Lồng ghép giới và đói nghèo vào trong các chương trình y tế - Cẩm nang nguồn dành cho chuyên gia y tế

Lồng ghép giới và đói nghèo vào trong các chương trình y tế Cẩm nang nguồn dành cho chuyên gia y tế Mô đun về sức khỏe tâm thần Western Pacific Region Lồng ghép giới và đói nghèo vào trong các chương trình y tế Cẩm nang nguồn dành cho chuyên gia y tế Mô đun về sức khỏe tâm thần Western Pacific Region www.wpro.who.int Photograph credits: cover, © 1993 Ricardo Wray/CCP, Courtesy of Photoshare; pp. 1, 3, 11, 23, 27, 49, and 53, WHO/WPRO. Dữ liệu ấn phẩm theo mục lục thư viện của WHO Lồng ghép vấn đề giới và đói nghèo vào trong các chương trình y tế: Cẩm nang nguồn dành cho chuyên gia y tế: mô đun về sức khỏe tâm thần. 1. Đói nghèo. 2. Đặc điểm giới . 3. Giáo dục, Chuyên gành. 4. Các chương trình y tế quốc gia. 5. Sức khỏe tâm thần ISBN 978 92 9061 577 4 (NLM Classification: WA 30 ) © Tổ chức Y tế thế giới 2005 Tác giả giữ bản quyền. Thứ tự và nội dung trình bày của các tài liệu trong ấn phẩm này không đồng nghĩa với bất cứ một quan điểm nào về phía Tổ chức y tế thế giới (WHO) có liên quan tới tình trạng pháp lý của bất cứ quốc gia, vùng lãnh thổ, thành phố hoặc địa giới nào hoặc có liên quan tới sự phân chia các đường ranh giới giữa các quốc gia. Các đường ranh giới thể hiện trên bản đồ mang tính chất tương đối, có thể còn có những điểm bất đồng về tính chính xác của các đường biên giới này. Việc nêu tên cụ thể một số công ty hoặc doanh nghiệp sản xuất không đồng nghĩa với việc WHO hậu thuẫn hoặo khuyến khích sử dụng sản phẩm của các doanh nghiệp này so với các sản phẩm tương tự khác không được đề cập. Những sai sót và thiếu sót được loại trừ, tên của các sản phẩm có bản quyền được phân biệt bằng việc viết hoa chữ cái đầu tiên trong tên của sản phẩm đó. Tổ chức y tế thế giới không đảm bảo rằng những thông tin nêu trong ấn phẩm này là hoàn chỉnh và đúng đắn và sẽ không chịu trách nhiệm cho bất cứ thiệt hại nào phát sinh trong quá trình sử dụng tài liệu. Có thể tiếp cận với các ấn phẩm của WHO từ Bộ phận truyền thông và Marketing của WHO, tại địa chỉ: số 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Switzerland (tel: +41 22 791 2476; fax: +41 22 791 4857; email: bookorders@ who.int). Việc xin phép để tái bản, hoặc dịch thuật hoặc bán lại một phần hoặc phân phối phi lợi nhuận tất cả nội dung trong các ấn phẩm của WHO phải được thông báo tới bộ phận quản lý ấn phẩm theo cùng địa chỉ như trên (fax: +41 22 791 4806; email: permissions@who.int). Đối với các ấn phẩm của WHO khu vực Tây Thái bình dương, yêu cầu tái bản có thể gửi về Văn phòng ấn phẩm, WHO, Văn phòng khu vực Tây Thái Bình Dương, Hòm thư 2932, 1000, Manila, Philippines, Fax. No. (632) 521-1036, email: publications@wpro.who.int.. Lồng ghép giới và đói nghèo vào trong các chương trình y tế Cẩm nang nguồn dành cho chuyên gia y tế MỤC LỤC CÁC TÁC GIẢ...................................................................................................................................................iv CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................................................................................v LỜI TỰA.............................................................................................................................................................vi GIỚI THIỆU ............................................................................................................................................ 1 1. Bệnh tâm thần là gì? ......................................................................................................3 Tại sao các nhân viên y tế nói chung cần quan tâm tới bệnh tâm thần? ........................... 4 Các loại bệnh tâm thần ................................................................................................................ 6 Bệnh tâm thần và văn hóa............................................................................................................ 7 Điều trị bệnh tâm thần................................................................................................................. 8 2. Mối liên hệ giữa giới, đói nghèo và sức khỏe tâm thần là gì? ......................................11 Đói nghèo và sức khỏe tâm thần .............................................................................................12 Mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố kinh tế xã hội và trầm cảm ...................................13 Các yếu tố kinh tế xã hội có gây trầm cảm không?..................................................................13 Bệnh tâm thần có làm gia tăng đói nghèo?................................................................................17 Chu kỳ đói nghèo và rối loạn tâm thần......................................................................................19 Giới và sức khỏe tâm thần...........................................................................................................19 Phụ nữ có nhiều xu hướng mắc bệnh tâm thần hơn nam giới không?...............................20 Tại sao phụ nữ có thể dễ mắc bệnh tâm thần hơn nam giới?................................................20 Điều gì xảy ra với phụ nữ mắc bệnh tâm thần? ......................................................................24 Những điểm giao thoa giữa giới, sức khỏe sinh sản và sức khỏe tâm thần..........................24 3. Tại sao nhân viên y tế lại có vai trò quan trọng trong giải quyết vấn đề đói nghèo và giới trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần? ..........................................................................26 Hiệu suất.......................................................................................................................................27 Công bằng.....................................................................................................................................28 Quyền con người.........................................................................................................................28 4. Cán bộ y tế có thể giải quyết vấn đề giới và đói nghèo trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần như thế nào?............................................................................................................31 Luật pháp và chính sách ............................................................................................................32 Các cam kết quốc tế và quốc gia nhằm giảm đói nghèo.........................................................32 Văn kiện quốc tế về quyền của người mắc bệnh tâm thần......................................................32 Chính sách và pháp luật quốc gia về sức khỏe tâm thần........................................................34 Lập kế hoạch, cấp kinh phí và thực hiện chương trình........................................................36 Lập kế hoạch và thực hiện chương trình...............................................................................................36 Cấp kinh phí cho các dịch vụ sức khỏe tâm thần................................................................................36 Cung ứng dịch vụ........................................................................................................................44 Ghi nhận và chẩn đoán bệnh tâm thần................................................................................................45 Điều trị bệnh tâm thần...............................................................................................................................47 Mục lục i