Luận văn Thạc sĩ Kinh tế quốc tế: Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài "Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế" là nghiên cứu thực trạng xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào, từ đó đề ra giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế quốc tế: Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU HÀNG HÓA CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦA CHDCND LÀO TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Ngành: Kinh tế quốc tế KHAMPHONE SISOUK Hà Nội - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 8310106 Họ và tên: Khamphone SISOUK Người hướng dẫn: TS. Vũ Thành Toàn Hà Nội - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế” là đề tài nghiên cứu độc lập của riêng tôi, được viết dựa trên cơ sở tìm hiểu, phân tích và đánh giá các số liệu của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào. Các số liệu là trung thực và chưa được công bố tại các công trình nghiên cứu có nội dung tương đồng nào khác. Hà Nội, ngày 20 tháng 08 năm 2021 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Khamphone SISOUK
ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc lòng biết ơn chân thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Ngoại thương, Khoa Sau đại học của trường cùng tập thể các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Vũ Thành Toàn, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn được hoàn thiện không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến của các thầy cô giáo cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 20 tháng 08 năm 2021 TÁC GIẢ LUẬN VĂN \ Khamphone SISOUK
iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ .................................................................... vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... vii TÓM TẮT LUẬN VĂN ................................................................................ ix MỞ ĐẦU........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU HÀNG HÓA CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRONG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ...................................................................................................... 9 1.1. Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ và Hội nhập kinh tế quốc tế .........9 1.1.1. Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ...................................................9 1.1.2. Tổng quan về hội nhập kinh tế quốc tế ..................................................15 1.1.3. Sự cần thiết đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ...........................................................21 1.2. Một số chỉ tiêu đánh giá đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế .........................................23 1.2.1. Tiêu chí về phát triển thị trường .............................................................23 1.2.2. Tiêu chí về nguồn hàng xuất khẩu..........................................................25 1.2.3. Tiêu chí về hiệu quả kinh tế đối với xuất khẩu hàng hóa .......................26 1.2.4. Tiêu chí về năng lực cạnh tranh trong xuất khẩu ...................................26 1.3. Các yếu tố tác động đến đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế .........................................27 1.3.1. Các nhân tố thuộc về quốc gia................................................................27 1.3.2. Các yếu tố thuộc về quốc tế....................................................................29 Kết luận chương 1 ....................................................................................... 31 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU HÀNG HÓA CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHDCND LÀO TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ....................................................................... 32
iv 2.1. Tổng quan đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của CHDCND Lào ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu ......................................................................................32 2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên của CHDCND Lào ..............................32 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội của CHDCND Lào ...................................33 2.2. Thực trạng xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế .....................................................38 2.2.1. Hiện trạng cơ chế, chính sách đối với xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào ..............................................................38 2.2.2. Thực trạng xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào ..................................................................................................44 2.3. Đánh giá chung về hoạt động xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ......................56 2.3.1. Những thành tựu đạt được ......................................................................56 2.3.2. Nhưng tồn tại, hạn chế ...........................................................................60 2.3.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế...........................................................65 Kết luận chương 2 ....................................................................................... 68 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU HÀNG HÓA CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHDCND LÀO TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ .......................... 70 3.1. Bối cảnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế .....................................................70 3.1.1. Bối cảnh trong nước ...............................................................................70 3.1.2. Bối cảnh quốc tế .....................................................................................71 3.2. Định hướng xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào đến năm 2025 trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ...........72 3.2.1. Định hướng .............................................................................................72 3.2.2. Mục tiêu ..................................................................................................73 3.3. Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ...................................73 3.3.1. Giải pháp về tổ chức, quản lý hoạt động xuất khẩu ...............................73
v 3.3.2. Giải pháp về chính sách đối với hoạt động xuất - nhập khẩu .................74 3.3.3. Giải pháp về khoa học công nghệ...........................................................78 3.3.4. Giải pháp về công tác tuyên truyền, phổ biến về hội nhập, thương mại quốc tế ..............................................................................................................82 3.3.5. Giải pháp về lựa chọn mặt hàng xuất khẩu ............................................84 Kết luận chương 3 ....................................................................................... 86 KẾT LUẬN.................................................................................................. 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 91
vi DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Trang Bảng 1.1: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ của một số quốc gia và khu vực ...............................................................................................................................9 Bảng 1.2: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ của một số tổ chức trên thế giới.............................................................................................................................11 Bảng 1.3: Phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ theo khu vực kinh tế ở Việt Nam ....12 Bảng 1.4: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào .............13 Bảng 2.1: Quy mô và tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu doanh nghiệp vừa và nhỏ giai đoạn 2011-2020 tại Lào ............................................................................................46 Bảng 2.2: Cơ cấu kim ngạch xuất khẩu doanh nghiệp vừa và nhỏ giai đoạn 2011-2020 được phân theo nhóm hàng của nước CHDCND Lào ..............................................48 Bảng 2.3: Cơ cấu thị trường xuất khẩu hàng hóa chính của Lào giai đoạn 2015-2020 ...................................................................................................................................52
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt AEC Cộng đồng Kinh tế các quốc gia Đông Nam Á ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á CIEM Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương CHDCND Cộng hòa dân chủ nhân dân CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa DN Doanh nghiệp DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ EU Liên minh Châu Âu EVFTA Hiệp định thương mại Lào - EU FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài FTA Hiệp định thương mại tự do GAP Chu trình nông nghiệp an toàn GI Chỉ dẫn địa lý GTGT Giá trị gia tăng HHNH Hiệp hội ngành hàng HNQT Hội nhập quốc tế KHCN Khoa học công nghệ KNXK Kim ngạch xuất khẩu KTXH Kinh tế xã hội NSNN Ngân sách nhà nước QLNN Quản lý nhà nước
viii SPS Hiệp định về biện pháp vệ sinh dịch tễ TBT Biện pháp kỹ thuật trong thương mại TGHĐ Tỷ giá hối đoái THQG Thương hiệu quốc gia TMQT Thương mại quốc tế USD Đồng đô la Mỹ VCCI Phòng Thương mại và Công nghiệp Lào VND Việt Nam Đồng WTO Tổ chức thương mại thế giới XTTM Xúc tiến thương mại
ix TÓM TẮT LUẬN VĂN Qua thực tế nước CHDCND Lào đã chứng minh, xuất khẩu hàng hóa là một công cụ hữu dụng nhất nhằm hội nhập và tận dụng những cơ hội trong quá trình hội nhập để tăng trưởng và phát triển kinh tế. Xuất khẩu hàng hóa phát triển sẽ như là một đầu tàu kéo theo sự phát triển của tất cả các lĩnh vực, là điều kiện tiền đề để nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân, giải quyết công ăn việc làm và làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại. Tuy nhiên, trong những năm qua hoạt động xuất khẩu hàng hóa chưa tương xứng với tiềm năng kinh tế, tài nguyên thiên nhiên và con người của CHDCND Lào. Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới tình trạng này là do vẫn còn không ít những tồn tại về cơ chế chính sách, tổ chức quản lý, cơ sở hạ tầng, công nghệ sản xuất hàng xuất khẩu và chiến lược marketing sản phẩm,... đòi hỏi phải tiếp tục hoàn thiện để nâng cao kim ngạch và hiệu quả xuất khẩu nhằm khai thác tốt hơn những lợi thế so sánh của đất nước cũng như tăng cường sự đóng góp của thương mại vào việc phát triển kinh tế trong thời gian tới. Cùng với đó là CHDCND Lào chủ yếu có các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia xuất khẩu. Luận văn với đề tài “Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế” đã nghiên cứu và đạt được kết quả sau: Một là, luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ, được thể hiện trên các nội dung: Luận giải các quan niệm, rút ra khái niệm về xuất khẩu và đẩy mạnh xuất khẩu, trình bày các lý thuyết về thương mại quốc tế, qua đó làm nổi bật được vai trò và tầm quan trọng của xuất khẩu hàng hóa trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt đối với các nước còn kém phát triển như Lào. Hai là, luận văn đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp vừa và nhỏ ở CHDCND Lào giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2020, qua đó chỉ ra được những thành tựu đã đạt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động xuất khẩu hàng hoá ở CHDCND Lào những năm vừa qua.
x Ba là, trên cơ sở đánh giá thực trạng luận văn đã đưa ra những dự báo về xu hướng phát triển thị trường xuất khẩu của thế giới và Lào trong thời gian sắp tới, từ đó đề xuất các quan điểm, mục tiêu và giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh phát triển sản xuất và xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Lào đến năm 2050. Những giải pháp đề xuất trên là phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của CHDCND Lào vì vậy nó có tính khả thi khi vận dụng nhằm đẩy mạnh xuất khẩu của doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước Lào giai đoạn sắp tới.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa luôn là một nội dung giữ vai trò đặc biệt quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Qua thực tế nước CHDCND Lào đã chứng minh, xuất khẩu hàng hóa là một công cụ hữu dụng nhất nhằm hội nhập và tận dụng những cơ hội trong quá trình hội nhập để tăng trưởng và phát triển kinh tế. Xuất khẩu hàng hóa phát triển sẽ như là một đầu tàu kéo theo sự phát triển của tất cả các lĩnh vực, là điều kiện tiền đề để nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân, giải quyết công ăn việc làm và làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại. Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào (CHDCND Lào) là quốc gia nằm ở trung tâm của bán đảo đông Dương, có biên giới với Trung Quốc ở phía Bắc, chiều dài đường biên là 505 km, phía Nam giáp với Campuchia, chiều dài là 535 km, phía đông giáp với Việt Nam, chiều dài là 2.069 km, phía Tây Nam giáp với Thái Lan, chiều dài là 1.835 km và phía Tây Bắc giáp với Myanma, chiều dài là 236 km. Lào là một nước có quy mô dân số nhỏ với hơn 7 triệu người, trong đó hơn 70% dân cư sinh sống bằng nghề nông. Diện tích tự nhiên của Lào là 236.800 km2 gồm 17 tỉnh thành và Thủ đô Viêng Chăn. Sau hơn gần 50 năm xây dựng và phát triển đất nước kể từ ngày giải phóng (1975), nền kinh tế Lào đã có những chuyển biến đáng kể, từng bước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu, đời sống nhân dân ngày một nâng cao. Trong những thành tựu chung đó, hoạt động xuất khẩu của Lào đóng vai trò rất quan trọng. Từ khi thực hiện đường lối đổi mới, chuyển sang nền kinh tế thị trường và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế với thế giới và khu vực, đảng và Nhà nước Lào đã chủ trương đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa để làm động lực thúc đẩy sự nghiệp CNH - HĐH đất nước. Nhà nước đã thực hiện mở cửa nền kinh tế bằng chiến lược hướng mạnh về xuất khẩu (XK) trên các nguyên tắc: đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ thương mại quốc tế trên cơ sở tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, hợp tác bình đẳng và cùng có lợi, phấn đấu vì mục tiêu hoà bình - độc lập - ổn định, hợp tác và phát triển.
2 Nhờ đó xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Lào trong thời gian qua đã đạt những kết quả quan trọng, kim ngạch xuất nhập khẩu ngày một tăng. Tuy nhiên, trong những năm qua hoạt động xuất khẩu hàng hóa chưa tương xứng với tiềm năng kinh tế, tài nguyên thiên nhiên và con người của CHDCND Lào. Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới tình trạng này là do vẫn còn không ít những tồn tại về cơ chế chính sách, tổ chức quản lý, cơ sở hạ tầng, công nghệ sản xuất hàng xuất khẩu và chiến lược marketing sản phẩm,... đòi hỏi phải tiếp tục hoàn thiện để nâng cao kim ngạch và hiệu quả xuất khẩu nhằm khai thác tốt hơn những lợi thế so sánh của đất nước cũng như tăng cường sự đóng góp của thương mại vào việc phát triển kinh tế trong thời gian tới. Cùng với đó là CHDCND Lào chủ yếu có các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia xuất khẩu. Từ những lý do trên, học viên chọn đề tài “Đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Hội nhập kinh tế quốc tế, thúc đẩy hoạt động thương mại quốc tế là một trong những chủ đề dành được nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu lý luận và thực tiễn ở Việt Nam, Lào cũng như các quốc gia trên thế giới trong những năm gần đây. Nhiều chương trình nghiên cứu cấp quốc gia, nhiều đề tài khoa học cấp bộ, ngành, cũng như nhiều luận văn, luận án tiến sĩ kinh tế cả ở Việt Nam và Lào đã đề cập đến các vấn đề liên quan đến chủ đề về xuất khẩu hàng hóa trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Có thể nêu lên một số đề tài tiêu biểu sau đây: Các công trình nghiên cứu liên quan đến lợi thế trong quan hệ “Thương mại quốc tế”: Cho đến nay, các công trình nghiên cứu về lợi thế trong quan hệ kinh tế quốc tế có rất nhiều, song có thể kể ra một số công trình tiêu biểu sau: + Paul Krugman - Maurice Obstfeld trong cuốn: “Kinh tế học quốc tế và chính sách” phân tích những cái lợi thu được từ thương mại, mô thức thương mại, sự phối
3 hợp chính sách trên phạm vi quốc tế cũng như những vấn đề nảy sinh từ những khó khăn đặc biệt trong quan hệ kinh tế quốc tế giữa các quốc gia có chủ quyền. Xuất phát từ mục tiêu đó, tác giả tiếp cận từ những vấn đề cơ bản nhất về thương mại quốc tế thông qua phân tích các mô hình như mô hình Ricardo về lợi thế so sánh, mô hình các yếu tố sản xuất chuyên biệt có sự phối hợp thu nhập, mô hình Heckscher - ohlin về các nguồn lực hay tính lợi thế nhờ quy mô… Cuốn sách cung cấp cho tác giả một số nội dung cơ bản về vấn đề về lợi thế thông qua các mô hình nghiêm cứu. Trong cuốn giáo trình: “Thương mại quốc tế” TS Trần Văn Hoè - PGS.TS Nguyễn Văn Tuấn trình bày một cách hệ thống những vấn đề cơ bản liên quan đến thương mại quốc tế như: những khái quát về thương mại quốc tế, các vấn đề lý thuyết thương mại quốc tế hiện đại.Mục tiêu nghiên cứu và vận dụng các lý thuyết cơ bản của thương mại quốc tế nhằm xác định mô hình thương mại quốc tế giữa Việt Nam và các nước trên thế giới. Vì vây, ngoài những nội dung cơ bản về lý thuyết, chính sách và thể chế thương mại quốc tế, các tác giả còn sử dụng các mô hình để minh hoạ và làm cho vấn đề nghiên cứu trở nên rõ ràng hơn. Hà Thị Ngọc Oanh: Trong cuốn“Kinh tế đối ngoại, những nguyên lý và vận dụng tại Việt Nam”, đề cập đến nhiều nội dung khác nhau liên quan đến vấn đề kinh tế đối ngoại như: Tính tất yếu của mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế, vị trí của kinh tế đối ngoại trong công cuộc phát triển kinh tế quốc tế, cũng như trong công cuộc phát triển kinh tế ở Việt Nam, thương mại quốc tế, chính sách ngoại thương, một số liên kết kinh tế quốc tế điển hình hiện nay, trong đó có nghiên cứu các học thuyết thương mại quốc tế từ thuyết trọng thương, học thuyết của A. Smith về thương mại quốc tế, học thuyết lợi thế so sánh của D. Ricardo và một số quan điểm hiện đại về lợi thế so sánh. Các cuốn sách này đã chỉ ra cơ sở của quan hệ thương mại quốc tế, một số cuốn sách của các học giả Việt Nam như: Hà Thị Ngọc Oanh, Trần Văn Hoè - Nguyễn Văn Tuấn, Trần Quang Minh,v.v… dưới góc độ nghiên cứu chuyên ngành đã hệ thống hoá phần nào những quan điểm cơ bản của các nhà kinh tế về vấn đề lợi thế dưới góc độ thương mại quốc tế. Những công trình nghiên cứu này cung cấp cho luận
4 văn những vấn đề lý luận cơ bản về lợi thế. Vận dụng những nghiên cứu lý luận về lợi thế để phân tích những nhân tố ảnh hưởng và các tiêu chí thể hiện lợi thế. Các công trình nghiên cứu liên quan đến lợi thế trong xuất khẩu: Dưới tác động của hội nhập kinh tế quốc tế, ở Việt Nam một số nông sản như gạo, cà phê, điều, hạt tiêu… đã chiếm vị trí quan trọng trên thị rường thế giới, nhưng mặt khác, cạnh tranh về giá thành và chất lượng sản phẩm nông sản cũng đặt Việt Nam vào thế tương đối bất lợi so với các nước khác, thậm chí ngay cả cạnh tranh ở thị trường nông sản nội địa. Nhiều tác giả đã đầu tư nghiên cứu ở lĩnh vực này, một số nghiên cứu tiêu biểu như: Luận văn tiến sĩ của Lê Hữu Thành (Học viện Chính Trị Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh 2009: “Sức cạnh tranh của hàng nông sản xuất khẩu chủ lực Việt Nam trong điều kiện tự do hoá thương mại” đi sâu phân tích thực trạng sức cạnh tranh của hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam thời gian qua. Tác giả phân tích sức cạnh tranh của nông sản xuất khẩu dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao sức cạnh tranh hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam. Trong cuốn sách:"Phát huy lợi thế so sánh để đẩy mạnh tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong điều kiện hiện nay", PGS. TS Võ Văn đức - Nxb Chính trị Quốc Gia 2004. Tác giả tập trung phân tích các lợi thế của Việt Nam và đề xuất những giải pháp để đẩy mạnh xuất khẩu của Việt Nam. đề cập đến vấn đề này, trước hết tác giả hệ thống hoá các lý thuyết về lợi thế so sánh như lý thuyết lợi thế tuyệt đối, lý thuyết H - O và một số lý thuyết thương mại quốc tế hiện đại…, phân tích những lợi thế của Việt Nam trong xuất khẩu bao gồm: lợi thế về vị trí địa lý và tài nguyên, nguồn lao động, và bất lợi thế, thách thức của Việt Nam trong hoạt động xuất nhập khẩu. Những kết quả của hoạt động xuất nhập khẩu và những giải pháp thúc đẩy hoạt động này của Việt Nam. Nhiều tác giả nghiên cứu khá chi tiết về khả năng cạnh tranh của một số mặt hàng nông sản chủ yếu của Việt Nam như: Lúa gạo, cà phê, chè, hồ tiêu, hạt điều,v.v… trong sự so sánh với các nước có điều kiện phát triển tương đối giống Việt Nam trong khu vực AFTA và một số nước là đối thủ cạnh tranh những mặt hàng nông
5 sản này với Việt Nam. Một số tác giả sử dụng phương pháp SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội cũng như thách thức khi tham gia thương mại khu vực và quốc tế. Từ đó đưa ra những nhận xét và khuyến nghị đối với ngành công nghiệp nói chung và một số mặt hàng nông sản nói riêng trước khi gia nhập WTO. Nhìn chung, công trình của các tác giả được đề cập ở trên chủ yếu tập trung nghiên cứu đánh giá tác động của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đến một số lĩnh vực trong hoạt động thương mại quốc tế của Việt Nam. Mặc dầu vậy, những công trình nghiên cứu này cũng đã giúp tác giả rất nhiều trong nghiên cứu để hoàn thành nhiệm vụ khoa học của luận văn. Các công trình nghiên cứu liên quan đến chủ đề thương mại quốc tế của CHDCN Lào: + Năm 2003, Luận văn Tiến sĩ của Chamseng PHIMMAVONG, với đề tài “Đổi mới quản lý Nhà nước về thương mại ở CHDCND Lào” Học viện CTQG Hồ Chí Minh, có đưa ra kinh nghiệm của một số nước về đổi mới quản lý Nhà nước về thương mại và bài học đối với Lào. Tác giả cũng đã đề cập đến các nhân tố của chính sách thương mại. Tuy nhiên, đề tài mà tác giả nghiên cứu chỉ nhằm đổi mới quản lý Nhà nước về thương mại, mà chưa phân tích sâu về đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa. + Luận văn Tiến sĩ của Bounna HANEXINGXAY, với đề tài “Hoàn thiện chính sách quan lý của Nhà nước về thương mại của nước CHDCND Lào đến năm 2020”, Đại học KTQD - 2010, tác giả đề cập đến cơ chế, chính sách, hệ thống tổ chức bộ máy nhằm hoàn thiện quản lý Nhà nước về thương mại, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy quản lý và đảm bảo thực hiện những mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đảng và Nhà nước; nêu ra một số phương hướng, giải pháp để hoàn thiện chính sách quản lý Nhà nước về thương mại của nước CHDCND Lào đến năm 2020. + Luận văn Tiến sĩ của Phongtisouk SIPHOMTHAVIBOUN, đề tài “Hoàn thiện chính sách thương mại quốc tế của CHDCND Lào đến năm 2020”, đại học KTQD, tác giả đã phân tích và đề xuất hoàn thiện chính sách TMQT của CHDCND Lào theo một khung phân tích thống nhất. Thông qua việc phân tích thực tiễn vận
6 dụng chính sách TMQT của Lào trong điều kiện hội nhập KTQT và luận văn đề xuất các quan điểm và một số giải pháp hoàn thiện chính sách TMQT của Lào trong thời gian tới chẳng hạn như tăng cường hoàn thiện chính sách thuế quan, cụ thể hóa hạn ngạch thuế, hoàn thiện hệ thống thông tin thị trường theo ngành hàng và theo công cụ áp dụng ở các thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, đầy đủ và cập nhật về vấn đề đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Hầu hết, các nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở việc sơ lược, hoặc đi vào từng khía cạnh cụ thể về đẩy mạnh xuất khẩu của một số mặt hàng đơn lẻ, đưa ra các giải pháp nhằm phát huy những lợi thế cạnh tranh, đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu các mặt hàng chủ lực v.v… Vì lý do đó, cần phải có những nghiên cứu chuyên sâu, nhằm đưa ra được những luận giải về mặt lý luận, phân tích làm rõ thực trạng tình hình xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Lào trong điều kiện HNKTQT, trên cơ sở đó đề xuất được những giải pháp cơ bản, có tính khả thi nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong thời gian sắp tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài: Nghiên cứu thực trạng xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào, từ đó đề ra giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu ở trên luận văn thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: + Nghiên cứu lý luận về đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong hội nhập kinh tế quốc tế. + Nghiên cứu thực trạng xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ
7 tại CHDCND Lào trong hội nhập kinh tế quốc tế. + Đề ra giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong hội nhập kinh tế quốc tế. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn nghiên cứu tình hình xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Nhằm đưa ra những giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Về không gian: Nghiên cứu xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào. Về thời gian: Số liệu sử dụng để nghiên cứu là tình hình xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào, dữ liệu được lấy trong giai đoạn 2018-2020. 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài * Phương pháp thu thập dữ liệu - Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: + Nguồn thông tin từ các doanh nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lào, Bộ Công thương Lào, Việt Nam, Tổng cục Thống kê...; Tài liệu kinh doanh của doanh nghiệp, các báo cáo tài chính của Bộ Nông nghiệp, Cục Hải quan xuất nhập khẩu Lào. + Nguồn thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng như sách báo, tạp chí, Internet... chuyên ngành thương mại quốc tế và kinh tế thương mại. - Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Là phương pháp mà dữ liệu do người
8 nghiên cứu thu thập. * Phương pháp xử lý số liệu -Phương pháp phân tích: Để hệ thống hóa các dữ liệu nhằm minh họa những nội dung chủ yếu của đề tài, phân tích các số liệu thống kê từ nhiều nguồn để rút ra những nhận xét, đánh giá mang tính khái quát cao làm nổi bật những nội dung chính của luận văn. Sau khi dùng các phương pháp thu thập số liệu trên thì đề tài sử dụng phương pháp trình phân tích để thấy rõ được vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp so sánh: Đây là phương pháp chủ yếu dùng trong phân tích hoạt động kinh doanh XK hàng của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào. Từ đó đưa ra được các kết luận so sánh hạn chế, đưa ra nguyên nhân, giải pháp. - Phương pháp thống kê: Hệ thống các phương pháp dùng để thu thập, xử lý và phân tích các con số (mặt lượng) của hiện tượng kinh tế-xã hội để tìm hiểu bản chất và tính quy luật vốn có của chúng (mặt chất) trong điều kiện thời gian và không gian cụ thể. Từ các số liệu thống kê, bài luận văn đi đến phân tích và rút ra các nhận xét khách quan nhất. - Phương pháp tổng hợp: Từ các số liệu so sánh, phân tích, thống kê, sẽ được tổng hợp lại để làm cho vấn đề được sáng tỏ rõ ràng nhất. - Phương pháp tư duy: Kết các phương pháp trên, dùng phương pháp tư duy để thấy được sự logic, chặt chẽ trong từng con số, biểu đồ, bảng biểu... Từ đó làm rõ vấn đề của đề tài đưa ra. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong hội nhập kinh tế quốc tế. Chương 2: Thực trạng xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào. Chương 3: Giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại CHDCND Lào.