Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định đâu là các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre, qua đó đề xuất các giải pháp để nâng cao khả năng tiếp cận vốn TDNH của các DNNVV. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH LÝ CÔNG UẨN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẾN TRE LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH LÝ CÔNG UẨN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẾN TRE LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THANH NGỌC TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
TÓM TẮT LUẬN VĂN Luận văn tốt nghiệp “Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre” với số liệu nghiên cứu được tổng hợp từ quá trình khảo sát, tập hợp từ bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, giấy phép kinh doanh của 120 doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có nhu cầu vay vốn tại Bến Tre trong giai đoạn 2013- 2018 nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng (TDNH) của các DNNVV tại Bến Tre và đo lường mức độ tác động của các nhân tố. Tác giả nghiên cứu đề tài trên thông qua mô hình hồi quy Logit chạy bằng phần mềm Eviews với các biến độc lập trong mô hình được xác định bao gồm: Tuổi của doanh nghiệp (X1), Kinh nghiệm của người điều hành doanh nghiệp (X2), Vốn điều lệ của doanh nghiệp (X3), Lợi nhuận sau thuế (X4), Nợ ngắn hạn (X5), Tốc độ tăng trưởng doanh thu (X6), Giá trị tài sản đảm bảo (X7), Giá trị vay (X8). Kết quả mô hình hồi quy và các kiểm định sau hồi quy xác định có 5 biến có tác động đến biến phụ thuộc khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV (Y) gồm: Tuổi của doanh nghiệp (X1), Kinh nghiệm của người điều hành doanh nghiệp (X2), Lợi nhuận sau thuế (X4), Giá trị tài sản đảm bảo (X7) và Giá trị vay (X8). Trong đó, biến (X1), (X2), (X4) và (X7) tác động cùng chiều đến (Y) và (X8) tác động ngược chiều đến (Y). Từ kết quả nghiên cứu thực nghiệm trên, tác giả đề xuất một số kiến nghị nhằm cải thiện và nâng cao khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Lý Công Uẩn, học viên lớp cao học CH19C1 Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, niên khóa 2017 - 2019. Luận văn tốt nghiệp này là công trình do tôi viết ra và chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường Đại học nào. Kết quả nghiên cứu của tôi là hoàn toàn trung thực, trong đó không có nội dung đã được công bố trước đây hoặc nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi xin cam đoan những thông tin trên là hoàn toàn đúng sự thật và tôi sẽ chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 8 năm 2019 Người thực hiện Lý Công Uẩn
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên tôi xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn luận văn của tôi là TS. Lê Thanh Ngọc, người đã luôn tận tình hướng dẫn và hỗ trợ tôi trong suốt thời gian vừa qua. Trong quá trình nghiên cứu để viết bài, tôi đã gặp rất nhiều khó khăn về kiến thức cũng như kinh nghiệm nghiên cứu, nhưng với sự giúp đỡ nhiệt tình của Thầy, tôi luôn cảm thấy rất an tâm và luôn có động lực cố gắng hoàn thành tốt nhất có thể cho bài viết của mình. Tôi xin cám ơn Khoa Sau đại học, Trường Đại học Ngân hàng Thành Phố Hồ Chí Minh đã tạo cho tôi những điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình học tại trường cũng như quá trình thực hiện đề tài. Bên cạnh đó, tôi cũng xin gởi lời cảm ơn đến cha, mẹ, vợ, các anh chị đồng nghiệp của tôi đã luôn ủng hộ, cho tôi những lời khuyên và những lời động viên đáng quý khi tôi bắt đầu viết bài luận văn này. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn các quý thầy cô, bạn bè tại các cơ quan, đơn vị, NHTM trong tỉnh đã hỗ trợ thu thập thông tin, số liệu và góp ý giúp tôi hoàn thiện những thiếu sót của bài luận văn. Tuy nhiên, do thời gian và kiến thức của bản thân còn nhiều hạn chế nên bài luận văn của tôi chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Mong quý thầy cô và anh chị bạn đọc thông cảm. Tôi xin chân thành cảm ơn! Lý Công Uẩn
i MỤC LỤC MỤC LỤC ............................................................................................................... i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................. v DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vi DANH SÁCH CÁC HÌNH..................................................................................... vi CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .................................. 1 1.1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ......................................................................................... 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................... 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................... 3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 3 1. 4.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 3 1.4.2. Phạm vị nghiên cứu ........................................................................................ 3 1.5. Phương pháp và số liệu nghiên cứu .................................................................. 3 1. 5.1. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 3 1.5.2. Số liệu nghiên cứu .......................................................................................... 4 1.6. Kết quả nghiên cứu .......................................................................................... 4 1.7. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 4 1.8. Đóng góp của đề tài ........................................................................................ 6 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA .................................................................................... 7
ii 2.1. Tìm hiểu về doanh nghiệp nhỏ và vừa .............................................................. 7 2.1.1. Khái niệm và phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa ......................................... 7 2.1.2. Đặc điểm củadoanh nghiệp nhỏ và vừa ......................................................... 9 2.1.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinhtế ................................. 11 2.2. Tín dụng của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ........... 13 2.2.1. Các loại hình cấp tín dụng của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................................................................................ 13 2.2.2. Vai trò của vốn tín dụng ngân hàng đối với hoạt động của doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................................................................................................... 16 2.3. Khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa ....... 18 2.3.1. Khái niệm ....................................................................................................... 18 2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá mức độ tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................................................................................ 19 2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa ......................................................................................... 21 2.4.1. Nhóm các nhân tố thuộc về doanh nghiệp nhỏ và vừa……………………...21 2.4.2. Nhóm các nhân tố thuộc về ngân hàng thương mại……………………........25 2.4.3. Nhóm các nhân tố khác……………………...................................................27 2.5. Tổng quan các nghiên cứu trước………………………………………………29 2.5.1. Các nghiên cứu nước ngoài ............................................................................ 30 2.5.2. Các nghiên cứu trong nước ............................................................................ 32 2.5.3. Kết luận .......................................................................................................... 35 2.5.4. Điểm khác biệt của luận văn so với các nghiên cứu trước ............................ 36 Kết luận Chương 2 ................................................................................................ 37 Chương 3:PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 38
iii 3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................. 38 3.2. Mô hình nghiên cứu và các biến nghiên cứu .................................................... 39 3.2.1.Mô hình nghiên cứu ........................................................................................ 39 3.2.2. Các biến nghiên cứu ....................................................................................... 40 3.3. Giả thuyết nghiên cứu ...................................................................................... 43 3.4. Dữ liệu nghiên cứu ........................................................................................... 44 3.5. Các kiểm định ................................................................................................... 45 3.5.1.Kiểm định Wald .............................................................................................. 45 3.5.2. Kiểm định tính định dạng đúng của mô hình ................................................. 45 3.5.3. Kiểm khả năng dự báo của mô hình............................................................... 46 Kết luận Chương 3 ................................................................................................ 46 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................................. 47 4.1. Thực trạng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại tỉnh Bến Tre ..................................................................................................................... 47 4.1. 1. Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa thực tế hoạt động tại tỉnh Bến Tre.......... 47 4.1.2. Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa thành lập mới, tạm ngừng hoạt động, phá sản, giải thể tại tỉnh Bến Tre .................................................................................... 49 4.1.3. Dư nợ tín dụng của doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................................... 51 4.1.4. Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa được tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng ...... 54 4.1.5. Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa được tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng ........ 55 4.2. Kết quả thống kê mô tả ..................................................................................... 55 4. 3. Kết quả mô hình hồi quy và các kết quả kiểm định ........................................ 57 4.3.1.Kết quả mô hình hồi quy ................................................................................. 57 4.3.2. Các kiểm định ................................................................................................ 59
iv 4.3.2.1. Kiểm định Wald- Kiểm tra sự có mặt của biến không cần thiết ................. 59 4.3.2.2. Kiểm định tính định dạng đúng của mô hình .............................................. 62 4.3.2.3. Kiểm định khả năng dự báo của mô hình ................................................... 63 4.3.3. Mô hình hồi quy sau khi loại bỏ các biến không cần thiết ............................ 65 4.4. Thảo luận kết quả .............................................................................................. 66 Kết luận chương 4 ................................................................................................. 68 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................ 69 5.1. Kết luận ............................................................................................................ 69 5.2. Kiến nghị đối với các ngân hàng thương mại trên địa bàn ............................... 70 5.3. Kiến nghị đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................................... 72 5.4. Kiến nghị đối với các cơ quan có thẩm quyền .................................................. 76 5.4.1. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ..................................................................... 76 5.4.2. Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................................... 76 5.4.3. Đối với tỉnh Bến Tre ...................................................................................... 77 5.5. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................... 77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 78 PHỤ LỤC .............................................................................................................. 80
v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Giải nghĩa DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa TDNH Tín dụng ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại TNHH Trách nhiệm hữu hạn TMCP Thương mại cổ phần PGD Phòng giao dịch GTLN Giá trị lớn nhất GTNN Giá trị nhỏ nhất
vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Phân loại DNNVV ...................................................................................... 8 Bảng 2.2: Tổng hợp các nghiên cứu liên quan đến đề tài ......................................... 32 Bảng 3.1:Mô tả các biến đo lường sử dụng trong nghiên cứu ..................................38 Bảng 4.1: Số lượng DNNVV tại tỉnh Bến Tre .......................................................... 48 Bảng 4.2: Phân loại DNNVV tại tỉnh Bến Tre cuối năm 2018................................. 49 Bảng 4.3: Số lượng DNNVV thành lập mới, phá sản, giải thể tại tỉnh Bến Tre ...... 51 Bảng 4.4: Dư nợ tín dụng của DNNVV tại tỉnh Bến Tre ......................................... 52 Bảng 4.5: Dư nợ tín dụng, nợ xấu của DNNVV tại tỉnh Bến Tre phân theo ngành kinh tế và thị phần các ngân hàng ............................................................................. 53 Bảng 4.6: Số lượng DNNVV được tiếp cận vốn TDNH .......................................... 54 Bảng 4.7: Thống kê mô tả các biến ...........................................................................57 Bảng 4.8: Kết quả hồi quy.........................................................................................58 Bảng 4.9: Kiểm định Wald với biến Vốn điều lệ của doanh nghiệp ........................60 Bảng 4.10: Kiểm định Wald với biến Nợ ngắn hạn ..................................................61 Bảng 4.11: Kiểm định Wald với biến Tốc độ tăng trưởng doanh thu.......................62 Bảng 4.12: Kiểm định tính định dạng đúng của mô hình ........................................63 Bảng 4.13: Kiểm định khả năng dự báo của mô hình ...............................................64 Bảng 4.14: Mô hình hồi quy sau khi loại các biến không cần thiết ..........................65 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1: Sơ đồ quy trình nghiên cứu của luận văn..................................................38 Hình 3.2: Mô hình nghiên cứu ..................................................................................40 Hình 4.1: Biểu đồ tỷ lệ DNNVV được tiếp cận vốn TDNH .....................................55
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Lý do chọn đề tài DNNVV là loại hình doanh nghiệp chiếm đa số và chủ yếu trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hiện nay (trên 90%). Loại hình doanh nghiệp này hoạt động trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế từ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng đến thương mại, dịch vụ…đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng, phong phú của người tiêu dùng, đồng thời có nhiều đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế đất nước, góp phần giải quyết việc làm và huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển. Cùng song hành với cộng đồng doanh nghiệp trên cả nước, DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre cũng đã có những bước phát triển cả về số lượng, quy mô lẫn chất lượng hoạt động, số doanh nghiệp thành lập mới liên tục tăng qua các năm. Lũy kế đến 31/12/2018, toàn tỉnh có 3.810 DNNVV đăng ký hoạt động với số vốn 2.462,5 tỷ đồng (trong đó có 2.972 doanh nghiệp đang hoạt động) chiếm 84% tổng số doanh nghiệp trên địa bàn. DNNVV bình quân giải quyết việc làm cho hơn 79.000 lao động trong tỉnh. Chính vì vai trò và những đóng góp to lớn đó, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của DNNVV như: Luật hỗ trợ DNNVV số 04/2017/QH14 năm 2017, Nghị định số 39/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ về quy định chi tiết một số điều của Luật hỗ trợ DNNVV, Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020,… Tại Bến Tre, công tác hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp luôn được đặc biệt quan tâm, nhất là qua Chương trình số 10-CTr/TU ngày 28/4/2016 của Tỉnh ủy về Đồng Khởi khởi nghiệp và Phát triển doanh nghiệp. Bước đầu đã hình thành Hệ sinh thái khởi nghiệp tương đối hoàn chỉnh với đầy đủ các thành tố; hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho người khởi nghiệp, DNNVV và người hỗ trợ khởi nghiệp triển khai có hiệu quả; đã xây dựng và ban hành được chính sách khuyến khích khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh, góp phần thúc đẩy khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp; công tác cải
2 cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh được quan tâm, tạo nhiều thuận lợi cho phát triển sản xuất kinh doanh; các hoạt động tư vấn, hỗ trợ khởi nghiệp, hỗ trợ DNNVV được triển khai rộng khắp, hiệu quả thông qua nhiều hình thức… Tuy nhận được nhiều chính sách hỗ trợ nhưng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng và xuất phát từ những đặc điểm vốn có, hoạt động của các DNNVV cả nước nói chung và Bến Tre nói riêng hiện đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, trong đó có việc khó tiếp cận các nguồn vốn tài trợ cho hoạt động sản xuất - kinh doanh, nhất là nguồn vốn TDNH. Trong số hơn 2.700 DNNVV đang hoạt động chỉ có trên dưới 1.000 doanh nghiệp tiếp cận được vốn TDNH. Do đó, việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bến Tre là vấn đề nóng có ý nghĩa thực tiễn trong giai đoạn hiện nay được nhiều cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp của tỉnh đặc biệt quan tâm. Đó là lý do tác giả chọn thực hiện luận văn với đề tài: “Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre”. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Xác định đâu là các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre, qua đó đề xuất các giải pháp để nâng cao khả năng tiếp cận vốn TDNH của các DNNVV. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng tiếp cận nguồn vốn TDNH của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre. Mục tiêu 2: Phân tích các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
3 Mục tiêu 3: Đề xuất các giải pháp, khuyến nghị để nâng cao khả năng tiếp cận vốn TDNH của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bến Tre. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nghiên cứu này cần trả lời được những câu hỏi như sau: - Các nhân tố nào có ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV? - Các nhân tố đó có chiều tác động và mức độ tác động đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bến tre như thế nào? - Cần phải thực hiện những giải pháp, khuyến nghị nào để nâng cao khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bến Tre? 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bến Tre. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV có nhu cầu vay vốn tại Bến Tre. - Phạm vi thời gian: Từ năm 2013 đến năm 2018. 1.5. Phương pháp và số liệu nghiên cứu 1.5.1. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp tổng hợp nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV.
4 - Phương pháp thống kê mô tả từ các số liệu thu nhập được nhằm đánh giá thực trạng và tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV. - Phương pháp định lượng từ mô hình hồi quy và các kiểm định nhằm đưa ra các nhân tố phù hợp, chiều tác động, mức độ tác động đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV. 1.5.2. Số liệu nghiên cứu Số liệu nghiên cứu được tổng hợp từ quá trình khảo sát, tập hợp từ bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, giấy phép kinh doanh của 120 DNNVV có nhu cầu vay vốn ở địa bàn tỉnh Bến Tre (thu thập từ một số NHTM lớn trên địa bàn) từ năm 2013 đến cuối năm 2018. 1.6. Kết quả nghiên cứu - Hệ thống cơ sở lý luận về các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV. - Phân tích thực trạng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV tại Bến Tre. - Cung cấp bằng chứng về các nhân tố ảnh hưởng, chiều ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV. - Đề xuất các giải pháp, khuyến nghị nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn TDNH của DNNVV. 1.7. Kết cấu của luận văn Ngoài chương 1 giới thiệu chung về luận văn nhằm đưa ra một bức tranh tổng quát về nội dung của đề tài thì luận văn còn 4 chương khác (từ chương 2 đến chương 5) được kết cấu cụ thể như sau: Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
5 Chương này nhằm tổng hợp các nghiên cứu trước đây để từ đó tìm ra các vấn đề chưa được nghiên cứu hoặc các kết luận, nghiên cứu không còn phù hợp với thực trạng hiện nay, qua đó hình thành giả thuyết và phương hướng nghiên cứu cho đề tài. Chương 2 là cơ sở để hình thành giả thuyết, trả lời câu hỏi nghiên cứu và phương hướng xác định phương pháp và số liệu nghiên cứu. Các nội dung của chương 2 gồm: (1) Tổng quan về lý thuyết liên quan đến doanh nghiệp nhỏ và vừa, tín dụng ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa và khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa (2) Sơ lược các công trình nghiên cứu trước đây và các kết luận. Chương 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Chương này mô tả phương pháp và số liệu nghiên cứu của đề tài, là cơ sở để đưa ra kết luận về các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn TDNH. Chương này mô tả các bước nghiên cứu, trình bày mô hình nghiên cứu và các biến nghiên cứu, số liệu nghiên cứu. Các nội dung của chương 3 gồm: (1) Quy trình nghiên cứu (2) Giả thuyết nghiên cứu (3) Giới thiệu về mô hình nghiên cứu, (4) Giới thiệu về các biến nghiên cứu, (5) Kỳ vọng các biến sử dụng trong mô hình, (5) Số liệu sử dụng trong nghiên cứu và (6) Thống kê mô tả các biến trong mô hình. Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Chương này khái quát thực trạng tình hình cấp tín dụng đối với DNNVV tại Bến Tre và tổng hợp kết quả từ mô hình nghiên cứu cùng các kiểm định sau nghiên cứu để đưa ra các kết luận sơ lược về quá trình chạy mô hình nghiên cứu, trả lời các câu hỏi nghiên cứu. Chương 4 dựa trên các kết quả thu được từ mô hình nghiên cứu làm cơ sở để đưa ra các khuyến nghị, giải pháp thực tiễn cho các DNNVV. Chương 4 gồm các nội dung: (1) Giới thiệu tổng quan về tình hình hoạt động của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Bến Tre (1) Thực trạng về tín dụng đối với doanh
6 nghiệp nhỏ và vừa (2) Kết quả mô hình hồi qui từ số liệu thống kê, (3) Các kiểm định sau hồi quy và (4) Kết luận từ mô hình hồi quy. Chương 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Chương này nhằm đưa ra các kết luận cũng như các khuyến nghị dựa trên kết quả rút ra được từ mô hình nghiên cứu. Các kết luận và khuyến nghị này nhằm thực hiện được mục tiêu nghiên cứu và là cầu nối để áp dụng kết quả từ nghiên cứu vào thực tiễn doanh nghiệp và thị trường tín dụng hiện nay cũng như góp phần tạo thuận lợi hơn cho việc tiếp cận vốn TDNH của DNNVV. Chương 5 gồm các nội dung: (1) Các giải pháp khuyến nghị, (2) Hạn chế của luận văn và (3) Gợi ý nghiên cứu. 1.8. Đóng góp của đề tài - Về mặt học thuật: Hệ thống cở sở lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu, cung cấp các thông tin, các kết quả nghiên cứu được kì vọng góp phần làm giàu tri thức trong lĩnh vực nghiên cứu. - Về mặt thực tiễn: Nghiên cứu góp phần giúp các NHTM và các DNNVV có thêm cơ sở trong việc thực hiện mở rộng quan hệ tín dụng tại địa bàn. Thông qua mô hình xác định các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng giúp các NHTM có định hướng để gia tăng việc cấp tín dụng cho DNNVV, ngược lại các DNNVV sẽ có những điều chỉnh linh hoạt phù hợp hơn khi muốn tiếp cận nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng nhằm giúp các cơ quan quản lý nhà nước có được cái nhìn toàn diện, khách quan về tình hình cấp tín dụng đối với DNNVV, từ đó có giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả kết nối ngân hàng - doanh nghiệp, hỗ trợ hoạt động DNNVV góp phần phục vụ phát triển kinh tế địa phương.
7 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 2.1. Tìm hiểu về doanh nghiệp nhỏ và vừa 2.1.1. Khái niệm và phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa Theo Trần Quốc Hoàn (2018), căn cứ theo quy mô của doanh nghiệp, thì doanh nghiệp được phân thành các nhóm: Doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vừa, và doanh nghiệp lớn. Tiêu chí để xác định ranh giới giữa các nhóm doanh nghiệp này ở các quốc gia, các tổ chức, các ngành kinh tế lại khác nhau, và trong mỗi quốc gia thì tùy từng giai đoạn phát triển kinh tế xã hội nhất định lại phân loại doanh nghiệp theo các tiêu chí khác nhau. Các quốc gia sử dụng phổ biến nhất hiện nay 3 tiêu chí là số lao động, doanh thu và tổng tài sản để phân loại DNNVV. Ở Việt Nam, DNNVV được xác định là những doanh nghiệp có số lao động ít và quy mô vốn nhỏ hoặc doanh thu ở mức hạn chế. Tóm lại, DNNVV là tổ chức sản xuất kinh doanh có quy mô giới hạn theo những tiêu chí nhất định, gắn với từng giai đoạn phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, khái niệm DNNVV lần đầu tiên được Chính Phủ quy định tại Nghị định số 90/2001/NĐ-CP ngày 23/11/2011 về trợ giúp phát triển DNNVV, theo đó: “DNNVV là cơ sở sản xuất, kinh doanh độc lập, đã đăng ký kinh doanh theo pháp luật hiện hành, có vốn đăng ký không quá 10 tỷ đồng hoặc số lao động trung bình hàng năm không quá 300 người. Căn cứ vào tình hình kinh tế - xã hội cụ thể của ngành, địa phương, trong quá trình thực hiện các biện pháp, chương trình trợ giúp có thể linh hoạt áp dụng đồng thời cả hai chỉ tiêu vốn và lao động hoặc một trong hai chỉ tiêu nói trên”. Tiếp sau đó, Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/6/2009 của Chính phủ thay thế Nghị định số 90/2001/NĐ-CP đã quy định chi tiết “DNNVV là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu
8 nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn hoặc số lao động bình quân năm (trong đó tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên)”, cụ thể theo bảng 2.1 bên dưới: Bảng 2.1: Phân loại DNNVV Doanh Quy mô nghiệp Doanh nghiệp nhỏ Doanh nghiệp vừa siêu nhỏ Tổng Khu vực Số lao Tổng Số lao Số lao nguồn động nguồn vốn động động vốn I. Nông, lâm 10 người 20 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 20 từ trên 200 nghiệp và thủy trở xuống trở xuống người đến tỷ đồng người đến sản 200 người đến 100 tỷ 300 người đồng II. Công 10 người 20 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 20 từ trên 200 nghiệp và xây trở xuống trở xuống người đến tỷ đồng người đến dựng 200 người đến 100 tỷ 300 người đồng III. Thương 10 người 10 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 10 từ trên 50 mại và dịch vụ trở xuống trở xuống người đến tỷ đồng người đến 50 người đến 50 tỷ 100 người đồng Nguồn: Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/6/2009 của Chính phủ về trợ giúp phát triển DNNVV Hiện nay theo Điều 6 Nghị định số 39/2018/NĐ-CP ngày 11/03/2018 của Chính phủ hướng dẫn một số điều của Luật hỗ trợ DNNVV quy định DNNVV được phân theo quy mô bao gồm: 1. Doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 10 người và tổng doanh thu của năm không quá 3 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 3 tỷ đồng. Doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 10 người và tổng doanh thu của năm không quá 10 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 3 tỷ đồng.
9 2. Doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 100 người và tổng doanh thu của năm không quá 50 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 20 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định tại khoản 1 Điều này. Doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 50 người và tổng doanh thu của năm không quá 100 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 50 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định tại khoản 1 Điều này. 3. Doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 200 người và tổng doanh thu của năm không quá 200 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều này. Doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 100 người và tổng doanh thu của năm không quá 300 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ theo quy định tại Khoản 1, 2 Điều này. 2.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa Theo Trần Quốc Hoàn (2018), ngoài những đặc trưng vốn có của một doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế, DNNVV còn có những đặc điểm riêng biệt xuất phát từ tính chất hoạt động như sau: Thứ nhất, DNNVV có quy mô vốn hạn chế, đa phần là vốn tự có và khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng thấp. Để bắt đầu hoạt động sản xuất kinh doanh, DNNVV chỉ cần một lượng vốn đầu tư ban đầu không lớn, diện tích mặt bằng nhỏ hoặc có thể tận dụng chính nhà