Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường- thực tiễn tại tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường cũng như thực tiễn hoạt động đánh giá tác động môi trường tại tỉnh Bình Dương, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi về pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường trong thời gian tới, góp phần bảo vệ môi trưởng sống trong lành của người dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường- thực tiễn tại tỉnh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ MỸ DUNG PHÁP LUẬT VỀ CUNG ỨNG DỊCH VỤ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG - THỰC TIỄN TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ: 8380107 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG – 2022
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ MỸ DUNG PHÁP LUẬT VỀ CUNG ỨNG DỊCH VỤ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG - THỰC TIỄN TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ: 8380107 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ THU THUỶ BÌNH DƯƠNG – 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào, được hoàn thiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Thu Thuỷ. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. Thủ Dầu Một, ngày …… tháng …… năm 2022 Học viên thực hiện
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên học viên xin tỏ lòng biết ơn đến toàn thể quý thầy, cô trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện thuận lợi để giúp đỡ học viên trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Học viên xin chân thành cảm ơn cô TS. Nguyễn Thị Thu Thủy, giảng viên kính mến đã hết lòng giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ trong suốt quá trình học viên thực hiện Luận văn thạc sĩ. Học viên xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Hội đồng bảo vệ Đề cương và Hội đồng bảo vê Luận văn Thạc sĩ đã cho học viên những ý kiến quý báu để hoàn thiện Luận văn. Cuối cùng học viên xin kính chúc toàn thể thầy cô, các anh, chị đã hỗ trợ học viên trong thời gian hoàn thành luận văn lời chúc sức khỏe, thành đạt và hạnh phúc trong cuộc sống và công tác. Trân trọng cảm ơn!
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 BVMT Bảo vệ môi trường 2 LMT Luật môi trường 3 LTM Luật thương mại 4 DVMT Dịch vụ môi trường 5 ĐTM Đánh giá tác động môi trường
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1 1. Lý do chọn thực hiện đề tài ...........................................................................................1 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................2 2.1 Mục tiêu chung .............................................................................................................2 2.2 Mục tiêu cụ thể ..............................................................................................................3 2.3. Câu hỏi nghiên cứu .....................................................................................................3 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................7 4.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................7 4.2. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................................7 5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................. 8 6. Đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn ............................................................. 9 6.1. Về mặt khoa học ...........................................................................................................9 6.2. Về mặt thực tiễn ...........................................................................................................9 7. Bố cục của luận văn .......................................................................................................9 CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ CUNG ỨNG DỊCH VỤ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG.......................................................................11 1.1. Tổng quan về đánh giá tác động môi trường .........................................................11 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm đánh giá tác động môi trường .........................................11 1.1.2. Mục đích và ý nghĩa của đánh giá tác động môi trường ......................................16 1.2. Pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường ............................. 21 1.2.1. Khái niệm, nguyên tắc pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường ..................................................................................................................................21 1.2.2. Nội dung cơ bản pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường 30 1.3. Kinh nghiệm pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của một số quốc gia trên thế giới ............................................................................................. 32 Kết luận Chương 1 ...........................................................................................................35
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ CUNG ỨNG DỊCH VỤ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN ............................................................................................. 37 2.1. Thực trạng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường .........37 2.1.1. Quy định pháp luật về đánh giá tác động môi trường ..........................................37 2.1.2. Quy định pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường ............45 2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường tại tỉnh Bình Dương ...........................................................................................................52 2.2.1. Tổng quan về hoạt động đánh giá tác động môi trường tại tỉnh Bình Dương ....52 2.2.2. Những vấn đề phát sinh từ thực tiễn áp dụng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường tại tỉnh Bình Dương ...................................................................65 2.3. Kiến nghị giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường ........................................................69 2.3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về đánh giá tác động môi trường ......................69 2.3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường ..............................................................................................................................................75 2.3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường tại Tỉnh Bình Dương ..............................................................................78 Kết luận Chương 2 ...........................................................................................................82 KẾT LUẬN .......................................................................................................................83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................i
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn thực hiện đề tài Trên thế giới, dịch vụ BVMT (trong đó có cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường) là một ngành kinh tế có đóng góp quan trọng vào GDP, được nhiều quốc gia quan tâm, đặc biệt là ở những nước phát triển. Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế với xu hướng tự do hóa thương mại hàng hóa và dịch vụ ngày càng được mở rộng thì mở cửa thị trường dịch vụ BVMT trở thành một trong những nội dung quan trọng trong các khuôn khổ hợp tác quốc tế. Việt Nam cũng đang phải cam kết thực hiện ngày càng nhiều hơn các cam kết quốc tế có liên quan đến môi trường, trong khi các doanh nghiệp đang gặp phải những thách thức trong việc đáp ứng các yêu cầu về môi trường trong xuất khẩu sang các thị trường của các nước phát triển thì việc mở cửa thị trường dịch vụ BVMT sẽ tạo điều kiện cho các đối tác nước ngoài đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực này tại Việt Nam đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước BVMT với chi phí thấp hơn. Để BVMT, pháp luật của các nước đã quy định nhiều công cụ pháp lý cũng như kỹ thuật, trong đó đánh giá tác động môi trường là một công cụ pháp lý, kỹ thuật rất hữu hiệu. Luật Môi trường năm 2020 quan niệm “Đánh giá tác động môi trường” là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đưa ra biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường. (Khoản 7 Điều 3 Luật Môi trường năm 2020). Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là công cụ pháp lý và kỹ thuật quan trọng để xác định, phân tích, dự báo tác động môi trường của các dự án, các kế hoạch, quy hoạch phát triển; cung ứng luận cứ khoa học cho chính quyền, cơ quan quản lý chuyên ngành và doanh nghiệp cân nhắc trong quá trình ra quyết định đầu tư. Quy trình đánh giá tác động môi trường có thể là cơ sở cho việc đàm phán, thương lượng giữa các chuyên gia phát triển với các tổ chức dân sự hữu quan và các nhà quản lý quy hoạch. Điều này giúp cân bằng giữa lợi ích môi trường và lợi ích phát triển. 1
Cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường là một chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, là một bộ phận quan trọng của Chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Đến nay, khung chính sách, pháp luật về phát triển dịch vụ cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường đã được hình thành. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để các cấp, các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục rà soát, hoàn thiện và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. Ở tỉnh Bình Dương việc thực hiện các quy định của pháp luật về dịch vụ đánh giá tác động của môi trường trong thời gian qua đã thu được những thành quả đáng kể trong việc bảo vệ môi trường, tuy nhiên thực tiễn cho thấy vẫn còn nhiều bất cập trong quá trình thực hiện, quá trình thực hiện pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của các chủ đầu tư, các cấp chính quyền và Nhân dân vẫn còn mang tính hình thức, chất lượng, hiệu quả không cao. Tình trạng vi phạm pháp luật về môi trường gia tăng đã làm cho môi trường ở nhiều khu vực bị ô nhiễm nghiêm trọng. Mặc dù, văn bản pháp luật về các quy định về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường được ban hành với số lượng lớn song ít được thực thi hoặc thực thi không đầy đủ làm cho môi trường ở một số địa phương đã và đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Do vậy, việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn thi hành pháp luật từ đó tìm ra các nguyên nhân và giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường là việc làm hết sức cần thiết. Từ tất cả các lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường- thực tiễn tại tỉnh Bình Dương” để làm luận văn thạc sĩ luật học, chuyên ngành Luật kinh tế. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường cũng như thực 2
tiễn hoạt động đánh giá tác động môi trường tại tỉnh Bình Dương, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi về pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường trong thời gian tới, góp phần bảo vệ môi trưởng sống trong lành của người dân. 2.2 Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu chung đã nêu trên, các mục tiêu cụ thể của luận văn được xác định cụ thể như sau: Thứ nhất, Nghiên cứu các vấn đề lý luận về đánh giá tác động môi trường, cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường (Khái niệm, đặc điểm về đánh giá tác động môi trường, cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường,) Thứ hai, Phân tích và đánh giá thực trạng các quy định pháp luật Việt Nam hiện hành về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường theo Luật môi trường năm 2020, Luật thương mại năm 2005 và văn bản hướng dẫn thi hành Thứ ba, Phân tích và đánh giá hực tiễn thực hiện pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường từ năm 2016 đến nay. Từ đó chỉ ra những mặt đạt được, những mặt còn hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế này. Thứ tư, Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. 2.3. Câu hỏi nghiên cứu - Câu hỏi nghiên cứu: Đánh giá tác động môi trường là gì? -Câu hỏi nghiên cứu: Tại sao lại phải làm báo cáo đánh giá tác động môi trường -Câu hỏi nghiên cứu: Dịch vụ tư vấn đánh giá tác động môi trường là gì? Tại sao các chủ đầu tư cần phải có sự hỗ trợ của đơn vị cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường? - Câu hỏi nghiên cứu: Hợp đồng dịch vụ tư vấn đánh giá tác động môi trường là gì? Điều kiện có hiệu lực của hợp đồng dịch vụ tư vấn đánh giá tác động môi trường? 3
-Câu hỏi nghiên cứu: Pháp luật quy định vê cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường có đặc điểm gì? -Câu hỏi nghiên cứu: Pháp luật quy định về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường gồm có những nội dung gì? Có hạn chế? Bất cập gì? -Câu hỏi nghiên cứu: Thực tiễn thực hiện dịch vụ tư vấn dịch vụ môi trường tại tỉnh Bình Dương những năm gần đây như thế nào? Có vướng mắc gì? -Câu hỏi nghiên cứu: Với những bất cập, vướng mắc đã nghiên cứu được thì cần phải có những giải pháp gì để hoàn thiện pháp luật? Làm thế nào để nâng cao hiệu thực hiện dịch vụ tư vấn dịch vụ môi trường tại tỉnh Bình Dương. 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Hiện nay, theo sự tìm hiểu và nghiên cứu của tác giả thì số lượng công trình khoa học pháp lý trong nước nghiên cứu về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường không nhiều. Chủ yếu là các công trình nghiên cứu về đánh giá tác động môi trường. Do ngành dịch vụ ĐTM là một ngành rất mới ở nước ta và mới bắt đầu được quy định trong Luật BVMT năm 2005 và tiếp tục được ghi nhận và phát triển trong Luật BVMT năm 2014, Luật BVMT năm 2020. Hầu như chưa có một công trình khoa học pháp lý nào trong nước nghiên cứu về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường một cách đầy đủ và toàn diện. Có thể nói, đây là một hướng nghiên cứu rất mới trong lĩnh vực pháp lý. Do vậy, việc tổng hợp và phân tích các tài liệu, công trình nghiên cứu có liên quan trực tiếp đến nội dung của luận văn đã gặp rất nhiều khó khăn và vướng mắc. Tuy nhiên, sau một thời gian cố gắng tra cứu các tài liệu có liên quan đến nội dung luận văn thì có một số công trình tiêu biểu như sau: - Phạm Mạnh Thắng (2019), “Pháp luật về đánh giá tác động môi trường qua thực tiễn Thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Mở Hà Nội, Luận văn đã đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật về ĐTM qua thực tiễn tại thành phố Hà Nội, từ 4
đó đề xuất hệ thống các giải pháp đồng bộ để việc áp dụng các văn bản pháp luật về ĐTM được đảm bảo có hiệu lực, hiệu quả trong thời gian tới - Phạm Thanh Sơn (2017), “Pháp luật Việt Nam về đánh giá tác động môi trường”, Luận văn thạc sĩ, Viện Đại Học Mở Hà Nội. Luận văn đã phân tích, đánh giá pháp luật về ĐTM và việc thực thi pháp luật về ĐTM tại Việt nam trong thời gian qua, trên cơ sở kinh nghiệm của một số quốc gia, những định hướng trong hoàn thiện pháp luật về ĐTM ở Việt Nam phải bảo đảm phát triển bền vững của đất nước, việc hoàn thiện phải đặt trong tổng thể của việc hoàn thiện pháp luật môi trường và bảm bảo sự tương thích, thống nhất với giữa luật môi trường với các ngành luật khác và phải đảm bảo sự phù hợp với pháp luật quốc tế về ĐTM đối với các dự án đầu tư. Với thực trạng pháp luật về ĐTM và thực tiễn thi hành hiện nay, cần thực hiện một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của ĐTM để đạt được mục tiêu BVMT đất nước - Lê Văn Hợp (2018), “Pháp luật về đánh giá tác động môi trường những bất cập cần sửa đổi, bổ sung”, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật. Số 12 năm 2018. Bài viết đã phân tích những bất cập trong các qui định của pháp luật bảo vệ môi trường hiện nay về việc lập, phê duyệt, thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường và một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về vấn đề này. - Lương Thị Thoa (2020), “Đánh giá tác động môi trường theo pháp luật Việt Nam và một số kiến nghị nâng cao hiệu quả thực thi”, tạp chí Pháp luật và thực tiễn, Số 42, năm 2020. Bài viết đã phân tích những qui định về đánh giá tác động môi trường theo pháp luật Việt Nam hiện hành và thực tiễn thực hiện những qui định này. Từ đó đề xuất một số kiến nghị hoàn thiện. - Nguyễn Hoàng Thùy Trang (2020), “Bàn về khái niệm dịch vụ môi trường”, Tạp chí Khoa học pháp lý, Số 08 (138). Bài viết này giới thiệu các khái niệm dịch vụ BVMT theo quy định của GATS, của OECD/ EUROSTAT và theo quy định của pháp luật Việt Nam, phân tích sự khác biệt giữa chúng và đưa ra một số đề xuất liên quan 5
đến nội hàm khái niệm và phân loại dịch vụ BVMT tại Việt Nam nhằm tạo cơ sở cho việc hoàn thiện pháp luật điều chỉnh loại hình dịch vụ này tại Việt Nam - Vũ Thu Hạnh (2007), “Bước đầu nghiên cứu về cơ chế chi trả dịch vụ môi trường tại Việt Nam”, Tạp chí Luật học, Số 7/2007. Bài viết đã nêu các quan điểm về dịch vụ môi trường và chi trả dịch vụ môi trường. Trình bày cơ sở pháp lí cho cơ chế chi trả dịch vụ môi trường trong trường hợp tiếp cận các nguồn tài nguyên sinh học, thụ hưởng vẻ đẹp cảnh quan, hấp thụ carbon, cung ứng nguồn nước. - Võ Thị Kim Tuyến (2018), “Cơ sở lí luận của pháp luật về phát triển dịch vụ môi trường”, Tạp chí Luật học, Số 10. Bài viết đưa ra các khái niệm dịch vụ môi trường và phát triển dịch vụ môi trường; khái niệm, nguyên tắc và những nội dung cơ bản của pháp luật về phát triển dịch vụ môi trường. - Võ Thị Kim Tuyến (2017), “Một số cam kết quốc tế của Việt Nam liên quan đến phát triển dịch vụ môi trường”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, Số 11/2017. Bài viết đã đề cập và phân tích một số cam kết quốc tế của Việt Nam liên quan đến phát triển dịch vụ môi trường. Từ đó, đưa ra những đánh giá, nhận xét về khả năng đáp ứng các cam kết quốc tế về dịch vụ môi trường của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. - Đặng Thanh Sơn (2019), “Pháp luật về chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội. Luận văn đã trình bày những vấn đề lí luận và pháp luật về chi trả dịch vụ môi trường rừng. Phân tích thực trạng pháp luật về chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt Nam; từ đó đưa ra phương hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về vấn đề này. Tuy còn mới mẻ nhưng từ khi có cơ sở pháp lý, việc nghiên cứu và tổ chức áp dụng các quy định về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường đã được tích cực triển khai và đã đem lại những kết quả tác động tích cực ban đầu, cụ thể là: Thứ nhất, các công trình nghiên cứu nêu trên đã đưa ra các quan điểm về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường và đồng thời cũng đã chỉ ra các đặc điểm, vài 6
trò và phân loại cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường được tác giả kế thừa và phát triển. Đây cũng là cơ sở lý luận làm tiền đề để tác giả tiếp tục phát triển các khái niệm về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường, pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. Thứ hai, các nghiên cứu nêu trên đã mô tả được một phần bức tranh tổng thể thực trạng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường và thực trạng áp dụng pháp luật tại Việt Nam trong thời gian qua. Đồng thời các nghiên cứu cũng đã chỉ ra các cam kết quốc tế và pháp luật một số quốc gia trên thế giới về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của Việt Nam để từ đó đưa ra những đánh giá sự phù hợp giữa các cam kết quốc tế đó với pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của Việt Nam hay không để có sự điều chỉnh cho phù hợp. Thứ ba, các bài viết, công trình nghiên cứu trên đã phần nào đưa ra được một số nhận định, đánh giá chung về thực trạng pháp luật về phát triển dịch vụ môi trường của Việt Nam và qua đó đóng góp một số giải pháp cho việc hoàn thiện pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của Việt Nam dưới nhiều góc độ khác nhau. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và quy định của pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường cũng như thực tiễn hoạt động cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường tại tỉnh Bình Dương, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu và đánh giá các văn bản pháp luật: 7
-Luật môi trường năm 2020 - Luật thương mại năm 2005, Luật giá năm 2012 -Nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành về cung ứng dịch vụ đánh giá tác đông môi trường [Nghị định 08/2022/NĐ-CP hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường; Thông tư 02/2022/TT-BTNMT hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường…vvv]. -Kinh nghiệm pháp luật quốc tế về cung ứng dịch vụ đánh giá tác đông môi trường. -Giới hạn về không gian và thời gian - Về không gian: Tỉnh Bình Dương - Về thời gian nghiên cứu: Giai đoạn năm 2016 đến năm 2021 5. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn như sau: -Phương pháp logic được sử dụng chủ yếu ở chương 1: Trên cơ sở tham khảo những công trình nghiên cứu khoa học trước đó, để hệ thống hoá những vấn đề lý luận dựa trên các quy định của pháp luật, giáo trình, sách chuyên khảo và bài viết được đăng trên một số báo và tạp chí chuyên ngành. Từ đó, học viên làm rõ các khái niệm, cơ sở lý luận và mở rộng hơn các vấn đề liên quan đến pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. - Phương pháp phân tích: Được sử dụng trong suốt quá trình thực hiện Luận văn; bao quát trong tất cả các chương, mục của Luận văn để phát hiện, luận giải thuyết phục về các nội dung liên quan đến chủ đề luận văn. - Phương pháp luật học so sánh: được tác giả sử dụng trong Luận văn nhằm so sánh pháp luật hiện hành và pháp luật quốc tế để đối chiếu các quan điểm của các tổ chức quốc tế về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường và kinh nghiệm xây dựng và thực hiện pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của các nước trên thế giới để từ đó gợi mở cho Việt Nam. 8
-Phương pháp tổng hợp: Được sử dụng trong toàn bộ luận văn, trên cơ sở các tài liệu đã phân tích, so sánh, học viên sử dụng phương pháp này để tổng hợp, khái quát lại những vấn đề đã nêu ra, làm cơ sở để đề xuất những kiến nghị hoàn thiện PL về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. - Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu: Luận văn sẽ tiến thành thu thập dữ liệu về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường của các doanh nghiệp hoạt động tại tỉnh Bình Dương và các báo cáo của Sở tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương và các đơn vị trực thuộc Sở TN&MT từ năm 2016 đến năm 2020. 6. Đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn 6.1. Về mặt khoa học Trong bối cảnh hiện nay, có thể coi luận văn là công trình khoa học pháp lý nghiên cứu có tính chất hệ thống pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam. Những kết luận và đề xuất, kiến nghị mà luận văn nêu ra có cơ sở khoa học và thực tiễn đối với các cơ quan lập pháp và hành pháp trong việc xây dựng và thực thi pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường. N 6.2. Về mặt thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được dùng cho việc nghiên cứu, giảng dạy tại các viện, trường đào tạo chuyên ngành luật hoặc làm tài liệu nghiên cứu cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu tìm hiểu. 7. Bố cục của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Danh mục viết tắt; phần chính của luận văn có 02 chương và những nội dung cơ bản sau: 9
Chương 1: Một số vấn đề lý luận pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường Chương 2: Thực trạng áp dụng pháp luật về cung ứng dịch vụ đánh giá tác động môi trường trên địa bàn Tỉnh Bình Dương và kiến nghị hoàn thiện 10
CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ CUNG ỨNG DỊCH VỤ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG 1.1. Tổng quan về đánh giá tác động môi trường 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm đánh giá tác động môi trường Dưới góc nhìn lịch sử việc Hoa Kỳ thông qua Đạo luật chính sách MT (National Environment Protection Act- NEPA) vào năm 1969 chính là thời điểm đánh dấu cho sự thừa nhận và ra đời của ĐTM1. Lý do chấp nhận việc chọn thời điểm ra đời của ĐTM ở trên là vì bản thân “môi trường” và tầm quan trọng của nó được con người nhận thức từ rất lâu nhưng vấn đề BVMT cũng mới chỉ được nhắc đến và đặt ra kể từ cuối những năm 60 đầu những năm 70 của thế kỷ XX. Ở thời điểm này, vấn đề MT sống của con người trở thành một vấn đề chính trị có tầm quan trọng trong xã hội, đòi hỏi các Nhà nước phải có đường lối để định rằng tất cả những kiến nghị quan trọng ở cấp Liên Bang về luật pháp, các DA và các quy định hoạt động kinh tế, kỹ thuật lúc đưa ra xét duyệt để được Nhà nước chấp thuận phải kèm theo một báo cáo tường tận về tác động đến MT. Bản hướng dẫn kèm theo luật trình bày một cách chi tiết mục đích, yêu cầu, nội dung, cách thực hiện báo cáo ĐTM. Tiếp theo Hoa Kỳ, nhiều nước như Nhật Bản (1972), Canada, Australia (1974), CHLB Đức (1975), Anh (1988) đã lần lượt ban hành những đạo luật hoặc quy định ở mức độ chặt chẽ khác nhau về ĐTM. Trong những năm 1970-1980, một số nước đang phát triển đã ban hành những quy định về ĐTM. Trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, các nước như Philippines (1977), Hàn Quốc (1981), Indonesia (1982), Thái Lan (1984),... đều đã 1 U.S. Environmental Protection Agency, “What is the National Environmental Policy Act?”; xem tại: What is the National Environmental Policy Act?; truy cập ngày 1/6/2022 11
có những quy định chính thức hoặc tạm thời về ĐTM và đã thực sự tiến hành nhiều báo cáo ĐTM cho các hoạt động phát triển của mình2. Có thể thấy từ khi ĐTM mới bắt đầu được thừa nhận và hình thành, đã được rất nhiều quốc gia xem xét, áp dụng. Tuy nhiên, yêu cầu đối với ĐTM, thủ tục thực hiện có sự khác nhau giữa các quốc gia và thường thể hiện ở những điểm sau: Loại DA phải ĐTM; vai trò của cộng đồng trong ĐTM; thủ tục hành chính; các đặc trưng lược duyệt3. Đánh giá tác động môi trường (Environmental Impact Assessment - EIA) là một thuật ngữ được sử dụng khá rộng rãi và có thể được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau. Xét dưới góc độ quản lý, nó được coi là một biện pháp quản lý nhà nước (QLNN) về môi trường (MT), xét dưới góc độ khoa học, nó là những nghiên cứu về mối liên hệ, những tác động biện chứng giữa các hoạt động phát triển và các khía cạnh MT. Với tư cách là một khái niệm pháp lý, đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là hệ thống các quan hệ pháp luật (PL) hình thành giữa cơ quan QLNN với các tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động phát triển trong việc khảo sát và đánh giá các tác động của các hoạt động phát triển đó đối với các yếu tố MT4 ĐTM thực ra là một công việc rất mới, nhưng đã thu được những kết quả to lớn. Nhiều người trong chúng ta tưởng đã hiểu rõ bản chất của công việc này, song có lẽ mỗi người chỉ nắm bắt được một vài khía cạnh cơ bản của ĐTM. Một số điểm có thể thống nhất được về công việc này đó là5: 2 Nguyễn Trương Nguyệt Sương (2018), “Pháp luật về đánh giá tác động môi trường trong quy hoạch các dự án, qua thực tiễn tại thành phố Đà Nẵng”, Luận văn thạc sĩ luật học, Trường ĐH Luật ĐH Huế, tr.11 3 Võ Trung Tín (2006), Pháp luật về đánh giá tác động môi trường ở Việt nam - Thực trạng và hướng hoàn thiện, Luận văn thạc sĩ, Trường ĐH Luật TP. Hồ Chí Minh, tr.21 4 Đại học Luật Hà Nội (2004), Giáo trình Luật Môi trường, NXB Công an nhân dân, Hà Nội, tr. 103. 5 Vũ Thị Duyên Thủy (2003), Bàn về hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, Tạp chí Luật học, tr.23. 12
“ĐTM là quá trình xác định khả năng ảnh hưởng đến MT xã hội và cụ thể là đến sức khoẻ của con người. Từ đó đánh giá tác động đến các thành phần MT vật lý, sinh học, kinh tế - xã hội nhằm giúp cho việc đưa ra quyết định một cách hợp lý và logic. ĐTM còn cố gắng đưa ra biện pháp nhằm giảm thiểu những tác động có hại, kể cả việc áp dụng các biện pháp thay thế.” Cho đến nay, vẫn chưa có một định nghĩa đầy đủ, bao quát về ĐTM. Có thể nêu ra một số định nghĩa để chứng tỏ tính đa dạng của thuật ngữ này. Theo quan điểm của Liên hợp Quốc thì “ĐTM là một đánh giá cho tất cả những ảnh hưởng MT cũng như những ảnh hưởng xã hội liên quan, có thể phát sinh từ một dự án (DA)6”. Định nghĩa này cho thấy ĐTM không chỉ xem xét những ảnh hưởng về mặt MT tự nhiên (đất, nước, không khí,…) mà nó còn xem xét những tác động đến mặt xã hội (kinh tế, văn hoá, giáo dục,…). Như vậy, phạm vi yêu cầu ĐTM phải làm là rất rộng, điều này là cần thiết nhưng nó rất phức tạp, không dễ thực hiện. Trong khi đó, đối tượng có thể gây ra những ảnh hưởng cần xem xét, đánh giá thì định nghĩa chỉ nêu một cách chung chung “một dự án” như vậy là quá hẹp. Định nghĩa lại không đề cập đến các đối tượng có thể gây ra tác động lớn hơn, như một kế hoạch, quy hoạch, một chương trình phát triển,… ĐTM là một sự kiểm tra có hệ thống những hậu quả về MT của các DA, các chính sách, các kế hoạch và chương trình7. So với định nghĩa trên, định nghĩa vừa nêu thu hẹp phạm vi và mở rộng đối tượng cần xem xét. Nó đặt ra yêu cầu là việc đánh giá các hậu quả về MT phải có tính hệ thống, tức là các yếu tố bị ảnh hưởng phải được xem xét trong một thể thống nhất, từng loại tác động cần phải được cân nhắc về mức 6 United Nations development Programme, Incorporating Environmental Considerations (Chapter 3: Environmental Impact Assessment in Viet Nam). http://www.undp.org.vn/undp/docs/1995/cap21/ch3.htm 7 John Glasson, Riki Therivel, Andrew Chadwick (2004), Giới thiệu về đánh giá tác động môi trường, Tài liệu Hội thảo, tr.13 13