ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN NGỌC PHÚC
CÁC THIẾT CHẾ QUẢN LÝ
ĐÔ THỊ THĂNG LONG THẾ KỶ XVI - XVIII
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ
Hà Nội, 2007
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN NGỌC PHÚC
CÁC THIẾT CHẾ QUẢN LÝ
ĐÔ THỊ THĂNG LONG THẾ KỶ XVI - XVIII
Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
Mã số: 602254
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS VŨ VĂN QUÂN
Hà Nội, 2007
BẢNG CÁC TỪ VIẾT TẮT
CM Khâm định Việt sử thông giám cương mục
ĐVTS Đại Việt thông sử
LT Lịch triều hiến chương loại chí
LTCL Lê triều chiếu lịnh thiện chính
LQKS Lê quý kỷ sự
LTTK Lịch triều tạp kỷ
Nxb Nhà xuất bản
TB Đại Việt sử ký tục biên
TT Đại Việt sử ký toàn thư
Tr. Trang
1
MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU
1.
Lý do chọn đề tài
4
2.
Lịch sử nghiên cứu vấn đề
5
3.
Mục đích nghiên cứu
8
4.
Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
8
5.
Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu
9
6.
Đóng góp của luận văn
12
7.
Bố cục luận văn
12
Chương 1
CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUẢN LÝ ĐÔ THỊ
THĂNG LONG THẾ KỶ XVI - XVIII
14
1.1
Các tác động tự nhiên
14
1.1.1
Đặc điểm địa chất, địa hình
14
1.1.2
Đặc điểm khí hậu, thuỷ văn
14
1.2
Các tác động chính trị
16
1.2.1
Thăng Long với vai trò trung tâm chính trị - hành chính
đất nước
16
1.2.2
Những biến động chính trị
17
1.3
Các tác động kinh tế - xã hội
20
1.3.1
Sự hưng khởi của nền kinh tế hàng hoá và đô thị
20
1.3.2
Tác động xã hội
25
Tiểu kết
28
Chương 2
CÁC THIẾT CHẾ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ THĂNG LONG THẾ
KỶ XVI - XVIII
30
2.1
Thành Thăng Long thế kỷ XVI - XVIII
30
2.1.1
Hệ thống thành luỹ
30
2.1.2
Khu vực chính trị - hành chính
32
2.1.3
Khu vực kinh tế - dân gian
35
2.2
Tổ chức bộ máy quản lý đô thị
40
2.2.1
Cơ cấu đơn vị hành chính và tổ chức bộ máy quan lại
40
2
- Cơ cấu tổ chức đơn vị hành chính các cấp
40
- Nguyên tắc tổ chức; nhiệm vụ, chức trách của bộ máy
quản lý hành chính các cấp
42
2.2.2
Đào tạo, tuyển chọn, bổ dụng và các cơ chế kiểm soát, tổ
chức quản lý hành chính
52
- Đào tạo, tuyển chọn và bổ dụng
52
- Cơ chế vận hành, giám sát các hoạt động của bộ máy hành
chính các cấp
55
2.3
Các cơ chế tự trị - tự quản trong hoạt động quản lý đô thị
58
Tiểu kết
67
Chương 3
HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ THĂNG LONG THẾ KỶ XVI -
XVIII
69
3.1
Quản lý dân cư
69
3.1.1
Các biện pháp hành chính quản lý dân cư
69
3.1.2
Quan lại, Nho sĩ, binh lính
70
3.1.3
Thợ thủ công - thương nhân, nông dân
77
3.1.4
Các đối tượng dân cư khác
80
3.2
Quản lý các hoạt động kinh tế
84
3.2.1
Quản lý thủ công nghiệp
85
3.2.2
Quản lý thương nghiệp
87
3.2.3
Quản lý các hoạt động ngoại thương
91
3.2.4
Quản lý nông nghiệp
94
3.3
Quản lý an ninh trật tự đô thị
96
3.4
Quản lý tài nguyên, môi trường
101
3.4.1
Quản lý đất đai
101
3.4.2
Quản lý sông, hồ, đầm và hệ thống đê điều
103
3.5
Quản lý một số lĩnh vực khác
106
3.5.1
Một số chính sách quản lý giáo dục, khoa cử
106
3.5.2
Quản lý phong tục, nếp sống
109
Tiểu kết
112
KẾT LUẬN
115