B GO DC VÀ ĐÀO TO
VIN HÀN LÂM KHOA HC
VÀ CÔNG NGH VIT NAM
HC VIN KHOA HC VÀ NG NGH
-----------------------------
NGHN CU PHÂN TÍCH THÀNH PHN, CU TRÚC HÓA
HC CA CÁC HP CHT T LOÀI DA DI (Pandanus
tonkinensis MART.EX B.STONE) BNG CÁC PHƯƠNG PHÁP
HÓA HIN ĐI
LUN ÁN TIN SĨ HÓA HC
Ni - 2023
B GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HC
VÀ CÔNG NGHỆ VIT NAM
HC VIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
ĐINH TH HUYN TRANG
NGHIÊN CỨU PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN, CU
TRÚC HÓA HỌC CỦA CÁC HỢP CHT T LOÀI
DA DI (Pandanus tonkinensis MART.EX B.STONE)
BẰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP HÓA LÝ HIỆN ĐẠI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÓA HỌC
Chuyên ngành: Hóa Phân Tích
Mã số: 9 44 01 18
NGƯỜI HƯỚNG DN KHOA HC
PGS. TS. Dương Hồng Anh
PGS. TS. Ngô Quc Anh
Ni - 2023
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài nghiên cứu trong lun án này công trình nghiên
cu của tôi dựa trên những tài liệu, s liệu do chính tôi tự tìm hiểu nghiên cứu.
Chính vì vậy, các kết qu nghiên cứu đảm bo trung thực và khách quan nhất. Đồng
thi, kết qu này chưa từng xut hin trong bt c một nghiên cứu nào. Các s liu,
kết qu nêu trong luận án trung thực, nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhim
trưc pháp lut.
Ni, ngày tháng năm 2023
Tác gi lun án
NCS Đinh Thị Huyn Trang
ii
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành tại Phòng thí nghiệm trọng điểm Công ngh
phân tích phục v Kiểm định môi trường an toàn thực phm - Trường Đại hc
Khoa hc t nhiên - Đi hc Quốc gia Nội, Viện Hóa sinh biển - Viện n lâm
Khoa học & Công nghệ Vit Nam Trường Đại học Vinh. Trong quá trình nghiên
cứu, tác giả đã nhận được s giúp đỡ quý u của các thầy cô, các nhà khoa hc,
các đng nghip, bn bè và gia đình.
Tôi xin bày tỏ li cảm ơn sâu sắc, s cm phục kính trọng nht ti PGS.
TS. ơng Hồng Anh PGS. TS. Ngô Quc Anh đã định hướng, tận tâm hướng
dn khoa học, động viên tạo mọi điều kin thun lợi cho tôi trong suốt thi gian
thc hin luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Hc vin Khoa học Công nghệ,
đồng cảm ơn Ban lãnh đạo Vin Hóa hc cùng tp th cán b ca Viện đã quan tâm,
giúp đỡ và to mọi điều kin thun lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên
cu.
Tôi xin chân thành cảm ơn tp th phòng Nghiên cứu cấu trúc - Viện Hóa
sinh biển đã tạo điều kin v thời gian, cơ sở vt cht, trang thiết b hiện đại cho tôi
thc hin luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn ban lãnh đạo Trường Đại học Vinh đặc biệt là các
thầy Khoa Hóa học - Trường phạm - Trường Đại học Vinh đã quan tâm giúp
đỡ, đóng góp các ý kiến quý báu đ tôi hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng thí nghim trọng điểm cấp Đại hc quc
gia “Công nghệ phân tích phục v kiểm định môi trường và an toàn thc phẩm”
KLATEFOS đặc biệt GS. TS. Phạm Hùng Việt đã đóng góp cho tôi những kiến
thc quý báu và tạo điều kin thun lợi cho tôi thực hiện đề tài này.
Tôi xin bày t lòng biết ơn chân thành sâu sc nht tới toàn thể gia đình,
bạn những người thân đã luôn luôn quan tâm, khích lệ, động viên tôi trong
sut quá trình hc tập và nghiên cứu. Xin trân trng cảm ơn!
Ni, ngày tháng năm 2023
Tác gi lun án
NCS Đinh Thị Huyn Trang
iii
MỤC LỤC
LI CAM ĐOAN ................................................................................................ i
LI CM ƠN .................................................................................................... ii
MC LC ......................................................................................................... iii
DANH MC BNG...........................................................................................vi
DANH MỤC HÌNH..........................................................................................viii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIT TT.......................................................................xi
M ĐẦU ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1. TNG QUAN .............................................................................. 3
1.1.Gii thiu sơ lưc v chi Pandanus................................................................3
1.1.1. Đặc đim nh thái chung ca chi Pandanus ............................................. 3
1.1.2. Chi Pandanus Vit Nam sơ b v phân b các loài ........................... 4
1.1.3. Gii thiu v li Pandanus tonkinensis Martelli ex B.C. Stone ............... 8
1.1.4. Tình hình nghiên cu v thành phn hóa hc ca chi Pandanus ................ 8
1.1.5. Các nghn cu v hot tính sinh hc ca dch chiết và c cht pn lp
t chi Pandanus ................................................................................................ 15
1.2. c phương pháp a ng đ chiết tách, pn lp, xác đnh cu trúc c
cht tinh khiết t c liu ............................................................................... 16
1.2.1. Phương pháp chiết mu thc vt ............................................................. 16
1.2.2. Phương pháp phân lp các cht tinh khiết ............................................... 17
1.2.3. Các phương pháp phân tích xác đnh cu trúc các cht pn lập đưc ..... 17
1.3. Đánh g hoạt nh sinh hc theo đnh ng bo v gan ........................... 18
1.3.1. Viêm và mt s yếu t quan trng trong phn ng viêm ........................ 19
1.3.2. lưc v hoạt tính chống oxy hóa ........................................................ 20
1.4. Cht đánh du a hc và pơng pháp la chn chất đánh dấu hóa hc ca
c liu .......................................................................................................... 21
1.5. Tóm tắt các vn đ đ i luận án cn gii quyết ..................................... 22
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHN CU ................................................ 23
2.1. Đối ng nghiên cu ................................................................................ 23
2.2. Hóa cht, dng c thiết b nghiên cu ................................................... 23
iv
2.2.1. Hóa cht , dng c .................................................................................. 23
2.2.2. Thiết b nghiên cu ................................................................................. 24
2.3. Pơng pháp nghiên cu ........................................................................... 25
2.3.1. X lí mu ................................................................................................ 25
2.3.2. Chiết xuất c liu ................................................................................ 25
2.3.3. Phương pp pn lp các hp cht ........................................................ 26
2.3.4. Phương pháp xác đnh cu trúc ............................................................... 26
2.3.5. Phương pháp đánh giá hot tính sinh hc ................................................ 27
2.3.6. Phương pháp la chn, chiết xut- tinh chế cht đánh du, xây dng và
thm định quy trình phân tích định ng cht đánh du ................................... 29
2.4. Phân lập các hp cht ........................................................................................30
2.4.1. Phân lập các hợp cht t qu loài Pandanus tonkinensis................................30
2.4.2. Pn lp các hp cht t r li Pandanus tonkinensis............................ 33
CHƯƠNG 3. KT QU VÀ THO LUN ..................................................... 35
3.1. Xác đnh cu trúc hóa hc c hp cht pn lp t qu r loài Pandanus
tonkinensis ........................................................................................................ 35
3.1.1. Xác đnh cu trúc hóa học các hp cht phân lp t qu loài Pandanus
tonkinensis ........................................................................................................ 35
3.1.2. c đnh cu trúc a hc các hp cht phân lp t r loài Pandanus
tonkinensis ........................................................................................................ 36
3.2. Đánh giá hot nh sinh hc ca c hp cht pn lp đưc ..................... 58
3.2.1. Hotnh kháng viêm của các chất đã phân lập thông qua c chế quá trình sn
sinh NO trên tế bào RAW 264,7 được ch thích bi LPS ................................ 58
3.2.2. Hoạt tính chống oxy hóa của c chất đã phân lập thông qua c chế quá trình
peroxy hoá lipid màng tế bào ............................................................................ 59
3.3. Cht đánh du (marker) ............................................................................. 60
3.3.1. La chn chất đánh du .......................................................................... 60
3.3.2. Chiết xut, tinh chế cht đánh du t c liu ....................................... 62
3.3.3. Tinh chế chất đánh du ........................................................................... 65
3.3.4. Tóm tắt qui trình chiết xuất và tinh chế hai cht đánh du ...................... 66
3.3.5. c nhn li cấu trúc và đ tinh khiết ca cht đánh du ........................ 67