Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” dưới góc nhìn của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:146

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn hoạt động TTĐN; khảo sát, phân tích hoạt động TTĐN về sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam trên một số tờ BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc, luận văn nêu bật thực trạng về nội dung và hình thức TTĐN của BĐT bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc đối với sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981”

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” dưới góc nhìn của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN TUẤN ANH SỰ KIỆN “GIÀN KHOAN HẢI DƢƠNG 981” DƢỚI GÓC NHÌN CỦA BÁO ĐIỆN TỬ ĐỐI NGOẠI BẰNG TIẾNG ANH CỦA VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Báo chí học Hà Nội - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN TUẤN ANH SỰ KIỆN “GIÀN KHOAN HẢI DƢƠNG 981” DƢỚI GÓC NHÌN CỦA BÁO ĐIỆN TỬ ĐỐI NGOẠI BẰNG TIẾNG ANH CỦA VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60.32.01.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Đặng Thị Thu Hƣơng Xác nhận đã chỉnh sửa theo yêu cầu của Hội đồng. Ngày tháng năm . Chủ tịch Hội đồng PGS. TS. Đinh Văn Hƣờng Hà Nội - 2015
LỜI CAM ĐOAN Tin xin cam đoan toàn bộ nội dung của luận văn Sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” dƣới góc nhìn của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc là những kiến thức do tôi thu nhận đƣợc trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài của mình, không sao chép từ bất kỳ nguồn tài liệu nào. Trong luận văn, tôi có sử dụng một số trích dẫn từ các nguồn tài liệu tham khảo. Các tài liệu trích dẫn đều đƣợc dẫn nguồn đầy đủ. Tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về những lời cam đoan của mình. Hà Nội, ngày 31 tháng 12 năm 2015 Học viên Nguyễn Tuấn Anh
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn các thầy, cô giáo trong Khoa Báo chí và Truyền thông - Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn/Đại học Quốc gia Hà Nội đã đào tạo cho tôi những kiến thức, kỹ năng cần thiết trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến PGS. TS. Đặng Thị Thu Hƣơng, giảng viên hƣớng dẫn tôi thực hiện và hoàn thành đề tài này. Cô đã tận tâm chỉ bảo, định hƣớng cho tôi về mặt lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu, đồng thời gợi mở những kiến thức khoa học mới để tôi vận dụng vào luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các phóng viên, biên tập viên báo điện tử Nhân Dân điện tử và Thanh Niên online, đặc biệt là những biên tập viên chuyên trang tiếng Anh của hai tờ báo trên, cùng bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Do còn có hạn chế về mặt thời gian và kiến thức, tôi nhận thấy luận văn của mình còn những thiếu sót nhất định. Kính mong sự góp ý và sửa chữa của các thầy, cô giáo, hội đồng phản biện cũng nhƣ các bạn học viên để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 31 tháng 12 năm 2015 Học viên Nguyễn Tuấn Anh
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................6 DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH, MÔ HÌNH .........................................................7 MỞ ĐẦU .....................................................................................................................9 Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BÁO ĐIỆN TỬ ĐỐI NGOẠI VÀ SỰ KIỆN “GIÀN KHOAN HẢI DƢƠNG 981” ............................................................18 1.1. Các khái niệm liên quan đến đề tài .............................................................18 1.2. Sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” ........................................................25 1.3. Quan điểm của Đảng, Nhà nƣớc ta về thông tin đối ngoại nói chung và sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” nói riêng ...............................................27 1.4. Vai trò của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh trong sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” .......................................................................................33 1.5. Giới thiệu các tờ báo điện tử trong diện khảo sát .....................................37 * Tiểu kết chƣơng 1 .............................................................................................44 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VIỆC ĐƢA TIN CỦA BÁO ĐIỆN TỬ ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC ....................................................................46 2.1. Thực trạng báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam ............46 2.1.1. Tần số tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” .....................46 2.1.2. Nội dung thông tin về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” ...................48 2.1.3. Hình thức chuyển tải thông tin về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” ...........................................................................................................................72 2.1.4. Tính tương tác trong các bài viết về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” ...................................................................................................................79 2.2. Thực trạng báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Trung Quốc .......82 2.2.1. Tần số tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” .....................82 2.2.2. Nội dung thông tin về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” .............84 3
2.2.3. Hình thức chuyển tải thông tin về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” ...........................................................................................................................90 2.2.4. Tính tương tác trong các bài viết về sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” ...................................................................................................................91 2.3. Đánh giá về nội dung thông tin và cách đƣa tin của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc .................................................94 2.3.1. Về nội dung thông tin .............................................................................94 2.3.2. Về cách đưa tin .......................................................................................96 * Tiểu kết chƣơng 2 .............................................................................................98 Chƣơng 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ RÚT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG BÁO ĐIỆN TỬ ĐỐI NGOẠI VIỆT NAM TRONG ĐẤU TRANH BẢO VỆ CHỦ QUYỀN BIỂN ĐẢO .................................................................................99 3.1. Đánh giá thành công, hạn chế và bài học kinh nghiệm ............................99 3.1.1. Thành công .............................................................................................99 3.1.2. Hạn chế ................................................................................................ 101 3.1.3. Bài học kinh nghiệm............................................................................ 102 3.2. Nguyên nhân thành công và hạn chế ....................................................... 104 3.3. Đề xuất giải pháp nâng cao chất lƣợng báo điện tử đối ngoại của Việt Nam trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo ......................................... 109 3.3.1. Giải pháp chung ................................................................................... 109 3.3.2. Giải pháp cụ thể ................................................................................... 115 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 118 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 121 PHỤ LỤC 4
5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á BĐT Báo điện tử CQBĐ Chủ quyền biển đảo ĐCSVN Đảng Cộng sản Việt Nam EU Liên hiệp châu Âu HLHTN Hội Liên hiệp thanh niên NDĐT Nhân Dân điện tử NXB Nhà xuất bản PGS. TS. Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ TNCS Thanh niên Cộng sản TTĐN Thông tin đối ngoại TTXVN Thông tấn xã Việt Nan XHCN Xã hội chủ nghĩa CHXH Chủ nghĩa xã hội 6
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH, MÔ HÌNH Trang Bảng 2.1. Tần số tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 44 báo Nhân Dân dân điện tử bằng tiếng Anh thời gian từ 02/5/2014 đến 15/7/2014 Bảng 2.2. Tần số tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 45 báo Thanh Niên online bằng tiếng Anh thời gian từ 02/5/2014 đến 15/7/2014 Bảng 2.3. Tỉ lệ bài viết về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 47 báo Nhân Dân điện tử và Thanh Niên online bằng tiếng Anh Bảng 2.4. Tỉ lệ bài viết về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 47 Nhân Dân điện tử bằng tiếng Anh Bảng 2.5. Tỉ lệ bài viết về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 48 báo Thanh Niên online bằng tiếng Anh Bảng 2.6. Tỉ lệ các thể loại báo chí về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 69 981” trên hai tờ Nhân Dân điện tử và Thanh Niên online Bảng 2.7. Tỉ lệ tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” trên 75 hai tờ Nhân Dân điện tử và Thanh Niên online sử dụng video, hình ảnh minh họa Bảng 2.8. Tần số tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 78 BĐT China Daily bằng tiếng Anh của Trung Quốc tính từ 02/5/2014 đến 15/7/2014 Bảng 2.9. Các bài liên quan đến sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” 79 của BĐT China Daily bằng tiếng Anh của Trung Quốc tính từ 02/5/2014 đến 16/7/2014 Bảng 2.10. Tần số tin, bài về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của 79 BĐT Thời báo Hoàn cầu bằng tiếng Anh của Trung Quốc tính từ 02/5/2014 đến 17/7/2014 Bảng 2.11. Các bài liên quan đến sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” 80 7
của BĐT Thời báo Hoàn Cầu bằng tiếng Anh của Trung Quốc tính từ 02/5/2014 đến 17/7/2014 Bảng 2.12. Tỉ lệ các thể loại báo chí về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 86 981” trên hai tờ BĐT tiếng Anh của Trung Quốc là China Daily và Thời báo Hoàn Cầu Hình 2.1. Cách bố trí, sắp đặt vị trí các nút, công cụ tƣơng tác mạng 76 xã hội trên Nhân Dân điện tử bằng tiếng Anh Hình 2.2. Cách bố trí, sắp đặt vị trí các nút, công cụ tƣơng tác mạng 77 xã hội trên Thanh Niên online bằng tiếng Anh Hình 2.3. Cách bố trí, sắp đặt vị trí các nút, công cụ tƣơng tác mạng 87 xã hội trên BĐT China Daily bằng tiếng Anh Hình 2.4. Cách bố trí, sắp đặt vị trí các nút, công cụ tƣơng tác mạng 88 xã hội trên BĐT Thời báo Hoàn Cầu bằng tiếng Anh 8
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đảng và Nhà nƣớc ta luôn quan tâm chỉ đạo công tác TTĐN, coi đây là một trong những bộ phận quan trọng trong công tác lãnh đạo của Đảng. Kết luận số 16- KL/TW ngày 14 ngày 02 năm 2012 của Bộ Chính trị về chiến lƣợc phát triển thông tin đối ngoại giai đoạn 2011-2020, xác định rõ: “Công tác TTĐN là bộ phận rất quan trọng trong công tác tuyên truyền và công tác tư tưởng của Đảng ta, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị, trong đó lực lượng chuyên trách là nòng cốt”. Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, công tác TTĐN đã đạt đƣợc những thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng trong tuyên truyền quan điểm, đƣờng lối, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc, thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, hình ảnh đất nƣớc, con ngƣời Việt Nam cho bạn bè quốc tế, ngƣời Việt Nam ở nƣớc ngoài; thành tựu đạt đƣợc của nhân dân thế giới, nhất là những quốc gia có quan hệ đối tác với Việt Nam, tạo đƣợc sự đồng thuận của bạn bè quốc tế, tiếp tục, ủng hộ, giúp đỡ nhân dân ta xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững chủ quyền biển đảo, biên giới lãnh thổ, vùng trời Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nƣớc, nhân dân và chế độ XHCN. Trong gần 30 năm đổi mới và hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới, công tác thông tin, tuyên truyền về biển đảo, luôn đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, có chiến lƣợc lâu dài, quyết sách chỉ đạo đúng đắn, định hƣớng quan trọng. Bên cạnh thông tin về tình hình kinh tế - xã hội của đất nƣớc, những thông tin chuyên đề, phóng sự - điều tra, tin tức nóng hổi về biển đảo đã và đang trở thành chủ đề thu hút sự quan tâm của dƣ luận ở trong nƣớc và ngoài nƣớc, nhất là ngƣời Việt Nam sinh sống ở nƣớc ngoài. Đây là vấn đề thiêng liêng, hệ trọng, thể hiện lòng yêu nƣớc, ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc Việt Nam XHCN. 9
Thời gian gần đây, tình hình Biển Đông vốn đã khá phức tạp kể từ khi Trung Quốc sử dụng vũ lực đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa, một số đảo trên quần đảo Trƣờng Sa của Việt Nam, lại càng trở nên phức tạp và căng thẳng hơn với sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dƣơng 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam (viết tắt là sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981”). Trƣớc bối cảnh diễn biến nhanh, phức tạp, khó lƣờng và nóng bỏng của sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981”, BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam đã thể hiện vai trò là vũ khí sắc bén, có hiệu quả của Đảng và Nhà nƣớc trong cuộc đấu tranh với hành động sai trái của Trung Quốc ở Biển Đông. Bằng những thông tin khách quan, chính xác, kịp thời, có tính thuyết phục cao, BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh đã cung cấp cho bạn bè quốc tế, ngƣời Việt Nam sống ở nƣớc ngoài có thông tin tin cậy, hiểu rõ hơn quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc về CQBĐ của Việt Nam. Từ đó, hình thành các cuộc mít tinh, tuần hành ở khắp nơi trên thế giới ủng hộ Việt Nam, phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan ra khỏi vùng biển nƣớc ta. Việc phát huy vai trò của công tác TTĐN bằng tiếng Anh về chủ quyền biển đảo nói chung và sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” nói riêng là vô cùng cần thiết, cấp bách. Cùng với các loại hình báo chí hiện nay, BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh có thế mạnh vƣợt trội trong lĩnh vực TTĐN của Việt Nam. Mục đích của TTĐN bằng tiếng Anh là truyền tải lập trƣờng, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc Việt Nam đến với bạn bè quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ, đồng tình của nhân dân thế giới; định hƣớng tƣ tƣởng cho ngƣời Việt Nam ở nƣớc ngoài, nâng cao trách nhiệm của mỗi công dân với Tổ quốc, với việc bảo vệ CQBĐ; đƣa TTĐN trở thành “sức mạnh mềm”, mũi tiến công đầu tiên trên mặt trận đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Nghiên cứu sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép “giàn khoan Hải Dƣơng 981” trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam trên các trang BĐT bằng tiếng Anh là một hƣớng nghiên cứu cần thiết của báo chí học, góp thêm một tiếng nói “tƣ vấn” cho hoạt động TTĐN ngày càng có chất lƣợng, hiệu quả hơn; góp 10
phần khẳng định vai trò, vị trí quan trọng của BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam trong cuộc đấu tranh bảo vệ CQBĐ, đồng thời, góp phần tìm hiểu cách thức đƣa tin về vụ việc “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của báo chí đối ngoại của Trung Quốc, từ đó, rút ra bài học kinh nghiệm và giải pháp cho việc truyền thông đối ngoại bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam giai đoạn phát triển mới. Chính vì vậy, tác giả luận văn chọn đề tài nghiên cứu “Sự kiện “giàn khoan Hải Dương 981” dưới góc nhìn của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc” làm đề tài luận văn cao học ngành báo chí của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu liên quan đến đề tài Nghiên cứu về hoạt động TTĐN trên một số phƣơng tiện thông tin đại chúng là việc không hoàn toàn mới, đã có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu và đƣợc công bố nhƣ sau: - Công trình nghiên cứu của các tác giả nƣớc ngoài: “Media Power in Politics” (Sức mạnh của truyền thông trong chính trị) của Doris A.Graber năm 2000; “The Creation of The Media: Political Origins of Modern Communications” (Sáng tạo phƣơng tiện truyền thông đại chúng: nguồn gốc chính trị của các phƣơng tiện liên lạc hiện đại) của Paul Starr, New York, Basic Books, năm 2004; “Phương tiện truyền thông trong kỷ nguyên công nghệ thông tin” của Sayling Wen, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội, 2002; “Đưa tin thời toàn cầu hoá” của Anya Schifrin và Amer Bisat, Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội, 2004;... Đây là những nghiên cứu mang tính lý luận về thông tin đại chúng trong thời đại công nghệ số, có tính chất khái quát cao. - Công trình nghiên cứu của các tác giả trong nƣớc: “Sử dụng Internet trong công tác TTĐN ở Trung Quốc” của Đào Vân Anh, Tạp chí TTĐN, số (29) 8/2006; “Những nhiệm vụ chủ yếu của công tác TTĐN nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XI của Đảng” của Phạm Gia Khiêm, Tạp chí TTĐN, số(85) 4/2011; “Một số vấn đề cần quan tâm trong TTĐN trên báo chí hiện nay” của Nguyễn Hồng Vinh, Tạp chí TTĐN, số (87) 6/2011; “Báo chí điện tử với 11
hoạt động TTĐN: Cơ hội và thách thức” của Doãn Thị Thuận, Tạp chí TTĐN, số (92) 11/2011;“Báo chí với thông tin quốc tế” của Đỗ Xuân Hà, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội, 1999; “Báo chí và Ngoại giao” của TS. Dƣơng Văn Quảng, Nxb Thế giới, 2002; “Truyền thông đại chúng trong công tác TTĐN của Việt Nam hiện nay” của Phạm Minh Sơn và Nguyễn Thị Quế, Nxb Chính trị - Hành chính, 2009;... Những công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn đề của báo chí đối ngoại, đặc biệt là BĐT đối ngoại của Việt Nam, nhƣng chƣa nghiên cứu về BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc. - Các đề tài, luận văn nghiên cứu có liên quan đến báo chí và TTĐN đã đƣợc công bố: “Hoạt động truyền thông đại chúng trong công tác TTĐN của Việt Nam hiện nay” của PGS. TS. Phạm Minh Sơn, đề tài khoa học cấp Bộ, năm 2007; “Đặc điểm báo chí đối ngoại Việt Nam thời kì 1995-2000” của Đặng Thị Thu Hƣơng, luận văn thạc sĩ, năm 2011; “Công tác TTĐN trên BĐT Việt Nam hiện nay” của Trần Vĩnh Tiến, đề tài nghiên cứu khoa học, năm 2007; “BĐT ĐCSVN với nhiệm vụ TTĐN” của Phạm Đức Thái, luận văn thạc sĩ, năm 2011;“TTĐN trên truyền hình Việt Nam hiện nay” của Nguyễn Thị Mai Hoa, luận văn thạc sĩ, năm 2011;“Nâng cao chất lượng và hiệu quả thông tin của bản tin đối ngoại Thông tấn xã Việt Nam” của Trần Thuý Hà, khoá luận tốt nghiệp, năm 2002;... Nghiên cứu về tranh chấp chủ quyền biển đảo là vấn đề mang tính lịch sử, do đó các tài liệu nghiên cứu về đề tài này khá nhiều và đa dạng, nổi bật là những công trình nghiên cứu sau: “Chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa” của Mc Gendreau - Monique Chemillier, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 1998; “Cơ sở pháp lý về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa” của Trần Văn Kha, năm 1984; “Cuộc tranh chấp Việt-Trung về hai quần đào Hoàng Sa và Trường Sa” của Lƣu Văn Lợi, năm 1995; “Quá trình xác lập chủ quyền của Việt Nam tại quần đào Hoàng Sa và Trường Sa” của TS. Nguyễn Nhã, năm 2003; “Biển Đông và hải đảo Việt Nam” của nhiều tác giả, năm 2010; “Bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý: Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam” của nhiều 12
tác giả, năm 2011; “Người Việt với biển” của Nguyễn Văn Kim, Nxb Thế giới, năm 2011;“Vấn đề chủ quyền biển đảo Việt Nam qua một số BĐT Anh ngữ” của Nguyễn Thị Quỳnh Nga, luận văn thạc sĩ, năm 2014; “So sánh phương thức tuyên truyền về Biển Đông giữa báo chí Việt Nam và báo chí Trung Quốc” của Văn Nghiệp Chúc, luận văn thạc sĩ, năm 2012;... Đầu tháng 5 năm 2014, Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dƣơng 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam đã làm nóng dƣ luận trong và ngoài nƣớc. Các nhà nghiên cứu, chuyên gia, học giả, nhà làm luật… trong và ngoài nƣớc đồng loạt lên tiếng phản đối hành động phi pháp của Trung Quốc. Trong đó có một số công trình nghiên cứu về sự kiện này đƣợc công bố nhƣ: “Hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc trong vùng biển Việt Nam dưới góc nhìn của công luận quốc tế” của Nguyễn Ngọc Ánh, tạp chí Quan hệ Quốc phòng, số 27 quý III năm 2014;... Tuy nhiên, phần lớn các công trình nghiên cứu về biển đảo trên Biển Đông và sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” đều tập trung khai thác vấn đề dƣới góc độ pháp lý hoặc địa chính trị, chƣa có công trình nào nghiên cứu dƣới góc độ báo chí học. Việc nghiên cứu các hoạt động TTĐN của Việt Nam nếu đƣợc đề cập thì cũng chỉ dừng lại trên bình diện vĩ mô, chƣa quan tâm nhiều đến BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh. Vì vậy, sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” dƣới góc nhìn của BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc là một đề tài mới, có tính thời sự và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong bối cảnh tranh chấp CQBĐ trên Biển Đông hiện nay. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn hoạt động TTĐN; khảo sát, phân tích hoạt động TTĐN về sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dƣơng 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam trên một số tờ BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc, luận văn nêu bật 13
thực trạng về nội dung và hình thức TTĐN của BĐT bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc đối với sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981”, từ đó, chỉ ra những thành tựu đã đạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và đề xuất giải pháp nâng cao chất lƣợng, hiệu quả của báo điện từ đối ngoại bằng tiếng nƣớc ngoài của Việt Nam nói chung, báo điện tử bằng tiếng Anh nói riêng trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của công tác TTĐN trên báo điện tử, những nhân tố ảnh hƣởng và vai trò của BĐT trong công tác TTĐN. - Nêu bật tầm quan trọng của công tác TTĐN về sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dƣơng 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. - Tìm hiểu chủ trƣơng, quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nƣớc trong công tác TTĐN về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dƣơng 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa nƣớc ta. - Khảo sát nội dung, hình thức thông tin về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” giữa BĐT đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc, từ đó hệ thống hoá những quan điểm và phân tích tổng quan những nét chính của công tác thông tin, tuyên truyền về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” của hai nƣớc trong khoảng thời gian từ ngày 02/5/2014 đến 15/7/2014 (khoảng thời gian từ khi giàn khoan Hải Dƣơng 981 bắt đầu hạ đặt trái phép đến lúc rút khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam). Luận văn khái quát các kết quả, mặt tích cực, hạn chế của một số BĐT đối ngoại trong nƣớc qua quá trình tuyên truyền về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981”; đề xuất những giải pháp, cách tiếp cận nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác TTĐN trong những vụ việc tƣơng tự tƣơng lai có thể xảy ra. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu 14
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” dƣới góc nhìn của báo chí đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc. Khách thể nghiên cứu, đối tƣợng khảo sát là hai tờ báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam là báo Nhân Dân điện tử (en.nhandan.org.vn), Báo Thanh Niên online (Thanhniennews.com) và hai tờ báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Trung Quốc là Thời báo Hoàn Cầu (globaltimes.cn), China Daily (chinadaily.com.cn). 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu đƣợc giới hạn trong phạm vi bốn tờ báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc. Cụ thể, hai tờ báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam là báo Nhân Dân điện tử (en.nhandan.org.vn), báo Thanh Niên online (Thanhniennews.com) và hai tờ báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Trung Quốc là Thời báo Hoàn Cầu (globaltimes.cn), China Daily (chinadaily.com.cn). Phạm vi thời gian khảo sát 4 tờ báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh trong 75 ngày, từ ngày 02/5/2014 đến ngày 15/7/2014 - thời điểm Trung Quốc chính thức hạ đặt trái phép và rút giàn khoan Hải Dƣơng 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa nƣớc ta. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng tổng hợp phƣơng pháp luận Mác - Lênin, phƣơng pháp nghiên cứu khoa học chung và các phƣơng pháp nghiên cứu đặc thù của ngành báo chí học nhƣ: - Phƣơng pháp luận Mác-Lênin: dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử để nghiên cứu, tìm hiểu trên cơ sở lý luận các quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc. - Phƣơng pháp logic: dựa trên nguồn tài liệu để suy luận, đƣa ra nhận xét, đánh giá. - Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp: thu thập và nghiên cứu các nguồn tài liệu có liên quan. 15
- Phƣơng pháp nghiên cứu lịch sử và tài liệu thứ cấp: hệ thống hóa các công trình đã nghiên cứu trƣớc đó về vấn đề TTĐN, cũng nhƣ các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nƣớc về lĩnh vực TTĐN,… - Phƣơng pháp phân tích thông điệp báo chí: phân tích nội dung và hình thức thông tin của các bài viết về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981” trên BĐT tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc trong thời gian từ ngày 02/5/2014 đến ngày 15/7/2014. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn có ý nghĩa đóng góp, bổ sung, làm phong phú thêm hệ thống lý luận TTĐN và báo điện tử; góp phần xây dựng và hoàn thiện các lý luận về vai trò của báo chí trong công tác TTĐN hiện nay. Nội dung của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu các vấn đề có liên quan. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn góp phần làm rõ những thành công, hạn chế, bài học kinh nghiệm, nguyên nhân thành công, hạn chế của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam về sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981”, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lƣợng công tác thông tin đối ngoại trên lĩnh vực chủ quyền biển đảo của Việt Nam trên báo điện tử đối ngoại bằng tiếng nƣớc ngoài, làm cơ sở cho hoạt động TTĐN về CQBĐ. Luận văn cũng đƣa ra những định hƣớng cho việc làm tin đối ngoại bằng tiếng Anh trên các tờ báo điện tử, để có chiến lƣợc phù hợp hơn cho loại hình báo chí này, đạt hiệu quả tốt nhất với những đối tƣợng đặc thù hƣớng đến. Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng báo chí đối ngoại phù hợp với những chủ trƣơng đối ngoại của Đảng và Nhà nƣớc ta. 7. Kết cấu của luận văn 16
Chƣơng 1: Một số vấn đề chung về báo điện tử đối ngoại và sự kiện “giàn khoan Hải Dƣơng 981”. Chƣơng 2: Khảo sát, đánh giá việc đƣa tin của báo điện tử đối ngoại bằng tiếng Anh của Việt Nam và Trung Quốc. Chƣơng 3: Một số vấn đề rút ra và giải pháp nâng cao chất lƣợng báo điện tử đối ngoại Việt Nam trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo. 17
Chƣơng 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BÁO ĐIỆN TỬ ĐỐI NGOẠI VÀ SỰ KIỆN “GIÀN KHOAN HẢI DƢƠNG 981” 1.1. Các khái niệm liên quan đến đề tài 1.1.1. Khái niệm thông tin đối ngoại - Thông tin Thông tin là khái niệm cơ bản của khoa học và là khái niệm trung tâm của xã hội trong thời đại chúng ta. Mọi quan hệ của con ngƣời với giới tự nhiện, xã hội hay mọi quan hệ giữa các quốc gia với nhau đều phải dựa trên một thông tin nhất định. Mọi tri thức khoa học của con ngƣời đều bắt nguồn từ thông tin về đối tƣợng, sự vật, hiện tƣợng nhận thức. Những tri thức khoa học đó khẳng định bản chất và chất luợng nhận thức của con ngƣời trong mối quan hệ với thế giới xung quanh. Nghiên cứu trên một số từ điển, thuật ngữ thông tin có nhiều định nghĩa khác nhau, chẳng hạn: Từ điển Oxford English Dictionary định nghĩa thông tin là “điều mà người ta đánh giá hoặc nói đến; là tri thức, tin tức”; có từ điển định nghĩa: “Thông tin là điều mà người ta biết” hoặc “thông tin là sự chuyển giao tri thức làm tăng th m sự hiểu biết của con người”... [51] Sự khác nhau trong định nghĩa về thông tin có nguyên nhân từ cách tiếp cận đối tƣợng nghiên cứu. Nếu hiểu thông tin là tri thức, là cái ngƣời ta biết… là cách tiếp cận dƣới góc độ kết quả của nhận thức. Hiểu thông tin là sự chuyển giao tri thức làm tăng thêm sự hiểu biết của con ngƣời… là cách tiếp cận thông tin ở cấp độ giáo dục, truyền đạt, phổ biến, nhân rộng tri thức… Hai cách tiếp cận trên, chƣa phản ánh đúng bản chất của thông tin. Theo tiếng Latin,“Informatio”, gốc của từ hiện đại “information” thông tin) có hai nghĩa. Một là, sự truyền đạt một ý tƣởng, một khái niệm hay một biểu tƣợng về đối tƣợng nhận thức. Hai là, chỉ một hành động rất cụ thể là tạo ra một hình dạng 18