Luận văn Thạc sĩ Luật Kinh tế: Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề" được hoàn thành với mục tiêu nhằm làm rõ các quy định của pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề và thực tiễn thực hiện quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. Từ đó, tác giả kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Kinh tế: Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯƠNG THỊ MINH THẮNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ LUẬN VĂN THẠC SỸ Ngành: Luật Kinh tế Mã số ngành: 8380107 Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯƠNG THỊ MINH THẮNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ LUẬN VĂN THẠC SỸ Ngành: Luật Kinh tế Mã số ngành: 8380107 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN KIÊN BÍCH TUYỀN Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2024
i LỜI CAM DOAN Tôi xin cam đoan đề tài "Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề" là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện cùng với sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Kiên Bích Tuyền. Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tác giả thực hiện và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào. Kết quả nghiên cứu là trung thực, không có các nội dung đã được công bố trước đây ngoại trừ các trích dẫn đã được dẫn nguồn cụ thể và đầy đủ trong luận văn. TP.HCM, ngày 10 tháng 01 năm 2024 Tác giả Trương Thị Minh Thắng
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến TS. Nguyễn Kiên Bích Tuyền - giảng viên khoa Luật kinh tế trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Đồng thời, tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy cho tôi trong suốt thời gian tôi học tập tại trường. Quý Thầy, Cô không những truyền đạt cho tôi về kiến thức mà còn hướng dẫn tôi các kỹ năng xử lý và vận dụng các quy định của pháp luật phù hợp vào thực tiễn. Tôi mong rằng, luận văn này sẽ góp phần nhỏ vào công tác nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật liên quan trong thời gian tới liên quan đến quyền đối với Bất động sản (BĐS) liền kề. Do hạn chế về thời gian, kiến thức và sự hiểu biết nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp chân thành từ quý Thầy, Cô để luận văn ngày càng được hoàn thiện hơn. Cuối cùng, tôi xin chúc quý Thầy, Cô trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh thật nhiều sức khỏe để tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp trồng người và gặt hái thật nhiều thành công trong sự nghiệp giáo dục.
iii TÓM TẮT LUẬN VĂN Tiêu đề: Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề Quyền đối với BĐS liền kề là một chế định pháp luật được ghi nhận từ thời La Mã cổ đại và ngày càng có những cải tiến mới phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế và cuộc sống xã hội. Quyền này là một loại vật quyền được pháp luật dân sự xây dựng dựa trên mối quan hệ pháp luật giữa BĐS hưởng quyền và BĐS chịu hưởng quyền nhằm thỏa mãn các nhu cầu cần thiết nhất định trong việc khai thác BĐS của chủ sở hữu BĐS hưởng quyền. Nếu như trong Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2005, các quyền đối với BĐS liền kề được xếp chung với các quyền khác tại Chương XVI – “Những quy định khác về quyền sở hữu” thì nay quyền đối với BĐS liền kề đã được quy định tại một mục độc lập trong Chương XIV “Quyền khác đối với tài sản” trong BLDS năm 2015. Các quy định về quyền đối với bất động sản liền kề trong BLDS năm 2015 là sự tiếp thu những thành tựu của pháp luật các nước trên thế giới và pháp luật Việt Nam trong các giai đoạn trước được thay đổi cùng với sự phát triển của nền kinh tế xã hội. Nghiên cứu về quyền đối với BĐS liền kề là một vấn đề không hề đơn giản, nhất là trong điều kiện các luật như: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Tài nguyên nước, Luật môi trường... đang được cải tiến và thay đổi liên tục cùng với sự phát triển không ngừng của xã hội đã ít nhiều ảnh hưởng đến quyền đối với BĐS liền kề. Bên cạnh đó, các chuyên ngành luật trên đang tồn tại nhiều vấn đề khác nhau về việc xác lập quyền sở hữu đối với từng loại BĐS và đây chính là rào cản trong việc xác lập quyền đối với BĐS liền kề. Với thực trạng như trên, tôi chọn "Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề" làm đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình nhằm làm rõ hơn các quy định trong BLDS năm 2015. Từ khoá: bất động sản liền kề, quyền đối với bất động sản liền kề, căn cứ xác lập quyền, nội dung của quyền đối với bất động sản liền kề,…
iv ABSTRACT Subject: Law on rights to adjacent real estate Rights to adjacent real estate (real estate) is a legal institution recognized since ancient Roman times and today there have been new advances in application in practice. This right is a type of material right built by civil law based on the legal relationship between the entitled real estate and the entitled real estate to satisfy certain necessary needs of the entitled real estate owner. If in the 2005 Civil Code (Civil Code), the Rights to adjacent real estate are classified with other rights in Chapter XVI - Other regulations on ownership rights, then now the rights to adjacent real estate have been regulated. in an independent section in Chapter XIV Other rights to property in the 2015 Civil Code. This shows that the law has made new strides in recognizing the importance of this group of rights. The regulations on rights to adjacent real estate in the 2015 Civil Code are the absorption of achievements from the laws of countries around the world and Vietnamese laws in previous periods, changed along with the development of the economy. social economy. Researching rights to adjacent real estate is not a simple issue, especially under the conditions of laws such as: Land Law, Housing Law, Real Estate Business Law, Construction Law, Urban Planning Law. City, Water Resources Law, Environment Law... are continuously improving and changing along with the continuous development of society, which has more or less affected the rights to adjacent real estate. In addition, the above law specialties have many different problems regarding establishing ownership rights for each type of real estate and this is a barrier in establishing rights to adjacent real estate. Because of the above mentioned reasons, I chose "Law on rights to adjacent real estate" as the research topic for my thesis to clarify the regulations in the 2015 Civil Code. Keys: Adjacent real estate, rights to adjacent real estate, basis for establishing rights, content of rights to adjacent real estate,...
v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT STT Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt 1 BĐS Bất động sản 2 BLDS Bộ luật dân sự 3 TAND Toà án Nhân dân 4 UBND Uỷ ban Nhân dân 5 NXB Nhà xuất bản 6 ĐH Đại học 7 TP Thành phố 8 TNHH Trách nhiệm hữu hạn
vi MỤC LỤC Lời cam đoan…………………………………………………………………………….....i Lời cảm ơn……………………………………………………………………………..…..ii Tóm tắt luận văn………………………………………………………………………......iii Abstract…………………………………………………………………………………....iv Danh mục từ viết tắt tiếng việt……………………………………………………………..v Mục lục………………………………………………………………………………..…..vi 1. GIỚI THIỆU ............................................................................................................... 1 1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................................. 1 1.2. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 2 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................................. 3 2.1 Mục tiêu tổng quát ................................................................................................ 3 2.2 Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 3 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ......................................................................................... 3 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................................... 3 4.1 Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 3 4.2 Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 3 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................. 4 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 4 7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................................ 4 8. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU ...................................................... 5 9. KẾ THỪA VÀ ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU ..................................................... 8 10. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN…………………………………………………..............9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ TẠI VIỆT NAM ........................................................................ 10 1.1 Khái niệm về bất động sản liền kề ...................................................................... 10 1.2 Khái niệm về quyền đối với bất động sản liền kề............................................... 12 1.3. Căn cứ xác lập quyền đối với bất động sản liền kề ............................................ 15 1.4 Hình thức xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo thoả thuận và theo di chúc ............................................................................................................................ 22 1.5 Nghĩa vụ và quyền của các bên trong việc xác lập quyền đối với bất động sản liền kề ............................................................................................................................ 23 1.6 Hiệu lực của quyền đối với bất động sản liền kề ................................................ 29
vii 1.7 Chấm dứt quyền đối với bất động sản liền kề .................................................... 31 1.8 Thẩm quyền xử lý khi có phát sinh tranh chấp về lối đi qua .............................. 31 1.9 Giới hạn của quyền đối với bất động sản liền kề……………................……….31 1.10 Bảo vệ quyền đối với bất động sản liền kề…......................................…………34 1.11 Quyền đối với bất động sản liền kề trong các văn bản pháp luật……………………………………………………………………………...…………39 1.12 Quyền đối với bất động sản liền kề trong các phong tục tập quán……………………………………………………………………………...………..42 1.13 Quyền đối với bất động sản liền kề thông qua án lệ………………………..…..44 1.14 Bảng so sánh các nội dung về bất động sản liền kề trong Bộ Luật dân sự năm 2005 và Bộ Luật dân sự năm 2015…………………………………………………………….…………………………45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................................. 48 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ TẠI VIỆT NAM ........................................................................ 49 2.1 Việc xác định bất động sản chịu hưởng quyền chưa thống nhất ........................ 49 2.2. Hình thức xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo thỏa thuận chưa rõ ràng ............................................................................................................................ 51 2.3 Việc xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo di chúc chưa rõ ràng ...... 52 2.4. Pháp luật chưa có quy định về xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo thời hiệu.. ........................................................................................................................ …54 2.5 Xác lập quyền đối với bất động sản liền kề trong trường hợp chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ................................................................................... 56 2.6. Nội dung quyền của chủ thể xác lập quyền đối với bất động sản liền kề chưa đầy đủ ............................................................................................................................ 59 2.7. Quy định về hiệu lực của việc xác lập quyền đối với bất động sản liền kề còn hạn chế ............................................................................................................................ 62 2.8 Quy định về thay đổi thực hiện quyền chưa rõ ràng64Error! Bookmark not defined. 2.9 Xác định chủ sở hữu đối với phần đất dành làm lối đi ……..…………………64 2.10 Quy định về Quyền tưới nước, tiêu nước trong canh tác chưa đầy đủ………………………………………………………………………………………….66
viii 2.11 Quy định về quyền cấp thoát nước qua bất động sản liền kề chưa rõ ràng và đồng nhất trong các văn bản luật……………………………………………………………….68 2.12 Quy định về quyền mắc đường dây tải điện, thông tin liên lạc chưa rõ ràng………………………………………………………………………………………..70 2.13 Nghĩa vụ bảo vệ môi trường chưa chặt chẽ và hiệu quả………………….……73 2.14 Pháp luật về trường hợp xảy ra tình thế cấp thiết chưa rõ rang………….…….76 2.15 Pháp luật về nghĩa vụ bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; tôn trọng quy tắc xây dựng thiếu chặt chẽ và rõ ràng………………………………………………………...….77 2.16 Pháp luật về việc trổ cửa, thiết lập lỗ thông khí, khe sáng, tầm nhìn chưa phù hợp và rõ ràng………………………………………………………………………………....80 2.17 Bảo vệ quyền đối với bất động sản liền kề……………………………….……83 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................................. 88 CHƯƠNG 3. KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN ĐỐI VỚI BẤT ĐỘNG SẢN LIỀN KỀ ...................................................................................................... 89 3.1. Kiến nghị liên quan việc xác định bất động sản chịu hưởng quyền ................... 89 3.2. Xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo thỏa thuận chưa quy định về hình thức ............................................................................................................................ 89 3.3. Xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo di chúc chưa quy định rõ ràng90 3.4. Kiến nghị liên quan việc xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo thời hiệu…………………. ........................................................................................................ 91 3.5 Kiến nghị liên quan việc cấp giấy chứng nhận đối với việc xác lập quyền đối với bất động sản liền kề ............................................................................................................ 92 3.6. Hiệu lực của việc xác lập quyền đối với bất động sản liền kề còn hạn chế ....... 93 3.7 Kiến nghị về việc bổ sung các án lệ…………………………………………….95 3.8 Hoàn thiện các quy định về Quyền đối với bất động sản liền kể liên quan đến tưới nước, tiêu nước………………………………………………………………………95 3.9 Hoàn thiện các quy định về Quyền đổi với bất động sản liền kể liên quan đến cấp, thoát nước…………………………………………………………………………………96 3.10 Hoàn thiện các quy định về Quyền đối với bất động sản liền kể liên quan đến mắc đường dây tải điện, thông tin liên lạc………………………………..……………………96 3.11 Quy định của pháp luật về giới hạn Quyền đối với bất động sản liền kề……..…97 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................................. 98
ix KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... I
1 1. GIỚI THIỆU 1.1 Đặt vấn đề Quyền đối với BĐS liền kề là một chế định pháp luật có từ xa xưa, từ thời La Mã cổ đại. Qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung thì nay quyền đối với BĐS liền kề đã có những cải tiến mới phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế xã hội cũng như phù hợp với các ngành luật khác. Quyền này là một loại vật quyền được pháp luật dân sự xây dựng dựa trên mối quan hệ pháp luật giữa BĐS hưởng quyền và BĐS chịu hưởng quyền nhằm thỏa mãn các nhu cầu cần thiết nhất định. "Bán anh em xa mua láng giềng gần" là câu nói được truyền miệng khá lâu đời để nói lên mối quan hệ bền chặt giữa những người cùng chung sống với nhau trong một cộng đồng. Tuy nhiên, khi mật độ dân số ngày càng tăng cao kéo theo nhu cầu sở hữu BĐS ngày càng tăng cao đã biến "tấc đất thành tấc vàng" thì tình làng nghĩa xóm không còn được ưu tiên và xem trọng như ngày xưa. Những tranh chấp về BĐS nhất là các tranh chấp về quyền đối với BĐS liền kề phát sinh ngày càng nhiều. Do nhà làm luật chưa dự liệu được hết những vấn đề có thể xảy ra nên các quy định về quyền đối với BĐS liền kề vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập khi áp dụng vào thực tiễn. Bên cạnh đó, quyền đối với BĐS liền kề là vấn đề không hề đơn giản, nhất là trong điều kiện các luật chuyên ngành như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Tài nguyên nước, Luật môi trường về quyền đối với bất động sản liền kề đang vô cùng khác nhau, chưa đồng nhất và rõ ràng,… Xuất phát từ những quy định chưa rõ ràng của pháp luật dẫn đến việc cách hiểu, cách vận dụng các quy định của pháp luật vào thực tế không đồng nhất, dẫn đến các phán quyết của Toà chưa thuyết phục, chưa đảm bảo tính khách quan, làm cho các án bị huỷ, bị sửa nhiều lần và tranh chấp kéo dài ảnh hưởng đến thời gian, tài chính và sức lực của các bên. Với thực trạng như vậy, một số công trình nghiên cứu khoa học đã công bố có liên quan đến Quyền đối với BĐS liền kề còn ít, nên không thể nhận diện hết được những vấn đề liên quan nên đã tác động và ảnh hưởng tới việc xác lập Quyền đối với BĐS liền kề. Từ thực tế trên, tôi đã chọn "Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề" làm đề tài luận văn tốt nghiệp.
2 1.2 Tính cấp thiết của đề tài Quyền đối với BĐS liền kề là một chế định pháp luật được ghi nhận từ thời La Mã cổ đại và ngày càng có những cải tiến mới phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế và cuộc sống xã hội. Quyền này là một loại vật quyền được pháp luật dân sự xây dựng dựa trên mối quan hệ pháp luật giữa BĐS hưởng quyền và BĐS chịu hưởng quyền nhằm thỏa mãn các nhu cầu cần thiết nhất định trong việc khai thác BĐS của chủ sở hữu BĐS hưởng quyền như lối cấp, thoát nước, lối tưới nước, tiêu nước, đường mắc dây tải điện, thông tin liên lạc, lối đi qua,… Nếu như trong Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2005, các quyền đối với BĐS liền kề được xếp chung với các quyền khác tại Chương XVI – “Những quy định khác về quyền sở hữu” thì nay quyền đối với BĐS liền kề đã được quy định tại một mục độc lập trong Chương XIV “Quyền khác đối với tài sản” trong BLDS năm 2015. Sự cải tiến và thay đổi liên tục của các luật như: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Tài nguyên nước, Luật môi trường... cùng với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế và xã hội đã ít nhiều ảnh hưởng đến quyền đối với BĐS liền kề. Mặc dù BLDS năm 2015 đã có những điểm mới về quyền đối với BĐS liền kề so với BLDS năm 2005 nhưng vẫn còn tồn đọng những hạn chế, vướng mắc chưa được làm sáng tỏ, gây khó khăn trong quá trình áp dụng pháp luật vào thực tiễn. Trong thực tế, các tranh chấp về quyền đối với bất động sản liền kề diễn ra ngày càng phổ biến và phức tạp. Vì các quy định của luật chưa đầy đủ và thiếu sự rõ ràng nên các tranh chấp thường kéo dài và trải qua nhiều cấp xét xử. Thẩm phán khi trực tiếp tham gia xét xử những vụ án tranh chấp về quyền đối với bất động sản liền kề được yêu cầu phải đảm bảo tính công bằng về quyền và lợi ích của các bên, giải quyết một cách thấu đáo, hợp lý và triệt để trên cơ sở các quy định của pháp luật. Vì vậy, việc nhận thức đúng bản chất và quy định của quyền đối với BĐS liền kề là rất cần thiết nhằm hạn chế các tranh chấp phát sinh, góp phần bảo đảm sự hòa thuận, văn minh trong quá trình khai thác, sử dụng tài sản của các chủ sở hữu.
3 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 2.1 Mục tiêu tổng quát Làm rõ các quy định của pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề và thực tiễn thực hiện quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. Từ đó, tác giả kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề. 2.2 Mục tiêu cụ thể Luận văn có bốn mục tiêu cụ thể: - Thứ nhất: làm rõ cơ sở lý luận về quyền đối với BĐS liền kề. - Thứ hai: phân tích các quy định của pháp luật Việt Nam về quyền đối với BĐS liền kề. - Thứ ba: phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. - Thứ tư: kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề. 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn sẽ trả lời các câu hỏi sau: - Pháp luật Việt Nam hiện nay quy định về quyền đối với BĐS liền kề như thế nào? - Thực tiễn thực hiện quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam hiện nay như thế nào? Có những bất cập, khó khăn gì khi thực hiện pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề? - Cần hoàn thiện các quy định nào về quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam? 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1 Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu các quy phạm pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề. 4.2 Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn là các vấn đề pháp lý liên quan đến quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. Trong quá trình làm luận văn, tác giả cũng có đề cập đến pháp luật của các nước trên thế giới về quyền đối với BĐS liền kề.
4 Về thời gian: Các quy định, bản án phản ánh trong luận văn tập trung chủ yếu trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến nay (năm BLDS 2015 có hiệu lực) 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện đề tài này, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau đây: Phương pháp phân tích: được thể hiện trong chương 2 và chương 3 của luận văn nhằm làm rõ các quy định pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề. Phương pháp tổng hợp, so sánh: được áp dụng chủ yếu ở chương 1 và chương 3 của luận văn. Những phương pháp này được vận dụng để đưa ra ý kiến nhận xét quy định pháp luật có phù hợp với thực tiễn hay không? Đồng thời, tác giả so sánh với các quy định liên quan hoặc pháp luật của các nước khác… Phương pháp quy nạp, diễn dịch: được dùng để triển khai hiệu quả các vấn đề liên quan đến quyền đối với bất động sản liền kề ở chương 2, đặc biệt là kiến nghị phương hướng hoàn thiện ở chương 3. Cụ thể như: trên cơ sở đưa ra những ý kiến mang tính tổng quan, tác giả dùng phương pháp diễn dịch để làm rõ nội dung của ý kiến đó…, dùng phương pháp quy nạp sau khi trình bày nội dung của các nghiên cứu trước đây trong cùng lĩnh vực tại chương 1. 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU - Những quy định của pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề. - Thực trạng về quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. - Những bất cập, khó khăn khi thực hiện pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. - Một số giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. 7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Về mặt lý luận: Luận văn tổng hợp, hệ thống lại các cơ sở lý luận liên quan đến quyền đối với BĐS liền kề. Đồng thời, luận văn cũng góp phần bổ sung và hoàn thiện các cơ sở lý luận liên quan đến quyền đối với BĐS liền kề tại Việt Nam. Về mặt thực tiễn: Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, học viên cao học, sinh viên ở các khoá sau khi nghiên cứu về quyền đối với BĐS liền kề. Bên cạnh đó, các nhà làm luật cũng có thể dùng luận văn làm tài
5 liệu tham khảo các kiến nghị, giải pháp để có sự điều chỉnh pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề khi giải quyết các bất cập, vướng mắc đang gặp phải trong thực tế. 8. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU Quyền đối với BĐS liền kề là một đề tài nhận được rất nhiều sự quan tâm của nhiều tác giả ở các quốc gia chứ không riêng gì ở Việt Nam. Dựa vào góc độ tiếp cận và phạm vi nghiên cứu khác nhau thì mỗi tác giả lại có những góc nhìn khác nhau về đề tài. Tính từ năm 2017 đến nay có rất nhiều tài liệu liên quan đến quyền đối với BĐS liền kề cũng như phát sinh nhiều các tranh chấp về quyền sở hữu BĐS liền kề. Có thể lược khảo một số sách chuyên khảo, giáo trình, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan như sau: Sách chuyên khảo, giáo trình - Đặng Lê Phương Uyên (2021) - "Điều kiện và hệ quả xác lập quyền về lối đi qua theo quy định của pháp luật" - Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số chuyên đề 07, tháng 4 năm 2021 - Bài viết tập trung phân tích căn cứ xác lập quyền về lối đi qua, phân tích những vướng mắc và hạn chế của việc xác lập quyền. Qua đó, tác giả kiến nghị những giải pháp thiết thực nhằm làm rõ các căn cứ trong việc xác lập quyền về lối đi qua. - Nguyễn Thị Hạnh (2020) - "Khái niệm quyền đối với bất động sản liền kề và vướng mắt từ thực tiễn giải quyết tranh chấp quyền về lối đi qua" - Tạp chí Học viện tư pháp, số 04, năm 2020 và Tạp chí Nghề luật, số 4/2020 - Bài viết vừa khái quát được các quy định liên quan đến quyền vừa liên hệ thực tế giải quyết những tranh chấp về quyền đối với BĐS liền kề trong đó chiếm phần lớn là quyền về lối đi qua. Tác giả, đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện cả về mặt quy định của pháp luật thực định và cả về mặt thực tiễn xét xử của Tòa án. - Lê Văn Sua (2020) - "Quyền về lối đi qua bất động sản liền kề" - Tạp chí Luật sư Việt Nam, số 10 - Bài viết đề cập đến một trong các nội dung phổ biến của quyền đối với BĐS liền kề là quyền về lối đi qua, một quyền chiếm được rất nhiều sự quan tâm của nhiều tác giả. Tác giả Lê Văn Sua nhận định đây là một quyền đặc biệt quan trọng nên bài viết chỉ xoay quanh về vấn đề xác lập lối đi qua theo quy định của pháp luật, các bất cập của các quy định, các hạn chế khi xét xử. Trên cơ sở đó, tác giả góp ý chỉnh sửa, hoàn thiện các quy định.
6 - Trường ĐH Luật Thành phố HCM (2019) - Giáo trình "Pháp luật về tài sản, quyền sở hữu và thừa kế" - NXB Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam - Giáo trình đã khái quát một cách cơ bản về các quy định của BLDS năm 2015 về quyền đối với bất động sản liền kề. Ngoài ra, giáo trình còn phân tích sâu sắc một số nội dung quan trọng liên quan đến việc xác lập quyền, đó là hệ quả của việc xác lập quyền. - Lê Thị Giang (2018) - "Quyền đối với bất động sản liền kề trong Bộ luật Dân sự 2015" - Tạp chí Kiểm sát, số 16/2018 - Với cách nhìn tổng thể tác giả nhận định ngoài quyền sở hữu thì quyền đối với BĐS liền kề có ý nghĩa quan trọng đối với chủ sở hữu có BĐS bị vây bọc. Thông qua bình luận một số quy định của các quyền cụ thể như quyền về cấp thoát nước; quyền về lối đi; quyền tưới nước, tiêu nước; quyền mắc dây tải điện;...tác giả đã phát hiện các điểm chưa hợp lý và phù hợp với thực tiễn của các quy định này. -Nguyễn Tấn Hoàng Hải (2018) - "Quyền về lối đi qua trong Bộ luật Dân sự 2015 so sánh với Bộ luật dân sự 2005" - Tạp chí TAND ngày 21 tháng 8 năm 2018 - Bài viết phân tích những điểm mới và sự khác nhau giữa BLDS năm 2005 với BLDS năm 2015 trong việc xác định quyền về lối đi chung. - Đinh Trung Tụng (Chủ biên) (2017) - "Những điểm mới cơ bản của Bộ luật Dân sự năm 2015" – NXB Lao động - Bài viết phân tích những điểm mới trong BLDS năm 2015. Trong đó, có đề cập đến một số quy định về quyền khác đối với tài sản. - Nguyễn Thanh Thư, Nguyễn Tấn Hoàng Hải (2017) - "Mối liên hệ của quyền về lối đi qua và các chế định khác theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 và Luật Đất đai năm 2013" - Tạp chí Khoa học pháp lý, số 5 - Bài viết tập trung phân tích mối liên hệ giữa quyền về lối đi qua với các chế định khác. Qua đó, nêu ra một số hạn chế và đề suất sửa đổi. - Nguyễn Thị Hường (2017) - "Quyền đối với bất động sản liền kề trong Bộ luật dân sự 2015" - Tạp chí TAND số 7/2017. Sau khi phân tích tất cả các quy định của quyền đối với bất động sản liền kề ở BLDS năm 2015, tác giả đã nhìn nhận BLDS năm 2015 có bảy điểm mới so với các BLDS trước. Từ đó nhận thức đúng bản chất của quyền, hiểu rõ căn cứ phát sinh, chấm dứt, nội dung phạm vi của quyền nhằm hạn chế các tranh chấp xảy ra.
7 - Lê Đăng Khoa (2017) - "Một số vấn đề liên quan đến quyền đối với bất động sản liền kề trong Bộ luật dân sự năm 2015" - Tạp chí Khoa học Kiểm sát, số 02 (16). Thông qua bài viết tác giả làm rõ khái niệm về quyền địa dịch, giải thích lý do ủng hộ sử dụng thuật ngữ địa dịch thay cho quyền đối với BĐS liền kề. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề xuất các kiến nghị nhằm hỗ trợ hoàn thiện các quy định của pháp luật về việc xác lập quyền. - Đỗ Văn Đại (2017) – "Luật hợp đồng Việt Nam - Bản án và Bình luận bản án" - NXB Hồng Đức Hội luật gia Việt Nam. Trong sách chuyên khảo này, tác giả đã bình luận, phân tích và giải thích lý do của các quy định về quyền đối với BĐS liền kề theo quy định của BLDS 2015. Tác giả đã đưa ra cái nhìn tổng thể về quyền đối với BĐS liền kề cũng như là các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật. - Nguyễn Văn Cừ, Trần Thị Huệ (2017) - "Bình luận khoa học Bộ luật Dân sự năm 2015 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" - NXB Công an nhân dân. Trong sách bình luận này, tác giả giải thích các quy định của pháp luật hiện hành. Dưới góc độ thực tiễn, tác giả đưa ra những ví dụ và bình luận tất cả các quy định trong BLDS năm 2015 về quyền đối với BĐS liền kề. Luận án – Luận văn - Nguyễn Thị Huyền (2022) - "Pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề. Thực tiễn áp dụng Tại tòa án nhân dân Thành phố Hải Phòng" - Luận văn thạc sĩ Luật học - ĐH quốc gia Hà Nội. Luận văn trình bày các cơ sở lý luận liên quan đến pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề và thực tiễn áp dụng tại TAND Tp. Hải Phòng. Từ đó, tác giả đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về quyền đối với BĐS liền kề. - Diệp Ngọc Dinh (2021) - "Xác lập quyền về lối đi qua bất động sản liền kề theo pháp luật dân sự Việt Nam" - Luận văn thạc sĩ – Trường ĐH Luật TP. Hồ Chí Minh. Tác giả đã phân tích, đánh giá và bình luận về việc xác lập quyền đối với BĐS liền kề. Từ đó phân tích, so sánh, đối chiếu với các quy định của pháp luật Việt Nam và kiến nghị hoàn thiện pháp luật. - Đặng Lê Phương Uyên (2020) - "Căn cứ xác lập quyền đối với bất động sản liền kề theo quy định của pháp luật Việt Nam" - Luận văn thạc sĩ - Trường ĐH Luật TP. Hồ Chí Minh. Tác giả đã phân tích, đánh giá và bình luận vấn đề xoay quanh căn
8 cứ xác lập quyền đối với BĐS liền kề. Từ đó phân tích, so sánh, đối chiếu các quy định của pháp luật Việt Nam với thực tiễn xét xử và với pháp luật của các nước. - Huỳnh Thị Ngọc Điệp (2020) - "Quyền về lối đi qua từ thực tiễn áp dụng" - Luận văn thạc sĩ – Trường ĐH Luật TP. Hồ Chí Minh. Luận văn phân tích quyền về lối đi chung qua góc nhìn của các bản án. Qua đó chỉ ra những bất cập của luật trong thực tiễn xét xử. - Nguyễn Thị Hường (2019) - "Quyền đối với bất động sản liền kề theo pháp luật Việt Nam hiện nay" - Luận án tiến sĩ - Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – Học viện Khoa học xã hội. Luận án nghiên cứu một cách tổng quan về nội dung của quyền đối với BĐS liền kề, đi từ khái niệm, đặc điểm đến thực trạng quy định pháp luật hiện hành và định hướng hoàn thiện. Tác giả không chỉ nghiên cứu bó hẹp trong phạm vi BLDS mà còn có sự liên kết với pháp luật về đất đai, tài nguyên, xây dựng... Công trình nghiên cứu nước ngoài - A.N.Yiannopoulos (1982) - "Creation of Servitudes by Prescription and Destination of the Owner" - Louisiana Law Review, Vol. 43, No. 1 - Nội dung bài viết chủ yếu đề cập đến điều kiện xác lập địa dịch theo thời hiệu và có sự khác biệt với việc xác lập các quyền dân sự khác theo thời hiệu. - Magot Rau (1978) - "Convenants Running with the Land: Viable Doctrine of Common-Law Relic?" - Hofstra Law Review, Vol. 7 - Tác giả đã nêu lên các điều kiện cần thiết để một thỏa thuận, giao dịch về quyền địa dịch thật sự tạo ra vật quyền gắn liền với bất động sản, có hiệu lực với các chủ thể khác và có thể được chuyển giao khi bất động sản được chuyển giao. Trong đó, có một số điều kiện phù hợp mà Việt Nam có thể vận dụng trong quá trình hoàn thiện pháp luật. 9. KẾ THỪA VÀ ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU Nhìn chung, những công trình nghiên cứu kể trên phần lớn đã nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quyền đối với BĐS liền kề như: căn cứ xác lập quyền, hiệu lực của quyền, nguyên tắc thực hiện quyền, quyền về lối đi qua, chấm dứt quyền,… trên cơ sở phân tích, so sánh các quy định trong BLDS năm 2005 và BLDS năm 2015, phân tích, so sánh, đối chiếu các quy định của pháp luật Việt Nam với pháp luật các nước, kết hợp phân tích các quy định của luật dân sự với pháp luật về đất đai, tài nguyên, xây dựng... và thực tiễn xét xử. Qua đó, các nghiên cứu chỉ ra một số vướng
9 mắc, bất cập và kiến nghị hoàn thiện pháp luật. Tuy nhiên, các nghiên cứu phân tích chung chung các nội dung trong điều luật, chưa đi sâu vào trọng tâm từng nội dung hay mở rộng phạm vi nghiên cứu tại các ngành luật khác. Đơn cử như: hình thức xác lập quyền, mở rộng căn cứ xác lập quyền theo thời hiệu, mở rộng nội dung về quyền và căn cứ xác lập quyền, xác định chủ sở hữu của đất dùng mở lối đi qua, những điểm bấp cập và chưa tương đồng giữa BLDS năm 2015 với các luật như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Tài nguyên nước, Luật môi trường …Các nghiên cứu trên là cơ sở nền tảng và là nguồn tư liệu phong phú về mặt lý luận để tác giả tiếp thu và tiếp tục phát triển nghiên cứu đề tài. 10. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các từ viết tắt, mục lục, phụ lục, luận văn gồm có 03 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề tại Việt Nam Chương 2: Thực trạng trong việc áp dụng pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề tại Việt Nam Chương 3: Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về quyền đối với bất động sản liền kề