Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Gia bình, tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan để đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Gia bình, tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------------------- NGUYỄN THÀNH TRUNG QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------------------- NGUYỄN THÀNH TRUNG QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH CHUYÊN NGÀNH : QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ : 834.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ MAI TRANG HÀ NỘI, NĂM 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình nào. Tác giả luận văn
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn Thạc sĩ của mình này đƣợc hoàn thành với sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của các Thầy cô giáo đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức quý báu cho em trong suốt quá trình học tập và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Lê Mai Trang Ngƣời trực tiếp chỉ bảo, hƣớng dẫn em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Nhân dịp này cho tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức đang công tác trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu, thu thập số liệu để hoàn thành Luận văn. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình bạn bè, đồng nghiệp đã động viên khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! ....................., ngày ........ tháng .......năm 2020 Tác giả
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................. ii MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN ....................................................................... 7 1.1. Khái quát chung về chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................. 7 1.1.1. Khái niệm chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .................................... 7 1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nƣớc và chi ngân sách nhà nƣớc ..................... 7 1.1.1.2. Khái niệm chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ............................... 10 1.1.2. Đặc điểm chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .................................... 11 1.1.3. Các nội dung chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .............................. 12 1.1.4. Vai trò của chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện.................................. 13 1.1.5. Điều kiện cấp phát, thanh toán các khoản chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................................................................................................... 14 1.2. Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................. 15 1.2.1. Khái niệm quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ...................... 15 1.2.2. Nguyên tắc quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .................... 18 1.2.3. Nội dung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ....................... 20 1.2.3.1. Xây dựng hệ thống định mức chi ngân sách cấp huyện.........................27 1.2.3.2. Lập dự toán chi thƣờng xuyên ............................................................... 21 1.2.3.3. Phân bổ và giao dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ......... 23 1.2.3.4. Chấp hành dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .................. 24 1.2.3.5. Quyết toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ............................... 26 1.2.3.6. Kiểm tra, kiểm soát chi ngân thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ........ 27 1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................................................................................................... 28 1.3. Kinh nghiệm về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện tại một số địa phƣơng ........................................................................................... 32
iv 1.3.1. Kinh nghiệm về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của một số địa phƣơng ...................................................................................................... 32 1.3.2. Một số bài học rút ra về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện đối với huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh............................................................... 35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN CỦA HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH GIAI ĐOẠN 2017 – 2019 .................................................................................. 38 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và thực trạng chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ............... 38 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh tác động đến quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .................................. 38 2.1.1.1. Về điều kiện tự nhiên ............................................................................. 38 2.1.1.2. Về tình hình kinh tế - xã hội................................................................... 39 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý NSNN tại huyện Gia Bình ..................... 41 2.2. Thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2017 – 2019 ........................................ 48 2.2.1. Thực trạng xây dựng hệ thống định mức chi ngân sách cấp huyện .......... 49 2.2.2. Thực trạng lập dự toán chi thƣờng xuyên ................................................. 50 2.2.3. Thực trạng phân bổ và giao dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................................................................................................... 52 2.2.4. Thực trạng chấp hành dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ........... 55 2.2.5. Thực trạng quyết toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................ 57 2.2.6. Thực trạng kiểm tra, kiểm soát chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện .......... 60 2.3. Đánh giá về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2017 – 2019 ........................................ 62 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.......................................................... 62 2.3.2. Những hạn chế trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh và những nguyên nhân chủ yếu ........................ 63
v 2.3.2.1. Những hạn chế trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ........................................................................... 63 2.3.2.2. Nguyên nhân những hạn chế .................................................................. 66 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN CỦA HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH.......................................................................... 68 3.1. Bối cảnh hiện nay và phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ...................................... 68 3.1.1. Bối cảnh chung tác động đến quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................................................................................................... 68 3.1.1.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2020 – 2025 ......................................................................................... 68 3.1.1.2. Phƣơng hƣớng cải cách tài chính công .................................................. 69 3.1.2. Phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh .................................................................... 70 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2020-2025 .......................................... 71 3.2.1. Hoàn thiện xây dựng hệ thống định mức chi ngân sách cấp huyện .......... 71 3.2.2. Nâng cao chất lƣợng công tác lập dự toán chi thƣờng xuyên ................... 74 3.2.3. Tăng cƣờng công tác phối hợp trong phân bổ và giao dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................................................................. 75 3.2.4. Chấp hành dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện theo quy định của pháp luật........................................................................................................ 77 3.2.5. Thực hiện nghiêm túc công tác quyết toán chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ............................................................................................................. 81 3.2.6. Tăng cƣờng kiểm tra, kiểm soát chi ngân thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện ................................................................................................................... 82 3.2.7. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, trình độ của cán bộ quản lý tài chính ........................................................................................................... 84 KẾT LUẬN .............................................................................................. 89
vi DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 91
vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHYT Bảo hiểm y tế BTC Ban tổ chức CQTC Cơ quan Tài chính HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc nhà nƣớc KH Kế hoạch KHCN Khoa học công nghệ KPCĐ Kinh phí công đoàn KT – XH Kinh tế - Xã hội MTQG Mục tiêu quốc gia NS Ngân sách NSĐP Ngân sách địa phƣơng NSNN Ngân sách nhà nƣớc UBND Ủy ban nhân dân
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) là một bộ phận cấu thành quan trọng nhất của “ nền tài chính quốc gia. NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nƣớc trong dự toán đã đƣợc cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nƣớc. Trong những năm qua, nền kinh tế nƣớc ta chịu ảnh hƣởng tiêu cực của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới nên tốc độ phục hồi chậm. Trong khi giá cả, lạm phát tăng cao, thu ngân sách hạn chế, bội chi ngân sách lớn mà nhu cầu về nguồn lực để đáp ứng các nhiệm vụ chi thƣờng xuyên của NSNN cho các hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc đặt ra ngày càng cao. Chính vì vậy, việc quản lý chặt chẽ các khoản chi nhằm bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả là hết sức quan trọng. Chi thƣờng xuyên NSNN với nhiệm vụ chủ yếu là duy trì hoạt động của cơ quan Đảng, Nhà nƣớc, an ninh, quốc phòng và các hoạt động sự nghiệp y tế, giáo dục, văn hoá, thông tin, thể thao, khoa học công nghệ, kinh tế, chính sách an sinh xã hội nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nƣớc. Vì vậy, quản lý chi thƣờng xuyên NSNN nhằm bảo đảm tiết kiệm và hiệu quả, tăng tích luỹ để tạo điều kiện cho phát triển công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) trong giai đoạn hiện nay. Với nhiệm vụ quan trong đó, trong những năm qua, các bộ, ngành, địa phƣơng đã chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp của Chính phủ nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, tích cực xây dựng hành lang pháp lý, phân định trách nhiệm giữa các cấp, các ngành, các cơ quan nhà nƣớc về quản lý chi NSNN nói chung và chi thƣờng xuyên ngân sách nói riêng. Cải cách thủ tục hành chính, công khai minh bạch các quy trình nghiệp vụ, hoàn thiện nhiều cơ chế, chính sách trong việc xây dựng định mức phân bổ và giám sát quá trình chi thƣờng xuyên NSNN. Tuy nhiên, trong quá trình lập, chấp hành, quyết toán chi thƣờng xuyên ngân sách vẫn còn những vấn đề bất cập nhƣ: Xây dựng dự toán chƣa gắn
2 kết với nhiệm vụ của đơn vị, phân bổ ngân sách chƣa đƣợc chú trọng đúng mức, hệ thống tiêu chí chƣa thích hợp để xác định thứ tự ƣu tiên trong phân bổ ngân sách cho phù hợp; chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi thƣờng xuyên còn chƣa sát với thực tế. Công tác quản lý chi thƣờng xuyên chƣa chặt chẽ, giám sát, thanh quyết toán chƣa nghiêm, vẫn còn biểu hiện tiêu cực, lãng phí trong chi thƣờng xuyên ngân sách. ” Huyện Gia Bình là một huyện chủ yếu là nông nghiệp, còn nhiều khó khăn. “ Đến nay vẫn là một huyện nghèo, vì vậy nhu cầu kinh phí để đầu tƣ cho huyện là rất lớn trong khi số thu ngân sách trên địa bàn chỉ chiếm trên dƣới 10% nhu cầu chi ngân sách hàng năm của huyện. Chi thƣờng xuyên của huyện còn chiếm tỷ trọng tƣơng đối lớn trong cơ cấu chi ngân sách nên việc quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các khoản chi thƣờng xuyên nhằm đảm bảo sự phát triển các lĩnh vực xã hội, phục vụ nhu cầu hoạt động của cấp uỷ, chính quyền địa phƣơng là hết sức quan trọng. Trong những năm qua, việc quản lý chi thƣờng xuyên NSNN của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện. Số bổ sung ngoài dự toán ngân sách huyện hàng năm còn cao, kinh phí chuyển nguồn sang năm sau còn lớn nhƣng một số nhiệm vụ của các cơ quan lại chƣa hoàn thành theo kế hoạch. Những hạn chế đó cần đƣợc khắc phục trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, đó cũng chính là lý do của việc chọn đề tài: “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Gia bình, tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ. ” 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Chi thƣờng xuyên một cách hiệu quả, tiết kiệm sẽ đảm bảo hoạt động “ thƣờng xuyên của các cơ quan nhà nƣớc, đơn vị sự nghiệp từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, đảm bảo đáp ứng nhu cầu về phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia, mỗi địa phƣơng cũng nhƣ góp phần hoàn thành các nhiệm vụ chính trị của các cơ quan nhà nƣớc, các đơn vị sự nghiệp công lập. Trong những năm gần đây, việc nghiên cứu để tìm ra phƣơng thức quản lý chi thƣờng xuyên phù hợp, hiệu quả cũng đã đƣợc một số nhà nghiên cứu chú trọng. Song việc quản lý chi
3 thƣờng xuyên ngân sách của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh cũng mới đƣợc các nhà nghiên cứu đề cập ở góc độ chung trong phƣơng thức quản lý NSNN, quản lý ngân sách xã, phƣờng hay phân cấp quản lý ngân sách trên địa bàn huyện mà chƣa có công trình đi sâu nghiên cứu chi tiết theo góc độ quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh trên cả hai mặt là quản lý chi thƣờng xuyên theo chu trình ngân sách đồng thời quản lý trên cả lĩnh vực chi. Dƣới đây là một số công trình có ý nghĩa tham khảo liên quan chặt chẽ với đề tài nghiên cứu: ”  Đặng Văn Thanh, Bùi Đức Thụ, Nguyễn Minh Tân (2015), Một số vấn “ đề về quản lý và điều hành NSNN, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Trong cuốn sách gồm 262 trang, các tác giả làm rõ những nội dung cơ bản về NSNN và những vấn đề về quản lý và điều hành NSNN; đánh giá thực trạng quản lý, điều hành NSNN ở Việt Nam và đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới quản lý điều hành NSNN ở nƣớc ta trong điều kiện mới. ”  Đặng Văn Du, Bùi Tiến Hanh (2016), Giáo trình quản lý chi NSNN, Nxb “ Tài chính, Hà Nội. Trong giáo trình, các tác giả làm rõ những vấn đề chung và rất cơ bản về NSNN, chi NSNN và quản lý chi NSNN nói chung. Từ những vấn đề chung về quản lý chi NSNN trong cuốn sách, có thể kế thừa và áp dụng để nghiên cứu những nội dung cơ bản về quản lý chi thƣờng xuyên NSNN ở cấp huyện. ”  Nguyễn Đức Tuấn (2017), Quản lý chi NSNN huyện Văn Bàn, tỉnh Lào “ Cai, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I. Tác giả luận văn làm rõ đƣợc cơ sở lý luận của quản lý NSNN và quản lý chi ngân sách cấp huyện, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách cấp huyện trên địa bàn huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Từ đó, chỉ ra những hạn chế còn tồn tại và đề xuất hệ thống các giải pháp căn bản nhằm hoàn thiện và nâng cao chất lƣợng quản lý NSNN cấp huyện trên địa bàn huyện Văn Bàn. ”  Vũ Hoài Nam (2017), Nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí ngân sách “ địa phương tại các cơ quan hành chính Nhà nước, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học quốc gia thành phố
4 Hồ Chí Minh. Trong công trình này, tác làm rõ đƣợc những vấn đề lý luận cơ bản của quản lý ngân sách trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, chỉ ra những hạn chế trong việc sử dụng nguồn kinh phí từ NSNN của các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp và đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí ngân sách địa phƣơng tại các cơ quan hành chính Nhà nƣớc, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. ”  Nguyễn Hải Sơn (2018), Hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây “ dựng cơ bản từ NSNN ở huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế, Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên. Nội dung chủ yếu của Luận văn là hệ thống hóa các sơ sở lý luận dựa trên phân tích thực tế quản lý, sử dụng nguồn vốn NSNN cho đầu tƣ XDCB, từ đó đƣa ra các giải pháp quản lý hiệu quả vốn NSNN cho đầu tƣ XDCB trên địa bàn huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. ” “Các công trình nghiện cứu trên đã làm rõ những vấn đề về bản chất của NSNN, phân cấp ngân sách và những giải pháp về kiểm soát chi thƣờng xuyên qua kho bạc nhà nƣớc. Tuy nhiên, chƣa có công trình nghiên cứu nào phân tích, đánh giá thực trạng về quản lý chi thƣờng xuyên NSNN một cách toàn diện tổng thể, đặc biệt là quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện và giải pháp về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. ” 3. Mục đính và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan để đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. ” Nhiệm vụ nghiên cứu. Để thực hiện mục đích nêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu luận văn đặt ra gồm:  Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý chi thƣờng xuyên ngân “ sách cấp huyện, bao gồm từ khái niệm, vai trò, nội dung, các nhân tố tác động đến quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện. ”
5  Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp “ huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2017-2019; chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, hạn chế và những nguyên nhân chủ yếu. ”  Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản lý chi thƣờng “ xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2020 - 2025. ” 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: “Việc nghiên cứu đề tài tập trung làm rõ quản lý của chính quyền cấp huyện đối với chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện qua thực tế ở huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. ” Phạm vi nghiên cứu: “Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện là vấn đề rộng. Do khuôn khổ luận văn có hạn, thời gian tiến hành nghiên cứu không nhiều nên việc nghiên cứu chủ yếu tập trung làm rõ những nội dung cơ bản của quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện theo chu trình ngân sách, với chủ thể quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện là UBND huyện. ”  Về không gian: Việc nghiên cứu đề tài chủ yếu làm rõ những nội dung “ chi thƣờng xuyên và quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. ”  Về thời gian: Việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quản lý chi thƣờng “ xuyên ngân sách cấp huyện chủ yếu từ năm 2017 đến nay. Các số liệu về thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2017 - 2019; các giải pháp đề xuất định hƣớng cho giai đoạn 2020 - 2025. ” 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài dựa trên phƣơng pháp luận duy vật biện chứng, “ trên cơ sở quan điểm, đƣờng lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nƣớc; trên cơ sở kế thừa các thành tựu khoa học đã đƣợc công bố. Ngoài ra, trong quá trình nghiên cứu, một số phƣơng pháp cụ thể đƣợc sử
6 dụng nhƣ: Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, mô hình hoá. ” 6. Đóng góp mới về khoa học và ý nghĩa khoa học của luận văn  Hệ thống hoá có chọn lọc để làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về chi “ thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện và hiệu quả quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện. Nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong nƣớc về nâng cao hiệu quả quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện và rút ra bài học cho huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. ”  Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp “ huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2017-2019 để chỉ ra những kết quả, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế cần khắc phục trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. ”  Qua việc nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả “ quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện và vai trò, trách nhiệm trong quản lý, sử dụng NSNN của các cơ quan chuyên môn, các đơn vị thụ hƣởng ngân sách trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và tăng cƣờng hội nhập quốc tế của địa phƣơng. ”  Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho chính quyền cấp huyện, “ các đơn vị thuộc ngành tài chính và cơ quan sử dụng ngân sách trong quá trình quản lý chi thƣờng xuyên NSNN ở cấp huyện. ” 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tham khảo, phần nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2017 - 2019 Chương 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN 1.1. Khái quát chung về chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện 1.1.1. Khái niệm chi thường xuyên ngân sách cấp huyện 1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước và chi ngân sách nhà nước - Khái niệm Ngân sách nhà nước Theo Từ điển Bách khoa toàn thƣ về kinh tế của Pháp định nghĩa: “Ngân “ sách là văn kiện đƣợc Nghị viện hoặc Hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó, các nghiệp vụ tài chính (thu, chi) của một tổ chức công (Nhà nƣớc, chính quyền địa phƣơng, đơn vị công) hoặc tƣ (doanh nghiệp, hiệp hội) đƣợc dự kiến và cho phép”. Tại Việt Nam, cũng có nhiều khái niệm khác nhau về NSNN. Theo giáo trình Quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc (2010) của Học viện Tài chính [39] định nghĩa: “NSNN là phạm trù kinh tế và là phạm trù lịch sử. NSNN đƣợc đặc trƣng bằng sự vận động gắn liền với quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nƣớc nhằm thực hiện các chức năng của nhà nƣớc trên cơ sở luật định. Nó phản ánh các quan hệ kinh tế giữa nhà nƣớc và các chủ thể trong xã hội, phát sinh khi nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu”. Theo Khoản 14, Điều 04, Luật Ngân sách Nhà nƣớc (83/2017/QH13), thông qua tại kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25 tháng 6 năm 2017: “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đƣợc dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc” [2]. Các quan điểm trên xuất phát từ cách tiếp cận vấn đề khác nhau và có nhân tố hợp lý của chúng song chƣa đầy đủ. Khái niệm NSNN là một khái niệm trừu tƣợng nhƣng NSNN là hoạt động tài chính cụ thể của Nhà nƣớc, nó là một bộ phận quan trọng cấu thành tài chính Nhà nƣớc. Vì vậy, khái niệm NSNN phải
8 thể hiện đƣợc nội dung kinh tế - xã hội của NSNN, phải đƣợc xem xét trên các mặt hình thức, thực thể và quan hệ kinh tế chứa đựng trong NSNN. ” “Về mặt hình thức, hoạt động của NSNN đƣợc biểu hiện dƣới hình thức của các khoản thu và chi tài chính của Nhà nƣớc ở các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội... Các khoản thu, chi này đƣợc tổng hợp trong một bảng dự toán thu - chi tài chính đƣợc thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Trong đó, với các khoản thu mang tính chất bắt buộc (thuế, phí, lệ phí…) của NSNN là một bộ phận các nguồn tài chính chủ yếu đƣợc tạo ra thông qua việc phân phối thu nhập quốc dân, đƣợc tạo ra trong các hoạt động kinh tế và các khoản chi cơ bản của Ngân sách mang tính chất cấp phát phục vụ cho sự nghiệp đầu tƣ phát triển và tiêu dùng của xã hội. Do đó, về mặt hình thức có thể hiểu: NSNN là toàn bộ các khoản thu chi của Nhà nƣớc có trong dự toán, đã đƣợc cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền phê duyệt (Quốc hội) và đƣợc thực hiện trong một năm để đảm bảo việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc. Về nội dung, ẩn sau hình thức biểu hiện ra bên ngoài của NSNN là một quỹ tiền tệ với các khoản thu và các khoản chi của nó, NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính của xã hội để tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc. Về bản chất, NSNN phản ánh các quan hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc khi Nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nƣớc trên cơ sở luật định. Các quan niệm trên đã thể hiện đƣợc mặt cụ thể, mặt vật chất của NSNN, nhƣng chƣa thể hiện đƣợc nội dung kinh tế, xã hội của NSNN. ” - Khái niệm chi ngân sách “Theo quyết định số 1187/KB/KHTH ngày 10/9/2003 hƣớng dẫn kiểm soát, thanh toán các khoản chi ngân sách nhà nƣớc qua kho bạc nhà nƣớc, Hà Nội [31] định nghĩa: Chi ngân sách một công cụ của chính sách tài chính quốc gia có tác động rất lớn đối với sự phát triển của nền kinh tế. Chi NSNN thể hiện các
9 quan hệ tiền tệ hình thành trong quá trình phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm trang trải cho các chi phí bộ máy nhà nƣớc và thực hiện các chức năng kinh tế xã hội mà nhà nƣớc đảm nhận theo các nguyên tắc nhất định. ” Theo đó, chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của Nhà nƣớc theo những nguyên tắc nhất định. Chi NSNN là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã đƣợc tập trung vào NSNN và đƣa chúng đến mục đích sử dụng. Do đó, Chi NSNN là những việc cụ thể không chỉ dừng lại trên các định hƣớng mà phải phân bổ cho từng mục tiêu, từng hoạt động và từng công việc thuộc chức năng của Nhà nƣớc. ” Những khoản chi này gồm:  Chi các hoạt động sự nghiệp kinh tế, Giáo dục và Đào tạo công lập, y tế, “ xã hội, văn hoá thông tin văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, môi trƣờng, các hoạt động sự nghiệp khác do địa phƣơng quản lý; ”  Chi quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội (phần giao cho địa phƣơng);  Chi hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phƣơng;  Chi hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở địa phƣơng theo quy định của pháp luật;  Chi thực hiện các chính sách xã hội đối với các đối tƣợng do địa phƣơng quản lý;  Chi chƣơng trình quốc gia do Chính phủ giao cho địa phƣơng quản lý;  Chi trợ giá theo chính sách của Nhà nƣớc;  Chi các khoản chi khác theo quy định của pháp luật; “Chi NSNN bao gồm hai giai đoạn kế tiếp nhau là quá trình phân phối và quá trình sử dụng. Việc phân biệt hai quá trình này trong chi tiêu NSNN có ý nghĩa quan trọng trong quản lý NSNN. ” Quá trình phân phối: là quá trình cấp phát kinh phí từ NSNN để hình thành các loại quỹ trƣớc khi đƣa vào sử dụng; Quá trình phân phối đƣợc thực hiện trên
10 dự toán và trên thực tế (chấp hành NSNN), dựa trên nhiều tiêu thức khác nhau nhƣ chức năng, nhiệm vụ, quy mô hoạt động, đặc điểm tự nhiên, xã hội... thể hiện cụ thể dƣới dạng định mức, tiêu chuẩn, chế độ chi ngân sách. Quá trình sử dụng: là việc sử dụng phần quỹ ngân sách đã đƣợc phân phối của các đối tƣợng đƣợc hƣởng thụ, hay còn gọi là quá trình thực hiện chi tiêu trực tiếp các khoản tiền của NSNN. NSNN đƣợc sử dụng ở các khâu tài chính Nhà nƣớc trực tiếp, gián tiếp và các khâu tài chính khác phi Nhà nƣớc. ” 1.1.1.2. Khái niệm chi thường xuyên ngân sách cấp huyện Chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện là quá trình phân phối và sử dụng “ các nguồn tài chính đã tập trung và NSNN cấp huyện để đáp ứng cho các nhu cầu chi giúp bộ máy nhà nƣớc cấp huyện vận hành và thực hiện nhiệm vụ của mình đồng thời đảm bảo chi cho các hoạt động sự nghiệp nhằm cung ứng các hàng hóa công cộng gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Đây là những khoản chi mang tính chất ổn định, định kỳ, lặp đi lặp lại và là khoản chi mang tính chất tiêu dùng, vì vậy nó không có tích luỹ. Những khoản chi này gồm: ”  Chi các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục và đào tạo, y tế, xã hội, “ văn hoá thông tin văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, môi trƣờng, các hoạt động sự nghiệp khác do địa phƣơng quản lý; ”  Chi quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội (phần giao cho địa phƣơng);  Chi hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phƣơng;  Chi hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở địa phƣơng theo quy định của pháp luật;  Chi thực hiện các chính sách xã hội đối với các đối tƣợng do địa phƣơng quản lý;  Chi chƣơng trình quốc gia do Chính phủ giao cho địa phƣơng quản lý;  Chi trợ giá theo chính sách của Nhà nƣớc;
11  Chi các khoản chi khác theo quy định của pháp luật; 1.1.2. Đặc điểm chi thường xuyên ngân sách cấp huyện Chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện có một số đặc điểm gắn liền với “ tính chất chi (thƣờng xuyên), gắn với ngân sách cấp I, gắn với tính địa phƣơng. Cụ thể nhƣ sau: Một là, các khoản chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện thƣờng ít có biến động lớn qua các năm, các khoản chi thƣờng xuyên mang tính ổn định khá rõ nét và có tính chu kỳ trong một khoảng thời gian hàng tháng, hàng quý, hàng năm. Các chính sách, chế độ về chi thƣờng xuyên cùa ngân sách cấp huyện cho cơ quan nhà nƣớc thƣờng chậm thay đổi và có nguy cơ tụt hậu so với các nhu cầu thực tiễn. Hai là, phạm vi, mức độ chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện gắn với cơ cấu, tổ chức và hiệu lực hoạt động của bộ máy nhà nƣớc cấp huyện và sự lựa chọn trong việc cung ứng các hàng hóa, dịch vụ công cộng. Bởi lẽ, phần lớn các khoản chi thƣờng xuyên nhằm duy trì bảo đảm hoạt động bình thƣờng, hiệu quả của bộ máy quản lý nhà nƣớc (QLNN). Hơn nữa, những quan điểm, chủ trƣơng, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nƣớc, của huyện cũng ảnh hƣởng trực tiếp đến việc định hƣớng, phạm vi và mức độ chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện. Ba là, xét theo cơ cấu chi ở từng niên độ và mục đích cuối cùng của vốn cấp phát thì chi thƣờng xuyên của ngân sách cấp huyện cho các hoạt động sự nghiệp có hiệu lực tác động trong khoảng thời gian ngắn và mang tính chất tiêu dùng xã hội. Hầu hết các khoản chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện nhằm trang trải cho các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội và các hoạt động xã hội khác của huyện. Các hoạt động này hầu nhƣ không trực tiếp tạo ra của cải vật chất. Tuy nhiên, những khoản chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện có tác dụng quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội ở địa phƣơng nó tạo ra một môi trƣờng kinh tế ổn định, nâng cao chất lƣợng lao động thông qua các khoản chi cho giáo dục - đào tạo. ”