Đại học quốc gia Hà Nội
Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn
Khoa xã hội học
Nguyễn Việt Hà
Mức độ hiểu biết về Luật Hôn nhân và gia đình của đối tượng tiền
hôn nhân
(Nghiên cứu trường hợp thành phố Hà Nội)
Hà Nội, 2/2009
1
Đại học quốc gia Hà Nội
Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn
Khoa xã hội học
Nguyễn việt Hà
Mức độ hiểu biết về Luật Hôn nhân và gia đình của đối tượng tiền
hôn nhân
(Nghiên cứu trường hợp thành phố Hà Nội)
Chuyên ngành : Xã hội học
Mã số : 60 31 30
luận văn thạc sĩ xã hội học
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYễn Thị Kim Hoa
Hà Nội, 2009
3
Mục lục
Phần I: Mở đầu................................................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................ 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 3
2.1. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
3. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................................... 3
4. Đối tượng, khách thể nghiên cứu ................................................................................... 4
4.1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 4
4.2. Khách thể nghiên cứu ...................................................................................... 4
5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................... 4
6. Sơ đồ tương quan các biến số ........................................................................................ 5
7. ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn ............................................................................ 6
7.1. ý nghĩa khoa học ............................................................................................. 6
7.2. ý nghĩa thực tiễn .............................................................................................. 6
8. Kết cấu của luận văn ...................................................................................................... 7
Phần II: Nội dung ........................................................................................................... 8
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài................................................................. 8
1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................................. 8
1.1.1. Lý luận nhận thức Macxit ............................................................................. 8
1.1.2. Các lý thuyết đặt cơ sở cho việc nghiên cứu ................................................. 9
1.1.3. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề hôn nhân - gia đình ............... 16
1.1.4. Hoàn cảnh ra đời và phát triển của Luật Hôn nhân và gia đình .................... 17
1.2. Những vấn đề đang đặt ra trong nghiên cứu về hôn nhân, gia đình
và Luật Hôn nhân và gia đình .......................................................................................... 22
1.3. Địa bàn nghiên cứu và đối tượng khảo sát ................................................................. 24
1.4. Các khái niệm cơ bản................................................................................................ 26
Chương 2: Thực trạng nhận thức về Luật Hôn nhân và gia đình của thanh niên nam nữ
trước kết hôn ................................................................................................................... 33
2.1. Nhận thức về Luật Hôn nhân và gia đình .................................................................. 33
2.2. Nhận thức về các nội dung cụ thể trong Luật Hôn nhân và gia đình .......................... 37
2.2.1. Về các nội dung liên quan đến kết hôn ........................................................ 38
2.2.2. Hiểu biết về những quy định trong quan hệ vợ chồng ................................. 50
2.2.3. Đánh giá nhận thức về các quan hệ khác trong gia đình .............................. 57
2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hiểu biết của thanh niên trước kết hôn
4
về Luật Hôn nhân và gia đình .......................................................................................... 65
2.3.1. Tiếp cận qua các phương tiện truyền thông đại chúng
và truyền thông trực tiếp ..........................................................................................
2.3.2. Cách thức nghiên cứu, tìm hiểu Luật và các văn bản dưới luật .......................
Chương 3: Xu hướng biến đổi quan điểm về hôn nhân và gia đình trong thanh niên hiện nay
............................................................................................................................................
3.1. Xu hướng biến đổi quan điểm về giải quyết những vấn đề trong gia đình ..........
3..2. Quan hệ tình dục trước hôn nhân ......................................................................
3.3. Sống thử ............................................................................................................
3.4. Ly hôn ...............................................................................................................
Phần III: Kết luận và một số giải pháp, khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện
Luật Hôn nhân và gia đình của thanh ..............................................................................
4.1. Kết luận ........................................................................................................................
4.2..Một số giải pháp nhằm nâng cao hiểu biết về Luật hôn nhân gia đình trong thanh niên
trước hôn nhân ....................................................................................................................
4.3 Một số khuyến nghị .......................................................................................................
Tài liệu tham khảo .............................................................................................................
Phụ lục
Phiếu trưng cầu ý kiến
Một số kết quả nghiên cứu định tính
Luật Hôn nhân và gia đình
5
Phần I: Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, quá trình giao lưu và hội nhập quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ. ở
các nước đang phát triển cũng đang diễn ra quá trình này. Giao lưu và hội nhập
đã tác động tích cực đến sự phát triển chung của nhiều nước. Tuy nhiên quá
trình này cũng mang theo nó những ảnh hưởng trái chiều, tiêu cực đến đời sống
xã hội. Điều có thể nhận thấy trong chiều sâu của sự thay đổi chính là hệ thống
giá trị và chuẩn mực, đặc biệt là giá trị chuẩn mực của gia đình - những cái mà
lâu nay vẫn được nhìn nhận như những thành tố tạo nên nét đặc biệt của văn hoá
ở từng quốc gia, dân tộc.
ở Việt Nam, những năm gần đây, mở cửa đổi mới đã làm cho hệ giá trị,
chuẩn mực xã hội có những biến đổi bước đầu. Trong đó có sự pha trộn các yếu
tố của cả phương Đông và phương Tây. Cái truyền thống và cái hiện đại đã đan
xen và tác động mạnh mẽ đối với thanh niên - nhóm nhân khẩu xã hội đặc thù về
lứa tuổi với những đặc điểm tâm, sinh lý có nhiều biến động trong quá trình tiếp
cận và học tập những yếu tố văn hoá từ bên ngoài. Thanh niên tuy có sức khoẻ,
hiểu biết, tri thức nhưng lại bồng bột, dễ bị cám dỗ bởi những giá trị ảo. Hiện
tại, quá trình xã hội hoá thanh niên diễn ra khá đa chiều, phức tạp với việc xuất
hiện nhiều quan niệm mới lạ về tình bạn, tình yêu, hôn nhân gia đình và quan hệ
tình dục. Đây là những nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự biến đổi về hành vi,
lối sống của thanh niên trong quá trình thiết lập hôn nhân và gia đình.
Một trong những vấn đề đang được dư luận quan tâm là tình trạng quan
hệ tình dục trước hôn nhân và hiện tượng chung sống trước hôn nhân. Một số
khảo sát gần đây cho thấy, quan hệ tình dục và chung sống trước hôn nhân trong
thanh niên đang có xu hướng gia tăng. Điều này vừa do ảnh hưởng của lối sống,
quan niệm sống ngoại lai vừa do tình trạng thiếu tri thức, thiếu thông tin, thiếu
hiểu biết về pháp luật. Tất cả đưa đến những hậu quả xấu về sức khoẻ, đạo đức,
tâm lý, hạnh phúc gia đình cho thanh niên, đặc biệt nữ thanh niên và cho toàn xã
hội.