Luận văn Thạc sĩ ngành Kế toán: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn điện tử Hoàn Kiếm

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ ngành Kế toán: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn điện tử Hoàn Kiếm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN DƯƠNG THỊ THANH NGA KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN ĐIỆN TỬ HOÀN KIẾM LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN MÃ SỐ: 834 03 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THÙY DƯƠNG HÀ NỘI, NĂM 2021
LỜI CAM ÐOAN Tôi xin cam ðoan Luận vãn thạc sĩ: “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Ðiện tử Hoàn Kiếm” là công trình nghiên cứu ðộc lập do tác giả thực hiện dýới sự hýớng dẫn của TS. Vũ Thùy Dýõng. Luận vãn chýa ðýợc công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu nội dung ðýợc trình bày trong luận vãn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và ðảm bảo tuân thủ các quy ðịnh về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả Dương Thị Thanh Nga
LỜI CẢM ÕN Để hoàn thành luận văn này, Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của tập thể cán bộ khoa sau đại học, giảng viên trường Đại học Công Đoàn đã truyền đạt cho Tôi những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập tại trường. Xin được gửi lời cảm ơn tới ban Giám đốc, các phòng ban và cán bộ công nhân viên Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi khảo sát nghiên cứu thực tế để hoàn thành luận văn. Đặc biệt, Tôi cũng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến TS. Vũ Thùy Dương, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm.” Tôi xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, sơ đồ MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ........................................ 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 6 5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... 6 6. Những đóng góp của đề tài ................................................................................... 7 7. Kết cấu luận văn ................................................................................................... 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI . 8 1.1. Đặc điểm hoạt động của các doanh nghiệp thương mại ảnh hưởng đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh ..................................................... 8 1.2. Một số vấn đề cơ bản về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại ....................................................................................... 9 1.2.1. Khái niệm và phân loại doanh thu ................................................................... 9 1.2.2. Khái niệm và phân loại chi phí ...................................................................... 12 1.2.3. Kết quả kinh doanh ....................................................................................... 15 1.3. Nội 4dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp thương mại dưới góc độ kế toán tài chính .................................... 16 1.3.1. Kế toán doanh thu ......................................................................................... 16 1.3.2. Kế toán chi phí .............................................................................................. 21 1.3.3. Kế toán kết quả kinh doanh ........................................................................... 30 1.3.4. Trình bầy thông tin doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trên báo cáo tài chính ....................................................................................................................... 33
1.4. Nội dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp thương mại dưới góc độ kế toán quản trị ..................................... 34 1.4.1. Xây dựng định mức và lập dự toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh .............. 34 1.4.2. Thu thập thông tin kế toán phục vụ cho việc ra quyết định ............................ 37 1.4.3. Phân tích thông tin doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh phục vụ cho việc ra quyết định ........................................................................................................... 39 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................. 46 Chương 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN ĐIỆN TỬ HOÀN KIẾM ........................................................................................................ 47 2.1. Khái quát chung về Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm .......... 47 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................................. 47 2.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh .................................................................... 48 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý ................................................................. 49 2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán và chính sách kế toán áp dụng tại Công ty 50 2.2. Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm dưới góc độ kế toán tài chính.......................... 54 2.2.1. Đặc điểm doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của Công ty ................... 54 2.2.2. Thực trạng kế toán doanh thu ........................................................................ 55 2.2.3. Thực trạng kế toán chi phí ............................................................................. 58 2.2.4. Thực trạng kế toán kết quả kinh doanh .......................................................... 62 2.2.5. Thực trạng trình bày thông tin doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ................................................. 64 2.3. Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm dưới góc độ kế toán quản trị........................... 66 2.3.1. Phân loại chi phí............................................................................................ 66 2.3.2. Dự toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh ........................... 67 2.3.3. Phân tích thông tin phù hợp phục vụ cho việc ra quyết định .......................... 69 2.4. Đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ............................................ 70 2.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................................ 70
2.4.2. Một số hạn chế cơ bản................................................................................... 72 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................... 74 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................. 75 Chương 3. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN ĐIỆN TỬ HOÀN KIẾM ........................................................................................................ 76 3.1. Định hướng phát triển của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ...................................................................................................................... 76 3.1.1. Tầm nhìn và sứ mệnh .................................................................................... 76 3.1.2. Chiến lược phát triển ..................................................................................... 76 3.1.3. Mục tiêu kinh doanh...................................................................................... 77 3.2. Yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ................... 77 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện........................................................................................ 77 3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện ................................................................................... 78 3.3. Một số giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ........................... 80 3.3.1. Các giải pháp hoàn thiện trên góc độ kế toán tài chính .................................. 80 3.2.2. Những giải pháp trên góc độ kế toán quản trị ................................................ 87 3.4. Điều kiện thực hiện một số giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm............ 92 3.4.1. Điều kiện về phía nhà nước và các cơ quan chức năng .................................. 92 3.4.2. Điều kiện đối với Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm............ 94 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 95 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 97
DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu Từ viết tắt BTC Bộ Tài chính CP Cổ phần DN Doanh nghiệp DT Doanh thu ĐVT Đơn vị tính GTGT Giá trị gia tăng STT Số thứ tự TK Tài khoản TGNH Tiền gửi ngân hàng TKĐƯ Tài khoản đối ứng TT Thông tư TCSĐ Tài sản cố định TNDN Thu nhập doanh nhiệp NKC Nhật ký chung VNĐ Việt Nam đồng
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng 1.1: Báo cáo kết quả kinh doanh theo mô hình lợi nhuận góp .........................37 Bảng 2.1. Phân tích chi phí tháng 12/2019 ...............................................................67 Bảng 2.2. Dự toán mua hàng sản phẩm Ấm siêu tốc Delites 1.5 lít ST15S01 ...........67 Bảng 2.3. Báo cáo lợi nhuận gộp các sản phẩm ........................................................68 Bảng 2.4: Giá bán một số sản phẩm trong năm 2017-2019 .......................................69 Bảng 3.1. Cách mã hóa các tài khoản .......................................................................81 Bảng 3.2: Bảng tổng hợp chi tiết doanh thu .............................................................81 Bảng 3.3: Báo cáo bán hàng .....................................................................................81 Bảng 3.4. Tình hình công nợ phải thu 31/12/2019 ....................................................84 Bảng 3.5. Tình hình giá cả một số mặt hàng ngày 31/12/2019 .................................86 Bảng 3.6: Khái quát phân loại theo cách ứng xử của chi phí ....................................87 Bảng 3.7: Dự toán tiêu thụ .......................................................................................89 Bảng 3.8. Lịch thu tiền bán hàng..............................................................................89 Bảng 3.9. Dự toán giá trị mua hàng..........................................................................89 Bảng 3.10. Lịch thanh toán tiền mua hàng ...............................................................89 Bảng 3.11. Dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp ................................90 Bảng 3.12. Báo cáo kết quả kinh doanh theo lợi nhuận góp của sản phẩm Máy làm bánh mì PANASONIC SD-P104WRA (sản lượng tiêu thụ 50 sản phẩm) ....91 Bảng 3.13. Báo cáo bộ phận.....................................................................................92 Sơ đồ 1.1. Xác định điểm hòa vốn ...........................................................................41 Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức quản lý của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ...........................................................................................................50 Sơ đồ 2.2: Tổ chức bộ máy kế toán của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm ...........................................................................................................51 Sơ đồ 2.3. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán máy .................................53 Sơ đồ 2.4: Quy trình luân chuyển nghiệp vụ bán hàng .............................................56
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, khi nền kinh tế thế giới có những bước phát triển với trình độ ngày càng cao thì nền kinh tế Việt Nam cũng đang dần phát triển theo xu hướng hội nhập với nền kinh tế toàn cầu. Hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp ngày càng đa dạng, phong phú và sôi động, đòi hỏi luật pháp và các biện pháp kinh tế của Nhà nước phải đổi mới để đáp ứng nền kinh tế phát triển. Trong nền kinh tế mở như hiện nay, doanh nghiệp không ngừng gia tăng sức cạnh tranh trên thương trường để tồn tại và phát triển. Đó cũng chính là những động lực để các doanh nghiệp không ngừng cải tiến phương thức sản xuất, cách quản lý kinh doanh sao cho phù hợp với từng chiến lược, từng giai đoạn hoạt động cụ thể của doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp không những phải tự lực vươn lên trong quá trình sản xuất kinh doanh mà phải biết phát huy tối đa tiềm năng của mình để đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất. Ở mỗi giai đoạn phát triển, lãnh đạo doanh nghiệp cần có những kế hoạch kinh doanh và quản lý doanh nghiệp phù hợp với tình hình kinh tế trong nước và thế giới là vấn đề hết sức quan trọng. Có nhiều công cụ để quản lý hiệu quả, trong đó công cụ không thể thiếu và đóng vai trò quan trọng là kế toán. Bên cạnh các phương thức xúc tiến thương mại để đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ với mục đích cuối cùng là tối đa hóa lợi nhuận, các doanh nghiệp cần phải nắm bắt thông tin, số liệu cần thiết và chính xác từ bộ phận kế toán giúp cho các nhà quản trị có cái nhìn chính xác về tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Từ đó, đưa ra các quyết định quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh của doanh nghiệp, có thể công khai tài chính thu hút các nhà đầu tư. Trong xu hướng đó, kế toán cũng không ngừng hoàn thiện và phát triển về nội dung, phương pháp cũng như hình thức tổ chức để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các nhà quản lý doanh nghiệp. Bộ phận kế toán là bộ phận không thể thiếu trong mỗi doanh nghiệp, gắn liền với hoạt động kinh tế tài chính, đảm nhận hệ thống tổ chức thông tin, làm căn cứ để ra các quyết định kinh tế. Đối với các doanh nghiệp, thông qua kế toán, doanh nghiệp sẽ biết thị trường nào, mặt hàng nào mà DN bán hàng có hiệu quả nhất. Điều này không những đảm bảo cho doanh nghiệp
2 cạnh tranh trên thị trường đầy biến động mà còn cho phép doanh nghiệp đạt được những mục tiêu kinh tế đề ra như: Doanh thu, lợi nhuận, uy tín… Đặc biệt, các doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực thương mại, dịch vụ nói chung và Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm nói riêng càng phải cố gắng nhiều hơn để thể hiện vị thế của mình trong quá trình hội nhập với nền kinh tế trong nước, khu vực và trên thế giới. Qua những năm hoạt động Công ty từng bước khẳng định mình trên thương trường và việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh là vấn đề có ý nghĩa thiết thực. Điều đó không những giúp cho nhà quản lý đưa ra những biện pháp tiêu thụ hàng hóa hữu hiệu, bảo tồn vốn, đẩy nhanh vòng quay vốn, đem đến cho doanh nghiệp hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cho doanh nghiệp đứng vững trên thị trường cạnh tranh. Bởi vậy, cải tiến và hoàn thiện hơn nữa kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp thương mại nói riêng luôn đặt ra với mục đích nhằm tổ chức khoa học, hợp lý, làm cơ sở cho các thông tin kế toán cung cấp đảm bảo tính đúng đắn và đáng tin cậy. Xuất phát từ tầm quan trọng trên và qua thực tế tìm hiểu về kế toán ở Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm, em chọn nghiên cứu đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm” làm đề tài luận văn thạc sĩ kế toán. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Trong điều kiện hội nhập kinh tế, việc quản lý tốt chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh sẽ góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh, đảm bảo sự an toàn và khả năng mang lại thắng lợi cho các quyết định kinh doanh của các doanh nghiệp. Vì vậy, đã có nhiều các công trình nghiên cứu về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp. Mỗi công trình đều có phạm vi hoặc đặc thù nghiên cứu khác nhau. Phạm vi nghiên cứu ở từng Công ty cụ thể hoặc nhóm doanh nghiệp hoạt động trong từng lĩnh vực khác nhau như xây dựng, sản xuất, thương mại, khía cạnh nghiên cứu kế toán tài chính, với mục đích chung là hoàn thiện và nâng cao hiệu quả kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Các công trình nghiên cứu đều có những nét đặc thù riêng tùy thuộc vào thực trạng đối với đơn vị, nhóm đơn vị nghiên cứu và có đóng góp nhất định cho kế toán nói chung và kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh nói riêng. Một số công trình cụ thể như sau:
3 Luận văn thạc sĩ trường Đại học Kinh tế Quốc dân “Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn HANOPRO Việt Nam” của tác giả Phan Thị Duyên năm 2018, đã trình bày cơ bản những nội dung về mặt lý luận liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng kế toán chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn HANOPRO Việt Nam, luận văn đã nêu rõ những vấn đề tồn tại trong công tác kế toán chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh tại Công ty này. Những bất cập đó thuộc về nhận diện và phân loại chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh; việc thực hiện chế độ kế toán về chứng từ, tài khoản, sổ kế toán, báo cáo kế toán trong công tác kế toán chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh trên phương diện kế toán tài chính, xây dựng định mức và lập dự toán sản xuất, phân tích thông tin để kiểm soát và cung cấp thông tin chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh phục vụ ra quyết định trên phương diện kế toán quản trị. Luận văn cũng đã xác định được nguyên nhân chủ quan khách quan của những tồn tại đó xuất phát từ phía Nhà nước, các cơ quan chức năng. Xuất phát từ những tồn tại, bất cập, Luận văn đã đề xuất một số giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh tại Công ty. Tuy nhiên phần thực trạng số liệu còn đơn điệu, nghèo nàn, các kiến nghị của tác giả chưa mang tính thực tiễn cao. Tác giả mới chỉ đưa ra một vài kiến nghị về lập sổ nhật ký đặc biệt và sổ chi tiết, nhưng nó chỉ phù hợp với kế toán thủ công. Các chứng từ sắp xếp còn lộn xộn. Trong bài viết còn mắc lỗi trình bày, tác giả cũng chưa nêu ra điều kiện thực hiện các giải pháp đề xuất. Luận văn thạc sĩ trường Đại học Thương Mại “Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh của Công ty trách nhiệm hữu hạn Tâm Kiên” của tác giả Hoàng Thị Thu Giang năm 2018, đã khái quát được những vấn đề cơ bản về hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp, tìm hiểu thực trạng hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Tâm Kiên, từ đó đưa ra những định hướng và giải pháp. Tuy nhiên, các giải pháp còn mang nhiều tính lý thuyết. Ngoài ra trong phần cơ sở lý luận tác giả chưa đề cập đến các hình thức kế toán, chưa nêu ra cách trình bày thông tin về doanh thu, chi phí trên báo cáo tài chính.
4 Luận văn thạc sĩ trường Đại học Công Đoàn “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần thương mại Hưng Thuận Thành” của tác giả Nguyễn Thị Thùy Dương năm 2018, đã khái quát được những nội dung về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, đồng thời luận văn cũng đưa ra được những bất cập trong quá trình hạch toán doanh thu, chi phí và chỉ ra những giải pháp nhằm hoàn thiện. Tuy nhiên luận văn chưa đưa ra được những giải pháp chi tiết cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống sổ sách kế toán chi tiết theo từng người bán, người mua. Luận văn thạc sĩ trường Đại học Công Đoàn “Kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh Dương” của tác giả Lê Thị Như năm 2018, đã phản ánh được thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại đơn vị nghiên cứu là Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh. Từ đó tác giả cũng đưa ra các định hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, giải pháp hoàn thiện chứng từ, sổ sách cũng như đưa ra mô hình kết hợp giữa kế toán tài chính và kết toán quản trị. Tuy nhiên, những giải pháp này còn mang nhiều tính lý thuyết. Luận văn thạc sĩ trường Học viện Ngân hàng năm 2018 “Kế toán doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Nhựa Đường PETROLIMEX” tác giả Trương Thị Hồng Xâm. Trong Luận văn tác giả đã nêu lên một số vấn đề cơ sở lý luận về doanh thu chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp vừa sản xuất vừa thương mại. Tác giả cũng đã phân tích, so sánh, đánh giá ký lưỡng về thực trạng các hoạt động của công tác kế toán này tại Tổng Công ty Nhựa Đường Petrolimex và trên cơ sở đó đã chỉ ra những hạn chế còn tồn tại trong Công ty như các hoạt động nhận và xử lý đơn hàng, theo dõi các khoản phải thu. Qua đó tác giả đã đưa ra một số đề xuất hợp lý như mở sổ theo dõi chi tiết công nợ, sổ chi tiết các khoản thu tiền, chi tiền, xây dựng hệ thống thông tin kế toán riêng nhằm tối ưu hóa từng hoạt động và giảm thiểu các rủi ro có thể xảy ra Với kiến thức lý luận, tác giả đã thực hiện tốt bài viết của mình bằng lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng kết hợp với các phương pháp của toán học, của nghiệp vụ kế toán. Bài viết được trình bày theo nhiều phương pháp kết hợp giữa phương pháp trình bày văn viết với sơ đồ và bảng biểu. Tuy nhiên các giải pháp mà tác giải đưa ra còn mang nặng tính chủ quan của
5 tác giả, còn nêu nhiều lý thuyết, khó áp dụng vào thực tế. Đề tài sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và các phương pháp cụ thể như: Thống kê, phân tích, so sánh và khảo sát thực tiễn nhưng chưa kết hợp với phương pháp điều tra nhằm thu thập số liệu sơ cấp (sử dụng bảng câu hỏi hay điều tra phỏng vấn…) cho nên kết quả thu thập được chỉ mang tính định tính, chưa có sự khảo sát chuyên sâu. Luận văn năm 2018 “Kế toán doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty thương mại Vina Kyung Seung” tác giả Lại Văn Đức - Đại học Thương Mại. Bên cạnh việc chỉ ra một số lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, tác giả còn đưa ra một số hạn chế trong công tác kế toán mà doanh nghiệp cần khắc phục như: Giá vốn hàng bán của Công ty chưa được xác định chính xác, nhiều khoản chi phí phát sinh không được phản ánh vào chi phí sản xuất kinh doanh mà treo trên tài khoản “Chi phí trả trước”, chưa đánh giá lại các khoản có gốc ngoại tệ cuối năm... Một số giải pháp được tác giả đề xuất như: Sử dụng tỉ giá hợp lý trong ghi chép khoản phải thu khách hàng và doanh thu theo quy định tại Thông tư 53/2016/TT-BTC, xác định giá vốn hàng bán một cách chính xác, thực hiện phân bổ, ghi chép chi phí phát sinh vào tài khoản chi phí sản xuất kinh doanh, thực hiện đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời điểm cuối năm tài chính... Ở đề tài này, tác giả đã nghiên cứu chi tiết về thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty và đã đưa ra được những giải pháp cụ thể và phù hợp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty. Trong Luận văn tác giả đưa ra những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp thương mại. Đồng thời phân tích thực trạng tại Công ty thương mại 100% vốn đầu tư nước ngoài Vina Kyung Seung. Qua phân tích thực trạng tác giả đã đưa ra những đề xuất cho cả phía Nhà nước, cơ quan chức năng và phía Công ty. Tác giả kiến nghị đối với doanh nghiệp: xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ, kết hợp chặt chẽ giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị. Tuy nhiên các giải pháp còn mang tính chủ quan. Ngoài ra trong phần cơ sở lý luận tác giả chưa đề cập đến các hình thức kế toán, chưa nêu ra cách trình bày thông tin về doanh thu, chi phí trên báo cáo tài chính. Như vậy, đã có nhiều đề tài nghiên cứu của nhiều tác giả khác nhau về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, tuy nhiên phần lớn các tác giả trên chỉ đề
6 cập dưới góc độ kế toán tài chính, trong khi đó đề tài nghiên cứu của tác giả hướng đến góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị, hơn nữa chưa có công trình nghiên cứu nào tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm trong giai đoạn 2018- 2019, do đó việc lựa chọn đề tài này là không bị trùng lặp về mặt nội dung, không gian và thời gian. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Nghiên cứu thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại. - Phân tích, đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm, từ đó rút ra những ưu, nhược điểm của kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của luận văn: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại dưới góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. - Phạm vi nghiên cứu + Nội dung: Nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trên góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. + Không gian: Tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm. + Thời gian: Tác giả nghiên cứu lấy số liệu năm 2018-2019. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu Luận văn nghiên cứu các tài liệu thứ cấp, bao gồm: + Các tài liệu, giáo trình về lý thuyết kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh.
7 + Kết quả nghiên cứu của các tác giả khác có liên quan. + Sổ sách, báo cáo liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm. 5.2. Phương pháp thu thập và xử lý thông tin - Điều tra, phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với kế toán tại phòng kế toán trong Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm các vấn đề nội dung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của Công ty dưới góc độ kế toán tài chính. - Quan sát trực tiếp quy trình thực hiện nghiệp vụ kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Công ty. - Luận văn cũng vận dụng các phương pháp cụ thể trong quá trình nghiên cứu như: phương pháp quy nạp, diễn giải, so sánh, phương pháp thống kê để phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở đó đánh giá và ra kết luận từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện phù hợp và khả thi. 6. Những đóng góp của đề tài - Về mặt khoa học: Hệ thống hóa và góp phần làm rõ cơ sở lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp theo Luật kế toán, Chuẩn mực kế toán và Chế độ kế toán hiện hành. - về mặt thực tiễn: Trên cơ sở lý luận và thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm, đề tài đã đánh giá ưu, nhược điểm, từ đó đề xuất các giải pháp để hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại. Chương 2: Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm. Chương 3: Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm.
8 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1. Đặc điểm hoạt động của các doanh nghiệp thương mại ảnh hưởng đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Hoạt động kinh doanh thương mại là hoạt động lưu thông phân phối hàng hóa trên thị trường buôn bán của từng quốc gia riêng biệt hoặc giữa các quốc gia với nhau. Hoạt động thương mại có các đặc điểm sau [14, tr.108]: - Lưu chuyển hàng hóa trong kinh doanh thương mại bao gồm hai giai đoạn: mua hàng và bán hàng không qua khâu chế biến làm thay đổi hình thái vật chất của hàng. - Đối tượng kinh doanh thương mại là các loại hàng hóa phân theo từng ngành hàng: + Hàng vật tư, thiết bị (tư liệu sản xuất – kinh doanh); + Hàng công nghệ phẩm tiêu dùng; + Hàng lương thực, thực phẩm chế biến - Quá trình lưu chuyển hàng hóa được thực hiện theo hai phương thức bán buôn và bán lẻ. Trong đó, bán buôn là bán hàng hóa cho các tổ chức bán lẻ, tổ chức sản xuất, kinh doanh dịch vụ hoặc các đơn vị xuất khẩu để tiếp tục quá trình lưu chuyển của hàng; bán lẻ là bán hàng cho người tiêu dùng cuối cùng. - Bán buôn hàng hóa và bán lẻ hàng hóa có thể thực hiện bằng nhiều hình thức: bán thẳng, bán qua kho trực tiếp, gửi bán qua đơn vị đại lý, ký gửi, bán hàng trả góp, hàng đổi hàng… - Tổ chức đơn vị kinh doanh thương mại có thể theo một trong các mô hình: tổ chức bán buôn, tổ chức bán lẻ, chuyên doanh hoặc kinh doanh tổng hợp, hoặc chuyên môi giới… ở các quy mô tổ chức: quầy, cửa hàng, Công ty, tổng Công ty… thuộc mọi thành phần kinh tế kinh doanh trong lĩnh vực thương mại. Trong kinh doanh thương mại cần được xuất phát từ đăc điểm qua hệ thương mại và vị thế kinh doanh với các bạn hàng để tìm phương thức giao dịch, mua bán thích hợp, đem lại cho đơn vị lợi ích lớn nhất. Vì vậy, kế toán các đơn vị thương mại cần thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ để cung cấp thông tin cho người quản lý doanh nghiệp, các đối tượng ngoài đơn vị có thể đưa ra các quyết định đúng đắn, đó là:
9 - Ghi chép số lượng, chất lượng và chi phí mua hàng, giá mua, phí khác, thuế không được hoàn trả theo chứng từ đã lập, trên hệ thống sổ kế toán thích hợp. - Phân bổ hợp lý chi phí mua hàng ngoài giá mua cho số hàng đã bán và tồn cuối kỳ, để từ đó xác định giá vốn hàng hóa đã bán trong kỳ và tồn cuối kỳ. - Phản ánh kịp thời khối lượng hàng bán, ghi nhận doanh thu bán hàng và các chỉ tiêu liên quan khác của khối lượng hàng bán (giá vốn hàng bán, doanh thu thuần…). - Quản lý chặt chẽ tình hình biến động và dự trữ kho hàng hóa, phát hiện, xử lý kịp thời hàng hóa ứ đọng tại kho hay nợi gửi đại lý… - Lựa chọn phương pháp và xác định đúng giá vốn hàng xuất bán để đảm bảo độ chính xác của chỉ tiêu lợi nhuận gộp hàng hóa đã tiêu thụ. - Xác định kết quả bán hàng và thực hiện chế độ báo cáo hàng hóa và báo cáo tình hình tiêu thụ và kết quả tiêu thụ hàng hóa. - Theo dõi và thanh toán kịp thời công nợ với nhà cung cấp và khách hàng có liên quan của từng thương vụ giao dịch. 1.2. Một số vấn đề cơ bản về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại 1.2.1. Khái niệm và phân loại doanh thu 1.2.1.1. Khái niệm doanh thu Theo chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế số 15 (IFRS15): “Doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế trong kỳ, phát sinh trong quá trình hoạt động thông thường, làm nguồn vốn chủ sở hữu, chứ không phải phần đóng góp của những người tham gia góp vốn cổ phần. Doanh thu không bao gồm những khoản thu cho bên thứ ba” [12, tr.54]. Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS14 – Doanh thu và thu nhập khác) ban hành theo quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của BTC: “Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu” [3]. Theo thông tư 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 thì doanh thu là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần
10 đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền [4, tr. 189]. Có nhiều khái niệm khác nhau về doanh thu, nhưng có thể nói bản chất của doanh thu là khoản thu từ hoạt động kinh doanh, cơ sở tạo ra kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp và khẳng định: Không phải mọi nghiệp vụ kinh tế làm tăng tài sản đều phát sinh doanh thu, đồng thời không chỉ có sự phát sinh doanh thu mới làm thay đổi nguồn vốn chủ sở hữu. Doanh thu chỉ là một trong những nghiệp vụ kinh tế phát sinh làm tăng tài sản và làm thay đổi vốn chủ sở hữu. Nhận thức rõ bản chất của doanh thu và xác định đúng đắn phạm vi, thời điểm, cơ sở ghi nhận doanh thu ảnh hưởng có tính chất quyết định đến tính khách quan, trung thực của chỉ tiêu doanh thu, kết quả trong báo cáo tài chính. Do vậy, cần xác định đúng thời điểm ghi nhận doanh thu. Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng: doanh thu bán hàng được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả năm (5) điều kiện sau [3]: (a) Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua; (b) Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa; (c) Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn; (d) Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng; (e) Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. 1.2.1.2. Phân loại doanh thu Tùy theo yêu cầu quản lý có thể sử dụng một số tiêu thức chính sau để phân loại doanh thu [14, tr.148]: • Theo mối quan hệ với hệ thống tổ chức kinh doanh Phân loại theo tiêu thức này, doanh thu bán hàng bao gồm 2 loại: doanh thu bán hàng nội bộ và doanh thu bán hàng ra ngoài. - Doanh thu bán hàng nội bộ: là doanh thu của khối lượng bán hàng trong nội bộ hệ thống tổ chức của doanh nghiệp như tiêu thụ nội bộ giữa các đơn vị trực thuộc trong tổng Công ty…
11 - Doanh thu bán hàng ra ngoài: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hóa doanh nghiệp đã bán ra cho khách hàng ngoài phạm vi doanh nghiệp. Việc phân loại này sẽ giúp doanh nghiệp xác định được chính xác kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, cung cấp thông tin chính xác cho công tác lập BCTC hợp nhất mang tính tập đoàn, toàn ngành… • Theo khu vực địa lý Theo tiêu thức này, doanh thu của doanh nghiệp chia thành 2 loại: doanh thu nội địa và doanh thu quốc tế - Doanh thu nội địa: là các khoản thu được từ việc bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ trong nước - Doanh thu quốc tế: là các khoản thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ phát sinh tại nước ngoài Việc phân loại này giúp nhà quản trị doanh nghiệp xác định mức độ hoạt động theo khu vực địa lý, căn cứ để đánh giá mức sinh lợi cũng như rủi ro trong kinh doanh của từng khu vực, đồng thời cung cấp được số liệu phục vụ cho việc lập BCTC bộ phận của từng doanh nghiệp. • Theo nguồn hoạt động Theo tiêu chí này, doanh thu được chia thành 3 loại: doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (thuộc hoạt động SXKD thông thường), doanh thu hoạt động tài chính và doanh thu khác. - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ tiền bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ (chưa có thuế GTGT) bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng. - Doanh thu hoạt động tài chính là khoản thu từ hoạt động liên quan đến các nghiệp vụ đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn như đầu tư chứng khoán, đầu tư góp vốn liên doanh, cho vay, kinh doanh bất động sản… - Doanh thu khác là khoản thu từ những nghiệp vụ không phát sinh một cách thường xuyên trong doanh nghiệp như các nghiệp vụ bồi thường, tiền phạt vi phạm hợp đồng, thanh lý, nhượng bán TSCĐ… • Phân loại doanh thu theo phương thức thanh toán tiền hàng Theo tiêu thức này, doanh thu được phân loại như sau:
12 - Doanh thu bán hàng thu tiền ngay: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ và được khách hàng trả tiền ngay khi phát sinh doanh thu. - Doanh thu bán chịu: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ và đã được ghi nhận là doanh thu. Tuy nhiên, khách hàng còn nợ tiền hàng. - Doanh thu bán hàng trả góp: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ, khách hàng đã thanh toán một phần tiền hàng hoặc chưa thanh toán. Trong trường hợp này, người mua phải trả hết tiền hàng trong một khoảng thời gian nhất định, phải trả với giá cao hơn giá trả tiền ngay. Với cách phân loại này, giúp DN xây dựng dự toán về các khoản công nợ, chi phí trong kỳ của DN, giúp DN phân tích, đánh giá khả năng thành toán của khách hàng và là căn cứ để xác định mức dự phòng phải thu khó đòi. 1.2.2. Khái niệm và phân loại chi phí 1.2.2.1. Khái niệm chi phí Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 (VAS01 – Chuẩn mực chung): “Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu” [2]. Trên góc độ kế toán tài chính, chi phí được nhìn nhận như những khoản phí tổn thực tế phát sinh gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh thông thường và các chi phi khác để đạt được một loại sản phẩm, dịch vụ nhất định. Chi phí được định lượng và thể hiện dưới dạng một lượng tiền chi ra, khấu hao tài sản cố định, một khoản nợ dịch vụ, nợ thuế… Các chi phí này được kế toán ghi nhận trên cơ sở các chứng từ sổ sách kế toán hợp lệ chứng minh việc phát sinh của chúng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Dưới góc độ kế toán quản trị, ngoài nhận thức chi phí như trong kế toán tài chính, các nhà quản trị còn phải nhận thức chi phí theo góc độ nhận diện thông tin để phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh. Do đó, chi phí có thể là những phí