BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ Y TẾ
VIN DINH DƯNG QUỐC GIA
NGUYN MẠNH THNG
NGHIÊN CỨU ĐIỀU CHẾ CAO TỪ CỎ SỮA
LÁ LỚN (EUPHORBIA HIRTA L.) VÀ ỨNG DỤNG
CHẾ BIẾN THỰC PHẨM DINH DƯNG
KIỂM SOÁT GLUCOSE MÁU
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DINH DƯNG
Hà Nội – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ Y TẾ
VIN DINH DƯNG QUỐC GIA
NGUYN MẠNH THNG
NGHIÊN CỨU ĐIỀU CHẾ CAO TỪ CỎ SỮA
LÁ LỚN (EUPHORBIA HIRTA L.) VÀ ỨNG DỤNG
CHẾ BIẾN THỰC PHẨM DINH DƯNG
KIỂM SOÁT GLUCOSE MÁU
Chuyên ngành: Dinh dưỡng
Mã số: 9720401
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DINH DƯNG
Hướng dẫn khoa học
1. GS.TS. Nguyễn Công Khẩn
2. PGS.TS. Trương Tuyt Mai
Hà Nội – 2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện dưới
sự hướng dẫn của GS.TS Nguyễn Công Khẩn và PGS.TS Trương Tuyết Mai. Các
số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.
Hà Nội, ngày tháng năm 2020
Tác giả
Nguyễn Mnh Thng
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện luận án tại Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tôi đã
nhận được rất nhiều sự giúp đỡ quý báu của các thầy, cô, các nhà khoa học thuộc
nhiều lĩnh vực cùng bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Lời đầu tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Viện Dinh Dưỡng
Quốc gia, Trung tâm Đào tạo Dinh dưỡng và Thực phẩm và các khoa, phòng
thuộc Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất giúp tôi
hoàn thành công trình này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới GS.TS Nguyễn Công Khẩn và
PGS.TS. Trương Tuyết Mai, những người thầy đã tận tình hướng dẫn, hết lòng
giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu
thực hiện luận án.
Xin trân trọng cảm ơn các đồng nghiệp, các kỹ thuật viên của Viện Dinh
dưỡng Quốc gia; Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh Thực phẩm Quốc gia;
Trường Đại học Dược Hà Nội; Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương; Viện Dược
liệu; Viện nghiên cứu Rau quả; Công ty TNHH Bia rượu nước giải khát
AROMA đã nhiệt tình giúp đỡ và cộng tác để hoàn thành luận án.
Cuối cùng tôi muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới các lãnh đạo và đồng
nghiệp của tôi tại Bộ Công Thương, những người thân trong gia đình và bạn bè
đã quan tâm, động viên, chia sẻ và luôn ủng hộ, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện tốt
nhất để tôi hoàn thành luận án này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2020
Tác giả
Nguyễn Mnh Thng
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................ iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TT ............................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................ ix
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ..................................................................................... 5
1.1. Xu th mô hình bệnh tật và thực trng bệnh mn tính không lây ................ 5
1.1.1. Thực trạng về bệnh mạn tính không lây ....................................................... 5
1.1.2. Bệnh đái tháo đường ..................................................................................... 8
1.1.3. Dịch tễ học đái tháo đường ......................................................................... 10
1.1.4. Các giải pháp can thiệp hỗ trợ phòng, điều trị đái tháo đường và rối loạn
glucose máu .......................................................................................................... 15
1.2. Polyphenol ......................................................................................................... 19
1.2.1. Đặc điểm ..................................................................................................... 19
1.2.2. Phân loại ..................................................................................................... 19
1.2.3. Flavonoid .................................................................................................... 21
1.3. Cỏ sữa lá lớn ..................................................................................................... 31
1.3.1. Đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây cỏ sữa lá lớn ............... 31
1.3.2. Các nghiên cứu đánh giá tính an toàn của cây cỏ sữa lá lớn ...................... 35
1.3.3. Hiệu quả kiểm soát glucose máu của cây cỏ sữa lá lớn .............................. 36
1.3.4. Một số chế phẩm từ cây cỏ sữa lá lớn ứng dụng trong kiểm soát glucose máu 39
1.4. Quá trình tách chit và điều ch cao chit xuất từ thực vật ......................... 41
1.4.1. Khái niệm cơ bản về quá trình chiết .......................................................... 41
1.4.2. Điều chế cao chiết xuất từ thực vật ............................................................. 46