Sáng ki n kinh nghi m - Năm h c 2016 - 2017ế ệ ọ
N I DUNGỘ
A.M c đích, s c n thi tụ ự ầ ế
Đ đáp ng yêu c u công nghi p hoá, hi n đi hoá đt n c, trong đi uể ứ ầ ệ ệ ạ ấ ướ ề
ki n xây d ng n n kinh t th tr ng theo đnh h ng xã h i ch nghĩa và h iệ ự ề ế ị ườ ị ướ ộ ủ ộ
nh p qu c t theo h ng ti p c n chu n khu v c và th gi i, giáo d c Vi tậ ố ế ướ ế ậ ẩ ự ế ớ ụ ệ
Nam có r t nhi u vi c ph i làm, đòi h i s n l c c a toàn ngành, toàn xã h i,ấ ề ệ ả ỏ ự ỗ ự ủ ộ
c a c h th ng chính tr . Trong nhi m v c a th y và trò các nhà tr ng,ủ ả ệ ố ị ệ ụ ủ ầ ở ườ
vi c đi m i n i dung và ph ng pháp d y h c là m t yêu c u h t s c c b n,ệ ổ ớ ộ ươ ạ ọ ộ ầ ế ứ ơ ả
trong đó nhi m v b i d ng h c sinh gi i nh m góp ph n nâng cao dân trí, đàoệ ụ ồ ưỡ ọ ỏ ằ ầ
t o nhân l c, b i d ng nhân tài cho đt n c. ạ ự ồ ưỡ ấ ướ
Th c t hi n nay các tr ng THPT công tác b i d ng h c sinh gi i,ự ế ệ ở ườ ồ ưỡ ọ ỏ
trong đó có vi c b i d ng h c sinh gi i môn L ch s đã đc chú tr ng songệ ồ ưỡ ọ ỏ ị ử ượ ọ
v n còn nh ng b t c p nh t đnh nh : cách tuy n ch n, ph ng pháp gi ngẫ ữ ấ ậ ấ ị ư ể ọ ươ ả
d y còn y u kém, ch a tìm ra đc h ng đi c th cho công tác này, ph n l nạ ế ư ượ ướ ụ ể ầ ớ
ch làm theo kinh nghi m. T nh ng b t c p trên d n đn hi u qu b i d ngỉ ệ ừ ữ ấ ậ ẫ ế ệ ả ồ ưỡ
không đt đc nh ý mu n. ạ ượ ư ố
Băn khoăn tr c th c tr ng đó, tôi luôn tìm tòi, nghiên c u đ nâng caoướ ự ạ ứ ể
ki n th c và ph ng cách gi ng d y c a b môn đ gây h ng thú h c t p mônế ứ ươ ả ạ ủ ộ ể ứ ọ ậ
l ch s cho h c sinh, nh t là công tác b i d ng h c sinh gi i sao cho đt hi uị ử ọ ấ ồ ưỡ ọ ỏ ạ ệ
qu . ả
Trong ph n L ch s Vi t Nam hi n đi t năm 1919 đn năm 2000, giaiầ ị ử ệ ệ ạ ừ ế
đo n t 1945-1954 là m t trong nh ng n i dung quan tr ng. Giai đo n l ch sạ ừ ộ ữ ộ ọ ạ ị ử
này tuy ch kéo dài 9 năm nh ng kh i l ng ki n th c nhi u, có nh ng v n đỉ ư ố ượ ế ứ ề ữ ấ ề
ph c t p, đòi h i h c sinh không ch có ki n th c t t, mà còn ph i có trình đ tứ ạ ỏ ọ ỉ ế ứ ố ả ộ ư
duy, khái quát cao… Ph n ki n th c c a giai đo n l ch s này cũng là m t trongầ ế ứ ủ ạ ị ử ộ
nh ng n i dung chính c a đ thi THPT Qu c gia, c a các đ thi ch n h c sinhữ ộ ủ ề ố ủ ề ọ ọ
gi i c p T nh, c p Qu c gia hàng năm. Do v y, giáo viên gi ng d y b mônỏ ấ ỉ ấ ố ậ ả ạ ộ
L ch s tr ng THPT nói chung và các tr ng THPT chuyên nói riêng c nị ử ở ườ ườ ầ
1
Sáng ki n kinh nghi m - Năm h c 2016 - 2017ế ệ ọ
ph i trang b t t ki n th c giai đo n l ch s này cho các em h c sinh, đ giúp cácả ị ố ế ứ ạ ị ử ọ ể
em có m t hành trang v ng vàng, có th đt đc thành tích cao trong các kì thi. ộ ữ ể ạ ượ
Đ góp ph n nâng cao ch t l ng d y và b i d ng h c sinh gi i mônể ầ ấ ượ ạ ồ ưỡ ọ ỏ
L ch s , trên c s kinh nghi m c a b n thân đúc rút đc qua quá trình đcị ử ơ ở ệ ủ ả ượ ượ
phân công d y chuyên S và tham gia b i d ng H c sinh gi i Qu c gia mônạ ử ồ ưỡ ọ ỏ ố
L ch s , tôi ch n đ tài: ị ử ọ ề “M t s kinh nghi m v b i d ng h c sinh gi iộ ố ệ ề ồ ưỡ ọ ỏ
qu c gia trong gi ng d y l ch s Vi t Nam giai đo n 1945 – 1954”ố ả ạ ị ử ệ ạ
V i đ tài này, tôi mong mu n đc trao đi, chia s kinh nghi m c a ớ ề ố ượ ổ ẻ ệ ủ
mình v i các đng nghi p cũng nh mu n góp ph n nh vào vi c nâng cao ch tớ ồ ệ ư ố ầ ỏ ệ ấ
l ng giáo d c môn L ch s trong b i c nh hi n nay.ượ ụ ị ử ố ả ệ
B. Ph m vi tri n khai th c hi n.ạ ể ự ệ
Vi c th c hi n đ tài này v i mong mu n s đc các đng nghi p trongệ ự ệ ề ớ ố ẽ ượ ồ ệ
toàn t nh đón nh n và áp d ng th c hi n trong vi c ôn luy n h c sinh gi i cácỉ ậ ụ ự ệ ệ ệ ọ ỏ
c p, đng th i giúp h c sinh có ph ng pháp và kĩ năng ôn luy n t t h n nh mấ ồ ờ ọ ươ ệ ố ơ ằ
đt k t qu cao trong các kì thi h c sinh gi i và thi THPT qu c gia.ạ ế ả ọ ỏ ố
C. N i dungộ
a. Tình tr ng gi i phápạ ả
Trong ch ng trình l ch s Vi t Nam th i kì hi n đi tr ng trung h cươ ị ử ệ ờ ệ ạ ở ườ ọ
ph thông, giai đo n 1945-1954 là m t ch ng r t tr ng tâm và c b n đi v iổ ạ ộ ươ ấ ọ ơ ả ố ớ
ch ng trình l ch s Vi t Nam l p 12. Ch ng h c này bao g m nhi u sươ ị ử ệ ở ớ ươ ọ ồ ề ự
ki n, nhi u v n đ l n c a cách m ng Vi t Nam, ph n l n các đ thi ch n h cệ ề ấ ề ớ ủ ạ ệ ầ ớ ề ọ ọ
sinh gi i, thi THPT qu c gia đu đ c p đn. N u không n m ch c đc giaiỏ ố ề ề ậ ế ế ắ ắ ượ
đo n l ch s này, h c sinh s khó có th đt đc k t qu cao nh t trong các kạ ị ử ọ ẽ ể ạ ượ ế ả ấ ỳ
thi.
Vi c ôn luy n ki n th c l ch s giai đo n này góp ph n quan tr ng trongệ ệ ế ứ ị ử ạ ầ ọ
vi c nâng cao ch t l ng các bài thi, tuy nhiên v n i dung và ph ng pháp ônệ ấ ượ ề ộ ươ
luy n c a m i giáo viên ch y u d a vào kinh nghi m c a b n thân nên cònệ ủ ỗ ủ ế ự ệ ủ ả
nhi u h n ch . Đã có m t s chuyên đ c a giáo viên đa ra nh ng kinhề ạ ế ộ ố ề ủ ư ữ
nghi m v l a ch n n i dung và ph ng pháp gi ng d y trong các giai đo nệ ề ự ọ ộ ươ ả ạ ạ
2
Sáng ki n kinh nghi m - Năm h c 2016 - 2017ế ệ ọ
c a l ch s Vi t Nam: giai đo n 1919 – 1930, đc bi t giai đo n 1930 – 1945,…ủ ị ử ệ ạ ặ ệ ạ
nh ng giai đo n 1945 – 1954 còn nhi u v n đ ch a đc khai thác m t cáchư ạ ề ấ ề ư ượ ộ
tri t đ. Là giáo viên tr ng chuyên đc nhà tr ng giao cho gi ng d y l pệ ể ườ ượ ườ ả ạ ớ
chuyên S và ôn h c sinh gi i các c p, đc bi t c p qu c gia t năm 2010 đnử ọ ỏ ấ ặ ệ ấ ố ừ ế
nay tôi xin chia s m t vài kinh nghi m mà mình đã tích lũy đc trong ôn luy nẻ ộ ệ ượ ệ
h c sinh gi i l ch s Vi t Nam giai đo n 1945 – 1954.ọ ỏ ị ử ệ ạ
b. N i dung gi i pháp.ộ ả
I. N I DUNG C B N C A PH N L CH S VI T NAM GIAI ĐO N Ộ Ơ Ả Ủ Ầ Ị Ử Ệ Ạ
1945 -1954
H c sinh c n n m đc nh ng n i dung c b n c a l ch s giai đo n này nhọ ầ ắ ượ ữ ộ ơ ả ủ ị ử ạ ư
sau:
- Trình bày và nh n xét đc tình hình n c Vi t Nam sau ngày Cách m ngậ ượ ướ ệ ạ
tháng Tám năm 1945;
- Đánh giá đc nh ng bi n pháp xây d ng ch đ dân ch c ng hoà t tháng 9ượ ữ ệ ự ế ộ ủ ộ ừ
– 1945 đn tr c ngày 19 – 12 – 1946.ế ướ
- Trình bày và nh n xét đc nh ng di n bi n chính c a cu c đu tranh ch ngậ ượ ữ ễ ế ủ ộ ấ ố
ngo i xâm và n i ph n, b o v chính quy n cách m ng t tháng 9 – 1945 đnạ ộ ả ả ệ ề ạ ừ ế
tr c ngày 19 – 12 – 1946.ướ
- Tóm t t đc quan h c a Vi t Nam đi v i Pháp t tháng 9 - 1945 đn thángắ ượ ệ ủ ệ ố ớ ừ ế
12 - 1946.
- Phân tích đc hoàn c nh l ch s và n i dung Ch th Toàn dân kháng chi nượ ả ị ử ộ ỉ ị ế
c a Trung ng Đng (12 - 12 - 1946) và L i kêu g i toàn qu c kháng chi n (19ủ ươ ả ờ ọ ố ế
- 12 - 1946) c a H Chí Minh.ủ ồ
- Tóm t t đc n i dung kháng chi n toàn di n trong giai đo n t tháng 12 -ắ ượ ộ ế ệ ạ ừ
1946 đn năm 1950.ế
- Trình bày đc hoàn c nh l ch s , di n bi n, k t qu và ý nghĩa c a chi nượ ả ị ử ễ ế ế ả ủ ế
d ch Vi t B c thu - đông năm 1947.ị ệ ắ
3
Sáng ki n kinh nghi m - Năm h c 2016 - 2017ế ệ ọ
- Trình bày đc hoàn c nh l ch s , ch tr ng c a Đng trong vi c m chi nượ ả ị ử ủ ươ ủ ả ệ ở ế
d ch Biên gi i thu - đông năm 1950, di n bi n, k t qu , ý nghĩa c a chi n d ch.ị ớ ễ ế ế ả ủ ế ị
- Trình bày đc n i dung xây d ng h u ph ng kháng chi n t năm 1951 đnượ ộ ự ậ ươ ế ừ ế
năm 1954; phân tích đc ý nghĩa c a vi c xây d ng h u ph ng.ượ ủ ệ ự ậ ươ
- Phân tích đc âm m u và th đo n m i c a th c dân Pháp và can thi p Mĩượ ư ủ ạ ớ ủ ự ệ
th hi n trong k ho ch Na-va.ể ệ ế ạ
- Tóm t t đc di n bi n và phân tích đc ý nghĩa c a cu c ti n công chi nắ ượ ễ ế ượ ủ ộ ế ế
l c Đông - Xuân 1953 - 1954 và chi n d ch Đi n Biên Ph .ượ ế ị ệ ủ
- Trình bày đc n i dung c b n và ý nghĩa c a Hi p đnh Gi -ne-v 1954 vượ ộ ơ ả ủ ệ ị ơ ơ ề
Đông D ng.ươ
- Phân tích đc s k t h p gi a đu tranh quân s và ngo i giao đ k t thúcượ ự ế ợ ữ ấ ự ạ ể ế
cu c kháng chi n ch ng Pháp.ộ ế ố
- Phân tích đc nguyên nhân th ng l i và ý nghĩa l ch s c a cu c kháng chi nượ ắ ợ ị ử ủ ộ ế
ch ng th c dân Pháp.ố ự
- Gi i thích đc các khái ni m, thu t ng l ch s : Bình dân h c v , t i h uả ượ ệ ậ ữ ị ử ọ ụ ố ậ
th , hi p đnh, kháng chi n tr ng kì, t l c cánh sinh, h u ph ng, vùng t do,ư ệ ị ế ườ ự ự ậ ươ ự
vùng du kích, vùng t m chi m, chi n d ch, ti n công chi n l c.ạ ế ế ị ế ế ượ
II. PH NG PHÁP ÔN LUY N GIAI ĐO N L CH S VI T NAM 1945 -ƯƠ Ệ Ạ Ị Ử Ệ
1954.
1. Xây d ng các chuyên đ c a n i dung L ch s Vi t Nam giai đo n t sauự ề ủ ộ ị ử ệ ạ ừ
ngày 2-9-1945 đn ngày 21-7-1954.ế
Trong giai đo n t sau ngày 2-9-1945 đn ngày 21-7-1954, đ ôn t p cóạ ừ ế ể ậ
hi u qu cho h c sinh, giáo viên có th xây d ng thành các chuyên đ nh m điệ ả ọ ể ự ề ằ
sâu vào các ki n th c tr ng tâm, t o m i liên h gi a các s ki n, hi n t ngế ứ ọ ạ ố ệ ữ ự ệ ệ ượ
l ch s trong m t giai đo n và gi a các giai đo n l ch s .ị ử ộ ạ ữ ạ ị ử
- Cu c đu tranh b o v và xây d ng chính quy n dân ch nhân dân (1945-ộ ấ ả ệ ự ề ủ
1946).
- Nh ng th ng l i trên m t tr n quân s (1946 – 1954).ữ ắ ợ ặ ậ ự
- H u ph ng đc xây d ng và phát tri n v m i m t.ậ ươ ượ ự ể ề ọ ặ
4
Sáng ki n kinh nghi m - Năm h c 2016 - 2017ế ệ ọ
- Cu c đu tranh trên m t tr n ngo i giao (1945 – 1954).ộ ấ ặ ậ ạ
Trong m i chuyên đ, giáo viên c n ôn t p l i các ki n th c c b n, xâyỗ ề ầ ậ ạ ế ứ ơ ả
d ng h th ng câu h i t d đn khó, đòi h i các em t các kĩ năng nh n bi t,ự ệ ố ỏ ừ ễ ế ỏ ở ừ ậ ế
t duy, tìm ra m i liên h v i các s ki n, hi n t ng l ch s . C th n i dungư ố ệ ớ ự ệ ệ ượ ị ử ụ ể ộ
các chuyên đ nh sau:ề ư
1.1. Cu c đu tranh b o v và xây d ng chính quy n dân ch nhân dânộ ấ ả ệ ự ề ủ
(1945-1946).
- B i c nh l ch s th gi i và trong n c (thu n l i và khó khăn).ố ả ị ử ế ớ ướ ậ ợ
- V n đ n i lên trong giai đo n này là: gi i quy t nh ng khó khăn trong đi n iấ ề ổ ạ ả ế ữ ố ộ
và đi ngo i c a chính quy n non tr vì “giành chính quy n đã khó, gi đcố ạ ủ ề ẻ ề ữ ượ
chính quy n còn khó h n nhi u”.ề ơ ề
- V đi n i:ề ố ộ
+ Các bi n pháp c a Đng và Bác H trong đi n i bao gi cũng bao g m cácệ ủ ả ồ ố ộ ờ ồ
bi n pháp gi i quy t khó khăn tr c m t và đt n n móng lâu dài.ệ ả ế ướ ắ ặ ề
+ Đt trong tình th đng th i đ phân tích rõ t m quan tr ng, ặ ế ươ ờ ể ầ ọ ý nghĩa to l nớ
c a vi c di t gi c đói, gi c d t, c ng c chính quy n dân ch nhân dân. Đâyủ ệ ệ ặ ặ ố ủ ố ề ủ
chính là c s đ gi i quy t n n ngo i xâm.ơ ở ể ả ế ạ ạ
- V đi ngo i:ề ố ạ
+ Phân hóa và cô l p k thù, xác đnh k thù chính c a cách m ng.ậ ẻ ị ẻ ủ ạ
+ Nh ng bi n pháp Đng, Chính ph và Ch t ch H Chí Minh th c hi n điữ ệ ả ủ ủ ị ồ ự ệ ố
v i quân Trung Hoa Dân qu c và Pháp (chia thành 2 giai đo n: sau 2-9-1945 đnớ ố ạ ế
tr c 6-3-1946 và t 6-3-1946 đn tr c 19-12-1946) đ đu i b t k thù và kéoướ ừ ế ướ ể ổ ớ ẻ
dài th i gian hòa hoãn đ có đi u ki n chu n b kháng chi n lâu dài. Th hi nờ ể ề ệ ẩ ị ế ể ệ
thái đ c a ta luôn m m d o nh ng gi v ng nguyên t c.ộ ủ ề ẻ ư ữ ữ ắ
- Đánh giá ý nghĩa, tác d ng c a nh ng chính sách, bi n pháp giai đo n này điụ ủ ữ ệ ạ ố
v i l ch s cách m ng Vi t Nam .ớ ị ử ạ ệ
1.2. Trên m t tr n Quân s .ặ ậ ự
a. L p b ng h th ng các chi n th ng tiêu bi u:ậ ả ệ ố ế ắ ể
5