BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------
NGUYỄN NGỌC ĐÍNH
TÁC ĐỘNG CỦA SAI LỆCH TỶ GIÁ TỚI
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NGÀNH KINH TẾ HỌC
HÀ NỘI - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------
NGUYỄN NGỌC ĐÍNH
TÁC ĐỘNG CỦA SAI LỆCH TỶ GIÁ TỚI
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kinh tế học
Mã số: 9310101
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Văn Công
2. TS. Lê Thanh Hà
HÀ NỘI - 2024
i
LỜI CAM KẾT
Tôi đã đọc hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam
kết bằng danh dự cá nhân rằng chuyên đề này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu
cầu về sự trung thực trong học thuật.
Nghiên cứu sinh
(ký và ghi rõ họ tên)
Nguyễn Ngọc Đính
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM KẾT .............................................................................................................. i
MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................... vii
DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................. viii
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA SAI LỆCH TỶ GIÁ
ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ ............................................................................... 6
1.1 Tổng quát về tỷ giá và sai lệch tỷ giá .............................................................. 6
1.1.1 Khái niệm tỷ giá hối đoái danh nghĩa song phương NBER ........................ 6
1.1.2 Khái niệm tỷ giá hối đoái thực song phương RBER................................... 6
1.1.3 Khái niệm tỷ giá hối đoái danh nghĩa hữu hiệu NEER ............................... 7
1.1.4 Khái niệm tỷ giá hối đoái thực hữu hiệu REER .......................................... 7
1.1.5 Khái niệm sai lệch tỷ giá ............................................................................. 7
1.2 Lý thuyết về xác định tỷ giá cân bằng và sai lệch tỷ giá ............................... 7
1.2.1 Lý thuyết ngang giá sức mua PPP............................................................... 8
1.2.2 Tỷ giá cân bằng cơ bản FEER ..................................................................... 9
1.2.3 Tỷ giá cân bằng tự nhiên NATREX .......................................................... 11
1.2.4 Tỷ giá cân bằng hành vi BEER ................................................................. 12
1.2.5 Các cách tiếp cận tỷ giá cân bằng khác ..................................................... 13
1.3 Tổng quát về tăng trưởng kinh tế ................................................................. 14
1.3.1 Khái niệm và đo lường tăng trưởng kinh tế .............................................. 14
1.3.2 Các nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế .............................................. 14
1.4 Lý thuyết về tác động của sai lệch tỷ giá đến tăng trưởng kinh tế ............ 21
1.4.1 Kênh lợi nhuận và phân bổ lại nguồn lực ................................................. 21
iii
1.4.2 Tác động đến tiết kiệm và đầu tư .............................................................. 23
1.4.3 Ràng buộc cán cân thanh toán đối với tăng trưởng ................................... 24
1.4.4 Bất đối xứng giữa các nước phát triển và đang phát triển ........................ 24
1.5 Kết luận Chương 1 ......................................................................................... 25
2 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM ..................... 27
2.1 Tổng quan nghiên cứu thực nghiệm xác định sai lệch tỷ giá ..................... 27
2.1.1 Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng ............................................................. 27
2.1.2 Nghiên cứu sử dụng dữ liệu chuỗi thời gian ............................................. 28
2.2 Tổng quan nghiên cứu thực nghiệm tác động sai lệch tỷ giá đến tăng trưởng
29
2.2.1 Nghiên cứu tác động sai lệch tỷ giá đến tăng trưởng trên thế giới ........... 30
2.2.1.1 Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng ....................................................... 30
2.2.1.2 Nghiên cứu sử dụng dữ liệu chuỗi thời gian ...................................... 34
2.2.2 Nghiên cứu tác động sai lệch tỷ giá đến tăng trưởng ở Việt Nam ............ 36
2.3 Kết luận Chương 2 ......................................................................................... 37
3 CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................... 38
3.1 Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 38
3.2 Khung phân tích ............................................................................................. 39
3.3 Mô hình xác định sai lệch tỷ giá ................................................................... 39
3.3.1 Khung lý thuyết xác định tỷ giá cân bằng ................................................. 39
3.3.2 Mô hình thực nghiệm ................................................................................ 41
3.3.3 Dữ liệu ....................................................................................................... 43
3.3.4 Biến số và thang đo ................................................................................... 43
3.3.5 Quy trình ước lượng mô hình .................................................................... 47
3.4 Mô hình tác động của sai lệch tỷ giá đến tăng trưởng ................................ 48
3.4.1 Khung lý thuyết về tác động của sai lệch tỷ giá đến tăng trưởng ............. 48
3.4.2 Mô hình thực nghiệm ................................................................................ 52