Lập dàn ý: Bài thơ Chiều tối

Luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2017<br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> VĂN MẪU LỚP 11: CHIỀU TỐI – HỒ CHÍ MINH<br /> 5 BÀI LẬP DÀN Ý “BÀI THƠ CHIỀU TỐI CỦA HỒ CHÍ<br /> MINH”<br /> <br /> BÀI MẪU SỐ 1:<br /> 1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm, luận đề<br /> Hồ Chí Minh là nhà cách mạng, lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, đồng thời<br /> cũng là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc. Bên cạnh sự nghiệp cách mạng vĩ đại, Người<br /> cũng để lại một sự nghiệp văn học đa dạng, phong phú.<br /> Nhật ký trong tù là tập thơ viết bằng chữ Hán của Hồ Chí Minh trong thời kỳ<br /> Người bị giam giữ ở nhà lao của bọn Tưởng Giới Thạch từ mùa thu 1942 đến mùa thu<br /> 1943. Tập thơ chẳng những cung cấp cho ta những hiểu biết về chế độ lao tù khắc nghiệt<br /> của chính quyền Tưởng Giới Thạch, mà quan trọng hơn còn giúp ta hiểu rõ vẻ đẹp tâm<br /> hồn của chính bản thân người đã sáng tạo ra nó, nhà cách mạng, nhà thơ Hồ Chí Minh.<br /> Có thể thấy rõ điều đó qua hai bài Chiều tối (Mộ) và Giải đi sớm (Tảo giải) trong<br /> tập thơ. Cả hai bài thơ Bác đều viết trong gông cùm xiềng xích, trên đường chuyển lao<br /> đầy cực nhọc, khổ ải.<br /> 2. Những biểu hiện cụ thể: Là nhật ký, tác phẩm còn là tập thơ trữ tình nên thiên về<br /> việc bộc lộ thế giới bên trong, thế giới tâm hồn của người sáng tạo. Đó là lòng nhân ái<br /> bao la, là tình yêu cuộc sống sâu nặng, là tâm hồn của con người có sự tự do tinh thần<br /> tuyệt đối, là cốt cách vững vàng…<br /> a. Lòng nhân ái bao la, tình yêu cuộc sống sâu nặng<br /> – Yêu thiên nhiên, tạo vật. Qua hai bài thơ, hình ảnh thiên nhiên luôn chiếm vị trí<br /> nổi bật. Bác nâng niu từng biểu hiện của sự sống: “cánh chim”%1<br /> n của sự sống:<br /> “cánh chim”, “đám mây”… Có ai ngờ, thiên nhiên lại hiện lên đẹp và sáng đến thế trong<br /> bài thơ Bác bị giải đi vào lúc nửa đêm.<br /> – Quan tâm tới con người. Dù trong hoàn cảnh nào, Bác cũng không quên nghĩ tới<br /> con người. Hình ảnh thiếu nữ xay ngô tối với Bác là vẻ đẹp của cuộc sống bình dị. Ngọn<br /> lửa hồng reo vui trong bếp lửa gia đình, lòng Bác như cũng reo vui với nó (dẫn chứng).<br /> b. Một tâm hồn tự do, không tù ngục, xích xiềng nào giam giữ nổi. Gặp cảnh bình<br /> minh trên đường đi chuyển lao, lòng Bác tràn ngập niềm hân hoan (dẫn chứng).<br /> c. Một tâm hồn có tinh thần “thép” vượt qua những đọa đày về thể xác, mọi thử<br /> thách khốc liệt về tinh thần.<br /> <br /> Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!<br /> <br /> Trang | 1<br /> <br /> Luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2017<br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> – Qua hình ảnh “quyện điểu” và “cô vân”, ta bắt gặp thoáng buồn, thoáng cô đơn<br /> rất người của Bác. Nhưng trước ngọn lửa hồng Bác quên đi việc mình chưa được dừng<br /> chân trên con đường đày ải mà để lòng mình reo vui cùng ngọn lửa, để hình ảnh tỏa ấm<br /> trên trang thơ, xua tan cái lạnh lẽo, cô đơn của lòng người và cảnh vật. Ngọn lửa hồng trở<br /> thành vẻ đẹp tinh thần của nhà cách mạng.<br /> – Giá rét căm căm từng đợt, quất ngược sự giá buốt vào mặt nhưng Bác không để<br /> cái khắc nghiệt của thiên nhiên chế ngự mình. Câu thơ đọc lên nghe rắn rỏi lạ thường:<br /> “Chinh nhân dĩ tại chinh đồ thượng – Nghênh diện thu phong trận trận hàn”.<br /> d. Một tâm hồn lạc quan, tin tưởng<br /> – Cả hai bài thơ kết thúc bằng hình ảnh ngọn lửa hồng và cảnh bình minh mang lại<br /> cảm giác phấn chấn, lạc quan. Lời thơ ám dụ vời vợi lòng tin.<br /> e. Một hồn thơ phong phú<br /> – Thi hứng đã đến với Người trong những giờ phút nặng nề, cực nhọc nhất của<br /> cuộc đời, ngay cả trong lúc đối với người bình thường, cảm xúc thơ dễ bị triệt tiêu nhất<br /> hoặc không cất lên nổi: “Người đi thi hứng bỗng thêm nồng”.<br /> Cốt cách thi nhân ở Bác thể hiện ở niềm rung động trước cái đẹp, dù trong cảnh<br /> huống nào.<br /> – Niềm rung động ấy được thể hiện bằng những vần thơ vừa cổ kính, vừa hiện đại<br /> của một tâm hồn nghệ sĩ mang cốt cách phương Đông. Hồn thơ Hồ Chí Minh bắt rễ rất<br /> sâu vào truyền thống dân tộc, truyền thống phương Đông.<br /> <br /> Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!<br /> <br /> Trang | 2<br /> <br /> Luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2017<br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> BÀI MẪU SỐ 2:<br /> Giới thiệu sơ lược về tác giả, nêu cảm nhận chung về tác phẩm<br /> Hồ Chí Minh là nhà cách mạng vĩ đại đồng thời là nhà thơ lớn của dân tộc. Ngục<br /> trung nhật kí (Nhật kí trong tù) là tác phẩm tiêu biểu, được Bác viết trong thời gian bị<br /> chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt tại Quảng Tây (Trung Quốc), từ mùa thu năm 1942<br /> đến mùa thu 1943.<br /> Mộ (Chiều tối) là bài thơ có giá trị nội dung và nghệ thuật độc đáo. Điều khác lạ là<br /> bài thơ được viết trong hoàn cảnh người bị giải đi trên đường, với gông cùm xiềng xích,<br /> nhưng không phải là một lời than vãn xót xa. Trái lại, đó là một nét hoan ca về cuộc<br /> sống, về con người, biểu hiện tâm hồn hết sức đẹp đẽ, nhân cách lớn lao của Hồ Chí<br /> Minh.<br /> Hai câu đầu<br /> Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ<br /> Cô vân mạn mạn độ thiên không<br /> Hai câu đầu vẽ nên một bức tranh nên thơ, yên bình của cuộc sống, chim bay về<br /> rừng tìm chốn trú ngụ, đám mây trôi lững lờ trên bầu trời chiều.. chỉ vài nét chấm phá,<br /> những bức họa (trong bài thơ có họa) của thơ xưa. Song, phong vị cổ thi ấy do gần gũi về<br /> bút pháp. Còn thực ra, đây vẫn là buổi chiều nay, với cảnh thật và người thật (người tù nhà thơ) đang tận mắt nhìn ngắm.<br /> Bức tranh phong cảnh kia tuy đẹp và nên thơ nhưng vẫn có nét buồn. Quyện nghĩa<br /> là mỏi, chán, mỏi mệt. Tầm là tìm kiếm. Cánh chim sau ngày rong ruổi, trong cái giờ<br /> khắc của ngày tàn, mỏi mệt, phải trở về rừng đặng tìm kiếm chỗ trú. Cô là lẻ loi, một<br /> mình. Mạn mạn là dài và rộng, không là trên bầu trời dài, rộng mênh mông. Bản thân bầu<br /> trời vẫn dài rộng như là triệu năm qua, nhưng đám mây đơn lẻ kia đã khiến nó càng trở<br /> nên mênh mang hơn. Hai câu thơ, theo đúng nghĩa đen cũng chỉ ra một cảnh buồn. Với<br /> người bình thường, thậm chí đang vui, trước cảnh ấy, lòng hẳn không sao tránh một cảm<br /> xúc man mác, bâng khuâng. Câu thơ khiến người ta liên tưởng đến một buổi chiều khác,<br /> trong thơ cổ:<br /> Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn,<br /> Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn<br /> Gác mái ngư ông về viễn phố<br /> Gõ sừng mục tử lại cô thôn<br /> Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi<br /> Dặm liễu sương sa khách bước dồn<br /> <br /> Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!<br /> <br /> Trang | 3<br /> <br /> Luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2017<br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> Kẻ chốn Chương Đài người lữ thứ,<br /> Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn<br /> (Cảnh chiều hôm - Bà Huyện Thanh Quan)<br /> Buổi chiều xưa không vắng lặng, nhưng lòng người đã tím ngát nỗi buồn. Còn cảnh<br /> ở đây, vốn là đơn chiếc. Cảnh ấy nói hộ lòng người, hẳn đang buồn. Đúng thôi, ngay đến<br /> cánh chim kia, khi chiều tắt đã vội trở về. Thế mà, giờ này, người tù mắt mờ, chân yếu,<br /> lại bị gông cùm, vẫn đang lê bước trên đường dài. Người đó không than vãn, do nhân<br /> cách vĩ đại, song ai không cảm được nỗi đau rất thật từ cảnh tình ấy?<br /> Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc<br /> Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng<br /> Hai câu kết chuyển hướng vận động của hình tượng thơ. Ở trên, cảnh vật mênh<br /> mông, vắng lặng, ánh nắng ngày đang dần tắt, nhường chỗ cho bóng đêm ập xuống. Còn<br /> ở đây, dù không tả nhưng ai cũng biết, đất trời đã vào đêm, bóng tối ken dày muôn nơi.<br /> Vậy, điều gì khiến người ta cảm nhận được từng bước đi của thời gian, cảm nhận thấy<br /> được ánh sáng và bóng tối? Đó là cánh chim đơn lẻ bay về chốn cũ. Đặc biệt, đó là ánh<br /> rực hồng của lò than nơi xóm núi. Đây cũng là lối chấm phá, lấy ánh sáng tả bóng tối.<br /> Nhưng sự chuyển hướng đích thực của hình tượng thơ không chỉ có vậy. Nếu cảnh<br /> ở trên mang nét buồn của sự lẻ loi, hoang vắng, thì cảnh ở đây, dù là đêm tôi nhưng ấm<br /> áp, giàu sức sống. Đôi mắt của người nghệ sĩ ở cảnh trước khi phóng nhìn ra xa và lên<br /> cao, càng nhìn càng mất hút và trống trải. Khi đôi mắt ấy nhìn gần, đã bắt gặp hình ảnh<br /> không ngờ:<br /> Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc<br /> Vóc dáng người thôn nữ cùng với công việc lao động dường như là thường ngày ấy<br /> đã xua đi sự cô quạnh giữa miền sơn cước. Và đến lúc công việc đã xong, thì ánh sáng<br /> tràn ngập.<br /> Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.<br /> Trong bóng đêm, ánh sáng ấy càng có sức lan tỏa. Lòng người từng man mác buồn<br /> đã ấm lại cùng với ánh lửa kia. Đến đây thì sự vận động của hình tượng thơ được trọn<br /> vẹn.<br /> Mộ là bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh<br /> Khi sử dụng thể thơ luật Đường, tác giả đã vận dụng khá nhuần nhuyễn bút pháp<br /> chấm phá để tả cảnh, lấy động tả tĩnh, đặc biệt là lấy cảnh tả tình. Trong bài thơ, không<br /> có từ hay chi tiết nói về chủ thể trữ tình, nhưng người đọc vẫn hiện ra đôi mắt, tấm lòng<br /> của con người ấy. Tuy nhiên, dù mang phong vị cổ điển, đây vẫn là bài thơ hiện đại. Chất<br /> hiện đại bộc lộ ở sự vận động hình tượng thơ, nhất là ở tấm lòng và tư tưởng của thi<br /> nhân. Dù bị gông cùm, xiềng xích, con người đó vẫn hết sức ung dung tự tại, luôn quên<br /> mình để nhìn ngắm cuộc sống và rung động với từng biểu hiện, dù chỉ nhỏ nhoi, tinh tế.<br /> <br /> Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!<br /> <br /> Trang | 4<br /> <br /> Luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn năm 2017<br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> BÀI MẪU SỐ 3:<br /> 1. Hai câu thơ đầu là bức tranh thiên nhiên núi rừng lúc chiều tà<br /> - Cánh chim mỏi mệt (“quyện điểu”) đang đập cánh bay đi tìm chốn ngủ. Cùng<br /> với cánh chim này là chòm mây lẻ loi, lững lờ, chậm chạp trôi (“cô vân”, “mạn mạn”).<br /> Cả cánh chim và chòm mây đều mang cảm giác mệt mỏi, cô độc<br /> - Người tù thi sĩ có sự tương đồng, hoà hợp và cảm thông giữa tâm hồn người tù<br /> với những hình ảnh của thiên nhiên. Hẳn là người tù cũng đang mỏi mệt và khao khát<br /> một chốn dừng chân.<br /> - Thời gian chiều tà, không gian rừng núi, lại trong hoàn cảnh đang bị giải trên<br /> đường chuyển lao, người tù không tránh khỏi cảm giác bùi ngùi, cô đơn, chạnh lòng.<br /> 2. Hai câu cuối là khung cảnh sinh hoạt của con người<br /> Hình ảnh xóm núi tiếp đó là hình ảnh cô gái xay ngô, và ngay sau đó là ảnh bếp<br /> lửa hồng. Sự xuất hiện theo trình tự này cho ta hình dung bước chân của người tù đang<br /> tiến đến gần, cái nhìn ngày càng rõ rệt, cụ thể trong từng chi tiết. Vậy là từ không gian<br /> trên cao ở hai câu trên, xuống không gian trần thế, không gian sinh hoạt của con người.<br /> - Bức tranh về sự sống sinh hoạt của con người được đặc tả: Lúc này thời đã tối<br /> dần. Vòng quay của cối xay được thể hiện trong sự lặp lại “ma bao túc” trên và “bao túc<br /> ma hoàn” trong câu tiếp theo. Cuối cùng là lò than bỗng rực hồng lên khi trời tối hẳn.<br /> Chữ “hồng” làm bừng sáng cảnh thơ. Nó mang nhiều ý nghĩa. Nó biểu thị thời<br /> điểm trời tối hẳn. Nó cũng gợi cái ấm áp, tươi vui, niềm tin...<br /> Có thể thấy có sự vận động của hình tượng thơ: Từ bóng tối vươn ra ánh , từ sự<br /> tàn lụi đến sự sống, từ cô đơn tới xum họp ấm áp; từ nỗi buồn hướng tới niềm vui; trong<br /> đó con người thành trung tâm điểm. Đó chính là sự kết hợp hài hoà giữa bút pháp cổ điển<br /> và hiện đại trong bài thơ Chiều tối nói riêng và Nhật kí trong tù nói chung.<br /> 3. Người tù chiến sĩ và thi sĩ<br /> Tâm lòng hoà hợp, cảm thông, nâng niu của Bác đối với thiên nhiên tạo vật, trước<br /> cuộc sống bình thường, nghèo khổ nhưng bình yên của người lao động. Trong thẳm sâu<br /> tâm hồn người tù ấy không giấu nổi khao khát về một chốn dừng chân, về một tổ ấm gia<br /> đình. Trái tim của nhà cách mạng vẫn đập theo nhịp của con người bình thường, với<br /> những khao khát bình thường của con người. Chính vì thế ta càng thấy thương Bác hơn.<br /> Chế độ lao tù tàn bạo Tưởng Giới Thạch không thể làm cằn khô tâm hồn dào dạt<br /> chất nhân văn của Bác. Ngay cả những lúc đang bị đoạ đày, Bác vẫn cảm thông với tạo<br /> vật và con người, rung cảm trước hiện thực. Đó cũng chính là biểu hiện của một chất thép<br /> trong tâm hồn nghệ sĩ của Bác.<br /> <br /> Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!<br /> <br /> Trang | 5<br /> <br />