoái và lạm phát không phải Niềm tin vào giá trị bền vững của vàng, là động lực chính trong quyết định mua tính dễ tiếp cận, và khả năng bảo toàn giá vàng của những người tham gia khảo sát. trị qua thời gian đã tạo nên một tâm lý tích Thay vào đó, quyết định mua vàng chủ yếu cực bền vững đối với vàng. Với người dân dựa trên tình trạng tài chính cá nhân và niềm hiện nay, mua vàng không chỉ là một quyết tin vào sự an toàn của vàng trong dài hạn. định tài chính, mà còn mang tính “an tâm” - Điều này cho thấy thị trường vàng Việt Nam một cách để thích ứng với những biến động không hoàn toàn bị chi phối bởi các yếu tố bất ngờ của cuộc sống hoặc thị trường. kinh tế vĩ mô như một số nghiên cứu trong và ngoài nước đã đề cập (Sujit & Kumar, 4. Kết luận và một số khuyến nghị 2011; Zakaria và cộng sự, 2015; Thân Thị Thu Thuỷ & Lê Thị Thu Hồng, 2014). Nghiên cứu này đã phân tích thực trạng nhu Nghiên cứu này đã góp phần cung cấp thêm cầu và xu hướng mua vàng của người dân thông tin về nhu cầu và xu hướng mua vàng Việt Nam trong giai đoạn 2010- 2024, dựa của người dân Việt Nam, khuyến nghị các trên dữ liệu khảo sát thực tế và bộ câu hỏi nhà quản lý ngoài việc điều tiết nguồn cung điều tra được kế thừa và bổ sung từ nghiên vàng miếng, cần cân nhắc đến xu hướng cứu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC, tiêu dùng và động cơ mua vàng của người 2021). Kết quả cho thấy, mặc dù nhu cầu dân. Nhìn chung, các nỗ lực của Nhà nước đối với vàng vẫn duy trì ổn định, hành vi từ tháng 6/2024, đặc biệt là thông qua việc tiêu dùng đã có sự thay đổi đáng kể dưới bán vàng miếng can thiệp thị trường, đã tác động của chính sách quản lý, điều kiện mang lại hiệu quả trong việc bình ổn giá kinh tế vĩ mô và tâm lý thị trường. vàng và thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng Thứ nhất, vàng vẫn đóng vai trò quan trọng trong nước và thế giới. Việc cải thiện khả trong danh mục tài sản của người dân, năng tiếp cận nguồn cung vàng, nâng cao nhưng mục đích mua vàng chủ yếu hướng kiến thức tài chính cho người tiêu dùng, 12 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025
ĐỖ MINH ĐỨC - TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG và khuyến khích các hình thức tích lũy an cứu hiện tại chủ yếu dựa trên các phương toàn, minh bạch sẽ là nền tảng quan trọng pháp phân tích mô tả và thống kê tần suất, để định hướng một thị trường vàng ổn định chưa áp dụng các mô hình định lượng nâng và hiệu quả hơn trong tương lai. cao để kiểm định mối quan hệ giữa các yếu Phạm vi khảo sát của nghiên cứu này chủ tố kinh tế vĩ mô, nhân khẩu học và quyết yếu tập trung vào các đô thị lớn và vùng định mua vàng. Bên cạnh đó, các nghiên kinh tế trọng điểm, có thể chưa phản ánh cứu trong tương lai cũng có thể đối chiếu đầy đủ hành vi tiêu dùng vàng ở khu vực với thị trường vàng ở các quốc gia có đặc nông thôn hoặc các nhóm dân cư có mức thu điểm kinh tế tương đồng như Thái Lan, Ấn nhập thấp. Mặc dù phương pháp lấy mẫu Độ hay Trung Quốc, từ đó phân tích sâu hơn ngẫu nhiên phân tầng giúp đảm bảo tính đại các đặc trưng riêng biệt của thị trường Việt diện, nhưng sự chênh lệch về số lượng mẫu Nam cũng như khả năng áp dụng các chính giữa các khu vực có thể ảnh hưởng đến độ sách quản lý từ kinh nghiệm quốc tế. ■ chính xác của các phân tích so sánh. Nghiên Tài liệu tham khảo Bình Khánh. (2023). Xuống rồi lên, giá vàng đã tăng như ‘vũ bão’ thế nào trong 10 năm qua?. Truy cập 6/2/2025, từ https://tuoitre.vn/xuong-roi-len-gia-vang-da-tang-nhu-vu-bao-the-nao-trong-10-nam-qua-20231229173614926.htm Chính phủ. (2012). Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 3 tháng 4 năm 2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Dương Ngọc. (2025). Hội đồng Vàng Thế giới nhận định về thị trường vàng khi lập đỉnh. Truy cập 5/2/2025, từ https:// nld.com.vn/hoi-dong-vang-the-gioi-nhan-dinh-ve-thi-truong-vang-khi-lap-dinh-196250205161813303.htm. Mai, T. D., & Nguyen, N.T.A. (2024). The Gold Market in Vietnam: Current Situation and Solutions. International Journal of Social Science and Economic Research, 9(8), 2803-2824. http://doi.org/10.46609/IJSSER.2024.v09i08.016 Ngọc Mai. (2025). Giá vàng nhẫn tăng mạnh. Truy cập 6/2/2025, từ https://tienphong.vn/gia-vang-nhan-tang-manh- post1714676.tpo PNJ. (2021). Vàng 10K, 14K, 18K, Vàng 24K là gì? Loại Vàng nào tốt nhất?. Truy cập 8/2/2025, từ https://www.pnj. com.vn/blog/vang-10k-14k-18k-vang-24k-la-gi-loai-vang-nao-tot-nhat/ Quỳnh Trang., Minh Tuấn. (2024). Vì sao nhẫn trơn đắt hơn vàng miếng?. Truy cập 6/2/2025, từ https://vnexpress.net/ vi-sao-nhan-tron-dat-hon-vang-mieng-4770830.html Rickards, J. (2019). Các cuộc chiến tranh tiền tệ. Dịch bởi Nguyễn Dương Hiếu, Nguyễn Phúc Hoàng. Nhà xuất bản Trẻ, Hồ Chí Minh (sách gốc xuất bản năm 2011). Sujit, K. S. và Kumar, B. R. (2011). Study on dynamic relationship among gold price, oil price, exchange rate and stock market returns. International journal of applied business and economic research, 9(2), 145-165. Thanh Xuân. (2025). Lãnh thưởng tết, muốn mua vàng nhẫn bỏ ống cũng khó. Truy cập 5/2/2025, từ https://thanhnien. vn/lanh-thuong-tet-muon-mua-vang-nhan-bo-ong-cung-kho-185250122172543869.htm. Thân Thị Thu Thủy, và Lê Thị Thu Hồng. (2014). Kiểm định mối quan hệ giữa giá vàng và lạm phát tại Việt Nam. Tạp chí Khoa học trường Đại học An Giang, 3, 58-62. Thuý Hà. (2024a). Khoảng cách giá vàng đã được thu hẹp, tiếp tục tối ưu quy trình cung ứng. Truy cập 6/2/2025 từ https:// www.vietnamplus.vn/khoang-cach-gia-vang-da-duoc-thu-hep-tiep-tuc-toi-uu-quy-trinh-cung-ung-post960973.vnp Thuý Hà. (2024b). Tại sao giá vàng vẫn “nhảy múa” chóng mặt dù đã có các phiên đấu thầu?. Truy cập 6/2/2025, từ https:// www.vietnamplus.vn/tai-sao-gia-vang-van-nhay-mua-chong-mat-du-da-co-cac-phien-dau-thau-post945643.vnp WGC. (2014). Understanding China’s gold market. Truy cập 21/1/2025, từ https://www.gold.org/goldhub/research/ understanding-chinas-gold-market WGC. (2021). Retail gold insights: Vietnam Investment. Truy cập 10/1/2025, từ https://retailinsights.gold/regional- spotlights/vietnam/investment.html WGC. (2025). Gold Demand Trends: Q4 and Full Year 2024. Truy cập 5/2/2025, từ https://www.gold.org/goldhub/research/ gold-demand-trends/gold-demand-trends-full-year2024#:~:text=Gold%20demand%20hits%20new%20record%20 in%202024&text=Total%20gold%20demand%20(including%20OTC,annual%20total%20of%204%2C974t Zakaria, H., Shukur, N. A., Affandi, S., và Mahmood, W. M. W. (2015). Factors Affecting the Price of Gold in Malaysia. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 5(7), 41-46. Số 275- Năm thứ 27 (3)- Tháng 3. 2025- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 13