T P CHÍ KHOA H<br />
<br />
IH<br />
<br />
T T p 6, S 1, 2016 88–102<br />
<br />
M<br />
<br />
88<br />
<br />
ÌM TH<br />
ÊNG (XÃ LÁT, HUY<br />
<br />
Cao Th Trìnha*, Nguy n Huy Khuy na, Mai Minh Nh tb<br />
<br />
a<br />
<br />
Khoa Qu c t h c, T<br />
b<br />
Khoa L ch s , T<br />
<br />
Ch nh s a ngày 30 tháng<br />
<br />
ih<br />
ih<br />
<br />
t<br />
t,<br />
<br />
ng, Vi t Nam<br />
ng, Vi t Nam<br />
<br />
Nh n ngày 22 tháng<br />
m 2016 | Ch p nh n<br />
<br />
16 tháng 03<br />
<br />
6<br />
<br />
Tóm t<br />
Trong nh<br />
ã Lát, huy n L<br />
t<br />
ã tìm th y hàng t ti n c t<br />
t ti c, s ti n c ã b<br />
th t thoát (bán ph li u), ch còn l i m t ph<br />
.T<br />
ng ti n c còn l<br />
l i, các tác gi ã xác minh<br />
c 42 hi u ti n c<br />
t s hi u ti n c a Vi t<br />
Nam (An Pháp nguyên b o, C<br />
o,…), còn l i là các hi u ti n Trung Qu c<br />
(các hi u ti n th<br />
ng, Ng<br />
i th p qu c, B c T ng và Minh m t- Tha<br />
gi cho r ng, kh<br />
n s ti<br />
ýt<br />
ã thu<br />
c trong<br />
các cu c t n công vào các ph thành c a chúa Nguy n vùng Thu n Thành vào cu i th k<br />
tránh s truy nã c a quan quân chúa Nguy n, h lánh n<br />
c khi t n n sang Campuchia, h ã chôn l i s ti n trên vùng này.<br />
T khóa: Ti n c ; Ti n c Vi t Nam; Ti n c Trung Hoa; Ti n c tìm<br />
Ti n c Tây Nguyên.<br />
<br />
Cho t i cu i th k XIX Nguyên nói chung, v<br />
<br />
u th k XX, Lâm<br />
<br />
c bi<br />
<br />
công b trên T p chí Dân t c h c, s<br />
<br />
c<br />
<br />
;<br />
<br />
ng nói riêng và toàn vùng Tây<br />
<br />
t khu v c phi ti n t . Trong m t bài vi t<br />
ng Nghiêm V<br />
<br />
ã kh<br />
<br />
nh:<br />
<br />
“<br />
<br />
y d u v t c a ti n t , k c nh ng lo i ti n r t quen thu c v i<br />
nv<br />
<br />
c Cauris Moneta hay ti n vòng<br />
<br />
các qu c gia xung quanh. R t nhi u vùng<br />
<br />
*<br />
<br />
Tác gi liên h : Email: trinhct@dlu.edu.vn<br />
<br />
ãi<br />
<br />
c các lo i ti n t c a<br />
òn kh<br />
<br />
ct<br />
<br />
ng<br />
<br />
T P CHÍ KHOA H<br />
<br />
IH<br />
<br />
T [CHUYÊN SAN KHOA H C XÃ H<br />
<br />
ti n Pháp”1. Chính nh n th<br />
<br />
89<br />
<br />
ã làm chúng tôi h t s c b t ng<br />
<br />
ã Lát, huy n L<br />
<br />
c tin t i<br />
<br />
ng), trong quá trình làm r y,<br />
<br />
ã phát hi n ra hàng t<br />
<br />
ng ti n c . Hi<br />
<br />
ã thu hút<br />
<br />
s quan tâm c a chúng tôi – m t nhóm nghiên c u c<br />
ã ti n hành kh o sát th<br />
<br />
ng<br />
<br />
ih<br />
<br />
t. Chúng<br />
<br />
ình bày m t s nh n th<br />
<br />
u<br />
<br />
c a mình liên quan t i s ti n c nói trên.<br />
1.<br />
<br />
VÀI NÉT V S<br />
<br />
TI N C<br />
<br />
TÌM TH<br />
<br />
CT<br />
<br />
1.1. Vào trung tu n tháng 11.2015, TS. Nguy<br />
nghiên c<br />
<br />
ih<br />
<br />
ìnhTrung, Vi<br />
<br />
t có t<br />
<br />
và cho bi t s ti n này là c a m<br />
<br />
ng ti<br />
<br />
i dân t c thi u s<br />
<br />
trong khi làm r y. Nh n th<br />
<br />
t hi<br />
<br />
ng Vi n<br />
ã g sét<br />
ìm<br />
<br />
ng “không bình<br />
<br />
c<br />
<br />
ng”, nên m t m t<br />
<br />
chúng tôi ti n hành xác minh s ti n nói trên và m t khác - chu n b k ho ch kh o sát<br />
th c t . Sau khi làm s ch l p g<br />
ti<br />
<br />
vào các ch<br />
<br />
c các lo i ti<br />
<br />
i trên m<br />
<br />
ng<br />
<br />
ng 1.<br />
<br />
B ng 1. Th ng kê các lo i ti n c t<br />
do TS. Nguy<br />
<br />
ình Trung cung c p<br />
S<br />
<br />
S<br />
TT Lo i ti n<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
<br />
An Pháp nguyên b o<br />
Gia H u thông b o<br />
Hoàng T ng thông b o<br />
Hy Ninh nguyên b o<br />
Khang Hy thông b o<br />
<br />
1<br />
ng Nghiêm V n, “Bàn v l ch s t<br />
3/1980, tr. 7.<br />
<br />
ng TT<br />
ng)<br />
4<br />
<br />
8<br />
<br />
1<br />
<br />
9<br />
<br />
1<br />
<br />
10<br />
<br />
1<br />
<br />
11<br />
<br />
6<br />
<br />
12<br />
<br />
m kinh t , xã h<br />
<br />
ng<br />
ng)<br />
<br />
Lo i ti n<br />
Thái Bình thánh b o<br />
<br />
1<br />
<br />
Thánh Nguyên thông b o<br />
Thánh Tông nguyên b o<br />
Thi u Thánh nguyên b o<br />
ng Phù nguyên b o<br />
<br />
2<br />
2<br />
1<br />
2<br />
<br />
T p chí Dân t c h c, s<br />
<br />
90<br />
<br />
T P CHÍ KHOA H<br />
<br />
IH<br />
<br />
Nguyên H u thông b o<br />
<br />
6<br />
<br />
Nguyên Phong thông b o<br />
<br />
7<br />
<br />
Tr<br />
<br />
T [CHUYÊN SAN KHOA H C XÃ H<br />
<br />
1<br />
<br />
13<br />
<br />
6<br />
<br />
*<br />
<br />
ng do quá m<br />
<br />
Tr Bình thánh b o<br />
<br />
1<br />
3<br />
<br />
c<br />
c, t<br />
<br />
ng còn l i có th<br />
<br />
c 13<br />
<br />
i ti n Thánh Nguyên thông b o và An Pháp nguyên b o là các<br />
<br />
lo i ti<br />
<br />
hi u ti n c a Vi t Nam, liên quan t i tri u H và tri u M c2; lo i ti n Nguyên Phong<br />
thông b o là hi u ti n v a có<br />
1251 - 1258), v a có<br />
v a có<br />
<br />
Vi t Nam (niên hi u th 3 c a vua Tr n Thái Tông, t<br />
<br />
Trung Qu c (th i T ng Th n Tông,<br />
<br />
ngôi t 1078 - 1085) và<br />
<br />
Nh t B n (niên hi u V n Tr th 2, t c 1659); các lo i ti n còn l<br />
<br />
u liên<br />
<br />
quan t i các hi u ti n c a Trung Qu c, ch y u là các hi u ti n th i B c T ng (t th k<br />
IX – th k XI), ch có hi u ti n Khang Hy thông b o liên quan t i th i nhà Thanh (niên<br />
hi u Khang Hy t<br />
<br />
vào hi u ti<br />
<br />
i, nh<br />
<br />
i th i phong ki n, ti n t tri<br />
<br />
th m chí còn<br />
<br />
i<br />
<br />
các tri<br />
<br />
ng Vi t Nam. V<br />
<br />
xác<br />
<br />
i này v<br />
<br />
i sau, ti n c a Trung Qu c v<br />
<br />
g Tiêng v n là bon c<br />
<br />
u<br />
<br />
th k XX v n còn khá bi t l p v i th gi i bên ngoài3<br />
<br />
d ng ti n<br />
<br />
i buôn bán; v y ngu n g c c a s ti n nói trên t<br />
nh ng “kho” ti<br />
<br />
s h uc a<br />
<br />
tr l i câu h i này, không th không ti n hành kh o sát xác<br />
<br />
minh t<br />
ã thông qua chính quy<br />
<br />
1.2.<br />
<br />
ã Lát)<br />
<br />
òng V<br />
<br />
ki<br />
<br />
nL c<br />
t gì<br />
<br />
này. Kinh nghi m cho bi t, v i nh ng chuy n ít nhi u có tính nh y c<br />
<br />
nv<br />
i<br />
<br />
ng t ch i ti t l thông tin vì e ng i b liên l y (t i t u tán, c tình bán c v t<br />
iv<br />
nh n, thu bé thi tho ng c<br />
<br />
- Ch t ch UBND xã Lát xác<br />
c m t s ít ti n c<br />
<br />
ng không<br />
<br />
, nên không quan tâm.<br />
<br />
2<br />
<br />
Ti n c Vi t Nam, NXB Khoa h c xã h i, Hà N i, 1992, tr. 65, 92<br />
<br />
3<br />
<br />
km v phía Tây B<br />
m i khi c<br />
t<br />
ãv<br />
<br />
t thung l<br />
cb<br />
i núi và r ng già, cách trung tâm thành ph<br />
t kho ng 10<br />
ng chim bay. Tuy v y, cho t i nh ng th p niên 70 c a th k<br />
t này v n còn khá bi t l p,<br />
i dân ph i men theo nh ng l i mòn v t núi. Trong nh ng th p niên g<br />
ng ô-tô<br />
i t n thôn (chi u dài kho<br />
ts<br />
n ph i b t núi v i ta-luy cao t i c ch c mét.<br />
<br />
T P CHÍ KHOA H<br />
<br />
IH<br />
<br />
T [CHUYÊN SAN KHOA H C XÃ H<br />
<br />
91<br />
<br />
K t qu kh o sát tr c ti p c a chúng tôi t<br />
<br />
y,<br />
<br />
–<br />
h<br />
<br />
ã phát hi n ra r t nhi u ti n c và<br />
<br />
ã bán ph li u cho nh<br />
<br />
n t Lâm Hà v i giá ch 5.000 –<br />
<br />
ình bà Me Quýt ã<br />
<br />
ng/kg.<br />
<br />
. Ông Dacat Bress –<br />
<br />
i dân t<br />
<br />
yv<br />
t) cho bi t: Thu bé, ông c<br />
ng ti n xu c<br />
<br />
ã nh<br />
<br />
c t i r y nhà mình nhi u<br />
<br />
t l c h t. Anh Nguy n S Vinh –<br />
<br />
1988, cùng v<br />
<br />
ình mua<br />
<br />
trong lúc cu c c<br />
<br />
l i: Kho<br />
ã phát hi n ra m t h chôn ti<br />
<br />
y c 2 chi c ng (v t d<br />
<br />
c<br />
<br />
ig<br />
<br />
ãb c<br />
<br />
i dân<br />
<br />
y),<br />
<br />
li u. Anh còn ch cho chúng tôi ch anh phát hi n ra ti n c<br />
ph<br />
<br />
tr ng cà phê. Chúng tôi còn<br />
<br />
c gi i thi u g p anh H<br />
<br />
c m t xâu ti n t i r y nhà mình vào cu<br />
cho m y cháu nh<br />
<br />
ã cho ng<br />
<br />
ã<br />
<br />
ng Khang Hy<br />
<br />
thông b o và Nguyên H u thông b o – lo i ti<br />
<br />
nh , h còn tìm th y m t s<br />
<br />
iv am<br />
ti<br />
<br />
Lâm Hà, trong nhà ch sót l<br />
<br />
ã cho chúng tôi. Nh ng<br />
<br />
ã san<br />
<br />
n TS. Nguy<br />
<br />
ình<br />
<br />
òn cho bi t thêm, ngoài lo i ti n<br />
<br />
ng ti n l n v<br />
<br />
i khác. Ngoài ra, h còn k l i khá nhi u chuy n ly k liên quan t i vi c tìm<br />
<br />
ra ti n c<br />
<br />
c c a hang chôn ti n có con r n c p nong to b ng b p chân,<br />
ng t i; anh Nguy n S Vinh sau khi nh<br />
<br />
cm<br />
<br />
c thì ngã l<br />
<br />
c u y khóc hu hu, m<br />
<br />
y 2 ng ti<br />
<br />
t gì n a… Theo ch<br />
<br />
nhiên<br />
<br />
i ph i mang ng ti n l i ch l<br />
<br />
c kh n xin mãi, c u<br />
<br />
m i t nh l i”…<br />
ýh<br />
Tùng Ngh<br />
<br />
là thông tin t<br />
<br />
c Tr ng), l y v là ch<br />
<br />
i dân t c Thái<br />
i dân t<br />
<br />
n c , anh còn tìm th y m t thanh ki m c<br />
i<br />
<br />
B oL<br />
<br />
mu n ti t l thông tin v<br />
<br />
i l i b o là hi<br />
<br />
ng t i thôn<br />
ã bán cho m t<br />
<br />
Phan Rang, rõ ràng, h không<br />
<br />
i mua). R t may, thanh ki<br />
<br />
ã t ng rao bán trên<br />
<br />
m ng v i nh ng hình nh khá chi ti t (xem hình 1) ã giúp cho vi c nh n di n v nó.<br />
t thanh ki<br />
<br />
ng theo chi u dài v bao<br />
<br />
92<br />
<br />
T P CHÍ KHOA H<br />
<br />
thu c lá Craven A<br />
ng t<br />
<br />
IH<br />
<br />
c<br />
<br />
T [CHUYÊN SAN KHOA H C XÃ H<br />
<br />
i u d nh n th y là chuôi ki m có hình thù t o nên s liên<br />
<br />
u mãng xà, hoàn toàn khác v i chuôi ki m ki u Vi t Nam hay Trung Hoa.<br />
<br />
Theo chúng tôi, lo i chuôi ki m ki u này g n v i ki m Thái Lan –<br />
<br />
i ta tôn<br />
<br />
th r n th n Naga.<br />
<br />
Hình 1. Ki m tìm th y<br />
<br />
ình trên), chuôi ki m (hình d<br />
u chuôi ki m (hình d i, bên ph i)<br />
<br />
Ch K’ Th - v anh Quang, còn cho bi<br />
nhi u ti n c<br />
<br />
y m t bao t<br />
<br />
i, bên trái)<br />
ã tìm th y r t<br />
<br />
ã bán<br />
<br />
ng ph li u, ch gi l i m<br />
<br />
“làm k ni m”. Khi bi t chúng tôi là pô gru (“th y giáo” – theo ti<br />
hi u v l ch s<br />
<br />
n tìm<br />
<br />
t ng chúng tôi toàn b s ti n nói trên (cân lên<br />
ng, xem hình 2).<br />
<br />
Hình2: M t ph n ti n c<br />
l<br />
<br />
c, sau khi làm s ch, tr<br />
<br />
c 42 hi u ti<br />
t<br />
<br />
ình ch<br />
<br />
c. T ng h p c<br />
<br />
tìm th y<br />
<br />
ng do quá m<br />
u ti n trùng v i s ti<br />
<br />
ng l t anh H i cho, chúng tôi hi<br />
<br />
c ra<br />
ã<br />
ã thu<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
