Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Vấn đề thiết kế, trình bày trang nhất báo Đảng các tỉnh Tây Nam Bộ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:148

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ thực tế của báo in địa phương, chỉ ra được những ưu điểm và hạn chế về vấn đề TK, TB trang nhất trên 3 tờ báo khảo sát Báo Vĩnh Long, Báo Cần Thơ, Báo Cà Mau. Từ đó đề xuất giải pháp, khuyến nghị giúp cho báo in vùng TNB nói chung, 3 tờ báo trong diện khảo sát nói riêng nâng cao chất lượng và hiệu quả hơn trong TK và TB trang nhất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Vấn đề thiết kế, trình bày trang nhất báo Đảng các tỉnh Tây Nam Bộ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------------------------- LÊ THỊ MAI KHA VẤN ĐỀ THIẾT KẾ, TRÌNH BÀY TRANG NHẤT BÁO ĐẢNG CÁC TỈNH TÂY NAM BỘ (Khảo sát Vĩnh Long, Cần Thơ, Kiên Giang, Cà Mau năm 2019) LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC Vĩnh Long – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -------------------------------------------------- LÊ THỊ MAI KHA VẤN ĐỀ THIẾT KẾ, TRÌNH BÀY TRANG NHẤT BÁO ĐẢNG CÁC TỈNH TÂY NAM BỘ (Khảo sát Vĩnh Long, Cần Thơ, Kiên Giang, Cà Mau năm 2019) Chuyên ngành: Báo chí học định hướng ứng dụng Mã số: 8320101.01 (UD) LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học thạc sĩ khoa học PGS, TS Vũ Quang Hào PGS, TS: Hà Huy Phƣợng Vĩnh Long – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS,TS. Hà Huy Phượng (Học viện Báo chí và Tuyên truyền). Các số liệu, trích dẫn và kết quả nghiên cứu được công bố trong luận văn là hoàn toàn chính xác, không trùng lắp với các công trình khoa học đã công bố trong và ngoài nước. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Vĩnh Long, ngày 22 tháng 09 năm 2020 Tác giả luận văn Lê Thị Mai Kha
LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin trân trọng cảm ơn thầy, cô giáo Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã dầy công đào tạo cho tác giả suốt hai năm học vừa qua. Trân trọng cảm ơn Ban Biên tập và đồng nghiệp tại các báo: Vĩnh Long, Cần Thơ và Cà Mau đã giúp đỡ tác giả về tư liệu nghiên cứu đề tài. Trân trọng cảm ơn PGS,TS. Hà Huy Phượng (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để tác giả thực hiện và hoàn thành luận văn này. Mặc dù tác giả đã cố gắng để hoàn thiện luận văn nhưng do hạn chế về thời gian nghiên cứu nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý của các nhà khoa học, thầy cô giáo và đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện hơn. Vĩnh Long, ngày 22 tháng 09 năm 2020 Tác giả luận văn Lê Thị Mai Kha
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 6 Chƣơng 1. THIẾT KẾ, TRÌNH BÀY TRANG NHẤT BÁO ĐẢNG ĐỊA PHƢƠNG - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN................................ 18 1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................ 18 1.2. Vai trò, đặc điểm của TK, TB trang nhất BĐĐP .................................. 31 1.3. Các nguyên tắc và phương pháp TK, TB trang nhất BĐĐP................. 43 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THIẾT KẾ, TRÌNH BÀY TRANG NHẤT BÁO ĐẢNG CÁC TỈNH TÂY NAM BỘ HIỆN NAY ............................. 58 2.1. Tổng quan về các tờ báo lựa chọn khảo sát .......................................... 58 2.2. Thực trạng TK, TB trang nhất của các báo khảo sát ............................ 72 2.3. Đánh giá chung về TK, TB trang nhất của các báo khảo sát ................ 90 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ VỀ THIẾT KẾ, TRÌNH BÀY TRANG NHẤT BÁO ĐẢNG CÁC TỈNH TÂY NAM BỘ HIỆN NAY ................................................................................................................ 94 3.1. Những vấn đề đặt ra đối với TK, TB trang nhất BĐĐP hiện nay ........ 94 3.2. Giải pháp TK, TB trang nhất báo đảng các tỉnh TNB ........................ 102 3.3. Một số khuyến nghị ............................................................................ 106 KẾT LUẬN .................................................................................................. 111 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 113 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 117 1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BĐĐP : Báo Đảng địa phương TNB : Tây Nam Bộ TK : Thiết kế TB : Trình bày 2
DANH MỤC HÌNH MINH HỌA Hình 1. 1: Tờ báo The New York Times - một đầu báo danh tiếng và số lượng độc giả khổng lồ mang tầm quốc tế - ban đầu có tên The New York Daily Times từ năm 1857 tờ báo lấy tên The New York Times cho đến ngày nay. .............................................................. 34 Hình 1. 2: Tờ báo Arizona Republic của Cộng hòa Arizona (Mỹ), bắt đầu xuất bản vào năm 1890. Quảng cáo nằm trên manchette với hình ảnh và màu sinh động. .............................................................................. 35 Hình 1. 3: Trên manchette tờ The West Australian, hình ảnh và chữ che ...... 36 Hình 1. 4: Trang nhất tờ USA Today sử dụng ranh giới đường mảnh để phân chia ranh giới giữa manchette với nội dung, giữa phần chính với phần phụ, giữa tin với tin. ............................................................. 39 Hình 1. 5: Trang nhất tờ The West Australian đã sử dụng khung để phân chia rạch ròi giữa các phần, lạm dụng quá nhiều khung gây nên sự khô cứng và làm cho độc giả có cảm giác “ngộp”. ............................. 40 Hình 1. 6: Báo Thanh niên với huyên mục “Chào buổi sáng” kèm hình ảnh ly cà phê pha phin. ............................................................................ 41 Hình 1. 7: Tờ The New York Times 4 chữ cái viết tắt 4 màu cơ bản được đặt trên cùng của tờ báo. ..................................................................... 43 Hình 1. 8: Cách tổ chức thông tin theo hệ thống cấp bậc từ trên xuống, từ trái qua phải. ........................................................................................ 45 Hình 1. 9: Người TK TB trang báo USA Today đã đặt Manchette ở giữa hai tấm ảnh và đặt tấm ảnh chủ đạo và tít bài chính cân giữa phần đầu trang. Các tin phụ trợ đặt cân đối hai bên trái và phải của trang. 3
Nhìn vào trang báo chúng ta thấy sự cân đối và hài hòa giữa ảnh và chữ trong tổng thể bố cục trang. .............................................. 46 Hình 1. 10: Trang nhất tờ La Opinión, người TK, TB đã sử dụng bức ảnh chính lớn và đầu đề bài chính với cỡ chữ lớn màu nóng (vàng) trên nền xanh (lạnh). Đặt trên những ảnh phụ nhỏ và cỡ chữ bài phụ nhỏ. Trang báo tạo ra sự phương phản giữa ảnh lớn với ảnh nhỏ, chữ lớn với chữ nhỏ, màu nóng với màu lạnh, độ đậm và nhạt của màu sắc làm nổi bật được chủ đề chính trên trang. ...................... 47 Hình 1. 11: Người TK trang nhất Arizona Republic đã sử dụng kiểu chữ in hoa và to cho đầu bài chính, các bài phụ kiểu chữ nhỏ và in thường. Ảnh chủ đạo hình chữ nhật đứng, còn các hình phụ trợ hình chữ nhật nằm ngang nên tạo nên sự sinh động cho trang báo. ....................................................................................................... 49 Hình 1. 12: Trang nhất tờ báo The Florida Times Union đã tạo ra nhiều khoảng trống, đường ranh giới, ảnh, chữ đầu đề tạo nên trang báo sinh động, thoáng đảng. ................................................................ 50 Hình 1. 13: Trang nhất tờ Weekend Australian người TK, TB đã đan xen giữa khối to với khối nhỏ, cỡ chữ to cỡ chữ nhỏ và màu sắc của ảnh và nền đã tạo trang báo sinh động. .................................................... 51 Hình 1. 14: Trang nhất The Florida Times Union đã sử dụng TK đồ họa để rút ngắn chính văn, và dùng khoảng trống và tít để phân chia rõ ràng giữa các phần. ............................................................................... 52 Hình 1. 15: Trang nhất Hà nội mới đã 6 lần nhắc lại khối ảnh chân dung có kích cỡ bằng nhau. ........................................................................ 53 Hình 1. 16: Trang nhất The Times đã TB được những khu vực thông tin quan trọng và khu vực thông tin phụ trợ. .............................................. 57 Hình 2. 1: Trang nhất Báo Vĩnh Long. ........................................................... 66 4
Hình 2. 2: Trang nhất Báo Cần Thơ................................................................ 68 Hình 2. 3: Trang nhất Báo Cà Mau. ................................................................ 70 Hình 2. 4: Trang nhất Báo Cà Mau tạo hình bắt mắt. ..................................... 75 Hình 2. 5: Tên Báo Vĩnh Long. ...................................................................... 76 Hình 2. 6: Tên Báo Cần Thơ. .......................................................................... 76 Hình 2. 7: Tên Báo Cà Mau. ........................................................................... 76 Hình 2. 8: Báo Cần Thơ chưa làm nổi bật bài đinh và không có điểm nhấn trên trang. ...................................................................................... 78 Hình 2. 9: Về thẩm mỹ, Báo Vĩnh Long in 2 màu, nên trang báo chưa tạo được sự hấp dẫn ánh nhìn đối với độc giả. In 2 màu, ảnh trắng đen hạn chế thông tin trong ảnh gửi gắm đến bạn đọc. ....................... 79 Hình 2. 10: Trang nhất Báo Cà Mau duy nhất giới thiệu tít, lời dẫn và ảnh của bài đinh.......................................................................................... 80 5
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công nghệ số ra đời và phát triển đã làm xuất hiện nhiều loại hình báo chí mới, trong đó có báo điện tử. Sự phát triển nhanh chóng của báo điện tử với phương thức đưa tin, truyền tin kiểu mới dường như đã làm cho báo in không còn giữ được vị thế như trước. Việc nhiều tờ báo in vốn rất hấp dẫn đối với người đọc phải giảm số lượng phát hành. Và có nhiều tranh luận về câu trả lời “Báo in có chết?” đang ngày càng trở nên sôi nổi trên khắp các diễn đàn, từ hội thảo khoa học, đến các chuyên luận, bài báo, thậm chí các bình luận chia sẻ trên mạng xã hội. Tuy nhiên, cần khẳng định rằng, sự ra đời của báo điện tử có thể ảnh hưởng tới số lượng phát hành báo in nhưng chưa hẳn là sẽ đẩy báo in tới bờ vực thẳm như có người nói. Nhất là sau thời kỳ phát triển rầm rộ, nhanh chóng, đến nay báo điện tử như đã bước vào giai đoạn bão hòa, với sự ra đời hàng trăm tờ báo, trang tin na ná nhau. Đến thời điểm hiện tại, sự tồn tại đôi khi khá nhập nhèm của một số trang tin điện tử với số lượng tin - bài giật gân, câu khách, dễ dãi và thiếu cân nhắc, khai thác lại của nhau, thậm chí khai thác và sửa chữa theo ý mình, đã khiến nhiều bạn đọc mất niềm tin ở một số trang báo, trang tin điện tử. Hơn nữa, số lượng tin - bài được cập nhật hàng giờ, nhiều trang báo điện tử rơi vào tình trạng xuất bản ẩu. Tình trạng đua nhau đưa tin trước, đưa tin giật gân, câu khách mà một số báo mạng và trang tin có xu hướng chụp giật thông tin, không kiểm chứng, nội dung sai lệch. Rồi lỗi chính tả xuất hiện rất nhiều, tiếng Việt bị méo mó, không ít bài có nội dung nhảm nhí, xuyên tạc, đặt tít sai 6
lệch hẳn so với nội dung tin - bài, chạy theo loại tin - bài để câu view... Và chính những cách làm theo kiểu "ăn xổi" như thế, một số trang báo, trang tin điện tử đã và đang đánh mất uy tín trước độc giả. Ðây là thời điểm để báo in lấy lại đà phát triển dựa trên những lợi thế nhất định. Và hiện nay, người dân của một số nước phát triển đã quay lưng với các thiết bị điện tử và trở về với những tờ báo in thơm mùi mực. Để phát triển báo in phát huy những thế mạnh, báo in cần tìm nội dung chuyên biệt, bản sắc riêng cho mình để cho bạn đọc thấy cần có tờ báo đó để đọc. Tờ báo in cần luôn thay đổi để hấp dẫn bạn đọc. Chất lượng của một tờ báo phải đảm bảo tính thông tin và tính thẩm mỹ, trong đó tính thông tin là tính trội. Bên cạnh đó cũng cần thiết phải đầu tư cho hình thức vì hình thức luôn thống nhất với nội dung. Một trang báo với nhiều thông tin hay, có chất lượng, cách khai thác vấn đề mới lạ, sâu sắc nhưng TB rối mắt, không hợp logic, khó tiếp cận thì sẽ làm giảm chất lượng của tờ báo. Hình thức tốt còn tạo sự tin tưởng ở độc giả. Vì vậy, mỗi tờ báo phải tạo lập cho mình một bản sắc riêng trong cả nội dung và hình thức. Thời gian gần đây, các tờ báo Đảng đều tăng cường khả năng tổ chức một tác phẩm báo in, không chỉ về nội dung mà cả về hình thức của tác phẩm. Báo in đổi mới cách thức TB, sinh động, đẹp mắt. Các bài báo không chỉ có phần chữ viết mà nội dung còn được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau như: biểu đồ, lược đồ, tranh, ảnh, box… thông tin sao cho phù hợp cách đọc, cách tiếp nhận của nhiều đối tượng công chúng. Báo in đã khẳng định tầm quan trọng của trang nhất mỗi tờ báo, để xác lập chỗ đứng trong giới truyền thông và độc giả. Trang nhất không chỉ là bộ mặt mà còn chứa đựng cả tinh thần của tờ báo. Vì những gì quan trọng nhất được đưa ngay lên trang nhất. Cần thể hiện thông tin một cách khoa học và hợp lý cả về nội dung lẫn hình thức. Tổ chức trang nhất trên báo là một yêu 7
cầu rất gắt gao về tính khoa học và tính chuyên nghiệp. Thể hiện ở việc TB mạch lạc, rõ ràng, trực quan, bài viết ngắn gọn, dễ hiểu và đa thể loại. Xuất phát từ thực tế hiện nay cho thấy, việc TB trang báo, đặc biệt trang nhất của mỗi tờ báo đã trở thành một khâu hết sức quan trọng không chỉ đối với mỗi bài báo mà còn là cả tờ báo và quyết định đến sự “sống còn” của cả một tòa soạn. Báo Đảng là một đơn vị cấu thành hệ thống báo chí cả nước, có vai trò chức năng chung với báo chí cả nước, góp phần xây dựng bảo vệ vững chắc chế độ xã hội chủ nghĩa. Báo Đảng là cơ quan ngôn luận của Đảng, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, chính quyền và là diễn đàn của nhân dân, là một trong những phương tiện quan trọng nhất để hướng dẫn dư luận và chỉ đạo công tác của Đảng, Nhà nước và chính quyền ở các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương. Ưu thế của báo Đảng là tác động trực tiếp vào tư tưởng, tình cảm của cán bộ, đảng viên để tuyên truyền, cổ vũ, động viên phong trào cách mạng của quần chúng, là cơ sở tạo nên yếu tố tinh thần, bản chất cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân trong cả nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đảng ta mạnh vì Đảng ta có tư tưởng nhất trí suốt từ trên xuống dưới. Tờ báo của Đảng có nhiệm vụ làm cho tư tưởng và hành động thông suốt và thống nhất”… “Tờ báo Đảng là như những lớp huấn luyện giản đơn, thiết thực và rộng khắp, nó dạy bảo chúng ta những điều cần biết làm về tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo và công tác. Hằng ngày nó giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất công tác của chúng ta”. Báo Đảng mặc dù có độ chính xác và tính khách quan, khoa học cao, song vì cách thể hiện thiếu tính hấp dẫn nên chưa đáp ứng nhu cầu tiếp nhận thông tin của công chúng bạn đọc, chính vì vậy báo Đảng chưa chiếm được ưu thế số đông đảo công chúng trong xã hội. Điều đó đặt ra cho những người 8
làm báo Đảng là làm sao để tờ báo hấp dẫn người đọc, vừa đăng tải nội dung hay vừa có hình thức bắt mắt. Để nâng cao chất lượng tờ báo là nỗi trăn trở lớn nhất, đây là bài toán khó đối với các địa phương. Yêu cầu báo in phải đổi mới rất nhiều, đổi mới về nội dung, đổi mới về hình thức, đổi mới về phát hành và kinh tế. Đối với báo in nói chung, báo Đảng nói riêng, yêu cầu quan trọng nhất để giành được công chúng chính là làm cách nào thỏa mãn nhu cầu thị hiếu đọc của công chúng. Tác phẩm báo chí muốn đạt được hiệu quả trước hết phải là một tác phẩm hay về nội dung và hấp dẫn về hình thức. Về nội dung phải cung cấp những thông tin độc giả cần. Hình thức phải thỏa mãn được nhu cầu mỹ cảm, tác động sâu sắc đến tình cảm và tư duy của đối tượng. Trình bày tác phẩm với sức thuyết phục cao, không những làm cho công chúng thấy thích thú mà còn khơi gợi được suy nghĩ theo đúng hướng và thúc đẩy hành động đúng đắn tích cực của người đọc. Có thế họ mới bỏ tiền ra mua tờ báo. Vậy báo Đảng nói chung, báo Đảng các tỉnh TNB nói riêng xu thế phát triển của báo Đảng ra sao? Phải đổi mới như thế nào để giành lại thị phần công chúng trong thị trường truyền thông hiện đại hiện nay? Và là người thực hiện TK, TB trang báo tại tòa soạn Báo Vĩnh Long, tác giả chọn đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành báo chí học “Vấn đề thiết kế, trình bày trang nhất báo Đảng các tỉnh Tây Nam Bộ”. Luận văn khảo sát Báo Vĩnh Long, Cần Thơ, Cà Mau năm 2019. Đây là cơ sở thực tiễn để tác giả tìm ra những nhược điểm trong TK và TB trang nhất báo Đảng vùng TNB. Tác giả mong muốn rút ra được những kinh nghiệm quý báu cho quá trình TK, TB trang báo của tòa soạn mình cũng như góp phần vào sự phong phú của hệ thống lý luận và thực tiễn về TK, TB trang nhất báo Đảng các tỉnh TNB hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 9
Vấn đề TK, TB trang báo đã khá nhiều tác giả, công trình sách nghiên cứu, công bố. Tuy nhiên, báo in miền TNB với những hình thức thể hiện riêng đã góp phần tạo nên những bản sắc riêng nhưng chưa được “khai phá”. Cụ thể các tác giả, công trình liên quan đến đề tài Luận văn đã được công bố như sau: Tác giả Hoàng Quốc Bảo, Lãnh đạo và quản lý hoạt động báo chí ở Việt Nam hiện nay [2]. Tác giả Nguyễn Vũ Tiến, Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi mới” [32]. Sách bàn về lãnh đạo và quản lý hoạt động báo chí nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Sách có giá trị tham khảo với những tư liệu thực tiễn sinh động, nhất là việc tổ chức một trang nhất ấn phẩm báo chí cần phải dựa trên quan điểm của thể chế chính trị mà tờ báo đó phục vụ, đặc biệt, đối với các cơ quan báo chí đều do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý. Bộ Thông tin và Truyền thông, Một số nội dung cơ bản về nghiệp vụ báo chí, xuất bản” [4], tập II của bộ sách này đã dành một chương để bàn về các loại hình báo chí; tổ chức hoạt động cơ quan báo chí, tổ chức xuất bản ấn phẩm báo chí… của các tác giả như: TS. Hà Huy Phượng, ThS. Vũ Thúy Bình, ThS. Lê Thanh Xuân, ThS. Đỗ Phan Ái, ThS. Đinh Ngọc Sơn, TS. Nguyễn Quang Hòa. Đây là những tư liệu tham khảo có giá trị đối với đề tài nghiên cứu này về tổ chức xuất bản ấn phẩm báo chí. Tác giả Nguyễn Văn Dững, Nguyễn Thị Thoa, Nguyễn Đức Dũng, Lê Thanh Xuân, Tác phẩm báo chí [5], đây là tài liệu tham khảo quan trọng khi phân tích về tác phẩm báo chí với tư cách là một thành tố về nội dung và hình thức của sản phẩm báo in. Tác giả Nguyễn Văn Dững, Cơ sở lý luận báo chí [7], sách có giá trị tham khảo về lý luận thiết thực phục vụ cho đề tài về mặt lý luận, nhất là 10
vai trò, chức năng, nguyên tắc và những vấn đề về đạo đức nghề nghiệp của nhà báo. Tác giả Đinh Văn Hường, Tổ chức và hoạt động của tòa soạn [16], công trình có nội dung tổ chức hoạt động của từng loại hình báo chí cụ thể. Đưa ra đánh giá, xây dựng nội dung và hình thức các ấn phẩm cần phải có một mô hình tổ chức tòa soạn hợp lý. Tác giả Nguyễn Quang Hòa, Phóng viên và Tòa soạn [12], sách có nhiều kinh nghiệm thực tiễn quý báu về làm báo in, nhất là đối với công tác tòa soạn, thư ký tòa soạn, biên tập viên… Đây là những chức danh, phần việc có liên quan đến xuất bản báo, nhất là đối với việc xuất bản nhật báo. Tác giả Hà Huy Phượng, Báo chí, những điểm nhìn từ thực tiễn [23]. Tác giả Hà Huy Phượng, Tổ chức nội dung và TK, TB Báo in [24], đây là sách viết kỹ lưỡng, hệ thống những vấn đề lý thuyết và kỹ năng về tổ chức nội dung và TK, TB báo in. Nội dung chính là những nguyên tắc và phương pháp TK báo in, các mô hình TK, TB trang báo. Ngoài ra, tác giả còn hướng dẫn cụ thể cách thức tổ chức nội dung báo và tạp chí cũng như cách sử dụng những phần mềm tin học ứng dụng như QuarkXpress, Photoshop để TK, TB báo. Tác giả kế thừa và sử dụng nhiều tư liệu quý từ công trình này phục vụ cho luận văn. Tác giả Phạm Thị Thúy Hằng- Mats Wikman, Những trang báo đẹp- Cẩm nang dành cho các nhà TK [11], tập sách này giới thiệu một số trang báo, tạp chí đoạt giải, cách TK báo hiện đại và một số phần TK lại rất thú vị. Tác giả Tạ Ngọc Tấn, Truyền thông đại chúng [27], công trình bàn về những nội dung cơ bản liên quan đến truyền thông và truyền thông đại chúng, trong đó có các nội dung về báo chí, các loại hình báo chí và một số thông tin về sản phẩm nhật báo. Đây là cơ sở để tác giả tiếp cận những luận điểm bàn về các loại hình báo chí ở các góc độ như: các khái niệm công cụ, vai trò, đặc 11
điểm, cơ sở phân chia các loại hình báo chí… Trong tài liệu cũng đề cập đến nhật báo với tư cách là một hình thức xuất bản sản phẩm của loại hình báo in. Tác giả Tạ Ngọc Tấn (chủ biên), Nguyễn Tiến Hài, Tác phẩm báo chí [28], công trình luận bàn về những vấn đề liên quan đến sáng tạo tác phẩm báo chí nói chung, đối với từng loại hình báo chí. Tài liệu là cơ sở để tác giả tham khảo khi bàn luận về tổ chức thể loại tác phẩm trên trang nhất báo in. Tác giả Nguyễn Thị Thoa (chủ biên), Nguyễn Thị Hằng Thu, Tác phẩm báo chí đại cương [30], đây là cuốn sách đầu tiên bàn về hệ thống thể loại tác phẩm báo chí. Sách có giá trị tham khảo, trích dẫn trong công trình nghiên cứu, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến thể loại tác phẩm báo chí, từ vấn đề chung đến những kỹ năng cụ thể của từng thể loại tác phẩm báo chí như: khái niệm; đặc điểm; các yếu tố nội dung và hình thức của tác phẩm; quy trình sáng tạo tác phẩm. Đây là cơ sở để tác giả luận bàn đến vấn đề thể hiện tác phẩm báo chí với tư cách là thành tố tạo nên trang nhất báo in. Tác giả Vũ Quang Hào, Ngôn ngữ báo chí [10], công trình có giá trị tham khảo về nội dung, hình thức ngôn ngữ báo chí nói chung, đối với từng loại hình báo chí nói riêng. Tác giả đề tài tham khảo được nhiều vấn đề để thể hiện những nội dung liên quan đến ngôn ngữ báo chí được thể hiện trong đề tài nghiên cứu này. Họa sĩ Uyên Huy, Màu sắc và phương pháp sử dụng [15], sách giúp cho người tìm hiểu nắm được phần khá quan trọng là màu sắc có liên quan đến TK và TB báo. Đây là các tài liệu tham khảo có giá trị đối với đề tài nghiên cứu này, khi phân tích về tác phẩm báo chí với tư cách là một thành tố về nội dung và hình thức của sản phẩm báo in. Ngoài ra, một số thạc sĩ đã chọn đề tài TK, TB báo làm đề án tốt nghiệp. Trong số này phải kể đến khóa luận tốt nghiệp cử nhân: 12
Luận văn thạc sĩ Báo chí học Nguyễn Hoàng, Nghệ thuật tổ chức trang nhất của báo in Việt Nam (Khảo sát báo Nhân Dân, Lao Động, Thanh Niên, Tuổi Trẻ và Tiền Phong từ 2006 đến 2008) do PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái [13]. Luận văn đề cập đến vấn đề nghệ thuật sắp xếp những sự kiện nóng bỏng và cách thức tổ chức thông tin, nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ ma-két trên trang nhất. Luận văn thạc sĩ Báo chí học Lê Thị Thanh Thủy, Xây dựng phong cách làm trang nhất nhật báo Việt Nam do PGS.TS. Hà Huy Phượng hướng dẫn [31]. Công trình bàn luận về những vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản nhất về hình thức xuất bản phẩm nhật báo trong loại hình báo in, nhất là việc xây dựng phong cách làm trang nhất nhật báo. Luận văn thạc sĩ Báo chí học Nguyễn Chí Hùng, Ma-két phụ trương báo in ở thành phố Hồ Chí Minh từ góc độ lý luận và thực tiễn do PGS.TS Đinh Văn Hường hướng dẫn [14]. Công trình đề cập đến vai trò của ma-két và sử dụng các yếu tố hình thức của ma-két trong báo in và phụ trương. Tác giả thực hiện việc nghiên cứu Luận văn thạc sĩ báo chí với đề tài “Vấn đề thiết kế, trình bày trang nhất báo Đảng các tỉnh Tây Nam Bộ” (Khảo sát Báo Vĩnh Long, Cần Thơ, Cà Mau năm 2019). Luận văn này cung cấp cái nhìn hệ thống về TK, TB trang nhất báo in: Khái niệm, đặc điểm, vai trò của TK, TB trang nhất báo in… Luận văn cũng đưa ra một số nguyên nhân dẫn đến trang báo chưa thật sự chất lượng và khuyến nghị một số giải pháp làm đẹp 3 tờ báo khảo sát nói riêng và trên trang nhất báo in nói chung. Như vậy, có rất nhiều công trình khoa học ở trong và ngoài nước ở các cấp độ khác nhau đã công bố liên quan đến đề tài mà tác giả có thể tham khảo, kế thừa, trích dẫn, sử dụng trong đề tài nghiên cứu. Tuy nhiên, những công trình này đã được nghiên cứu rất lâu và chủ yếu ở các tờ báo lớn và 13
những lý luận mới về TK và TB trang nhất báo Đảng chưa được quan tâm, đầu tư của những người làm công tác báo chí. Từ những phân tích trên cho thấy, đề tài “Vấn đề thiết kế, trình bày trang nhất báo Đảng các tỉnh Tây Nam Bộ” (Khảo sát Báo Vĩnh Long, Cần Thơ, Cà Mau năm 2019) là đề tài nêu được lý luận và thực tiễn, một số giải pháp về TK, TB trang nhất báo Đảng. Luận văn là cơ hội mang đến những đóng góp mới cả về lý luận và thực tiễn cho hình thức trang nhất ấn phẩm báo in ở các tỉnh TNB hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Từ thực tế của báo in địa phương, chỉ ra được những ưu điểm và hạn chế về vấn đề TK, TB trang nhất trên 3 tờ báo khảo sát Báo Vĩnh Long, Báo Cần Thơ, Báo Cà Mau. Từ đó đề xuất giải pháp, khuyến nghị giúp cho báo in vùng TNB nói chung, 3 tờ báo trong diện khảo sát nói riêng nâng cao chất lượng và hiệu quả hơn trong TK và TB trang nhất. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Từ những mục đích đó, luận văn tập trung vào các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài. - Khảo sát, đánh giá thành công và hạn chế của 3 tờ báo: Vĩnh Long, Cần Thơ, Cà Mau đã xuất bản từ đầu năm 2019 đến nay về vấn đề TK, TB trang nhất. - Đề xuất giải pháp, khuyến nghị giúp cho báo in nói chung, 3 tờ báo trong diện khảo sát nói riêng nâng cao chất lượng và hiệu quả hơn trong TK và TB trang nhất. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là vấn đề TK, TB trang nhất BĐĐP. 14
4.2. Đối tượng khảo sát Đối tượng khảo sát là vấn đề TK và TB trang nhất báo Đảng các tỉnh TNB hiện nay, cụ thể là khảo sát các báo tờ báo in địa phương Vĩnh Long, Cần Thơ, Cà Mau. Lý do chọn 3 cơ quan báo in: Vĩnh Long, Cần Thơ, Cà Mau- là hoạt động báo in rất đa dạng. Báo Cần Thơ có số lượng phát hành lớn, cách TK thông tin đồng nhất trên trang. Báo Cà Mau là báo đi đầu trong mạnh dạn TK nhiều hình ảnh trên trang nhất. Báo Vĩnh Long hình thức đơn giản, trang báo mạnh mẽ, sử dụng thông tin nhiều cửa…. Các tờ báo này đã tạo bản sắc riêng cho mình. Thời gian khảo sát: Từ tháng 1 đến tháng 12/2019. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở nhận thức luận các vấn đề lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí. Luận văn dựa trên cơ sở lý thuyết về báo chí truyền thông hiện đại; lý thuyết nghệ thuật tạo hình; lý thuyết sắp đặt chương trình nghị sự. Trong đó, sử dụng khung lý thuyết cơ bản, hệ thống về các nguyên tắc và phương pháp TK, TB trang nhất báo Đảng, những vấn đề đặt ra đối với vấn đề TK, TB trang nhất báo Đảng. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng những tri thức của các môn lý luận khác để nghiên cứu khảo sát, đánh giá thực trạng này tại 3 cơ quan báo Đảng ở miền TNB. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, tác giả luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu: 15
- Tác giả sử dụng lý thuyết sử dụng và hài lòng để nắm bắt về nhu cầu thị hiếu của công chúng độc giả. Nắm rõ được quy luật thị trường để định hướng và phục vụ đông đảo độc giả theo đúng mục tiêu, nhu cầu sở thích, thẩm mỹ của công chúng. - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tác giả tiếp cận và nghiên cứu các giáo trình, các tài liệu và các công trình nghiên cứu của những người đi trước rút ra những vấn đề lý luận cần thiết. - Phương pháp khảo sát: Tiến hành khảo sát và ghi nhận thực trạng về TK, TB trên trang nhất của 3 tờ báo Đảng khảo sát: Vĩnh Long, Cà Mau, Cần Thơ để đánh giá những mặt thành công và những mặt hạn chế. - Phương pháp điều tra xã hội học: Tác giả sử dụng phương pháp điều tra thu thập ý kiến của công chúng bạn đọc báo Đảng và những người làm báo Đảng trên địa bàn các tỉnh: Vĩnh Long, Cà Mau, Cần Thơ về vấn đề TK, TB trang báo in thông qua bảng hỏi với số lượng khoảng 600 độc giả, để có giải pháp về TK, TB trang nhất báo Đảng nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn của độc giả. - Phương pháp phỏng vấn sâu: Tác giả thực hiện khảo sát bằng phỏng vấn trực tiếp: Tổng biên tập Báo Vĩnh Long , Phó Tổng biên tập Báo Cà Mau, họa sĩ Báo Cần Thơ, Tổ trưởng tổ kỹ thuật Báo Vĩnh Long để tìm hiểu thông tin, ghi nhận đánh giá về vai trò, tác động của hình thức trang nhất báo in. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn là tài liệu tham khảo về lý luận đối với TK, TB trang nhất báo Đảng tại vùng TNB. Cụ thể, đó là những khái niệm; vai trò TK, TB; những yêu cầu trong TK, TB trang nhất… 6.2. Giá trị thực tiễn 16