A. ĐT V N Đ Ặ Ấ Ề
1. L I M ĐU Ờ Ở Ầ
Trong th i đi hi n nay đ tăng c ng thu nh p theo đu ng i, ti n b trongờ ạ ệ ể ườ ậ ầ ườ ế ộ
giáo d c s c kh e, b o v môi tr ng.Trên th c t giáo d c là y u t r t quanụ ứ ỏ ả ệ ườ ự ế ụ ế ố ấ
tr ng đ nâng cao năng su t lao đng. Đng th i giáo d c cũng là nhân t tích c cọ ể ấ ộ ồ ờ ụ ố ự
trong vi c c i t o, xây d ng cũng c và phát tri n quan h s n xu t m i .ệ ả ạ ự ố ể ệ ả ấ ớ
L ch s đã ch ng minh vai trò to l n c a giáo d c trên m i m t đi s ng vàị ử ứ ớ ủ ụ ọ ặ ờ ố
xã h i,trong s hình thành và phát tri n nhân cách c a h c sinhộ ự ể ủ ọ
N u nh tính tích c c đc th hi n các c p đ b t tr c, tái hi n, tìm tòi,ế ư ự ượ ể ệ ở ấ ộ ắ ướ ệ
sáng t o thì h c sinh THCS c n v n t i 2 c p: Tìm tòi và sáng t o. Có nh thạ ọ ầ ươ ớ ấ ạ ư ế
các em m i tr thành nh ng con ng i trong xã h i, m i là nh ng ch nhân t ngớ ở ữ ườ ộ ớ ữ ủ ươ
lai c a đt n c. Đc bi t l a tu i THCS các em c n ph i rèn luy n ph n đu củ ấ ướ ặ ệ ứ ổ ầ ả ệ ấ ấ ả
tài l n đc.ẫ ứ
Ch ng trình sinh h c THCS có nhi m v cung c p cho h c sinh m t hươ ọ ệ ụ ấ ọ ộ ệ
th ng ki n th c c b n, b c đu hình thành h c sinh nh ng k năng c b nố ế ứ ơ ả ướ ầ ở ọ ữ ỹ ơ ả
ph thông và thói quen làm vi c khoa h cổ ệ ọ
Đi v i môn sinh h c có m i quan h g n bó ch t ch , qua l i v i các mônố ớ ọ ố ệ ắ ặ ẽ ạ ớ
khác. Nhi u ki n th c và k năng đt đc qua môn sinh h c là c s đi v i vi cề ế ứ ỹ ạ ượ ọ ơ ở ố ớ ệ
h c t p các môn khác.ọ ậ
Ph ng pháp gi ng d y sinh h c m t cách đúng đn, phù h p v i m c tiêuươ ả ạ ọ ộ ắ ợ ớ ụ
giáo d c, góp ph n giáo d c cho h c sinh có thái đ trách nhi m đi v i cu cụ ầ ụ ọ ộ ệ ố ớ ộ
s ng,gia đình xã h i và môi tr ng ố ộ ườ
Nh ng th c t trong nhà tr ng hi n nay môn Sinh h c ch a đc quan tâmư ự ế ườ ệ ọ ư ượ
đúng m c. S h c sinh khá, gi i còn th p so v i các môn h c khác mà ph n l n ứ ố ọ ỏ ấ ớ ọ ầ ớ ở
m c đ trung bình. V y vì sao? Do trình đ nh n th c c a h c sinh hay do các emứ ộ ậ ộ ậ ứ ủ ọ
ch a có s say mê h c t p .....Đi u đó ch a hoàn toàn đúng cũng nh ch a ph i làư ự ọ ậ ề ư ư ư ả
nguyên nhân ch y u mà quan tr ng đi ngũ giáo viên còn nhi u thi u sót vủ ế ọ ở ộ ề ế ề
ki n th c, kinh nghi m và lòng nhi t tình say mê trong gi ng d y. D y nh thế ứ ệ ệ ả ạ ạ ư ế
nào? B ng ph ng pháp nào? Cho h p lí v i các bài gi ng sao cho th t cô đngằ ươ ợ ớ ả ậ ọ
1
giúp h c sinh d hi u, d nh vì môn Sinh h c là môn khoa h c th c nghi m, h nọ ễ ể ễ ớ ọ ọ ự ệ ơ
n a l a tu i các em r t hi u đng ham hi u bi t, thích quan sát các s v t hi nữ ở ứ ổ ấ ế ộ ể ế ự ậ ệ
t ng c th . Th nh ng m t thi u sót r t l n tr ng THCS hi n nay là b quaượ ụ ể ế ư ộ ế ấ ớ ở ườ ệ ỏ
ho c ít s d ng các đ dùng tr c quan .ặ ử ụ ồ ự
Đ dùng tr c quan cung c p cho h c sinh t i đa các hình nh c th , bi uồ ự ấ ọ ố ả ụ ể ể
t ng c th trong sáng muôn hình muôn v c a các s v t hi n t ng mà các emượ ụ ể ẻ ủ ự ậ ệ ượ
đang h c và nghiên c u. S d ng s quan sát và thí nghi m ph i đc xem làọ ứ ử ụ ự ệ ả ượ
ph ng pháp đc thù, chúng góp ph n đáp ng v m t nh n th c l a tu i h cươ ặ ầ ứ ề ặ ậ ứ ở ứ ổ ọ
sinh ( 12-13) là l a tu i v n s ng ít, s hi u bi t ít, các bi u t ng tích lu cònứ ổ ố ố ự ể ế ể ượ ỹ
h n ch ; Các em còn n ng v t duy th c nghi m , t duy hình t ng c th .ạ ế ặ ề ư ự ệ ư ượ ụ ể
Vi c xây d ng các khái ni m đòi h i ph i l y “ệ ự ệ ỏ ả ấ Ph ng ti n tr c quanươ ệ ự ” làm
đi m t a cho quá trình nh n th c. H n n a các ph ng ti n tr c quan còn phátể ự ậ ứ ơ ữ ươ ệ ự
huy đc các em tính tích c c, tính t l c, ch đng sáng t o trong vi c dànhượ ở ự ự ự ủ ộ ạ ệ
l y tri th c d i s t ch c và ch đo c a th y, do đó ki n th c s sâu s c h n.ấ ứ ướ ự ổ ứ ỉ ạ ủ ầ ế ứ ẽ ắ ơ
Chúng gây h ng thú nh n th c cho h c sinh mà h ng thú nh n th c là y u t tâmứ ậ ứ ọ ứ ậ ứ ế ố
lí ban đu có tác d ng đi v i quá trình nh n th c.ầ ụ ố ớ ậ ứ
Tuy nhiên trong th c t gi ng d y không ph i lúc nào v t th t đu đáp ngự ế ả ạ ả ậ ậ ề ứ
yêu c u s ph m c a m t đ dùng d y h c. Có nh ng v t quá nh , khó quan sátầ ư ạ ủ ộ ồ ạ ọ ữ ậ ỏ
thì ph i k t h p s d ng các mô hình ho c tranh v , đc bi t là hình th c d a trênả ế ợ ử ụ ặ ẽ ặ ệ ứ ự
mô hình đ tìm ra ki n th c ể ế ứ
Xu t phát t th c t đó, là m t giáo viên gi ng d y môn h c này, luôn trăn trấ ừ ự ế ộ ả ạ ọ ở
suy nghĩ tìm h ng gi i quy t . M t trong nh ng v n đ đó là làm sao đ khai thácướ ả ế ộ ữ ấ ề ể
tri t đ mô hình trong d y h c sinh h c ệ ể ạ ọ ọ
Do v y ậtôi m nh d n ch n đ tài "ạ ạ ọ ề M t s kinh nghi m khai thác tri t độ ố ệ ệ ể
mô hình đ gi ng d y môn sinh h c l p 7ể ả ạ ọ ớ "
II. Th c tr ng nghiên c u ự ạ ứ
1 . Th c tr ng ự ạ
Các mô hình, tranh v , m u v t ngâm tiêu b n, kính hi n vi, kính lúp…. đãẽ ẫ ậ ả ể
cũ và còn thi u nhi u so v i nhu c u gi ng d y và h c t p c a nhà tr ng. ế ề ớ ầ ả ạ ọ ậ ủ ườ
V i c s v t ch t còn thi u đ dùng d y h c nên giáo viên d y b môn Sinhớ ơ ở ậ ấ ế ồ ạ ọ ạ ộ
th ng s d ng ph ng pháp d y thuy t trình là c b n .ườ ử ụ ươ ạ ế ơ ả
Kinh t đa ph ng còn g p nhi u khó khăn, gia đình ít quan tâm đn s h cế ị ươ ặ ề ế ự ọ
t p c a các em. h n n a b môn Sinh là m t b môn khoa h c th c nghi m h cậ ủ ơ ữ ộ ộ ộ ọ ự ệ ọ
2
sinh cho r ng “ Môn Sinh h c không quan ằ ọ tr ngọ không ph i b môn chính” Vì v yả ộ ậ
ít đu t cho môn h c này v i suy nghĩ nh v y đa s các em không hi u rõ b nầ ư ọ ớ ư ậ ố ể ả
ch t c a lí thuy t d n đn vi c n m ki n th c g p nhi u khó khăn v ng m c doấ ủ ế ẫ ế ệ ắ ế ứ ặ ề ướ ắ
v y ki n th c c a các em b h ng nhi u d n đn b bê vi c h c môn sinh h c.ậ ế ứ ủ ị ổ ề ẫ ế ỏ ệ ọ ọ
2. K t qu , hi u qu th c tr ng trên ế ả ệ ả ự ạ
Th c tr ng s d ng và khai thác mô hình trong d y h c sinh h c 7 đem l i hi uự ạ ử ụ ạ ọ ọ ạ ệ
qu d y h c ch a cao, đ c i thi n tình hình đó tr c khi áp d ng nghiên c u đả ạ ọ ư ể ả ệ ướ ụ ứ ề
tài " M t s kinh nghi m khai thác tri t đ mô hình đ gi ng d y môn sinhộ ố ệ ệ ể ể ả ạ
h c l p 7ọ ớ ". Tôi đã ti n hành kh o sát ch t l ng h c sinh kh i 7 t i tr ng THCSế ả ấ ượ ọ ố ạ ườ
Ng c Khê 3 năm h c 2010-2011 thu đc k t qu nh sau: ọ ọ ượ ế ả ư
L p ớ
Sĩ số
Kém Y uếTrung bình Khá Gi i ỏ
7A: 30
(L p th c ớ ự
nghi m)ệ
SL % SL % SL % SL % SL %
5 16.6 7 23.4 13 43.4 4 13.3 1 3.3
7B : 32
(L p đi ớ ố
ch ng)ứ
3 9.3 6 18.8 15 46.9 6 18.8 2 6.2
K t qu trên cho th y t l h c sinh khá gi i còn th p, h c sinh y u kém nhi uế ả ấ ỉ ệ ọ ỏ ấ ọ ế ề
ch a đáp ng yêu c u giáo d c. V y vi c khai thác và s d ng tri t đ mô hìnhư ứ ầ ụ ậ ệ ử ụ ệ ể
trong d y h c sinh h c 7 là c n thi t.ạ ọ ọ ầ ế
Sau đây tôi xin đc nêu ra m t vài bi n pháp nh đ khai thác tri t đ mô hìnhượ ộ ệ ỏ ể ệ ể
trong bài sinh hoc 7
B. GI I QUY T V N ĐẢ Ế Ấ Ề
I. Các gi i pháp th c hi n ả ự ệ
- Gv chu n b nh ng ph ng ti n d y h c sinh h c 7 đc sinh đng h n đcẩ ị ữ ươ ệ ạ ọ ọ ượ ộ ơ ặ
bi t là các ệmô hình liên quan đn bài h c giúp cho h c sinh có h ng thú trong vi cế ọ ọ ứ ệ
ti p thu ki n th c m i đng th i d hi u h n trong khi h c và có hi u qu .ế ế ứ ớ ồ ờ ễ ể ơ ọ ệ ả
- Giúp cho h c sinh c l p có th tham gia cũng c , tóm t t nh ng đi u c n ghiọ ả ớ ể ố ắ ữ ề ầ
nh c a ti t h c, giáo viên có th đt ra các câu h i h ng vaò đi u quan tr ngớ ủ ế ọ ể ặ ỏ ướ ề ọ
c a baì và h ng d n các em tha lu n các câu h i mà giáo viên đ xu t.ủ ướ ẫ ỏ ậ ỏ ề ấ
3
- Hình thành ni m tin khoa h c vào nh ng ki n th c đã h c đ gi i thích x lý,ề ọ ữ ế ứ ọ ể ả ử
gi i quy t nh ng v n đ t ng t v i nh ng gì đã h c m t cách t tin và sáng taả ế ữ ấ ề ươ ự ớ ữ ọ ộ ự ọ
- Xây d ng đc tình c m đi v i thiên nhiên, xây d ng đc ni m vui, h ng thúự ượ ả ố ớ ự ượ ề ứ
trong h c t p.ọ ậ
- Đc bi t có ý th c trong vi c b o v các đng v t quý hi m và có lòng yêu thiênặ ệ ứ ệ ả ệ ộ ậ ế
nhiên
II. Các bi n pháp th c hi n :ệ ự ệ
1. Hình thành m t s kĩ năngộ ố
- H c sinh c n có k năng h c t p : quan sát trên v t s ng, m u ngâm, mô hình,ọ ầ ỹ ọ ậ ậ ố ẫ
hình v các hình t ng sinh h c, t đó phát hi n ra nh ng thông tin c n thi t choẽ ượ ọ ừ ệ ữ ầ ế
vi c xây d ng ki n th c m i.ệ ự ế ứ ớ
- K năng x lý các thông tin phát hi n đc, k t h p v i ki n th c đã có v n kinhỹ ử ệ ượ ế ợ ớ ế ứ ố
nghi m c a b n thân, b ng nh ng thao tác t duy (phân tích, đi chi u so sánh,ệ ủ ả ằ ữ ư ố ế
t ng h p…)ổ ơ
- K năng làm b s u t m, làm b s u t p nh , bi t cách h p tác trong h c t p,ỹ ộ ư ầ ộ ư ậ ỏ ế ợ ọ ậ
bi t t đánh giá nh ng ki n th c ti p thu. Có th v n d ng các ki n th c đã h cế ự ữ ế ứ ế ể ậ ụ ế ứ ọ
đ gi i quy t m t s v n đ đn gi n do th c ti n đt ra.ể ả ế ộ ố ấ ề ơ ả ự ễ ặ
2. Các hình th c s d ng mô hìnhứ ử ụ :
- D ng bài:ạ ch y u là các bài : C u t o ngoài, c u t o trong, các bài th c hànhủ ế ấ ạ ấ ạ ự
,- Hình th cứ: GV có th : Th ng xuyên s d ng ph ng pháp quan sát nghiên c uể ườ ử ụ ươ ứ
tìm tòi và chia nhóm
Ví dụ: Bài 18: Trai sông
GV: Cho h c sinh chia nhóm và ki m tra m u v tọ ể ẫ ậ
1. Hình dạng, cấu tạo:
a. V trai:ỏ
Giáo viên: Cho h c sinh t quan sát mô hình k t h p quan sát hình 18.1;18.2ọ ụ ế ợ
Giáo viên : Cho các nhóm th o lu n câu h i SGK sau đó đi di n lên ch trên môả ậ ỏ ạ ệ ỉ
hình
H c sinh : T rút ra k t lu n ọ ự ế ậ
-V trai đc chia làm 3 l p : + L p s ng ỏ ượ ớ ớ ừ
+ l p đá vôiớ
+ L p xà cớ ừ
-Hình d ng ngoài: Đu v , đnh v , b n l v , đuôi v , vòng tang tr ngạ ầ ỏ ỉ ỏ ả ề ỏ ỏ ưở
? Căn c vào vòng đó xác đnh đc đi u gì?ứ ị ượ ề
H c sinh: Xác đnh tu i traiọ ị ổ
? Mu n m v trai quan sát ta ph i làm gì?ố ở ỏ ả
H c sinh: Đi di n tr l i : C t dây tr ng phía l ng c t 2 c khép vọ ạ ệ ả ờ ắ ằ ư ắ ơ ỏ
? Mài m t ngoài c a trai ng i có mùi khét vì sao?ặ ủ ử
->Vì l p s ng b ng ch t h u c b ma sát nên có mùi khétớ ừ ằ ấ ữ ơ ị
b. C tr trai:ơ ể
H c sinh : Cá nhân t thu nh n thông tin và quan sat mô hình th o lu n tr l i câuọ ự ậ ả ậ ả ờ
h i SGK -> T rút ra k t lu nỏ ự ế ậ
- C tr có 2 m nh v đá vôi che ch bên ngoài ơ ể ả ỏ ở
4
- C u t o:ấ ạ
+ Ngoài: áo trai t o thành khoang áo, có ng hút và ng thoát n cạ ố ố ướ
+ Gi a: T m mangữ ấ
+ Trong: Thân trai
+ Chân rìu
Giáo viên: Đu b tiêu gi mầ ị ả
3.Cách th c t ch cứ ổ ứ :
* M c đích:ụ Cho h c sinh quan sát mô hình nh m tăng c ng b i d ng k năngọ ằ ườ ồ ưỡ ỹ
k x o trong khi lĩnh h i ki n th c m i, khám phá khoa h c.ỹ ả ộ ế ứ ớ ọ
* Đi t ng nghiên c u áp d ngố ượ ứ ụ
- H c sinh l p 7 Tr ng THCS Ng c khê 3ọ ớ ườ ọ
* T ch c ti t h cổ ứ ế ọ :
- H c sinh quan sát hình, thông tin SGK đc bi t mô hình đ xác đnh v trí các bọ ặ ệ ể ị ị ộ
ph n trên c th đng v tậ ơ ể ộ ậ
- H c sinh th o lu n nhóm th ng nh t câu tr l iọ ả ậ ố ấ ả ờ
- Làm phi u h c t p đ ghi l i n i dung (n u có)ế ọ ậ ể ạ ộ ế
4. M t s mô hình s d ng trong d y h c sinh h c 7 c th là :ộ ố ử ụ ạ ọ ọ ụ ể
4.1. MÔ HÌNH TRÙNG Đ GIÀYẾ :
S dung cho bài : Th c hành : ử ự QUAN SÁT M T S ĐNG V T NGUYÊN SINH , TRÙNGỘ Ố Ộ Ậ
BI N HÌNH VÀ TRÙNG GIÀY (ẾPh n ki n th c c u t o và hình d ng ngoàiầ ế ứ ấ ạ ạ )
Chi ti t ế
GV. Yêu c u HS quan sát mô hình trùng đ giày : Nêu hình d ng ? C u t o ?ầ ế ạ ấ ạ
HS. Quan sát mô hình và lên b ng ch trên mô hình c th ,đi di n tr l iả ỉ ụ ể ạ ệ ả ờ
->t rút ra k t lu nự ế ậ
+ C th hình kh iơ ể ố
+ Không đi x ngố ứ
+ Gi ng chi c giày ố ế Mô hình trùng đ dàyế
5
