BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG MAI
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC VÀ DI
TRUYỀN CỦA HEO RỪNG TÂY NGUYÊN
LUẬN ÁN TIẾN SỸ SINH HỌC
Tp. HCM, năm 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG MAI
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC VÀ
DI TRUYỀN CỦA HEO RỪNG TÂY NGUYÊN
LUẬN ÁN TIẾN SỸ SINH HỌC
Chuyên ngành: Sinh thái học
Mã số: 62.42.01.20
Cán bộ hướng dẫn: PGS.TS. Hoàng Nghĩa Sơn
PGS.TS. Bùi Văn Lai
Tp. HCM, năm 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Các số liệu trong luận án y là kết quả nghiên cứu của tôi và nhóm đồng tác
giả nghiên cứu từ năm 2012 cho tới nay. Các đồng tác giả đã có cam kết đồng ý cho
tôi sử dụng kết quả nghiên cứu chung trong luận án này.
Các số liệu trong luận án này chưa được công bố bởi tác giả nào khác.
Đà Lạt, ngày tháng năm 2017
Người cam đoan
Nguyễn Thị Phương Mai
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này, tôi xin trân trọng cảm ơn:
PGS.TS. Hoàng Nghĩa Sơn Cố PGS.TS. Bùi Văn Lai, đã ớng dẫn khoa
học, chỉ bảo kinh nghiệm quý báu, tận tình giúp đtôi trong suốt qtrình học tập
và nghiên cứu để hoàn thành luận án.
Ban lãnh đạo Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên Viện Sinh học
Nhiệt đới đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập cũng như
quá trình thực hiện đề tài này.
Các anh, chị, em đồng nghiệp tại Viện Nghiên cứu Khoa học y Nguyên đã
luôn đồng hành và tạo mọi điều kiện thuận lợi.
TS. Thành Long các anh chị em phòng Công nghệ sinh học động vật,
Viện Sinh học nhiệt đới đã cùng thực hiện các nghiên cứu và công bố.
Bố, Mẹ, Chồng, con toàn thể thành viên trong gia đình luôn nguồn
động viên, an ủi, giúp đỡ và dành những tình cảm thiêng liêng nhất.
Đề tài thuộc Chương trình y Nguyên 3 số TN3/C06 các đề tài cấp
sở Viện Nghiên cứu khoa học Tây Nguyên đã hỗ trợ kinh phí thực hiện các
nghiên cứu.
Đà Lạt, ngày tháng năm 2017
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Phương Mai
iii
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1. ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................................... 1
2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI ...................................................................................... 1
3. Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI .................................................................. 2
4. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI ....................................................................................... 2
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................... 3
1.1. Giới thiệu về heo rừng ......................................................................................... 3
1.1.1. Vị trí phân loại .................................................................................................. 3
1.1.2. Sự phân bố cua heo rư
ng ................................................................................... 4
1.1.3. Đặc điểm chung cua heo rư
ng ........................................................................... 6
1.1.4. Phương thức tìm kiếm thức ăn .......................................................................... 7
1.1.5. Phạm vi sống và mật độ quần thể cua heo rư
ng ................................................ 8
1.1.6. Đặc điểm của heo rừng Việt Nam ................................................................... 11
1.2. Tiến hóa và phát sinh loài .................................................................................. 12
1.2.1. Chọn lọc nhân tạo trong tiến hóa .................................................................... 12
1.2.2. Phát sinh loài và tiến hóa ................................................................................ 13
1.2.3. Các khái niệm về phát sinh loài ...................................................................... 15
1.3. Một số marker phân tử ....................................................................................... 18
1.3.1. ADN ty thể (mtADN)...................................................................................... 18
1.3.2. Gen cytochrome b ........................................................................................... 19
1.3.3. Vùng kiểm soát (control region) ..................................................................... 20
1.3.4. Gen 16S rRNA ................................................................................................ 21
1.3.5. Intron vùng nhân ............................................................................................. 22
1.3.6. Protein kinase C .............................................................................................. 22
1.3.7. Các nghiên cứu về quan hệ phát sinh loài phân tử của heo rừng .................... 23
1.4. Bảo tồn heo rừng thuần có nguồn gốcy Nguyên .......................................... 24
1.4.1. Bảo tồn giao tử heo rừng thuần có nguồn gốc Tây Nguyên ........................... 25
1.4.2. Bảo tồn tế bào sinh dưỡng ............................................................................... 29
CHƯƠNG 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................ 32
2.1. Vật liệu ............................................................................................................... 32