BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
BÙI THÙY LINH
HUYÒN THO¹I TRONG TIÓU THUYÕT
CñA M¹C NG¤N
Chuyên ngành: Văn học nƣớc ngoài
Mã số: 9220242
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1: PGS.TS. Nguyễn Thị Mai Chanh
2: TS. Nguyễn Thị Bích Dung
HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các kết quả nêu trong luận án là trung thực, đảm bảo độ chuẩn xác
cao. Các tài liệu tham khảo, trích dẫn có xuất xứ rõ ràng. Tôi xin
hoàn toàn chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình
Tác giả luận án
Bùi Thùy Linh
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới nhà khoa học PGS.TS.
Nguyễn Thị Mai Chanh, TS. Nguyễn Thị Bích Dung, những ngƣời đã tận tâm hƣớng
dẫn, chỉ bảo, động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Bộ môn Văn học nƣớc
ngoài, cùng các thầy cô trong khoa Ngữ văn, phòng Sau Đại học, Trƣờng Đại học Sƣ
phạm Hà Nội đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại
trƣờng.
Ngoài ra, tôi cũng xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến Trƣờng Đại học Sƣ
phạm Hà Nội 2 và các đồng nghiệp trong khoa Ngữ văn, nơi tôi công tác bấy lâu.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời tri ân đến gia đình, ngƣời thân, bạn bè luôn bên cạnh,
động viên, giúp đỡ tôi trong thời gian qua để tôi có điều kiện thực hiện tốt đề tài khoa
học này!
Hà Nội, tháng 05 năm 2020
Tác giả luận án
Bùi Thùy Linh
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 2
3. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................................. 3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................................... 4
5. Đóng góp mới của luận án ....................................................................................................... 5
6. Cấu trúc luận án ....................................................................................................................... 5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .......................................... 6
1.1. Tổng quan về huyền thoại .................................................................................................. 6
1.1.1. Định nghĩa về huyền thoại .................................................................................. 6
1.1.2. Vấn đề nghiên cứu huyền thoại từ lí thuyết văn học ........................................... 14
1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu huyền thoại trong tiểu thuyết Mạc Ngôn ............ 23
1.2.1. Các nghiên cứu tiếng Trung Quốc..................................................................... 23
1.2.2. Các nghiên cứu tiếng Anh ................................................................................ 29
1.2.3. Các nghiên cứu tiếng Việt ................................................................................ 33
Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................................ 36
CHƯƠNG 2: CỘI NGUỒN HUYỀN THOẠI TRONG TIỂU THUYẾT
MẠC NGÔN .................................................................................................. 37
2.1. Huyền thoại trong văn học và cao trào “tái huyền thoại” trong văn học
thế kỉ XX ................................................................................................................................... 37
2.2. Văn hóa dân gian và truyền thống hiếu kì trong văn học Trung Quốc ................... 43
2.3. Trải nghiệm cá nhân và quan niệm sáng tác của Mạc Ngôn ..................................... 49
Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................................ 57
CHƢƠNG 3: CÁC HUYỀN THOẠI TIÊU BIỂU TRONG TIỂU THUYẾT
MẠC NGÔN ................................................................................................................... 58
3.1. Huyền thoại nghi lễ ............................................................................................................ 58
3.1.1. Nghi lễ Thụ pháp ............................................................................................. 59
3.1.2. Nghi lễ Hiến tế ................................................................................................. 68
3.1.3. Nghi lễ Ăn thịt ngƣời ....................................................................................... 75
3.2. Huyền thoại cổ mẫu .......................................................................................................... 80
3.2.1. Cổ mẫu Nƣớc .................................................................................................. 82
3.2.2. Cổ mẫu Mẹ...................................................................................................... 88
3.2.3. Cổ mẫu Anh hùng ............................................................................................ 98
Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................................... 109
CHƢƠNG 4: PHƢƠNG THỨC HUYỀN THOẠI HÓA TRONG TIỂU
THUYẾT MẠC NGÔN ............................................................................................... 110
4.1. Phƣơng thức huyền thoại hóa trong văn học .............................................................. 110
4.2. Các phƣơng thức huyền thoại hóa tiêu biểu trong tiểu thuyết Mạc Ngôn........... 112
4.2.1. Phƣơng thức truyền kì ............................................................................................... 112
4.2.2. Phƣơng thức ―tầm căn‖ .................................................................................. 128
4.2.3. Phƣơng thức giải huyền thoại ............................................................................ 137
Tiểu kết chƣơng 4 .......................................................................................................... 146
KẾT LUẬN ................................................................................................................... 147
DANH MỤC CÔNG TRÌNH TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ ........................................ 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 152