Kinh nghiệm cá nhân trên 281 trường hợp lấy sỏi thận qua da

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 6 * 2015<br /> <br /> <br /> KINH NGHIỆM CÁ NHÂN TRÊN 281 TRƯỜNG HỢP<br /> LẤY SỎI THẬN QUA DA<br /> Nguyễn Đình Xướng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Trao đổi một vài kinh nghiệm cá nhân trong phương pháp lấy sỏi thận qua da.<br /> Phương pháp: Trình bày những kinh nghiệm cá nhân về góc chọc và nong vào hệ thống bài tiết, thuận lợi và<br /> khó khăn của phương pháp lấy sỏi thận qua da trên những bệnh nhân có tiền căn mổ hở, những trường hợp thất<br /> bại phải chuyển qua mổ hở, choáng nhiễm trùng trong phương pháp lấy sỏi thận qua da.<br /> Kết quả: Kinh nghiệm từ 281 bệnh nhân được lấy sỏi thận qua da từ năm 2001 đến năm 2007 cho thấy: ở<br /> góc chọc từ 31 đến 90 độ thuận lợi cho thao tác tìm, tán và lấy sỏi. Những bệnh nhân có tiền căn mổ hở không<br /> phải là yếu tố bất lợi trong phương pháp lấy sỏi thận qua da, thậm chỉ thời gian mổ trong nhóm có tiền căn mổ hở<br /> ngắn hơn so với nhóm mổ lần đầu. Sót sỏi là nguyên nhân chính phải chuyển bệnh nhân qua mổ hở để lấy sỏi.<br /> Choáng nhiễm trùng có thể dẫn tới tữ vong nên cần đặc biệt chú ý tai biến này.<br /> Kết luận: Mặc dù còn những hạn chế, tai biến và biến chứng, lấy sỏi thận qua da vẫn được coi là một trong<br /> những lựa chọn ưu tiên trong điều trị sỏi thận và sỏi niệu quan 1/3 trên.<br /> Từ khóa: Kinh nghiệm, lấy sỏi thận qua da.<br /> ABSTRACT<br /> PERSONAL EXPERIENCES IN PERCUTANEOUS NEPHROLITOTHOMY ON 281 CASES<br /> Nguyen Dinh Xuong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - No 6 - 2015: 6 - 11<br /> <br /> Objectives: To discuss on personal experiences in Percutaneous Nephrolithotomy (PCNL).<br /> Methods: Present personal experiences on: Direction to the collecting system, advantages and disadvantages<br /> of PCNL on the patients have had opened surgery, the failure cases moving to opened surgery, septic shock in<br /> PCNL.<br /> Results: 281 patients underwent PCNL from 2001 to 2007 showed that the infundibulum angle between 31<br /> and 90 degree is easier in operating than other angles. The patients have had opened surgery have no<br /> disadvantages when doing PCNL, on the other hand, the time of operating is shorter than the primary<br /> intervention patients. Residual stone is the main cause of failure cases who have to convert to opened surgery.<br /> Septic shock must be considered in PCNL because it can be the cause of dead.<br /> Conclusions: Although there are some limits of PCNL, 281 patients underwent PCNL encourage the author<br /> consider PCNL as one of the option of choice to manage kidney stone and upper ureter stone.<br /> Key words: Personal experiences, Percutaneous Nephrolithotomy (PCNL).<br /> ĐẶTVẤNĐỀ sự đã tiến hành kỹ thuật này tại bệnh viện Bình<br /> Dân(33) . Cho đến nay cũng chỉ một vài bệnh viện<br /> Tán lấy sỏi thận qua da là kỹ thuật ít xâm hại. tuyến cuối thực hiện được kỹ thuật này. Với mục<br /> Cùng với tán sỏi ngoài cơ thể, tán lấy sỏi thận đích trao đổi kinh nghiệm trong thực tế lâm sàng<br /> qua da mới chỉ được thực hiện vào những năm chúng tôi thực hiện nghiên cứu này.<br /> 80. Tại Việt Nam, năm 1997 Vũ Văn Ty và cộng<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện Nguyễn Tri Phương<br /> Tác giả liên lạc: TS BS Nguyễn Đình Xướng ĐT: 0908315754 Email: dinhxuong@yahoo.com<br /> <br /> 6<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 6 * 2015 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU độ) thì lựa chọn để chọc. Như hình vẽ dưới đây<br /> cũng là đài dưới nhưng góc chọc (mũi tên) có thể<br /> Đối tượng<br /> khác nhau.<br /> Tất cả những bệnh nhân được mổ bằng<br /> phương pháp lấy sỏi thận qua da từ năm 2001<br /> đến năm 2007 tại Bệnh viện Bình Dân TP. Hồ<br /> Chí Minh.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả hàng loạt ca lâm sàng. Xương<br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN sườn 12<br /> <br /> Về đặc điểm góc để chọc và nong vào hệ<br /> thống bài tiết<br /> Nhiều tác giả thống nhất lấy trục đài thận là<br /> góc tạo thành giữa trục đài thận với trục niệu<br /> quản bể thận<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Vị trí chọc kim vào đỉnh tiểu đài thận<br /> Nguồn: S. R. Payne & D. R. Webb (1988) (23)<br /> Với nhóm 1 có trục từ 0 đến 30 độ: theo<br /> Sampaio(27) nếu chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể tỉ lệ<br /> sạch sỏi chỉ vào khoảng 23%. Nghiên cứu của<br /> Tombolini và cs. tại Milan Italy(29) cũng cho thấy<br /> khi sỏi nằm ở nhóm đài dưới tỉ lệ sạch sỏi giảm<br /> xuống còn 50% trong tán sỏi ngoài cơ thể.<br /> Nghiên cứu của Nouira và cs.(22) trên 80 bệnh<br /> Hình 1. Góc của trục đài thận Nguồn: F. Sampaio<br /> nhân lấy sỏi thận qua da thì tỉ lệ sỏi bể thận và<br /> (2001) (27)<br /> đài dưới chiếm 75% và chỉ có 56% đường kính<br /> Trong thực tế lâm sàng, nhiều thận bị tắc sỏi quá chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể (trên 20mm).<br /> nghẽn do sỏi, khi chụp niệu đồ đường tĩnh mạch Do vậy khi bệnh nhân có sỏi ở nhóm đài này,<br /> (UIV) không xác định được niệu quản hoặc niệu thay vì chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể có thể chỉ<br /> quản bị giãn, chạy vòng vèo rất khó xác định định phương pháp lấy sỏi thận qua da(1). Nhóm 2<br /> trục của niệu quản bể thận. Mặt khác bệnh nhân có trục từ 31 độ đến 90 độ. Ở nhóm này thao tác<br /> thường được đặt ở tư thế nằm sấp, kê gối cao ở thường thuận lợi hơn do góc quay thoải mái<br /> vùng bụng ngang mức 2 thận. Ở tư thế này việc hơn. Nhóm 3 có trục từ trên 90 độ. Ở góc độ này<br /> lựa chọn đài thận có thể thay đổi so với ước thông thường sẽ vướng vào xương sườn của<br /> lượng ban đầu trên phim chụp niệu đồ đường bệnh nhân và có nguy cơ tổn thương màng phổi<br /> tĩnh mạch nên góc dùng để chọc và nong được nếu thận nằm cao. So sánh sự khác biệt trong<br /> xác định là góc được tạo bởi kim chọc với mặt hiệu quả chung theo nhóm kết quả tốt, khá,<br /> phẳng lưng của bệnh nhân bệnh nhân. Như vậy trung bình và thất bại tuy sự khác biệt không có<br /> góc này không phụ thuộc vào vị trí đài thận trên, ý nghĩa thống kê (P = 0,45) nhưng nhóm có độ<br /> giữa hay dưới. Tiểu đài thận nào thuận lợi để của trục đài thận trên 90 độ có tỉ lệ kết quả tốt chỉ<br /> vào vị trí viên sỏi với góc thuận lợi (từ 31 đến 90 có 38,5% so với tỉ lệ chung cho cả 3 nhóm là<br /> <br /> <br /> 7<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 6 * 2015<br /> <br /> 66,2%. Thông thường khi góc đài thận để chọc trên. Đây là những vị trí khó khăn trong phương<br /> trên 90 độ là những sỏi nằm ở đài giữa hoặc đài pháp lấy sỏi thận qua da(14) .<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Bệnh nhân N T H (119) Lựa chọn góc chọc trong khoảng 31 đến 90 độ sẽ thuận lợi trong thao tác.<br /> Những bệnh nhân có hình ảnh tương tự như vậy rất khó xác định góc của trục đài thận theo phương pháp của F.<br /> Sampaio.<br /> Bảng 1. So sánh giữa các nhóm góc chọc A là 6,2%, nhóm B là 5,1% với p = 0,74. Tỉ lệ viêm<br /> Nhóm góc chọc (độ) P thận bể thận và chảy máu bất thường cũng<br /> 90 không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<br /> Tốt 76,9 67,8 38,5 0,45 lần lượt là 0,72 và 0,74. Các tác giả đi đến kết<br /> Khá 7,7 11,4 23,1<br /> luận rằng tiền căn có mổ hở hay không không<br /> Trung bình 7,7 10,1 23,1<br /> Thất bại 7,7 10,7 15,3<br /> ảnh hưởng đến hiệu quả và các biến chứng trong<br /> Tỉ lệ chảy máu 7,7 4,7 7,7 0,82 phương pháp lấy sỏi thận qua da.<br /> Tỉ lệ sót sỏi 23,1 24,8 58,3 0,04 Bảng 2. So sánh hai nhóm bệnh nhân: nhóm mổ lần<br /> Về yếu tố bệnh nhân có tiền căn mổ hở vào đầu và nhóm có tiền căn mổ hở sỏi thận trên thận mổ<br /> thận Yếu tố Mổ lần Tiền căn có mổ Giá trị p<br /> đầu hở<br /> Thông thường những bệnh nhân mà trước Giới 0,98<br /> đó đã mổ hở vào hệ bài tiết nay còn sỏi hoặc sỏi nam 34,3% 18,8%<br /> nữ 30,3% 16,6%<br /> tái phát sẽ là thách thức với phẫu thuật viên nếu<br /> Thận mổ 0,14<br /> phải mổ hở trở lại. Trong nghiên cứu này có phải 36,6% 16,0%<br /> 35,4% có tiền căn mổ hở lấy sỏi trên thận mổ. So trái 28,0% 19,4%<br /> sánh giữa hai nhóm về các yếu tố: giới, thận mổ Độ ứ nước 0,94<br /> không ứ nước 20,6% 10,9%<br /> (trái, phải), độ ứ nước, trục của đài thận lựa chọn độ I 14,3% 8,6%<br /> để chọc và nong, hiệu quả chung, biến chứng độ II 22,9% 11,4%<br /> chảy máu, tỉ lệ sót sỏi cho thấy không có sự khác độ III 6,9% 4,6%<br /> Độ của trục thận 0,08<br /> biệt có ý nghĩa thống kê trừ thời gian mổ nhóm 6,9% 0,6%<br /> 0 đến 30<br /> có tiền căn mổ hở thời gian mổ ngắn hơn (70,3 31 đến 90 52,6% 32,6%<br /> phút so với 78,4 phút ở nhóm mổ lần đầu). Basiri trên 90 5,1% 2,3%<br /> Hiệu quả chung 0,10<br /> A. và cs.(7) đã nghiên cứu so sánh 2 nhóm: Nhóm<br /> tốt 44,0% 22,3%<br /> A gồm 51 nam và 14 nữ có tiền căn ít nhất một khá 7,4% 4,6%<br /> lần mổ sỏi thận, nhóm B gồm 73 nam và 44 nữ trung bình 4,6% 6,3%<br /> thất bại 8,6% 2,3%<br /> được mổ lần đầu kết quả cho thấy tỉ lệ sót sỏi<br /> Biến chứng chảy máu 0,88<br /> nhóm A là 6,15%, nhóm B là 8,55%, sự khác biệt không chảy máu 60,9% 33,9%<br /> không có ý nghĩa thống kê với p = 0,77. Tỉ lệ chọc có chảy máu 3,4% 1,7%<br /> và nong vào hệ bài tiết không thành công nhóm<br /> <br /> <br /> 8<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 6 * 2015 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Yếu tố Mổ lần Tiền căn có mổ Giá trị p Về biến chứng choáng nhiễm trùng<br /> đầu hở<br /> Thời gian mổ trung 78,4 70,3 phút 0,04 Trong 281 bệnh nhân chúng tôi có một bệnh<br /> bình phút nhân bị choáng nhiễm trùng và tử vong vào<br /> Thời gian nằm viện 7,17 7,85 ngày 0,28<br /> ngày<br /> ngày thứ 4. Bệnh nhân nữ 28 tuổi, cân nặng<br /> trung bình<br /> Tỉ lệ sót sỏi 0,17 40kg, mổ thận trái, số lượng sỏi là 1 viên phải<br /> hết sỏi 48,8% 24,1% dùng máy tán sỏi. Trong thời gian soi lấy sỏi và<br /> không hết sỏi 15,1% 12,0% tán sỏi có chảy máu nên truyền 4 đơn vị máu sau<br /> Về 21 bệnh nhân phải chuyển qua mổ hở mổ. Thời gian cuộc mổ là 80 phút. Tuy nhiên<br /> 21 bệnh nhân phải chuyển qua mổ hở bao ngay sau mổ bệnh nhân có tụt huyết áp, mặc dù<br /> gồm: đã được truyền máu nhưng huyết áp không cải<br /> thiện. Bệnh nhân sốt lạnh run. Cấy máu và nước<br /> Không tìm được sỏi: 14 trường hợp<br /> tiểu tìm được vi khuẩn E. coli. Sau đó bệnh nhân<br /> Chảy máu: 5 trường hợp bị suy đa cơ quan và tử vong . Như vậy ở bệnh<br /> Không đặt được thông niệu quản: 1 trường nhân này đã không tìm được yếu tố nguy cơ của<br /> hợp bệnh nhân. Có thể tạm lý giải vi trùng hiện hữu<br /> Lạc đường nong vào hệ bài tiết: 1 trường hợp trên sỏi thận, khi tán sỏi có chảy máu vi trùng<br /> Trường hợp bệnh nhân không đặt được xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết rồi<br /> thông niệu quản do hẹp niệu đạo vẫn tính vào lô choáng nhiễm trùng, suy đa cơ quan và tử vong.<br /> nghiên cứu vì theo thiết kế nghiên cứu thời gian Aron và cs cũng báo cáo những trường hợp xét<br /> mổ được tính bắt đầu từ khi đặt thông niệu nghiệm trước mổ không có nhiễm trùng niệu<br /> quản. Hiện nay có 3 phương pháp để tạo cản nhưng khi thực hiện lấy sỏi qua da đã phát hiện<br /> quang đường bài tiết trong kỹ thuật lấy sỏi thận dịch mủ khi chọc vào hệ bài tiết(2). Sau này<br /> qua da là(28): những bệnh nhân nào khi chọc kim vào hệ bài<br /> tiết có nước tiểu chảy ra đục sẽ chủ động dùng<br /> Đặt thông niệu quản bơm thuốc trực tiếp.<br /> kháng sinh ngay trước khi chọc và nong vào hệ<br /> Tiêm thuốc cản quang theo đường tĩnh mạch bài tiết của thận. Kháng sinh ưu tiên sử dụng là<br /> Chọc kim nhỏ qua da vào hệ bài tiết và bơm Amikacine. Trong nghiên cứu của Mariappan và<br /> thuốc. cs.(17), đã tìm hiểu mối liên quan về vị trí lấy mẫu<br /> Do trong nghiên cứu này chưa áp dụng các nước tiểu khác nhau để nuôi cấy và làm kháng<br /> phương pháp tạo cản quang đường bài tiết bằng sinh đồ gồm: mẫu nước tiểu lấy giữa dòng trong<br /> hai phương pháp khác là: Tiêm thuốc cản quang lúc đi tiểu, nước tiểu lấy ở bể thận và đài thận<br /> theo đường tĩnh mạch và chọc kim nhỏ qua da. khi chọc kim qua da vào hệ thống bài tiết và<br /> Trước khi kết thúc cuộc mổ có thể soi bể thận mảnh sỏi lấy ra trong kỹ thuật lấy sỏi thận qua<br /> và đặt thông JJ xuôi dòng mà không cần chuyển da. Các mẫu này được gởi đi cấy và làm kháng<br /> bệnh nhân qua phương pháp khác. Mặt khác do sinh đồ còn bệnh nhân được theo dõi phản ứng<br /> lo ngại không đặt được thông niệu quản sau khi viêm toàn thân (systemic inflammatory response<br /> lấy sỏi nếu còn mảnh sỏi nhỏ có thể gây tắc niệu syndrome – SIRS). Kết quả cho thấy 11,1% cấy<br /> quản sau mổ nên những bệnh nhân này được dương tính ở nhóm lấy nước tiểu giữa dòng,<br /> chuyển qua mổ hở để đảm bảo kết quả chắc 35,2% dương tính ở nhóm cấy từ mảnh sỏi và<br /> chắn hơn. Trong nghiên cứu của Corbel và cộng 20,4% dương tính ở nhóm lấy nước tiểu ở bể<br /> sự tổng kết 390 trường hợp lấy sỏi thận qua da thận và các đài thận. Giá trị tiên đoán cấy dương<br /> tại Pháp từ năm 1984 đến 1991, tỉ lệ thất bại do tính cao nhất ở nhóm cấy từ mảnh sỏi (0,7). Các<br /> không chọc vào hệ bài tiết là 3,8%(9). tác giả cũng tìm thấy mối tương quan có ý nghĩa<br /> thống kê giữa độ ứ nước của thận với nhiễm<br /> <br /> <br /> <br /> 9<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 6 * 2015<br /> <br /> trùng nước tiểu lấy ở bể thận. Kết luận của dùng ngay kháng sinh đường tĩnh mạch, tiếp tục<br /> nghiên cứu này là: Cấy nước tiểu từ bể thận hoặc cuộc mổ nhưng nhanh chóng kết thúc cuộc mổ,<br /> từ mảnh sỏi có giá trị tiên đoán nhiễm trùng niệu nếu còn sót sỏi thì để soi lấy sỏi lần hai. Bệnh<br /> tốt hơn cấy nước tiểu từ bàng quang. Trong nhân tử vong trong nghiên cứu này khi chọc kim<br /> nghiên cứu của Aron M. và cs.(3), trên 639 bệnh vào hệ bài tiết không ghi nhận có nước tiểu đục<br /> nhân có 19 bệnh nhân xét nghiệm tiền phẫu bình nhưng có yếu tố là: dùng máy tán sỏi và chảy<br /> thường nhưng khi chọc vào hệ bài tiết thì thấy máu trong lúc tán sỏi và soi tìm sỏi. Tuy nhiên<br /> nước tiểu đục. Trong 19 bệnh nhân này, 12 bệnh thời gian cuộc mổ chỉ kéo dài 80 phút kể cả thời<br /> nhân được tiếp tục lấy sỏi (lựa chọn 1), 7 bệnh gian đặt thông niệu quản.<br /> nhân đặt ống mở thận ra da và tiến hành soi lấy KẾT LUẬN<br /> sỏi sau 3 đến 7 ngày (lựa chọn 2). Kết quả cho<br /> thấy ở nhóm lựa chọn 1 (12 bệnh nhân), sỏi được Từ kinh nghiệm trên 281 bệnh nhân lấy sỏi<br /> lấy hết thông qua từ 1 đến 3 đường nong, thời thận qua da có thể rút ra một số kinh nghiệm<br /> gian mổ từ 45 đến 120 phút. 7 bệnh nhân hậu như sau:<br /> phẫu bình thường, 3 bệnh nhân có sốt nhẹ, 1 Nên lựa chọn đường chọc có góc chọc của<br /> bệnh nhân có nhiễm trùng huyết mức độ I, 1 kim so với mặt phẳng lưng khi bệnh nhân đã<br /> bệnh nhân nhiễm trùng huyết mức độ II. Cấy được kê nằm sấp trong khoảng 31 đến 90 độ sẽ<br /> dịch mủ cho kết quả 2 trường hợp dương tính thuận lợi cho thao tác nong, tìm sỏi, tán sỏi và<br /> với E. coli, 1 trường hợp với Proteus và 1 trường lấy sỏi.<br /> hợp với Serratia, 8 trường hợp không mọc. Ở Nếu bệnh nhân có tiền căn mổ hở thì nên ưu<br /> nhóm lựa chọn 2 (7 bệnh nhân), sỏi được lấy hết tiên lựa chọn phương pháp lấy sỏi thận qua da.<br /> thông qua từ 1 đến 3 đường nong trong thời gian Vì sót sỏi là nguyên nhân phải chuyển qua<br /> từ 60 đến 100 phút. Cấy vi trùng 1 trường hợp mổ hở chiếm tỉ lệ cao nhất do vậy trong điều<br /> dương tính với E. coli, 1 trường hợp với Klebsiella kiện cho phép khi tiến hành lấy sỏi thận qua da<br /> còn 5 trường hợp không mọc. 3 bệnh nhân hậu nên trang bị thêm: tán sỏi ngoài cơ thể, máy nội<br /> phẫu bình thường, 2 bệnh nhân sốt thoáng qua, soi mềm và các loại máy tán sỏi khác nhau (xung<br /> 1 nhiễm trùng huyết mức độ I và 1 nhiễm trùng hơi, thủy lực, siêu âm, laser).<br /> huyết mức độ II. Các tác giả đưa ra những yếu tố<br /> Choáng nhiễm trùng trong lấy sỏi thận qua<br /> nguy cơ nhiễm trùng huyết là: Không tôn trọng<br /> da có thể dẫn tới từ vong do vậy tùy từng trường<br /> lựa chọn chỉ định, tiền sử gần đây có nhiễm<br /> hợp khi chọc vào hệ thống bài tiết mà nghi ngờ<br /> trùng tiểu gây sốt lạnh run, bạch cầu trong máu<br /> có nhiễm trùng tiểu, vị trí và kích thước sỏi<br /> cao, dịch đục nhẹ nhưng có mùi hôi thối, dùng<br /> không thuận lợi thì có thể chỉ mở thận ra da sau<br /> một hay nhiều đường nong, thời gian mổ trên 90<br /> đó nong và tán sỏi thì II sau khi đã điều trị<br /> phút. Kết luận của nghiên cứu là: Nước tiểu khi<br /> nhiễm trùng tiểu.<br /> chọc trong kỹ thuật lấy sỏi thận qua da có thể<br /> đục mặc dù xét nghiệm tiền phẫu máu và nước TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> tiểu bình thường và không phải lúc nào nước 1. Albala DM, Assimos DG, Clayman RV, et al (2001), “Lower<br /> Pole I: A Prospective Randomized Trial of Extracorporeal<br /> tiểu đục cũng nuôi cấy dương tính. Nếu có 1 Shock Wave Lithotripsy and Percutaneous Nephrolithotomy<br /> trong các nguy cơ kể trên thì nên dẫn lưu thận for Lower Pole Nephrolithiasis – Initial Result”, The Journal of<br /> Urology, December, vol 166, pp. 2072 – 2080.<br /> cho an toàn, phải đảm bảo rằng tất cả các đài<br /> 2. Aron M, Goel R, Gupta NP, Seth A (2005), “Incidental<br /> thận bị tắc nghẽn đều phải được dẫn lưu, nếu Detection of Purulent Fluid in Kidney at Percutaneous<br /> cần có thể dẫn lưu bằng nhiều ống. Nephrolithotomy for Branched Renal Calculi”, J. Endourol.,<br /> Mar, 19(2), pp.136-139.<br /> Trong nghiên cứu này, khi gặp những 3. Aron M, Gupta NP, Goel R, Ansari MS (2005), “Laparoscopy-<br /> trường hợp có nước tiểu đục bệnh nhân sẽ được Assisted Percutaneous Nephrolithotomy (PCNL) in Previous<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 6 * 2015 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Operated Ectopic Pelvic Kidney”, Surg. Laparosc. Endosc. 20. Ng CS, Herts BR, Streem SB (2005), “Percutaneous Access to<br /> Percutan. Tech., Feb, 15(1), pp. 41-43. Upper Pole Renal Stones: Role of Prone 3-Dimensional<br /> 4. Basiri A, Karrami H, Moghaddam SM, Shadpour P (2003), Computed Tomoghraphy in Inspiratory and Expiratory<br /> “Percutaneous Nephrolithotomy in Patient with or without a Phases”, Journal of Urology, January, 173(1), pp. 124-126.<br /> History of Open Nephrolithotomy”, J. Endourol., May, 17(4), 21. Nikesh T, Hugh M, Gaurang U, (2005), “Planning<br /> pp. 213-216. Percutaneous Nephrolithotomy Using Multidetector<br /> 5. Beaghler MA, Poon MW, Dushinski JW, Lingeman JE (1999), Computed Tomography Urography, Multiplanar<br /> “Expanding Role of Flexible Nephroscopy in the Upper Reconstruction and Three-Dimensional Reformatting”, BJU<br /> Urinary Tract”, J. Endourol., Mar, 13(2), pp. 93-97.5 International, Jan, 95, pp. 1280 – 1284.<br /> 6. Cadeddu JA, Chen R, Bishoff J, et al (1998), “Clinical 22. Nouira Y, Attyaoui F, Kbaier I, et al. (2000), “Management of<br /> Significance of Fever after Percutaneous Nephrolithotomy”, Percutaneous Nephrolithotomy Complications by Shock<br /> Urology, 52, pp. 48 – 50. Wave Lithotripsy. A Report of 82 Consesutive cases”, Tunis<br /> 7. Cadeddu JA, Chen R., Bishoff J, et al (1998), “Clinical Med., Frace, Oct, 78(10), pp. 562-568.<br /> Significance of Fever after Percutaneous Nephrolithotomy”, 23. Payne SR & Webb DR (1988), Percutaneous Renal Surgery,<br /> Urology, USA, Jul, 52(1), pp. 48-50. Great Britain at the Bath Press, Avon, pp: 3 - 150.<br /> 8. Cass AS (1996), “Extracorporeal Shockwave Lithotripsy or 24. Riddell JVB, Denstedt JD, Lingeman JE (1999), “Prospective<br /> Percutaneous Nephrolithotomy for Lower Pole Randomized Trial of ESWL and PCNL for Lower Pole<br /> Nephrolithiasis?”, J. Endourol., USA;10(1), pp. 17-20. Nephrolithiasis: Financial Subanalysis”, The Journal of Urology,<br /> 9. Corbel L, Guille F, Cipolla B, et al. (1993), “Percutaneous Volum 161(4s), Supplement April, pp. 369.<br /> Surgery for Lithiasis: Result and Perspectives Apropos of 390 25. Rodrigues NN Jr., Claro JA, Ferreira U (1994), “Is<br /> Operations”, Prog. Urol., Aug-Sep, 3(4), pp. 658-665. Percutaneous Monotherapy for Staghorn Calculus Still<br /> 10. Finelli A., Honey RJ. (2001), “Thoracoscopy-Assisted High Indicated in the era of Extracorporeal Shockwave<br /> Intercostal Percutaneous Renal Access”, J. Endourol., Aug, Lithotripsy?”, Endourol., Jun, 8(3), pp. 195-197.<br /> 15(6), pp. 581-584. 26. Sacha K, Szewezyk W, Bar K (1996), “Massive Haemorrhage<br /> 11. Golijanin D, Katz R, Verstanding A, Sasson T, Landau EH, Presenting as a Complication after Percutaneous<br /> Meretyk S (1998), “The supracostal Percutaneous Nephrolithotomy (PCNL)”, Int. Urol. Nephrol., Poland, 28(3),<br /> Nephrolithotomy for Treatment of Staghorn and Complex pp. 315-318.<br /> kidney Stones”, J. Endourol., Oct, 12(5), pp. 403-405. 27. Sampaio FJB. (2001), “Renal Collecting System Anatomy: Its<br /> 12. Gremmo E., Ballanger P., Dore B., Aubert J. (1999), Possible Role in the Effectiveness of Renal Stone Treatment”,<br /> “Hemorrhagic Complications During Percutaneous Current Opinion in Urology, 11, pp. 359 - 366.<br /> Nephrolithotomy. Retrospective Studies of 772 Cases”, Prog. 28. Sellers N, Patel U (1998), “Percutaneous Access of Non –<br /> Urol., France, Jun, 9(3), pp. 460-463. Dilated Kidneys–The Value of Gaseous Contrast Media” - 6th<br /> 13. Gupta R., Kumar A., Kapoor R., Srivastava A., Mandhani A. European Symposium on Uroradiology, Strasbourg, France, pp.<br /> (2002), “Prospective Evaluation of Safety and Efficacy of the 12.<br /> Supracostal Approach for Percutaneous Nephrolithotomy”, 29. Tombolini P, Ruoppolo M, Bellorofonte C, Zaatar C, Follini M<br /> BJU. Int., Dec, 90(9), pp. 809-813. (2000), “Lithotripsy in the Treatment of Urinary Lithiasis”, J.<br /> 14. Kekre NS, Gopalakrisshnan GG, Gupta GG, Abraham BN, Nephrol, Nov-Dec, 13 Suppl 3:S, pp. 71-82.<br /> Sharma E. (2001), “Supracostal Appoach in Percutaneous 30. Troy AJ, Anagnostou T, Tolley DA, (2004), “Flexible Upper<br /> Nephrolithotomy: Experience with 102 Cases”, J. Endourol., Tract Endoscopy”, BJU International, 93, pp. 671 – 679.<br /> Oct, 15(8), pp. 789-971. 31. Viville C (1987), “Percutaneous Nephrolithotomy; Personal<br /> 15. Kukreja R., Dessai M., Parel S., Bapat S. (2004), “Factors Experience in 100 cases”, J. Urolygy, 93(5), pp. 253-258.<br /> Affecting Blood Loss during Percutaneous Nephrolithotomy: 32. Viville C (1988), “Treatment of Staghorn Calculi by<br /> Prospective Study”, J. Endourol., Oct, 18(8), pp. 715-722. Percutaneous Nephrolithotomy. Apropos of 18 cases”, J. Urol.,<br /> 16. Lê Sĩ Trung (2002), “Đánh Giá Kết Quả Bước Đầu Phương 94(3), pp. 133-136.<br /> Pháp Nội Soi Tán Sỏi Qua Da Phối Hợp Với Tán Sỏi Ngoài Cơ 33. Vũ Văn Ty, Nguyễn Văn Hiệp, Nguyễn Tuấn Vinh, và cs.<br /> Thể Trong Điều Trị Ngoại Khoa Sỏi Tiết Niệu”, Kỷ Yếu Toàn (1999), “Bước đầu áp dụng lấy sỏi qua da tại Bệnh viện Bình<br /> Văn Các Đề Tài Khoa Học-Tạp Chí Ngoại Khoa, Xí Nghiệp In Dân”, Toàn văn nhũng bài báo cáo trong tổng kết nghiên cứu khoa<br /> Chuyên Dùng TT-Huế, tr. 279 – 283. học và cải tiến kỹ thuật 10 năm tại Bệnh Viện Bình Dân 1990-1999,<br /> 17. Mariappan P, Smith G, Bariol SV, Moussa SA, Tolley DA. tr. 72-75.<br /> (2005), “Stone and Pelvic Urine Culture and Sensitivity Are 34. Wong MYC (2001), “An Update on Percutaneous<br /> Better than Bladder Urine as Predictors of Urosepsis Nephrolithotomy in the Management of Urinary Calculi”,<br /> Following Percutaneous Nephrolithotomy: A Prospective Current Opinion in Urology, 11, pp. 367 – 372.<br /> Clinical Study”, Journal of Urology, May, 173(5), pp. 1610-1614.<br /> 18. Monish A, Rajiv G, Pawan K. et al (2004), “Upper Pole Access<br /> for Complex Lower Pole Renal Calculi”, BJU International, 94, Ngày nhận bài báo: 04/09/2015<br /> pp. 849 – 852.<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 04/10/2015<br /> 19. Muzrakchi AA, Szmigielski W, Omar AJ, Younes NM (2004),<br /> “Is the 10th and 11th Intercostal Space a Safe Approach for Ngày bài báo được đăng: 05/11/2015<br /> Percutaneous Nephrostomy and Nephrolithotomy?”,<br /> Cardiovasc. Intervent. Radiol., Sep-Oct, 27(5), pp. 503-506.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 11<br />