Mô phỏng mô hình gây khối u bằng 7,12-dimethylbenz[a]anthracen trên chuột nhắt

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> MÔ PHỎNG MÔ HÌNH GÂY KHỐI U BẰNG<br /> 7,12-DIMETHYLBENZ[A]ANTHRACEN TRÊN CHUỘT NHẮT<br /> Nguyễn Thị Kim Oanh*, Đỗ Thị Hồng Tươi*<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Mục tiêu: Các mô hình gây khối u trên chuột nhắt cần thiết cho thử nghiệm tiền lâm sàng trong nghiên cứu<br /> thuốc điều trị ung thư. Đề tài được tiến hành với mục tiêu xây dựng mô hình gây khối u trên chuột nhắt bằng<br /> 7,12-dimethylbenz[a]anthracen (DMBA) và đánh giá đáp ứng của mô hình với thuốc paclitaxel (PTX).<br /> Phương pháp nghiên cứu: Chuột nhắt cái Swiss albino được cho uống DMBA pha trong dầu bắp liều 50<br /> mg/kg, 1 lần/tuần × 5 tuần liên tiếp. Lô sinh lý được cho uống dầu bắp. Vào tuần 20, chuột uống DMBA được<br /> tiêm tĩnh mạch NaCl 0,9% ở lô gây khối u hoặc PTX liều 10 mg/kg ở lô điều trị; 1 lần mỗi 3 ngày × 5 lần. Vào<br /> tuần 24, tiến hành mổ chuột, quan sát đại thể, khảo sát tình trạng tạo khối u trên các cơ quan, nhuộm HE để phân<br /> tích vi thể các khối u.<br /> Kết quả: Sau 20 tuần, tỷ lệ tử vong ở lô uống DMBA là 33,3%. Trọng lượng chuột uống DMBA tăng thấp<br /> hơn có ý nghĩa thống kê so với lô sinh lý. Các khối u trên da bắt đầu xuất hiện vào tuần thứ 12. Về hiệu suất tạo<br /> khối u, 100% chuột uống DMBA lên u. Trong đó, 65% chuột lên u da, u vú; 75% chuột lên u phổi và 100%<br /> chuột lên u dạ dày. Về hiệu suất tạo carcinom, 25% chuột có carcinoma tế bào gai (ung thư da) và 50% chuột<br /> carcinoma tuyến biệt hóa vừa (ung thư phổi). Mô hình đáp ứng với điều trị bằng PTX tiêm tĩnh mạch 1 lần mỗi 3<br /> ngày × 5 lần: PTX hạn chế sự tăng kích thước các khối u ngoài da; giảm hình thành khối u phổi, giảm tổng kích<br /> thước các khối u phổi và thay đổi cấu trúc vi thể các khối u da và u phổi theo hướng làm các tế bào xung quanh bị<br /> hoại tử.<br /> Kết luận: Mô hình gây khối u trên chuột nhắt bằng cách cho uống DMBA liều 50 mg/kg/tuần × 5<br /> tuần liên tiếp có hiệu quả tạo khối u là 100% gồm u da, phổi, dạ dày và buồng trứng. Mô hình gây<br /> được carcinoma tế bào gai và carcinoma phổi tuyến biệt hóa vừa đáp ứng với thuốc hóa trị paclitaxel<br /> tiêm tĩnh mạch 1 lần mỗi 3 ngày × 5 lần.<br /> Từ khóa: 7,12-dimethybenz[a]anthracen, paclitaxel, khối u, chuột Swiss albino<br /> ABSTRACT<br /> ESTABLISH A MOUSE MODEL OF TUMOR<br /> BY 7,12-DIMETHYLBENZ[A]ANTHRACENE (DMBA)<br /> Nguyen Thi Kim Oanh, Do Thi Hong Tuoi<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 655 – 661<br /> <br /> Objectives: Precinical mouse tumor models are indispensable for research of anti-cancer drugs. The aim of<br /> this work was to establish a mouse model of 7,12-dimethyl-benz[a]anthracene (DMBA) induced tumor and to<br /> evaluate its response to paclitaxel.<br /> Methods: Female Swiss albino mice were received intragastrically DMBA in corn oil (50 mg/kg body<br /> weight, once per week in 5 continuous weeks). Physiological control group was received corn oil only. After 20<br /> weeks, DMBA-induced cancer mice were received intravenously NaCl 0.9% (10 ml/kg) in pathological group or<br /> five dose of 10 mg/kg paclitaxel in treatment group, once every three days. After 24 weeks, all animals were<br /> <br /> *<br /> Khoa Dược, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Đỗ Thị Hồng Tươi ĐT: 0908683080 Email: hongtuoi@ump.edu.vn<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 655<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> sacrificed, observed macroscolic changes and monitored for tumor incidence, tumor growth. Tumors were<br /> characterized by HE staining for histopathological analysis.<br /> Results: After 20 weeks, the mortality in mice group received DMBA was 33.3%. Body weight of mice<br /> treated with DMBA was increased; but it was significant lower than those of physiological control group. Skin<br /> tumors appeared since the week 12. After 24 weeks, all DMBA treated mice (100%) were observed to bear at least<br /> one tumor including 65% mice bearing skin tumors, 75% mice bearing lung tumors and 100% mice bearing<br /> gastric tumors. Histological analysis revealed that 25% DMBA treated mice had squamous cell carcinomas (skin<br /> cancer) and 50% mice had adenocarcinoma (lung cancer). The DMBA-induced cancer model in mice responded to<br /> paclitaxel treatment at the dose of 10 mg/kg, once every 3 days x 5 times. This antineoplastic agent limited the<br /> growth of skin tumors, reduced the number and the total volume of lung tumors. Paclitaxel changed the<br /> microscopic structure of skin and lung tumors by causing the necrosis of surrounding cancer cells.<br /> Conclusion: Mouse tumor model established by providing orally 50 mg/kg of DMBA in corn oil, once a<br /> week for 5 continuous weeks induced skin, lung, and gastric tumors in 100% animals. Some tumors were<br /> squamous cell carcinomas or adenocarcinoma. This model responded to paclitaxel treatment.<br /> Key words: 7,12-dimethylbenz[a]anthracen, paclitaxel, tumor, Swiss albino mice<br /> ĐẶTVẤNĐỀ được ứng dụng rộng rãi để gây khối u ở vú, da,<br /> phổi và nhiều cơ quan khác trên động vật gặm<br /> Ung thư là một trong những nguyên<br /> nhấm(3,5,7,8). Đề tài thực hiện với mục tiêu mô<br /> nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế phỏng mô hình gây khối u bằng 7,12-dimethyl-<br /> giới, với khoảng 14 triệu trường hợp mới mắc benz[a]anthracen trên chuột nhắt, đánh giá đáp<br /> và 8,2 triệu ca tử vong liên quan đến ung thư ứng của mô hình với paclitaxel (PTX).<br /> trong năm 2012(15). Tình hình ung thư tại Việt<br /> Nam tương tự như các nước đang phát triển VẬTLIỆU-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> khác với tỷ lệ mắc cao nhất là ung thư phổi, Động vật thí nghiệm<br /> vú, dạ dày, cổ tử cung, gan, trực tràng(14). Do Chuột nhắt cái, chủng Swiss albino, 7-8 tuần<br /> đó, nghiên cứu về thuốc điều trị ung thư tuổi, trọng lượng 20-30 g, được cung cấp bởi<br /> luôn được chú trọng trên toàn thế giới nói Viện vaccin và sinh phẩm y tế Nha Trang, được<br /> chung và Việt Nam nói riêng. cung cấp thức ăn, nước uống đầy đủ trong suốt<br /> Các mô hình gây khối u trên chuột rất cần thời gian thử nghiệm.<br /> thiết trong nghiên cứu và phát triển thuốc trị Hóa chất<br /> ung thư, góp phần tìm hiểu cơ sở di truyền của<br /> 7,12-dimethylbenz[a]anthracen (Sigma-<br /> sự phát triển khối u và tiến triển ung thư, kiểm<br /> Aldrich, Mỹ); Paclitaxel (Anzatax , Mayne<br /> ®<br /> tra hiệu quả của thuốc trị ung thư, nghiên cứu<br /> Pharm Pty., Ltd, Úc); Dầu bắp Mazola Codaa<br /> biện pháp chẩn đoán và điều trị ung thư. Hiện<br /> (Switzerland AG, Malaysia); NaCl 0,9%<br /> nay, có ba loại mô hình tạo khối u trên chuột: mô<br /> (Bidiphar, Việt Nam); formalin (Guangdong<br /> hình ghép dị loài hoặc đồng loài, mô hình cảm<br /> Guanghua, Trung Quốc).<br /> ứng bằng hóa chất và mô hình dùng chuột biến<br /> đổi gen. Trong đó, mô hình cảm ứng bằng hóa Mô hình gây khối u trên chuột nhắt bằng<br /> chất là một trong những mô hình tiền lâm sàng 7,12-dimethylbenz[a]-anthracen (DMBA)<br /> lâu đời và đa dạng nhất được sử dụng trong Tham khảo một số mô hình gây khối u trên<br /> nghiên cứu về ung thư(3,6,13). 7,12- chuột nhắt bằng DMBA(1,2,5,8,10,11), xây dựng mô<br /> dimethylbenz[a]anthracen (DMBA) là hình gây khối u trên chuột nhắt bằng DMBA và<br /> hydrocarbon thơm đa vòng có tác dụng gây ung đánh giá đáp ứng của mô hình với thuốc hóa trị<br /> thư và ức chế miễn dịch ở các loài khác nhau, paclitaxel như sau:<br /> <br /> <br /> 656 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Chuột (40 con) được cho uống dầu bắp (lô (ghi nhận các đặc điểm về màu sắc (hồng, nhạt<br /> sinh lý) hoặc DMBA trong dầu bắp (0,1 ml/10 g) màu…), tình trạng bề mặt (nhẵn, không nhẵn…),<br /> liều 50 mg/kg, 1 lần/tuần (thứ 2) × 5 tuần liên tổn thương (phù nề, sung huyết…). Tách lấy các<br /> tiếp. Chuột được theo dõi sự xuất hiện của các khối u da, các cơ quan tim, gan, phổi, dạ dày,<br /> khối u; vị trí, kích thước các khối u đến tuần thứ buồng trứng; rửa sạch bằng NaCl 0,9% lạnh và<br /> 20. Sau đó, chuột uống DMBA được chia thành 2 ngâm trong formalin 10%. Sau 48 giờ, quan sát<br /> lô theo trọng lượng cơ thể và kích thước khối u các cơ quan, đếm số khối u trên phổi, dạ dày,<br /> da gồm lô gây khối u và lô điều trị được tiêm lần buồng trứng từ đó tính:<br /> lượt dung dịch NaCl 0,9% hoặc paclitaxel (PTX) Hiệu suất tạo khối u (%) = [Số chuột có ít<br /> dạng dung dịch (Anzatax®) liều 10 mg/kg, 1 lần nhất một khối u/Số chuột còn sống] × 100%<br /> mỗi 3 ngày x 5 lần (ký hiệu: ngày 1, 4, 7, 10, 13).<br /> Số khối u trung bình trên chuột có khối u =<br /> Liều paclitaxel sử dụng trong đề tài được tham<br /> Tổng số khối u trong lô/số chuột có khối u<br /> khảo từ một số nghiên cứu để cân bằng tác dụng<br /> Kích thước khối u trung bình: Vtb = Tổng kích<br /> kháng khối u và giảm độc tính của hoạt chất,<br /> thước khối u trong lô/Tổng số khối u trong lô<br /> giảm tỷ lệ chuột chết(4,9). Sau khi tiêm NaCl hoặc<br /> PTX liều cuối 2 tuần, tiến hành giết chuột để Tiến hành xét nghiệm vi thể bằng phương<br /> đánh giá hiệu quả gây khối u và đáp ứng của mô pháp nhuộm hematoxylin-eosin (HE) tại khoa<br /> hình với PTX. Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Quận 2, Thành phố<br /> Theo dõi trọng lượng cơ thể của chuột thử Hồ Chí Minh. Cấu trúc mô, hình thái tế bào phổi,<br /> nghiệm da, dạ dày… được quan sát dưới kính hiển vi để<br /> Trọng lượng cơ thể của chuột thí nghiệm đánh giá mức độ tổn thương.<br /> được ghi nhận 1 lần/tuần vào ngày thứ 2. Trong<br /> Tính hiệu suất tạo ung thư (carcinom) theo<br /> 2 tuần tiêm NaCl hoặc PTX, chuột được cân mỗi<br /> công thức:<br /> 3 ngày trước khi tiêm.<br /> Hiệu suất tạo carinom (%) = Số chuột có<br /> Đánh giá hiệu quả của mô hình gây khối u<br /> carcinom/Số chuột còn sống × 100%<br /> Khối u da được đo kích thước hàng tuần từ<br /> Xử lý kết quả và thống kê<br /> khi xuất hiện đến tuần thứ 20. Từ tuần 20 đến<br /> tuần 24, khối u da được đo kích thước mỗi 3 Kết quả được xử lý bằng phần mềm<br /> ngày trước khi tiêm NaCl hoặc PTX. Tính kích Microsoft Excel, trình bày dưới dạng trung bình<br /> thước khối u theo công thức: Kích thước khối u: ± sai số chuẩn của giá trị trung bình (Mean ±<br /> V (mm3) = 1/2 × a × b2 SEM) và được phân tích thống kê bằng phần<br /> Trong đó a, b lần lượt là đường kính lớn nhất mềm SPSS 20.0. Do các biến số không phân phối<br /> và nhỏ nhất (mm)(12). chuẩn, sử dụng phép kiểm Mann - Whitney để<br /> Phần trăm khác biệt về kích thước khối u kiểm định sự khác nhau có ý nghĩa. Sự khác<br /> được tính theo công thức:<br /> nhau có ý nghĩa khi giá trị p < 0,05.<br /> Phần trăm khác biệt (% KB) = (Vx-Vt)/Vt × 100<br /> KẾTQUẢ<br /> Trong đó Vt: kích thước khối u vào tuần 17<br /> hoặc ngày 1 trước khi tiêm NaCl hoặc PTX và Vx: Tỉ lệ sống/chết của chuột thử nghiệm<br /> kích thước khối u vào tuần 18, 19, 20 hoặc thời Trong suốt 24 tuần thử nghiệm, chuột ở lô<br /> điểm sau khi tiêm NaCl hoặc PTX. sinh lý vẫn khỏe mạnh, không có chuột nào chết.<br /> Ở tuần 24, chuột được gây mê bằng đá CO2, Đối với chuột được cho uống DMBA, trong 6<br /> mở khoang bụng và quan sát đại thể các cơ quan tuần đầu, chuột có thể trạng yếu, di chuyển<br /> chậm, 4/30 chuột (13%) chết; trong 5 tuần tiếp<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 657<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> theo, không có chuột nào chết; từ tuần 12, một số ở lô gây và lô điều trị paclitaxel từ khi bắt đầu<br /> chuột xuất hiện khối u da kèm hiện tượng chết điều trị (ngày 1) được trình bày trong Bảng 1.<br /> rải rác đến tuần 20. Bảng 1: Kích thước khối u da chuột từ khi điều trị<br /> Sau 20 tuần, tổng cộng có 10/30 chuột uống (ngày 1)<br /> DMBA chết và ở lô sinh lý không có chuột nào Kích thước khối u da (Trung bình ± SEM)<br /> 3<br /> chết. Từ tuần 20 đến 24, 1/10 chuột ở lô gây khối (mm )<br /> Ngày<br /> Lô gây khối u Lô điều trị paclitaxel<br /> u và 2/10 chuột ở lô điều trị tiếp tục chết. (n = 6 - 7) (n = 4 - 6)<br /> Sự thay đổi trọng lượng cơ thể của chuột thử Ngày 1 5,55 ± 2,83 5,73 ± 1,69<br /> nghiệm Ngày 4 7,41 ± 3,84 5,29 ± 1,47<br /> Ngày 7 9,43 ± 4,98 6,15 ± 2,10<br /> Trọng lượng trung bình của chuột sinh lý và Ngày 10 14,21 ± 8,09 6,43 ± 2,45<br /> chuột cho uống DMBA ở đầu thử nghiệm khác Ngày 13 15,59 ± 8,88 6,44 ± 2,76<br /> biệt không đáng kể, lần lượt 26,23 g và 24,88 g (p Ngày 16 19,78 ± 12,35 6,29 ± 3,35<br /> > 0,05). Trong 24 tuần thử nghiệm, chuột ở lô Ngày 19 22,17 ± 14,23 5,87 ± 3,66<br /> sinh lý tăng cân đều. Trong 20 tuần đầu, chuột Ngày 22 24,92 ± 16,51 5,68 ± 4,05<br /> Ngày 25 26,96 ± 18,22 5,54 ± 4,29<br /> uống DMBA tăng cân nhưng trọng lượng cơ thể<br /> thấp hơn lô sinh lý (p < 0,01); trong đó trọng Kết quả cho thấy sự thay đổi kích thước khối<br /> lượng không tăng, giảm nhẹ trong khoảng tuần u giữa lô gây khối u và lô điều trị PTX khác biệt<br /> 4 đến tuần 6 và tuần 12 đến tuần 13. Kết quả này đáng kể. So với ngày 1, kích thước khối u của cả<br /> phù hợp với hiện tượng chuột suy giảm thể hai lô đều tăng. Ở lô gây khối u, kích thước khối<br /> trạng rõ rệt sau 5 lần uống DMBA và thời điểm u tăng mạnh từ ngày 4 đến 13; sau ngày 13, kích<br /> xuất hiện khối u da. Từ tuần 20 đến tuần 24, thước khối u tăng 30-50% so với ngày 13. Trong<br /> chuột ở lô gây khối u tăng cân không đáng kể khi đó, sau ngày 7, ở lô điều trị, kích thước khối<br /> trong khi chuột ở lô điều trị giảm cân. Điều này u gần như không thay đổi.<br /> có thể giải thích do tác dụng phụ của paclitaxel Kết quả phân tích vi thể cho thấy ở lô gây<br /> làm suy giảm thể trạng chuột(4,9). khối u, 100% (6/6) khối u da ở tình trạng<br /> Khả năng gây khối u da carcinom, trong khi tỷ lệ này ở lô điều trị với<br /> paclitaxel là 50% (2/4). Đa số là carcinom tế<br /> Chuột sinh lý khỏe mạnh, không xuất hiện<br /> bào gai (mô đệm bên dưới thấm nhập nhiều<br /> khối u da trong thời gian thử nghiệm. Ở chuột<br /> lympho bào, lớp thượng bì rải rác vài ổ vi áp<br /> uống DMBA, khối u da bắt đầu xuất hiện từ tuần<br /> xe, lớp sừng dày, nhiều đám tế bào gai ung<br /> 12. Sau 13 tuần, 20,8% chuột xuất hiện khối u<br /> thư). Ở lô gây khối u, carcinom tế bào gai kèm<br /> nhỏ ở vùng bụng và ngực, nhiều nhất ở vùng<br /> mô đệm thấm nhập nhiều bạch cầu nhân múi,<br /> gần vú. Tỷ lệ chuột có khối u tăng dần theo thời<br /> tăng sản nhiều vi mạch, hiện tượng sung<br /> gian: 50,0% sau 17 tuần, 65% sau 20 tuần (13/20<br /> huyết, xuất huyết trong khi ở lô điều trị, tình<br /> chuột). Một số khối u xuất hiện ở đầu, chân,<br /> trạng tăng sản vi mạch, sung huyết, xuất<br /> đuôi. Khối u cứng, có kích thước không đều, gây<br /> huyết không được ghi nhận, đặc biệt vài vùng<br /> đau khi chạm vào. Một số chuột có nhiều hơn<br /> tế bào gai ung thư có hiện tượng hoại tử khu<br /> một khối u.<br /> trú. Kết quả phân tích vi thể cùng với kết quả<br /> Kích thước các khối u tăng dần theo thời về sự thay đổi kích thước khối u cho thấy cho<br /> gian, kích thước trung bình khoảng 6 mm3 vào chuột uống DMBA liều 50 mg/kg, 1 lần/tuần x<br /> tuần 20. Phần trăm khác biệt về kích thước khối 5 tuần liên tiếp đã gây được khối u da đáp<br /> u da của tuần 18, 19 và 20 so với tuần 17 lần lượt ứng với điều trị bằng paclitaxel.<br /> là 94,1%; 230,4% và 293,5%. Kích thước khối u da<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 658 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1: Vi thể carcinoma tế bào gai ở lô gây khối u<br /> (trái) và lô điều trị PTX (phải) Hình 2: Các khối u phổi sau khi ngâm formalin<br /> 10% ở lô gây khối u (trái) và lô điều trị (phải)<br /> Khả năng gây khối u phổi<br /> Bảng 2: Số khối u phổi, tổng kích thước các khối u<br /> Sau 24 tuần, kết quả cho thấy bên trong cơ<br /> phổi trung bình của mỗi chuột có khối u<br /> thể tất cả chuột thử nghiệm có tim, gan bình Lô gây khối u Lô điều trị<br /> thường. Một số chuột ở lô gây khối u và điều (n = 8) paclitaxel (n = 6)<br /> Số khối u trung bình 4,25 ± 1,10 1,67 ± 0,33<br /> trị có phổi nhạt màu và có khối u; dạ dày có<br /> Tổng kích thước trung<br /> một số vị trí lồi lên; có khối u buồng trứng, bình của các khối u ở mỗi<br /> 3<br /> 5,70 ± 1,58 2,12 ± 1,01<br /> chuột (mm )<br /> quan sát rõ mạch máu tăng sinh đến nuôi khối<br /> Ở lô gây khối u, mỗi chuột mang khối u có<br /> u. Sau 48 giờ ngâm trong formalin 10%, quan<br /> trung bình 4,25 khối u phổi trong khi chuột ở lô<br /> sát thấy chuột sinh lý không có khối u trên các điều trị có 1,67 khối u trên mỗi chuột; khác biệt<br /> cơ quan khảo sát, chuột uống DMBA có tim và này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Tương<br /> gan bình thường, không có khối u. tự, tổng kích thước khối u phổi trung bình ở mỗi<br /> Kết quả quan sát thấy 8/9 chuột ở lô gây chuột của lô gây khối u cao gấp 2,5 lần so với lô<br /> điều trị (5,70 mm3 vs 2,12 mm3, p > 0,05). Sự khác<br /> khối u và 6/8 chuột ở lô điều trị có khối u phổi<br /> biệt giữa lô gây khối u và lô điều trị của cả hai<br /> hình tròn hoặc bầu dục, màu trắng đục, cứng<br /> thông số này không có ý nghĩa vì chuột được<br /> (Hình 2). Kết quả về số lượng và tổng kích phân lô ngẫu nhiên, không xác định được các<br /> thước trung bình của các khối u phổi trên mỗi thông số trước khi mổ. Tuy nhiên kết quả bước<br /> chuột có khối u ở 2 lô được trình bày ở Bảng 2. đầu cho thấy điều trị paclitaxel có thể giúp<br /> không làm tăng thêm khối u phổi mới.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 659<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Phân tích vi thể cho thấy đa số khối u phổi và tổng kích thước trung bình của các khối u<br /> của chuột ở lô gây khối u và lô điều trị có tình dạ dày.<br /> trạng carcinom tuyến biệt hóa vừa (một hoặc Khả năng gây khối u buồng trứng<br /> nhiều ổ ung thư) kèm hiện tượng viêm phế quản<br /> Sau 24 tuần, ở mỗi lô gây khối u và lô điều trị<br /> mạn (thấm nhập nhiều lympho bào, tương bào).<br /> có 1 chuột có khối u buồng trứng, đường kính<br /> Ở lô điều trị, tế bào lympho phân bố khắp khối<br /> lần lượt 20 mm và 5 mm. Vi thể cho thấy khối u<br /> u, mật độ tế bào xung quanh khối u giảm; hiện<br /> buồng trứng ở tình trạng carcinom; tuy nhiên lô<br /> tượng hoại tử xung quanh khối u. Điều này có<br /> điều trị có tình trạng hoại tử tế bào ung thư;<br /> thể giải thích do khối u đáp ứng với paclitaxel.<br /> chứng tỏ mô hình đáp ứng với paclitaxel.<br /> Các tế bào bên ngoài của khối u được tiếp xúc<br /> với thuốc, chịu tác động của thuốc, tạo vùng hoại BÀNLUẬN<br /> tử kèm theo hiện tượng viêm (Hình 3). Đề tài cho chuột nhắt cái uống DMBA liều 50<br /> mg/kg/tuần × 5 tuần liên tiếp tạo khối u (da,<br /> phổi, dạ dày) ở 100% chuột còn sống sau 24 tuần.<br /> Tỷ lệ này cao hơn mô hình 1 mg/chuột/tuần × 5<br /> tuần với 50-70% chuột có khối u và tương đương<br /> mô hình liều 1 mg/chuột/tuần × 6 tuần có 100%<br /> chuột lên u sau 20 tuần(2,7). Kết quả có thể giải<br /> thích do liều DMBA tính theo trọng lượng cơ thể<br /> chuột, phù hợp hơn với tình trạng chuột tăng<br /> trọng lượng theo thời gian.<br /> Sau 20 tuần, tỷ lệ chuột sống 66,7% tương<br /> đương với các báo cáo trước đây(2,10). Chuột chết<br /> chủ yếu vào giai đoạn uống DMBA và giai đoạn<br /> xuất hiện khối u. Điều này có thể giải thích do<br /> DMBA vừa thể hiện độc tính cấp, gây chết chuột<br /> trong thời gian sử dụng, vừa có độc tính lâu dài,<br /> vừa là tác nhân gây ung thư vừa thúc đẩy ung<br /> thư phát triển(1,10,11).<br /> Tỷ lệ gây khối u da 61,9%, phổi 75%, dạ dày<br /> 100%. Vị trí gây khối u đa dạng do DMBA là tác<br /> nhân gây độc toàn thân, được sử dụng theo<br /> đường uống. Tỷ lệ gây khối u cao hơn các báo<br /> cáo trước do liều DMBA được tính theo trọng<br /> lượng (50 mg/kg/tuần so với 1 mg/chuột/tuần)<br /> Hình 3: Vi thể carcinoma phổi của chuột ở các lô phù hợp với tình trạng trọng lượng cơ thể chuột<br /> gây khối u (trái) và lô điều trị PTX (B) tăng theo thời gian. Về tỷ lệ tạo carcinom, mô<br /> Khả năng gây khối u dạ dày hình gây được carcinom ở da và phổi với tỷ lệ<br /> Sau 24 tuần, 100% chuột ở 2 lô có khối u dạ trên 30%; chưa tạo được carcinom dạ dày, chỉ ở<br /> dày, tập trung chủ yếu ở mặt trong dạ dày trước, giai đoạn viêm mạn (tiền carcinoma) mặc dù tỷ<br /> dạng cục hoặc u nhú. Tuy nhiên, kết quả phân lệ gây khối u dạ dày là 100%.<br /> tích vi thể cho thấy các khối u dạ dày ở tình Mô hình đáp ứng với paclitaxel, thể hiện qua<br /> trạng viêm mạn tính kèm tăng sản tế bào sừng, những thay đổi về đại thể và vi thể của khối u. Ở<br /> do đó đề tài không báo cáo kết quả về số lượng lô điều trị paclitaxel, các khối u da có kích thước<br /> <br /> <br /> 660 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> không tăng so với thời điểm bắt đầu điều trị disseminated ovarian cancer: Therapeutic efficacy and<br /> biodistribution in mice”. J Control Release, 144 (3): pp.324-31.<br /> trong khi ở lô chứng bệnh, kích thước các khối u 5. Currier N. et al. (2005). "Oncogenic signaling pathways<br /> da tăng nhiều. Đáp ứng của khối u phổi với activated in DMBA-induced mouse mammary tumors". Toxicol<br /> Pathol, 33 (6): pp.726-737.<br /> paclitaxel có thể thấy qua kết quả phân tích vi<br /> 6. Datta A. et al. (2014). Development of mouse models for cancer<br /> thể: ổ ung thư có mật độ tế bào giảm ở xung research. In: Ashish S. Verma, Anchal Singh. Animal<br /> quanh do khối u đáp ứng với thuốc nên bị hoại Biotechnology, 1st edition, pp 73-94. Academic Press, San<br /> Diego.<br /> tử những tế bào ở vùng tiếp xúc với thuốc, đồng 7. Đỗ Thị Thảo và cộng sự (2009). "Gây u thực nghiệm trên chuột<br /> thời có hiện tượng viêm, hiện diện nhiều bằng DMBA (7,12 dimethyl benz[a]anthracene)". Khoa học<br /> lympho bào khắp ổ ung thư. Từ đó có thể ứng ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ. 25: tr.107-111.<br /> 8. Marcello VTKDO, et al. (2013). "Chemical carcinogenesis by<br /> dụng mô hình gây khối u trên chuột nhắt bằng 7,12- dimethylbenz-anthracene in Balb/c mice". BMC<br /> DMBA để khảo sát tác động phòng ngừa Proceedings, 7(2): pp.46.<br /> và/hoặc điều trị ung thư của các chất/dược liệu 9. Munk JM, et al. (2013). “Imaging of treatment response to the<br /> combination of carboplatin and paclitaxel in human ovarian<br /> có tiềm năng. cancer xenograft tumors in mice using FDG and FLT PET”. Plos<br /> One 8(12): pp.e85126.<br /> KẾTLUẬN 10. Nicol C, et al. (2004). "PPARg influences susceptibility to<br /> DMBA-induced mammary, ovarian and skin carcinogenesis".<br /> Đề tài mô phỏng được mô hình gây khối u<br /> Carcinogenesis, 25: pp.1747- 1755.<br /> trên chuột nhắt bằng cách cho uống DMBA liều 11. Oliveira KD, et al. (2013). "Higher incidence of lung<br /> 50 mg/kg/tuần × 5 tuần liên tiếp với hiệu suất adenocarcinomas induced by DMBA in connexin 43<br /> heterozygous knockout mice". BioMed Research International,<br /> 100% chuột có khối u ở da, phổi, dạ dày, buồng 2013: pp.618475-618481.<br /> trứng sau 24 tuần; hiệu suất tạo ung thư là 100% 12. Pham VP, Chi JH, Nguyen TMN, Duong TT, Le VD, Truong<br /> carcinom tế bào gai, 75% carcinom phổi. Mô DK, Phan KN (2011). “Effects of breast cancer stem cell extract<br /> primed dendritic cell transplantation on breast cancer tumor<br /> hình đáp ứng với paclitaxel 10 mg/kg, tiêm tĩnh murine models”. Annual Review & Research in Biology, 1(1):<br /> mạch 1 lần mỗi 3 ngày x 5 lần giúp hạn chế sự pp.1-13.<br /> 13. Ruggeri BA, et al. (2014). "Animal models of disease: Pre-<br /> tăng kích thước khối u, giảm hình thành khối u<br /> clinical animal models of cancer and their applications and<br /> mới và gây hoại tử tế bào ung thư. utility in drug discovery". Biochemical Pharmacology. 87(1):<br /> pp.150-161.<br /> TÀILIỆUTHAMKHẢO 14. Trần Thị Thu Nga và cộng sự (2013). "Dịch tễ học và giám sát<br /> 1. Aldaz CM, et al. (1996). "Medroxyprogesterone acetate bệnh ung thư trên thế giới và ở Việt Nam". Y học dự phòng.<br /> accelerates the development and increases the incidence of 10(146): tr.308-313.<br /> mouse mammary tumors induced by 15. WHO (update feb 2015). Fact sheet N°297. Cancer<br /> dimethylbenzanthracene". Carcinogenesis, 17(9): pp.2069-2072.<br /> 2. Blanco-Aparicio C, et al. (2006). "Mice expressing myrAKT1 in<br /> the mammary gland develop carcinogen-induced ER-positive Ngày nhận bài báo: 18/10/2018<br /> mammary tumors that mimic human breast cancer". Ngày phản biện nhận xét bài báo: 01/11/2018<br /> Carcinogenesis, 28(3): pp.84-594.<br /> 3. Cekanova M, et al. (2014). "Animal models and therapeutic Ngày bài báo được đăng: 15/03/2019<br /> molecular targets of cancer: utility and limitations". Drug<br /> Design, Development and Therapy, 8: pp.1911-1922.<br /> 4. Cirstoiu-Hapca A, et al. (2010). “Benefit of anti-HER2-coated<br /> paclitaxel-loaded immuno-nanoparticles in the treatment of<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 661<br />