Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập - Nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, nhằm nâng cao chất lượng báo cáo tài chính để đáp ứng nhu cầu khác nhau của người sử dụng và khả năng dự đoán về tương lai có thể sử dụng được của BCTC.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập - Nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH DIỆP TIÊN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHẤT LƢỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP - NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH DIỆP TIÊN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHẤT LƢỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP - NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Kế toán Mã số: 06340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.VÕ VĂN NHỊ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung trong bài luận văn là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của Ngƣời hƣớng dẫn khoa học PGS.TS Võ Văn Nhị. Các nội dung trích từ sách báo, tạp chí, luận văn đều đƣợc ghi rõ nguồn gốc. Các số liệu nêu trong bài luận văn là trung thực. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm hiểu, phân tích và các kết quả này chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Học viên cao học Diệp Tiên
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục hình vẽ, đồ thị PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................... 2 3. Đối tƣợng nghiên cứu: ................................................................................. 2 4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 2 5. Những đóng góp mới của đề tài ................................................................... 2 6. Kết cấu của đề tài ......................................................................................... 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRƢỚC ĐÂY ........................................................................................................... 4 1.1 Các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài ................................................ 4 1.2 Các công trình nghiên cứu trong nƣớc .................................................... 5 1.3 Nhận xét các nghiên cứu trƣớc và xác định khe hỏng .............................. 9 1.3.1 Đối với các công trình nghiên cứu nƣớc ngoài................................... 9 1.3.2 Đối với các công trình nghiên cứu trong nƣớc ................................. 10 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH ÁP DỤNG CHO CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIÊP CÔNG LẬP .................................................. 11 2.1. Tổng quan lý thuyết về các đơn vị sự nghiệp công lập .......................... 11
2.1.1 Khái niệm, đặc điểm và vai trò đơn vị sự nghiệp công lập .............. 11 2.2 Báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập .............................. 17 2.2.1 Báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ kế toán hành chính sự nghiệp ......................................................................... 17 2.2.2 Báo cáo tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập theo chuẩn mực kế toán công quốc tế ....................................................................................... 22 2.3 Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập .............................................................................................. 25 2.3.1 Nhân tố môi trƣờng pháp lý .............................................................. 25 2.3.2 Nhân tố phần mềm kế toán HCSN ................................................... 26 2.3.3 Nhân tố trình độ chuyên môn của kế toán viên. ............................... 27 2.3.4 Nhân tố môi trƣờng làm việc ............................................................ 27 2.3.5 Nhân tố về cơ sở vật chất, trang thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin ............................................................................................................... 28 2.3.6 Nhân tố về chế độ đào tạo – đãi ngộ ................................................. 28 2.3.7 Nhân tố trình độ công nghệ thông tin ............................................... 29 2.4 Lý thuyết nền có liên quan ....................................................................... 30 2.4.1 Thông tin bất cân xứng ..................................................................... 30 2.4.2 Lý thuyết thông tin hữu ích............................................................... 31 2.4.3 Lý thuyết nắm giữ ............................................................................. 31 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................. 32 3.1 Khung nghiên cứu và quy trình nghiên cứu ............................................ 32 3.1.1 Khung nghiên cứu ............................................................................. 32 3.1.2 Quy trình nghiên cứu chung ............................................................. 33 3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu: ........................................................................ 33 3.3 Mô hình nghiên cứu và giả thiết nghiên cứu ........................................... 35
3.3.1 Mô hình nghiên cứu .......................................................................... 35 3.3.2 Giả thiết nghiên cứu .......................................................................... 36 3.4 Xác định mẫu và thang đo ....................................................................... 36 3.4.1 Phƣơng pháp khảo sát ....................................................................... 36 3.4.2 Xây dựng thang đo .......................................................................... 38 CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................... 44 4.1 Kết quả nghiên cứu .................................................................................. 44 4.1.1 Kết quả nghiên cứu định tính ............................................................ 44 4.1.2 Kết quả nghiên cứu định lƣợng ........................................................ 47 4.2 Bàn luận và so sánh kết quả ..................................................................... 60 4.2.1 Bàn luận các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính . 60 4.2.2 So sánh với kết quả của các nghiên cứu trƣớc: ................................ 62 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. ...................................................... 65 5.1 Kết luận, tổng kết kết quả nghiên cứu ................................................. 65 5.2 Kiến nghị: ............................................................................................... 70 5.3 Hạn chế của đề tài nghiên cứu và hƣớng nghiên cứu tiếp theo. ........ 71 PHẦN KẾT LUẬN ................................................................................................ 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 75 PHỤ LỤC ................................................................................................................ 78
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ gốc Từ viết tắt Từ gốc BCTC Báo cáo tài chính HCSN Hành chính sự nghiệp NSNN Ngân sách Nhà nƣớc BTC Bộ tài chính MTPL Môi trƣờng pháp lý PM Phần mềm CSVC Cơ sở vật chất CNTT Công nghệ thông tin TĐCM Trình độ chuyên môn MT Môi trƣờng CP Chính phủ NĐ Nghị định QH Quốc Hội ĐT Đào tạo
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1 :Thang đo chất lƣợng BCTC đơn vị sự nghiệp công lập Bảng 3.2: Thang đo nhân tố môi tƣờng pháp lý Bảng 3.3: Thang đo nhân tố phần mềm kế toán HCSN Bảng 3.4: Thang đo nhân tố trình độ chuyên môn Bảng 3.5: Thang đo nhân tố môi trƣờng làm việc Bảng 3.6: Thang đo nhân tố cơ sở vật chất – trang bị kỹ thuật Bảng 3.7: Thang đo nhân tố chế độ đào tạo – Đãi ngộ Bảng 3.8: Thang đo nhân tố trình độ CNTT Bảng 4.1: Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo Bảng 4.2 : KMO and Bartlett's Test Bảng 4.3 : Total Variance Explained- tổng phƣơng sai trích Bảng 4.4 : Rotated Component Matrix- ma trận nhân tố xoay Bảng 4.5: Điều chỉnh mô hình nghiên cứu Bảng 4.6 : Model Summary Bảng 4.7 : ANOVA Bảng 4.8 :Coefficients
DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Biểu đồ 4.9: Kiểm tra phần dƣ- Regression Standardized Resdual (Histogram) Biểu đồ 4.10: Biểu đồ Scatterplot.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, mở ra nhiều cơ hội cũng nhƣ thách thức đối với nƣớc ta trên nhiều lĩnh vực nhƣ kinh tế, chính trị, khoa học, y tế, giáo dục… Trƣớc hết, xu thế này đã đặt Việt Nam trong tình trạng phát triển hƣớng đến hài hòa với các nền văn hóa tiên tiến trên thế giới. Lĩnh vực giáo dục cũng đang nằm trong xu thế này. Hiện nay các trƣờng học công lập đang du nhập kinh nghiệm giảng dạy của các nƣớc có nền giáo dục phát triển, góp phần xây dựng, hoàn thiện giáo dục Việt Nam. Nhƣng muốn phát triển nhƣ vậy, đòi hỏi nƣớc ta phải có nguồn tài chính ổn định lâu dài, điều này liên quan đến việc quản lý hiệu quả ngân sách nhà nƣớc. Quản lý hiệu quả nguồn tài chính, sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách để tạo ra nguồn tài chính lâu dài, ổn định là vấn đề nền tảng phát triển các đơn vị sự nghiệp công lập, mà một trong những công cụ hỗ trợ để quản lý, đánh giá việc sử dụng các nguồn lực là thông tin kế toán thông qua báo cáo tài chính. Nhƣng hiện nay, báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập thực tế chỉ phục vụ công tác quyết toán ngân sách nhà nƣớc hay việc giải trình cho cơ quan chủ quản. Mà chƣa phản ánh đƣợc đầy đủ và trung thực tình hình tài chính, kết quả hoạt động của đơn vị, chƣa đáp ứng nhu cầu và lợi ích khác nhau của ngƣời sử dụng, cũng nhƣ chƣa dự đoán tƣơng lai về các nguồn lực có thể sử dụng đƣợc. Chính vì vậy, việc nâng cao chất lƣợng báo cáo tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập đóng vai trò hết sức quan trong và cần thiết Để nâng cao chất lƣợng báo cáo tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập là một điều không dễ. Đầu tiên, chúng ta cần phải xác định đƣơc các nhân tố nào ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính, có thể ví von việc tìm ra các nhân tố này nhƣ việc tìm ra nguyên nhân của một căn bệnh mà cụ thể căn bệnh ở đây là chất lƣợng không tốt của một báo cáo tài chính. Rồi từ đó, chúng ta mới đƣa ra đƣợc những giải pháp và kiến nghị tƣơng ứng với từng nhân tố đó, thì việc nâng cao chất lƣợng báo
2 cáo tài chính mới có hiệu quả cao. Với ý nghĩa đó, tôi đã chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập - nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát: Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, nhằm nâng cao chất lƣợng báo cáo tài chính để đáp ứng nhu cầu khác nhau của ngƣời sử dụng và khả năng dự đoán về tƣơng lai có thể sử dụng đƣợc của BCTC. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu này nhƣ sau: - Thứ nhất: xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh - Thứ hai: đo lƣờng mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố đến chất lƣợng báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp côn lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 3. Đối tƣợng nghiên cứu: Các nhân tố Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 4. Phạm vi nghiên cứu Giới hạn của bài nghiên cứu là nghiên cứu các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trong khu vực thành phố Hồ Chí Minh 5. Những đóng góp mới của đề tài BCTC đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho ngƣời sử dụng về tình hình hoạt động của một đơn vị. Hiện nay, đa số các nghiên cứu nƣớc ngoài nói chung và Việt Nam nói riêng khi viết về chất lƣợng BCTC của một đơn vị sự nghiệp đều nói đến thực trạng của báo cáo tài chính hiện nay, rồi từ đó đƣa ra giải pháp hoàn thiện BCTC. Có rất ít nghiên cứu cụ thể nào xác định các nhân tố cụ thể ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, đóng góp mới của đề tài này là xác định đƣợc các nhân tố cụ
3 thể ảnh hƣởng đến chất lƣợng BCTC của đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, tƣơng tự nhƣ việc tìm ra đƣợc nguyên nhân dẫn đến thực trạng báo cáo tài chính đơn vị sự nghiệp hiện nay. Từ đó: - Các đơn vị sự nghiệp công lập có thể sử dụng kết quả nghiên cứu của đề tài để tham khảo hoàn thiện BCTC. - Nghiên cứu này là cơ sở để Thủ trƣởng đơn vị hay cơ quan chủ quản nắm bắt và từ đó có những chính sách phù hợp cho công tác trình bày và lập BCTC. - Ngoài ra, nghiên cứu này còn giúp những ngƣời làm công tác kế toán hiểu rõ vấn đề trong việc lập và trình bày báo cáo tài chính, và giúp hoàn thiện công tác kế toán của mình. 6. Kết cấu của đề tài Luận văn bao gồm gồm 5 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan các công trình nghiên cứu trƣớc đây Chƣơng 2: Cơ sở lý thuyết Chƣơng 3: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chƣơng 5: Kết luận và kiến nghị.
4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRƢỚC ĐÂY Các công trình nghiên cứu có liên quan trên thế giới cũng nhƣ ở Việt Nam và kết quả nghiên cứu của họ có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc xác định mục tiêu nghiên cứu của đề tài. Từ đó, xác định khe hổng nghiên cứu và các vấn đề tiếp tục thực hiện, làm cơ sở xác định mục tiêu của nghiên cứu. Cụ thể, một số nghiên cứu trong và ngoài nƣớc nhƣ sau: 1.1 Các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài Cenar,I (2011), “Financial Reporting In Education Institutions The Impliacations Of The Transition To Accurual Accounting” thực hiện nghiên cứu báo cáo tài chính trong các tổ chức giáo dục chuyển đổi sang kế tóan dồn tích, trình bày những tác động đƣợc tạo ra bởi quá trình chuyển đổi sang cơ ở dồn tích trên nội dung và đặc điểm của các báo cáo tài chính trong các tổ chức giáo dục đại học. Bài viết phân tích, so sánh về nội dung, cấu trúc và chất lƣợng thông tin đƣợc trình bày trên báo cáo tài chính củ quá trình chuyển đổi, từ đó đánh giá đƣợc sự phát triển của kế toán. Clark, C (2010), “Understanding the Needs of Users of Public Sector Financial Reports: How far Have We come?,”bài viết nghiên cứu sự phát triển thông tin hữu ích của kế toán vời những nghiên cứu thực nghiệm về nhu cầu của ngƣời sử dụng thông tin của cả 2 khu vực công và tƣ nhân. Tác giả tiến hành khảo sát nhu cầu của ngƣời sử dụng thông tin BCTC trong khu vực công để làm nền tảng cho việc phát triển chuẩn mực kế toán công quốc tế tại các quốc gia. Timoshenko, K & Adhikari, P (2009) “ Implementing public sector accounting reform in Russia: evidence from one university”. Accounting in Emerging Economies, bài viết nghiên cứu về cải cách kế toán của chính phủ trung ƣơng Nga thâm nhập vào hệ thống kế toán các trƣờng đại học. Kết quả nghiên cứu cho thấy những nhà quản lý các trƣờng đại học không biết đƣợc kế toán dồn tích,
5 nhân viên kế toán của họ cũng gặp khó khăn trong việc đƣa ra ý nghĩa của hệ thống kế toán mới. Hệ thống kế toán dựa trên cơ sở dồn tích đƣợc xem là một biểu tƣợng của tính hợp pháp hơn là một công cụ quản lý tài chính thực tế cho các trƣờng đại học. Với tâm lý cƣỡng chế của nhà nƣớc Liên Xô đòi hỏi phải cải cách kế toán trong thời gian ngắn đã làm cản trở quá trình chuyển đổi thành công sang cơ sở dồn tích. Xu & ctg (2003), “ Key Issues Accounting Information Quality Management: Australian Case Studies”: ngoài việc cung cấp nền tảng cơ sở lý thuyết về khái niệm và thang đo đo lƣờng chất lƣợng TTKT, qua phƣơng pháp nghiên cứu định tính, tác giả đã khám phá ra một số nhân tố tác động đến chất lƣợng thông tin kế toán, bao gồm các nhân tố bên trong nhƣ yếu tố con ngƣời và hệ thống (sƣ tƣơng tác giữa con ngƣời với hệ thống máy tính, giáo dục và nâng cao trình độ nhân viên, nâng cấp hệ thống), các vấn đề liên quan đến các tổ chức (cơ cấu tổ chức, văn hóa tổ chức, các chính sách và chuẩn mực); và yếu tố bên ngoài (kinh tế toàn cầu, mối quan hệ giữa các tổ chức và giữa các quốc gia, sự phát triển công nghệ, thay đổi các quy định pháp lý. Thêm vào đó, các nghiên cứu tình huống chủ yếu đƣợc thực hiện ở cả đơn vị thuộc khu vực tƣ và khu vực công, do đó kết quả nghiên cứu này đã đóng góp vào hệ thống cơ sở lý luận rất hữu ích trong việc nghiên cứu vấn đề có liên quan trong khu vực công, cũng nhƣ có thể sử dụng các nhân tố khám phá này để kiểm định lại tại các quốc gia khác, chẳng hạn nhƣ tại Việt Nam. 1.2 Các công trình nghiên cứu trong nƣớc Nguyễn Văn Hồng (2007), luận án tiến sĩ “ Hoàn thiện hệ thống kế toán Nhà nước”. Phƣơng pháp biện chứng duy vật đƣợc sử dụng để nghiên cứu các chế độ kế toán Nhà nƣớc ở Việt Nam trong các giai đoạn vừa qua và định hƣớng phát triển, hoàn thiện trong tƣơng lai. Theo luận án, hệ thống kế toán Nha nƣớc bao gồm : Chế độ kế toán ngân sách và hoạt động nghiệp vụ kho bạc, kế toán HCSN, …Luận án trình bày những ƣu điểm, nhƣợc điểm của việc áp dụng Hệ thống kế toán Nhà nƣớc, từ đó xây dựng một hệ thống Kế toán nhà nƣớc hoàn thiện hơn.
6 Lê Thị Cẩm Hồng (2012), luận văn thạc sỹ “ Xây dựng và hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính áp dụng cho đơn vị hành chính sự nghiệp ở Việt Nam theo định hướng chuẩn mực kế toán công quốc tế”. …Trong quá trình thực hiện, ngƣời viết đã sử dụng hệ thống lý luận đã đƣợc kiểm nghiệm trong thực tế để nghiên cứu. Tác giả đã kết hợp nhiều phƣơng pháp nghiên cứu trong luận văn của mỉnh: phƣơng pháp thảo luận, phƣơng pháp tổng hợp dữ liệu về các cơ sở lý luận liên quan đến hệ thống BCTC áp dụng cho các đơn vị hành chính sự nghiệp, phƣơng pháp so sánh, đối chiếu với kế toán áp dụng cho doanh nghiệp và hệ thống IPSAS, phƣơng pháp phân tích, thống kê kết hợp sử dụng phần mềm để tiến hành khảo sát thu thập số liệu, đánh giá về thực trạng hệ thống BCTC áp dụng cho đơn vị HCSN tại Việt Nam. Từ đó đề xuất các ý kiến với các tổ chức chính phủ nhẳm góp phần xây dựng và hoàn thiện hệ thống BCTC trong cac đơn vị HCSN hài hòa với IPSAS và phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam Huỳnh Thị Phƣơng Anh, (2015), luận văn thạc sỹ “ Hoàn thiện báo cáo tài chính khối trường đại học – cao đẳng công lập khu vực Nam Trung Bộ&Nam Bộ”. Xuất phát từ yêu cầu tất yếu phải hoàn thiện hệ thống BCTC trong lĩnh vực công, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, khi nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của một đất nƣớc, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính, nguồn ngân sách là nền tảng cơ bản để phát triển nguồn nhân lực, và để thực hiện tốt điều này, một BCTC có thể so sánh đƣợc, có thể minh bạch công khai, sẽ cho thấy đƣợc hiệu quả hoạt động, hiệu quả quản lý ngân sách. Và cơ sở cho việc lập một BCTC với những ƣu điểm trên, việc vận dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế là cần thiết nhƣng phải dựa trên những yếu tố đặc thù phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Đầu tiên, tác giả khảo sát thực trạng hệ thống báo cáo tài chính các trƣờng đại học, cao đẳng công lập, từ đó nhận diện những hạn chế và nguyên nhân trong hệ thống BCTC hiện hành và tiến hành đề xuất giải pháp, kiến nghị. Bài viết đƣa ra một số các yếu tố
7 ảnh hƣởng đến quá trình hoàn thiện báo cáo tài chính các trƣờng Đại học, cao đẳng công lập. - Yếu tố X1: Các quy định pháp lý chi phối đến quá trình soạn thảo BCTC - Yếu tố X2: Nhân tố tác động đến thông tin trên BCTC - Yếu tố X3: Nội dung và phƣơng pháp lập BCTC - Yếu tố X4: Kiểm soát chất lƣợng BCTC từ bên trong - Yếu tố X5: Kiểm soát chất lƣợng BCTC từ bên ngoải - Yếu tố X6: Kiểm soát nội bộ Trong yếu tố X2, tác giả nêu cụ thể mô hình các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng báo cáo tài chính các trƣờng đại học, cao đẳng công lập, trong đó có các nhân tố môi trƣờng bên ngoài nhƣ: văn hóa, giáo dục nghề nghiệp, pháp lý, chính trị, kinh tế, quốc tế. Phƣơng pháp nghiên cứu trong đề tài này cụ thể là kiểm định Cronbach’s Alpha sau đó phân tích nhân tố khám phá EFA và cuối cùng là phân tích mô hình hồi quy bội. Điểm mới của đề tài này là: trong khu vực công hiện nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu về khía cạnh hoàn thiện BCT, nhƣng chƣa có đề tài nào đi vào nghiên cứu hoàn thiện BCTC khối các trƣờng Đại học, Cao đẳng công lập khu vực Nam Trung Bộ và Nam Bộ. Nguyễn Sỹ Nhàn (2013), luận văn thạc sỹ “Tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập”, nghiên cứu trƣờng gợp cụ thể là Trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, nghiên cứu tìm hiểu tác động của cơ chế tự chủ tài chính đối với các trƣờng đại học công lập và các nhân tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính trong điều kiện kinh tế thị trƣờng, từ đó đề xuất giải pháp tăng cƣờng hiệu quả thực hiện cơ chế tự chủ tài chính đối với các trƣờng đại học công lập. Phan Thị Thúy Quỳnh (2012), luận văn thạc sỹ “ Thiết lập hệ thống báo cáo tài chính áp dụng cho các đơn vị hành chính sự nghiệp ở Việt Nam” , tác giả đề xuất hệ thống BCTC gồm: bảng cân đối kế toán, báo cáo kinh phí và quyết toán kinh phí
8 sử dụng, báo cáo thu chi hoạt động, báo cáo lƣu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.; đề xuất giải pháp sửa đổi bổ sung luật kế toán, chế độ kế toán hành chính sự nghiệp và xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán công. Đào Thị Kim Yến “Vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế để hoàn thiện báo cáo tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp có thu” Chuẩn mực kế toán đối với những ngƣời làm nghề kế toán là kim chỉ nam, hƣớng dẫn các nguyên tắc ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, lập báo cáo tài chính. Báo cáo tài chính là kết quả cuối cùng của quá trình kế toán cung cấp thông tin cho các đối tƣợng có nhu cầu và những điều này trong đơn vị hành chính sự nghiệp cũng rất cần thiết. Mặc dù Nhà nƣớc ta đã ban hành rất nhiều văn bản hƣớng dẫn cho việc lập báo cáo tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp nhƣng chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý, phục vụ nhu cầu của nhà quản lý các cấp mà chƣa chú trọng đến việc công bố thông tin minh bạch cho đông đảo đối tƣợng có liên quan. Trong khi đó, chuẩn mực kế toán công quốc tế đã và đang đáp ứng điều này, vì vậy đề tài nghiên cứu vấn đề dựa vào chuẩn mực kế toán công quốc tế để hoàn thiện báo cáo tài chính trong đơn vị sự nghiệp có thu Với mục đích hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp để có thể đảm bảo đƣợc tính công khai, minh bạch, thống nhất, đề tài đã nghiên cứu chuẩn mực kế toán công quốc tế về báo cáo tài chính và tìm hiểu mô hình báo cáo của một số nƣớc phát triển và đang phát triển. Đề tài đã rút ra đƣợc một số bài học kinh nghiệm và đề ra định hƣớng hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính. Nội dung của đề tài bao gồm: - Giới thiệu các nghiên cứu trƣớc đó - Giới thiệu chuẩn mực kế toán công quốc tế - Hệ thống văn bản pháp lý chi phối báo cáo tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt Nam. - Mô hình báo cáo tài chính công ở một số quốc gia
9 - Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam - Một số định hƣớng hoàn thiện. Phạm Quốc Thuần, La Xuân Đào “Chất lượng thông tin báo cáo tài chính - tác động của các nhân tố bên ngoài: phân tích nghiên cứu tình huống tại Việt Nam” , tạp chí phát triển khoa học và công nghệ Mục tiêu của nghiên cứu chủ yếu là xác định các nhân tố tác động đến Chất lƣợng thông tin báo cáo tài chính,đề xuất mô hình nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất lƣợng thông tin báo cáo tài chính đối với các doanh nghiệp ở Việt Nam.Các nhân tố tác động đến chất lƣợng thông tin báo cáo tài chính đƣợc phân làm hai nhóm nhân tố chính: bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, nghiên cứu này đƣợc giới hạn trong phạm vi các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp. Phƣơng pháp sử dụng chủ yếu là nghiên cứu tình huống. Kết quả phân tích cho thấy nhân tố Áp lực từ thuế có tác động lớn nhất, các nhân tố kế tiếp bao gồm: Niêm yết chứng khoán; Phần mềm Kế toán; Kiểm toán độc lập. Có 2 nhân tố tác động thấp nhất là nhân tố Yếu tố chính trị; Môi trƣờng pháp lý. 1.3 Nhận xét các nghiên cứu trƣớc và xác định khe hỏng Sau quá trình tìm hiểu, phân tích và tổng hợp các công trình đã công bố trên thế giới và ở Việt Nam, tác giả có một số nhận định về các nghiên cứu này nhƣ sau: 1.3.1 Đối với các công trình nghiên cứu nƣớc ngoài Qua việc tổng hợp lại các công trình nghiên cứu đƣợc thực hiện trên thế giới có liên quan đến nghiên cứu , có thể thấy rằng, chất lƣợng báo cáo tài chính và các nhân tố ảnh hƣởng là một trong những vấn đề đƣợc rất nhiều nhà nghiên cứu của nhiều quốc gia trên thế giới đặc biệt quan tâm. Hầu nhƣ các công trình nghiên cứu này cũng đƣợc sử dụng phƣơng pháp định tính kết hợp định lƣợng tiếp cận theo quy trình các nghiên cứu trƣớc, lý thuyết nền tảng và đặc điểm kinh tế, xã hội của mỗi quốc gia để xây dựng mô hình và kiểm định mô hình.
10 Nội dung các công trình nghiên cứu trƣớc đây đƣợc tác giả tìm hiểu trong phạm vi dữ liệu hiện có liên quan đến vấn đề áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế vào các quốc gia, hoặc đi vào phân tích một số nhân tố tác động đến quá trình ban hành chuẩn mực,…Các nghiên cứu này thƣờng gắn liền với các nƣớc thị trƣờng phát triển, hoặc gắn với đặc thù kinh tế xã hội, với nền chính trị và văn hóa đặc trƣng của quốc gia đƣợc nghiên cứu. Nên kết quả của những nghiên cứu này chỉ phù hợp với một số quốc gia nhất định, điều kiện nghiên cứu và kết quả của một số nghiên cứu còn khá xa rời với Việt Nam. 1.3.2 Đối với các công trình nghiên cứu trong nƣớc Đối với kế toán công, có khá nhiều bài nghiên cứu đƣợc thực hiện kiện quan đến báo cáo tài chính, tuy nhiên các nghiên cứu này đa phần chỉ đề cập đến vấn đề thực trạng và giải pháp hoàn thiện báo cáo tài chính khu vực công, mà không xét đến yếu tố nguyên nhân ảnh hƣởng đến thực trạng báo cáo tài chính hiện nay. Nhƣng nếu có đề cập đến các nhân tố ảnh hƣởng đến báo cáo tài chính cũng chỉ ở mức độ chung chung, chƣa sâu sát thực tế tại các đơn vị. Cụ thể các nhân tố đƣợc nêu trong các nghiên cứu này đa phần mang tính vĩ mô nhƣ : môi trƣờng kinh tế, chính trị, văn hóa…Các nhân tố này cũng rất quan trọng ảnh hƣởng đến chất lƣợng BCTC, nhƣng nó chỉ dừng lại ở các nhân tố môi trƣờng bên ngoài, không phản ánh đƣợc nguyên nhân sâu xa bên trong. Kết quả tổng hợp từ các công trình nghiên cứu đã công bố, có thể thấy thiếu vắng các nghiên cứu chuyên sâu, sát thực tế, nên không thể hiện đƣợc cái nhìn toàn diện về các nhân tố. Do vậy, tác giả đã hƣớng tới nghiên cứu các nhân tố mang tính thực tế hơn và cụ thể hơn. Điều này đƣợc trình bày chi tiết ở các chƣơng sau
11 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH ÁP DỤNG CHO CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIÊP CÔNG LẬP 2.1. Tổng quan lý thuyết về các đơn vị sự nghiệp công lập 2.1.1 Khái niệm, đặc điểm và vai trò đơn vị sự nghiệp công lập 2.1.1.1 Khái niệm và đặc điểm đơn vị sự nghiệp công lập Đơn vị sự nghiệp công lập là những tổ chức đƣợc thành lập để thực hiện các hoạt động sự nghiệp. Hoạt động sự nghiệp là những hoạt động cung cấp dịch vụ công cho xã hội nhằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thƣờng của xã hội. Hoạt động sự nghiệp không trực tiếp tạo ra của cải vật chất nhƣng nó tác động trực tiếp tới lực lƣợng sản xuất và quan hệ sản xuất, có tính quyết định năng suất lao động xã hội. Những hoạt động sự nghiệp mang tính chất phục vụ là chủ yếu và không nhằm mục tiêu lợi nhuận. Đơn vị sự nghiệp công lập đƣợc xác định dựa trên những tiêu chuẩn sau: - Có văn bản quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp của cơ quan có thẩm quyền ở Trung ƣơng hoặc địa phƣơng - Đƣợc Nhà nƣớc cấp kinh phí và tài sản để hoạt động thực hiện nhiệm vụ chính trị chuyên môn và đƣợc phép thực hiện một số khoản thu phí, lệ phí theo chế độ Nhà nƣớc quy định. - Có tổ chức bộ máy biên chế và bộ máy quản lý kế toán theo chế độ Nhà nƣớc quy định - Có mở tài khoản tại kho bạc Nhà nƣớc để kiểm soát các khoản thu, chi tài chính. Các đơn vị sự nghiệp công lập có những đặc điểm cơ bản sau: + Đơn vị sự nghiệp công lập là những tổ chức hoạt động theo nguyên tắc phục vụ xã hội , không vì mục tiêu lợi nhuận Khác với hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động sự nghiệp cung ứng dịch vụ cho nền kinh tế nhƣng mục đích chính không phải vì mục tiêu lợi nhuận. Nhà nƣớc duy